Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 394

અધ્યાય ૫- સુગર કરવું તે અવસ્થિતત્વ છે. જેમ જીવતત્વ પિતાના કવ્યાત્મક સામાન્યરૂપને અને ચેતનાત્મક વિશેષરૂપને ક્યારે પણ છોડતું નથી, એ તેનું નિત્યત્વ છે, અને ઉક્તસ્વરૂપને છોડ્યા વિના પણ તે અજીવતત્ત્વના સ્વરૂપને પ્રાપ્ત કરતું નથી એ એનું અવસ્થિતત્વ છે. સારાંશ એ છે કે પિતાના સ્વરૂપને ત્યાગ ન કરવો અને પારકાના સ્વરૂપને પ્રાપ્ત ન કરવું એ બને અંશ-ધર્મ બધાં દ્રવ્યમાં સમાન છે; એમાંથી પહેલે અંશ નિત્યત્વ અને બીજો અંશ અવસ્થિતત્વ કહેવાય છે. દ્રવ્યના નિત્યત્વકથનથી જગતની શાશ્વતતા સૂચિત થાય છે અને અવસ્થિતત્વના કથનથી એમનો પરસ્પર સંકર—મિશ્રણ થત નથી એમ સૂચવાય છે; અર્થાત તે બધાં દ્રવ્યો પરિવર્તનશીલ હોવા છતાં પણ પિતાપિતાના સ્વરૂપમાં સ્થિત છે અને એક સાથે રહેતાં છતાં પણ એક બીજાના સ્વભાવ–લક્ષણથી અસ્કૃષ્ટ રહે છે. એથી જ આ જગત અનાદિનિધન પણ છે અને એનાં મૂળતત્ત્વોની સંખ્યા પણ એકસરખી રહે છે.
પ્ર—ધર્માસ્તિકાય આદિ અજીવ પણ જે દ્રવ્ય છે અને તત્ત્વ પણ છે તે પછી એમનું કેઈ ને કોઈ સ્વરૂપ અવશ્ય માનવું પડશે; તે પછી એમને અરૂપી કેમ કહ્યાં ?
ઉ૦–અહીંયાં અરૂપિત્વને અર્થ સ્વરૂપનિષેધ નથી, સ્વરૂપ તે ધર્માસ્તિકાય આદિ તને પણ અવશ્ય હોય છે; અને એમને જે કઈ સ્વરૂપ જ ન હોય તે તો તે અશ્વશૃંગની માફક વસ્તુ તરીકે જ સિદ્ધ ન થાય. અહીંયાં અરૂપિત્વના કથનથી રૂપ એટલે કે મૂર્તિને નિષેધ કર્યો છે. રૂપને અર્થ અહીંયાં મૂર્તિ જ છે. રૂપ આદિ સંસ્થાના પરિણામને અથવા રૂપ, રસ, ગંધ અને સ્પર્શના સમુદાયને “મૂતિ કહે છે;
ત-૧૩
wal

Translation AI Generated

Chapter 5 - The state of being is called stability. Just as the living element never abandons the general form of the father and the special form of consciousness, this is its eternality, and without abandoning the said form, it does not attain the form of the non-living element; this is its stability. The essence is that not abandoning the form of the father and not attaining the form of the outsider are both parts of the same nature in all substances; the first part is called eternality and the second part is called stability. The statement of the eternality of substances indicates the permanence of the world, and the statement of stability indicates that they do not undergo mutual mixing—though all substances are mutable, they remain anchored in the nature of their essence and, despite coexisting, they remain unaffected by one another's characteristics. Thus, this world is eternal since the beginning, and the number of its fundamental elements remains the same.

Question: Considering that the non-living, like the dharmastikaya, is also a substance and a principle, should it not then necessarily have some form? How then can it be called formless?

Answer: Here, formlessness does not imply the negation of form; substance indeed has a dharmastikaya-like form. And what has no form at all is not established as a thing akin to the horned hare. Here, the statement of formlessness negates form, meaning that in this context, form refers to substance. Form refers to the result of the nearness of the substance, or it refers to the community of color, taste, smell, and touch.