Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 223

ક
તત્ત્વાર્થ સૂત્ર
ઉ વિષયભેદ અને કંઈક નિમિત્તભેદ હેાવા છતાં પણ મતિ, સ્મૃતિ, સત્તા અને ચિંતા જ્ઞાનનું અ ંતરંગ કારણ જે મતિજ્ઞાનાવરણીય કર્મના ક્ષયાપશમ છે, તે એક જ અહીં સામાન્યરૂપે વિક્ષિત છે. આ અભિપ્રાયથી અહી મતિ આદિ શબ્દોને પર્યાય કથા છે.
પ્ર અભિનિષેાધ શબ્દના સંબંધમાં તે। કાંઈ કહ્યુ નહિ. માટે એ કયા પ્રકારના જ્ઞાનનેા વાયક છે એ કહો.
ઉ અભિનધ શબ્દ સામાન્ય છે. તે મતિ, સ્મૃતિ, સંજ્ઞા અને ચિંતા એ બધાં જ્ઞાને માટે વપરાય છે અર્થાત્ મતિજ્ઞાનાવરણીય કર્માંના ક્ષયાપશમથી ઉત્પન્ન થતાં અધાં નાનાને માટે અભિનિષેાધ શબ્દ સામાન્ય છે. અને મતિ આદિ શબ્દો એ ક્ષયાપશમજન્ય ખાસ ખાસ જ્ઞાનેા માટે છે. મ આ રીતે તે અભિનિષેધ એ સામાન્ય શબ્દ થયા અને મતિ આદિ શબ્દો એના વિશેષ થયા, તે પછી એ પર્યાયશબ્દો શી રીતે ?
ઉ અહીંયાં સામાન્ય અને વિશેષની ભેદવિવક્ષા કર્યા વિના જ બધાને પર્યાયશબ્દ કહ્યા છે. [૧૩] હવે મતિજ્ઞાનનું સ્વરૂપ કહે છેઃ
तदिन्द्रियानिन्द्रियनिमित्तम् | १४ |
――
તે અર્થાત્ મતિજ્ઞાન ઈંદ્રિય
રૂપ નિમિત્તથી ઉત્પન્ન થાય છે.
અને અનિંદ્રિય
પ્ર અહીંયાં મતિજ્ઞાનનાં ઇંદ્રિય અને અર્નિંદ્રિય એ એ કારણા ખતાવ્યાં છે. એમાં ઇંદ્રિય તા ચક્ષુ આદિ પ્રસિદ્ધ છે, પણ અનિદ્રિયને શા અ ?

Translation AI Generated

The Tattvartha Sutra states that despite the existence of subject differentiation and some causal distinctions, the intrinsic cause of knowledge is the same for all forms of cognition: perception, memory, substance, and contemplation. This intrinsic reason is attributed to the destruction of karmas that obstruct right knowledge. In this context, the term 'mati' (cognition) is used as a general reference. Regarding the word 'abhinishad,' nothing particular has been mentioned, hence it is unclear which type of knowledge it correlates with.

The word 'abhinishad' is general. It is applicable to all forms of cognition, such as perception, memory, indication, and contemplation, which arise from the destruction of karmic obstructions. Therefore, 'abhinishad' is a common term for the resultant lower knowledge, while the terms 'mati' and others are specific to the superior knowledge arising from the destruction of karmas. Consequently, while 'abhinishad' serves as a general term, 'mati' and similar terms are more specialized.

Here, without explaining the differentiation between general and specific, all are referred to as synonymous terms. Now, regarding the nature of right knowledge, it is said: "That which arises from the senses and is not related to the senses." This indicates that right knowledge arises from sensory input.

In this context, the senses and the non-senses addressed here refer to causes. Among them, the senses include well-known entities like the eye, but what constitutes the non-sensory?