Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 43

૧૮
ભાષ્ય, અન
બૌદ્ધસતમ પગલાં
આવ્યાં છે, એ સવાલ વિચારવા જેવો છે. તેમાં પહેલે ઉલ્લેખ જૈનમત પ્રમાણે નરકભૂમિઓની સંખ્યા બતાવતાં બૌદ્ધસમ્મત સંખ્યાનું ખંડન કરવા માટે આવેલ છે. તે આ પ્રમાણે-“પ ર તન્ત્રાન્તરીયા વંત્યેષુ ધાતુસાદ થવસ્તારા રૂત્વવ્યવસિતાઃ” તસ્વાર્થભાષ્ય, અ. ૩, સૂ૦ ૧.
બીજો ઉલ્લેખ પુદ્ગલનું જૈનમત પ્રમાણે લક્ષણ બતાવતાં બૌદ્ધસમ્મત પુદ્ગલ શબ્દના અર્થનું નિરાકરણ કરતાં આવેલ છે. “પુનિત તન્ત્રાન્તરીયા નીવાન પરિમાન્ત” | અવ ૫, સૂ૦ ૨૩ નું ઉત્થાન ભાષ્ય.
ઉમાસ્વાતિના પૂર્વવતી જૈનાચાર્યોએ સંસ્કૃત ભાષામાં લખવાની શક્તિ કેળવી ન હતી, અને તે ભાષામાં લખવાને
પ્રઘાત શરૂ કર્યો ન હોત, તે ઉમાસ્વાતિ થતા આટલી સરળ અને પ્રસન્ન સંસ્કૃત શૈલીમાં
પ્રાકૃત પરિભાષામાં રૂઢ સાંપ્રદાયિક વિચારોને આટલી સફળતાપૂર્વક ગૂંથી શક્યા હોત કે નહિ, એ એક
૧. અહીં એક બાબત ખાસ નેધવા જેવી છે તે એ કે, ઉમાસ્વાતિ બૌદ્ધસમ્મત “પુદ્ગલ’ શબ્દના “છ” અથને માન્ય ન રાખતા હોય તેમ તેને મતાંતર તરીકે ઉલ્લેખ કરી પછી જ જૈનશાસ્ત્ર પુદ્ગલ શબ્દને શો અર્થ માને છે એ સૂત્રમાં બતાવે છે. પરંતુ ભગવતીસૂત્ર શતક ૮, ઉદ્દેશક ૧૦; અને શ૦ ૨૦, ૯૦ રમાં “પુદ્ગલ” શબ્દને ‘જીવ ” અર્થ વર્ણવાયેલે દેખાય છે. જે ભગવતીમાં વર્ણવાયેલ પુગલ શબ્દને જીવ અર્થ જૈન દૃષ્ટિએ જ વર્ણવાયો છે એમ માનીએ, તે ઉમાસ્વાતિએ એ જ મતને બૌદ્ધમતરૂપે કેમ અમાન્ય રાખ્યો હશે, એ સવાલ છે. શું તેઓની દષ્ટિમાં ભગવતીમાંને પુગલ શબ્દને જીવ અર્થ એ બૌદ્ધમતરૂપે જ હશે ?

Translation AI Generated

18
The question of whether the Buddhist enumeration of the hells is justified has philosophical significance. The first mention is to refute the Buddhist agreement on the number of hells according to Jain belief. It goes as follows—“The five elements exist in the condition of being functional through their own essence” (Tattvarthabhāsya, Adhyaya 3, Sutra 1).
The second mention addresses the definition of pudgala according to Jainism, refuting the Buddhist interpretation of the term pudgala. “The purified elements are defined by their own characteristics” (Avasyaka, Sutra 23).
It is uncertain whether the earlier Jain teachers before Umasvati had developed the ability to write in Sanskrit, and whether they would have begun to write in that language. Had Umasvati not been present, would they have been able to successfully weave contemporary thoughts from Prakrit terminology into such a simple and pleasant Sanskrit style?
One noteworthy point here is that while Umasvati refers to the Buddhist interpretation of the term “pudgala” as invalid, he subsequently explains within Jain scriptures what the meaning of the term is. However, in the Bhagavatisutra, Shataka 8, Ullekhaka 10; and Shotra 20, 90, the term “pudgala” appears to be described as “jiva.” If we accept that the term pudgala in the Bhagavati is indeed described as jiva from the Jain perspective, the question arises as to why Umasvati would reject this interpretation from a Buddhist viewpoint. Do they consider the term pudgala in the Bhagavati to represent jiva only within the Buddhist framework?