Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 398

અધ્યાય પસૂત્ર ૭-૧૧
૨૦૧
પુદ્ગલ અને બીજા દ્રવ્યાની વચમાં એટલા તફાવત છે કૈ પુદ્ગલના પ્રદેશ પેાતાના ધથી જુદા જુદા થઈ શકે છે, પરન્તુ બીજા ચાર દ્રવ્યોના પ્રદેશ પોતપોતાના ધથી અલગ થઈ શકતા નથી; કેમ કે પુદ્ગલથી ભિન્ન ચારે દ્રવ્યો અમૃત છે, અને અમૂર્તના સ્વભાવ ખંડિત ન થવુ એ છે. પુદ્ગલ દ્રવ્ય મૂત છે, મૂર્તીના ખંડ પણ હેાઈ શકે છે; કેમ કે સશ્લેષ અને વિશ્લેષ દ્વારા ભેગા થવાની તથા છૂટા થવાની શક્તિ મૂ દ્રવ્યામાં દેખાય છે. આ તફાવતના કારણથી પુદ્ગલસ્ક ધના નાના મોટા બધા શાને અવયવ કહે છે. અવયવના અથ જુદા થતા અંશ એવા છે.
2
જો કે પરમાણુ પણ પુદ્ગલ દ્રવ્ય હેવાના કારણથી મૂર્ત છે. તેા પણ તેના વિભાગ થઈ શકતા નથી, કેમ કે તે આકાશના પ્રદેશની જેમ પુદ્ગલને નાનામાં નાના અંશ છે; પરમાણુનું જ પરિમાણ સૌથી નાનામાં નાનું પરિમાણ છે; એથી તે માત્ર અવિભાજ્ય અંશ છે.
અહીંયાં પરમાણુના ખંડ એટલે કે અશ થતા નથી એમ જે કહ્યુ` છે, તે દ્રવ્યવ્યક્તિરૂપે; પરન્તુ પર્યાયરૂપે નહિ. પર્યાયરૂપે તે એના પણ અજ્ઞાની કલ્પના કરવામાં આવી છે; કેમ કે એક જ પરમાણુવ્યક્તિમાં વર્ણ, ગંધ, રસ આદિ અનેક પર્યાય છે. તે બધા એ દ્રવ્યના ભાવરૂપ અંશ જ છે. એથી એક પરમાણુવ્યક્તિના પણ ભાવપરમાણુ અનેક માનવામાં આવે છે.
પ્રધર્મ આદિના પ્રદેશ અને પુગલના પરમાણુ વચ્ચે શા તફાવત છે ?

Translation AI Generated

Chapter Pasutra 7-11
201
The difference between pudgala and other substances is that the regions of pudgala can be different from one another, but the regions of the other four substances cannot be separated; because the four substances, which are distinct from pudgala, are permanent, and it is the nature of the formless to not be divided. Pudgala is a material substance, and its forms can also be divided; because the capacity to unite and separate through association and dissociation is seen in material substances. Due to this difference, all forms of pudgala, whether small or large, are called components. The parts from which components are formed are different.
2
However, because the atom is also a material substance, it is tangible. Nevertheless, it cannot be divided, because it is akin to pudgala in the region of the sky; atoms are the smallest of all parts; therefore, it is the only indivisible part.
Here, when it is said that atoms cannot be divided or separated, it refers to the nature of the substance; however, in terms of manifestation, it can be perceived otherwise. The qualities such as color, smell, taste, etc., are multiple manifestations within a singular atomic substance. All of these are merely aspects of that material. Therefore, even a single atomic substance is considered to have many potential atomic forms.
What is the difference between the regions of dharma and the atoms of pudgala?