Page Text
________________
जैनतर्कभाषा । पर्यासपोर्मुख्यामुख्यतया विवक्षणम् । अत्र चैतन्याख्यस्य व्यञ्जनपर्यायस्य विशेष्यत्वेन मुसंवत्त्वात् , सच्चाख्यस्य तु विशेषणत्वेनामुख्यत्वात्। प्रवृत्तिनिवृत्तिनिबन्धनार्थक्रियाकारियोपलक्षितो व्यञ्जनपर्यायः। भूतभविष्यत्वसंस्पर्शरहितं वर्तमानकालावच्छिन्नं वस्तु. स्वरूप धार्थपर्यायः । वस्तु पर्यायवद्व्यमिति द्रव्ययोर्मुख्यामुख्यतया विवक्षणम्, पर्या"यवद्रव्याख्यस्य धर्मिणो विशेष्यत्वेन प्राधान्यात्, वस्त्वाख्यस्य विशेषणत्वेन गौण5 त्वात् क्षिण मेकं सुखी विषयासक्तजीव इति पर्यायव्ययोमुख्यामुख्यतया विवक्षणम्, अत्र विषयासक्तजीवाख्यस्य धर्मिणो विशेष्यत्वेन मुख्यत्वात् , सुखलक्षणस्य तु धर्मस्य तद्विशेषणत्वेनामुख्यत्वात् । ने चैवं द्रव्यपर्यायोमयावगाहित्वेन नैगमस्य प्रामाण्यप्रसङ्गः,
प्राधान्येन तदुभयावगाहिन एव ज्ञानस्य प्रमाणत्वात् । ( ६३. सामान्यमात्रग्राही परामर्शः सब-स द्वेषा, परोऽपरा । तत्राशेषविशेषे10 ध्वौदासीन्यं भजमानः शुद्धद्रव्यं सन्मात्रमभिमन्यमानः परः सबहः । यथा विश्चमेकं
सदविशेषादिति । द्रव्यत्वादीन्यवान्तरसामान्यानि मन्वानस्तद्भेदेषु गजनिमीलिकामवलम्बमानः पुनरपरसङ्ग्रहः । स हेण गोचरीकृतानामर्थानां विधिपूर्वकमवहरणं येनाभिः सन्धिना क्रियते स व्यवहारः। यथा यत् सत् तद् द्रव्यं पर्यायो वौ । यद् द्रव्यं तजीवादि
पट्टिधम् । यः पर्यायः स द्विविधा - क्रममावी सहभावी चेत्यादि। 15 ४. अंजु वर्तमानक्षणस्थायिपर्यायमा प्राधान्यतः सूचयभिप्राय जुसूत्रः । ___ यथा सुखविवतः सम्प्रत्यस्ति । अत्र हि क्षणस्थायि सुखाख्यं पर्यायमा प्राधान्येन प्रद. श्यते, तदधिकरणभूत 'पुनरात्मद्रव्यं गौणतया नार्म्यत इति ।
६.५. कालादिभेदेन बनेरर्थमेदं प्रतिपद्यमानः शब्दः । कालकारकलिङ्गसङ्ख्यापुरुषोपसर्गाः कालादयः । तत्र बभूव भवति भविष्यति सुमेरुरित्यत्रातीतादिकालमेदेन 20 सुमेरो दप्रतिपत्तिः करोति क्रियते कुम्भ इत्यादौ कारकमेदेन, तटस्तटी तटमित्यादौ
लिङ्गभेदेन, दाराः कलवामित्यादौ संख्याभेदेन, यास्यसि त्वम् , यास्यति भवानित्यादौ पुरुषभेदेन, सन्तिष्ठते अवतिष्ठते इत्यादाघुपसर्गमेदेन ।
६. पर्यायान्देषु निरुकिदेन भिन्नमर्थ सममिरोहन् समभिरूढः । शन्दनयो हि पर्यायभेदेऽप्योंमेदमभिप्रैति, समभिरूढस्तु पर्यायमेदे मिन्नानानभिमन्यते ।
PRIYAN
१तुलना-प्र. न. ७.८। तत्वार्थश्लोकवा. १.४.३२,३३ । १ तुलना-प्र. न. ७.९। तस्वार्थश्लोकवा• १.३३.३९ । ३ तुलना-प्र, न, ७.१.। तरवार्थश्लोकवा० १.१३. ४३.। ४ तुलनातत्त्वार्यश्लोकवा० १. ३३. २२, २३।५प्र.न. ७..१३ । तुलना-लघोय. ६.१९ । तत्त्वावश्लोकवा. १.३३. ५१,५५।६ तुलना-प्र.न. ७.१४। ७प्र. न. ७.१५ तुलना-प्र. न. ७.१६। ९प्र.न. ७.१९ । १० प्र.न. ७.२३ तत्त्वार्थ श्लोकवा.१.३३.५८।११ तुलना-प्र. न. ७.२४ । १२ तुलनाप्र. न.७.२८, २९ । तत्त्वार्थश्लोकवा. १. ३३.६१ । १३ प्र. न... ३१ । तुलना-लघीय० ६.१४। तत्त्वार्थश्लोकवा० १.३३...६८-७२। १४ तुलना प्र.न..७.३३ । ५प्र. न. ७.३ तुलना-तस्वार्थलोकवा.१.३३.७६, ७७ ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001070 |
| Book Title | Jain Tarka Bhasha |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Sukhlal Sanghavi, Mahendrakumar Shastri, Dalsukh Malvania |
| Publisher | Saraswati Pustak Bhandar Ahmedabad |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 110 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Philosophy, Nyay, P000, & P055 |
| File Size | 8 MB |