Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 111

આખું કર્મશાસ્ત્ર વાચક ઉમાસ્વાતિએ ટૂંકાણમાં પણ દાખલ કર્યું છે. તેવી જ રીતે તાત્વિક દષ્ટિએ ચારિત્રની મીમાંસા જૈન, બૌદ્ધ અને યોગ ત્રણે દર્શનમાં સમાન હોવા છતાં, કેટલાક કારણેથી વ્યવહારમાં ફેર પડી ગયેલો નજરે પડે છે અને એ ફેર જ તે તે દર્શનના અનુગામીઓની વિશેષતારૂપ થઈ પડ્યો છે. ફ્લેશ અને કષાયનો ત્યાગ એ જ બધાને મતે ચારિત્ર છે; તેને સિદ્ધ કરવાના અનેક ઉપાયોમાંથી કોઈ એ એક ઉપર તો બીજાએ બીજા ઉપર વધારે ભાર આપે છે. જૈન આચારના બંધારણમાં દેહદમનનીય પ્રધાનતા દેખાય છે, બૌદ્ધ આચારના બંધારણમાં દેહદમનની જગ્યાએ ધ્યાન પર ભાર મુકાય છે, અને યોગદર્શનાનુસારી પરિવ્રાજકના આચારના બંધારણમાં પ્રાણાયામ, શૌચ આદિ ઉપર વધારે ભાર અપાયો છે. જે મુખ્ય ચારિત્રની સિદ્ધિમાં જ દેહદમન, ધ્યાન અગર પ્રાણાયામ આદિને બરાબર ઉપયોગ થાય, તો તે એ દરેકનું સરખું જ મહત્વ છે; પણ જ્યારે એ બાહ્ય અંગે માત્ર વ્યવહારના ચીલા જેવાં બની જાય છે, અને તેમાંથી મુખ્ય ચારિત્રની સિદ્ધિને આત્મા ઊડી જાય છે, ત્યારે જ એમાં વિરોધની દુર્ગધ આવે છે, અને એક સંપ્રદાયને અનુગામી બીજા સંપ્રદાયના આચારનું નિરર્થકપણું બતાવે છે. બૌદ્ધ સાહિત્યમાં અને શૈદ્ધ અનુગામી વર્ગમાં જૈનોના દેહદમનની પ્રધાનતાવાળા તપની
૧. ‘તવાર્થ' ૬, ૧૧-૨૦ અને ૮, ૪–૨૬.
૨. “તત્વાર્થ૯, ૯. “દુર મહું” દશવૈકાલિક અધ્યચન ૮, ઉ૦ ૨.
૩. “મજિઝમનિકાય' સૂ૦ ૧૪.

Translation AI Generated

The entire text of the Karmashastra has been briefly introduced by the reader Umaswati. Likewise, from a doctrinal perspective, although the analysis of conduct (Charitra) in Jain, Buddhist, and Yogic philosophies is similar, it appears that due to certain reasons, there has been a divergence in practice, and that divergence has become a distinguishing characteristic of the followers of those philosophies. The renunciation of attachment and passions (Kasaya) is considered conduct by all; among the various means to achieve it, some emphasize one method while others emphasize another. In the structure of Jain conduct, there is a predominant emphasis on self-mortification, while in the Buddhist conduct, the focus is placed on meditation instead of self-mortification, and according to Yogic philosophy, more emphasis is given to practices like pranayama and purity. When the principal conduct of self-mortification, meditation, and pranayama is appropriately utilized, each holds equal importance; however, when they merely become external practices akin to transactional debris, and the soul drifts away from the principal conduct, then only does the foul odor of opposition arise, revealing the futility of one sect's practices in comparison to another. In Buddhist literature and the following classification, the Jain emphasis on self-mortification can be found.