Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 450

અધ્યાય ૧- સૂત્ર ૩-૪
૨૫૩ સમયે થતે યોગ શુભ અને સંકલેશની તીવ્રતાના સમયે તે યોગ અશુભ કહેવાય છે. જેમ અશુભયોગના સમયે પ્રથમ આદિ ગુણસ્થાનમાં જ્ઞાનાવરણીય આદિ બધી પુણ્ય–પાપ પ્રકૃતિઓને યથાસંભવ બંધ હોય છે, તેમ જ છઠ્ઠા આદિ ગુણસ્થાનમાં શુભના સમયે પણ બધી પુણ્ય-પાપ પ્રકૃતિઓને યથાસંભવ બંધ હોય છે જ. તે પછી શુભગનું પુણ્યબંધના કારણરૂપે અને અશુભાગનું પાપબંધના કારણરૂપે અલગ અલગ વિધાન કેવી રીતે સંગત થઈ શકશે ? તેથી પ્રસ્તુત વિધાનને મુખ્યતયા અનુભાગબંધની અપેક્ષાએ સમજવું જોઈએ. શુભયોગની તીવ્રતાના સમયે પુણ્ય પ્રકૃતિઓના અનુભાગ-રસ-ની માત્રા અધિક, અને પાપ પ્રકૃતિઓના અનુભાગની માત્રા હીન નિષ્પન્ન થાય છે; એનાથી ઊલટું અશુભયોગની તીવ્રતાના સમયે પાપ પ્રકૃતિનો અનુભાગબંધ અધિક, અને પુણ્યપ્રકૃતિઓનો અનુભાગ બંધ અલ્પ હોય છે. એમાં શુભયોગજન્ય પુણ્યાનુભાગની અધિક માત્રાનું અને અશુભયોગજન્ય પાપાનુભાગની અધિક માત્રાનું પ્રાધાન્ય માનીને સૂત્રમાં અનુક્રમે શુભાગને પુણ્યનું અને અશુભયોગને પાપનું બંધકારણ કહ્યો છે, શુભયોગજન્ય પાપાનુભાગની હીન માત્રા અને અશુભયોગજન્ય પુણ્યાનુભાગની હીન માત્રા વિવક્ષિત નથી, કેમકે લોકની માફક શાસ્ત્રમાં પણ પ્રધાનતાથી વ્યવહાર કરવાનો નિયમ પ્રસિદ્ધ છે. []
૧. પ્રાધાન્ચન પરા મવત્તિ એ ન્યાય. જેમ, જ્યાં બ્રાહ્મણોની પ્રધાનતા હોય અથવા સંખ્યા અધિક હેય, એવું ગામ બીજા વર્ણનાં લોકો હોય તે પણ, બ્રાહ્મણનું ગામ કહેવાય છે.

Translation AI Generated

Chapter 1 - Sutra 3-4
At the time when auspicious yoga occurs, it is referred to as auspicious, and at the time when the intensity of auspiciousness is diminished, that yoga is called inauspicious. Just as during inauspicious yoga, the initial qualities are bound by all the karmic natures of merit and demerit in the first stage of existence, likewise, even in the sixth stage of existence during auspicious times, all the natures of merit and demerit are bound accordingly. How, then, could the different statements of auspicious merit and inauspicious demerit be separately understood as causes of merit and demerit? Therefore, the presented statement should primarily be understood concerning the binding of consequential karma. At the time of intense auspicious yoga, the quantity of the consequential nature of merit is greater, while the quantity of the consequential nature of demerit is less; conversely, at the time of intense inauspicious yoga, the consequential nature of demerit is greater, while that of merit is lesser. Based on the predominance of the greater quantity of the consequential nature of merit due to auspicious yoga and the greater quantity of the consequential nature of demerit due to inauspicious yoga, this sutra sequentially identifies auspiciousness as the cause of merit and inauspiciousness as the cause of demerit. The lesser quantity of the consequential nature of demerit due to auspicious yoga and the lesser quantity of the consequential nature of merit due to inauspicious yoga are not specified since it is accepted in the scriptures, as in the common understanding of people, that rules primarily apply in practical dealings.
1. The predominance of the higher caste is a norm. For instance, a village with a predominance of Brahmins or where their number is greater, is referred to as the Brahmin village, even if it comprises individuals of other castes.