Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 274

અધ્યાય ૧- સૂત્ર ૩૪-૩૫
૭૭. ઉપર કહેલ ચારે પ્રકારની વિચારશ્રેણિઓમાં જે તફાવત છે તે દાખલાઓ ઉપરથી સ્પષ્ટ થઈ શકે તેમ હોવાથી તેને જુદો જણાવવાની જરૂર નથી. અને એ પણ જાણી લેવું જોઈએ કે પૂર્વ પૂર્વ નય કરતાં પછી પછી નય સૂક્ષ્મ અને સૂક્ષ્મતર હોવાથી ઉત્તરોત્તર નયના વિષયને આધાર પૂર્વ પૂર્વ નયના વિષય ઉપર રહેલું છે. આ ચારે તેનું મૂળ પર્યાયાર્થિક નયમાં છે એમ જે કહેવામાં આવે છે તેનું કારણ એ છે કે, જુસૂત્ર વર્તમાનકાળ સ્વીકારી ભૂત અને ભવિષ્યને ઈનકાર કરે છે. અને તેથી તેનો વિષય સ્પષ્ટપણે એકદમ સામાન્ય મટી વિશેષરૂપે ધ્યાનમાં આવે છે; એટલે જુસૂત્રથી જ પર્યાયાર્થિકનયનો (વિશેષગામી દૃષ્ટિને) આરંભ માનવામાં આવે છે. ઋજુસૂત્ર પછીના ત્રણ ન તે ઉત્તરોત્તર વધારે ને વધારે વિશેષગામી થતા જતા હોવાથી પર્યાયાર્થિક સ્પષ્ટપણે છે જ. પણ અહીં એટલું સમજી લેવું જોઈએ કે આ ચાર નેમાં પણ જ્યારે ઉત્તર પૂર્વ કરતાં સૂક્ષ્મ કહેવામાં આવે છે ત્યારે તે પૂર્વ તેટલે અંશે ઉત્તર કરતાં સામાન્યગામી તે છે જ. એ જ રીતે દ્રવ્યાર્થિકનયની ભૂમિકા ઉપર ગોઠવાયેલા નૈગમ આદિ ત્રણ નયોમાં પણ પૂર્વ કરતાં ઉત્તર સૂક્ષ્મ હોવાથી તેટલે અંશે તે પૂર્વ કરતાં વિશેષગામી છે જ. તેમ છતાં પ્રથમના ત્રણને દ્રવ્યાર્થિક અને પછીના ચારને પર્યાયાર્થિક કહેવામાં આવે છે તેનો અર્થ એટલે જ સમજે ઘટે કે પ્રથમ ત્રણમાં સામાન્ય તત્ત્વ અને તેનો વિચાર વધારે સ્પષ્ટ છે, કારણ કે તે ત્રણ વધારે સ્કૂલ છે. ત્યાર પછીના ચાર ને વિશેષ સૂક્ષ્મ હોઈ તેમાં વિશેષ તત્વ અને તેને વિચાર વધારે સ્પષ્ટ છે. આટલી જ સામાન્ય અને વિશેષની

Translation AI Generated

Chapter 1 - Verse 34-35
77. The distinction among the four types of thought processes mentioned above can be made clear from the examples given, so there is no need to specify them separately. It should also be understood that the later reasoning is subtler and more refined than the earlier reasoning. The subject of the later reasoning is based upon the subject of the earlier reasoning. The reason it is stated that all four of these have their root in the paryāyārthik nāy is because the jusūtra acknowledges the present while denying the past and future. Therefore, its subject is distinctly considered as universally particular; consequently, the paryāyārthik nāy is deemed to begin from the jusūtra. The three that follow the ṛjusūtra progressively become more particular, thus the paryāyārthik is evidently present. However, it should be understood that even when the later reasoning is called subtler than the earlier one, it is only to the extent that the earlier is generally applicable. Similarly, in the context of the dravyārthik nāy laid out within the three nays of naigama, etc., the later is subtler than the earlier to that extent. Nevertheless, the first three are termed dravyārthik and the later four are termed paryāyārthik, meaning that in the first three, the general principle and its consideration are clearer, as these three represent a broader perspective. In contrast, the later four being more refined and specific have clearer elements and considerations. Thus, this distinction of general and specific is made.