________________
सू. १९ ]
काव्यानुशासनम्
विगतमत्सराया मम न तथा नखपदादि चिन्हं भवदङ्गि खेदावहं यथार्धनिष्पन्न संभोगतयाधरदशनासंपत्ति रितीर्ष्या कोपगोपनमुपभोगोद्भेदेन कृतं - वाच्योऽर्थः । तद्बलसमुत्थस्तु सहृदयोत्प्रेक्षितोऽत्यन्तवाल्लभ्यान्मुखचुम्बनपर एव तस्यास्त्वं यत्त्वदधरखण्डनावसरोऽस्या वराक्या न संपन्न इति न केवलं तस्या भवानतिवल्लभो यावद्भवतोऽपि सा सुतरां रोचत इति वयमिदानीं त्वत्प्रेमनिराशाः संजाता इति नायिकाभिप्रायो - व्ययः ।
1
कचिद्वाच्याद्विभिन्नविषयत्वेन व्यवस्थापितो यथाकस्स व न होइ रोसो दट्ठण पिआइ सव्वणं अह सभमरप उमग्धाइरि वारिभवामे सहसु इण्हिं ॥ २५ ॥ [ स. श. ८८६ ] अत्र वाच्यं सखीविषयं व्यवचं तु तत्कान्तोपपत्यादिविषयम् । एवं अलङ्कारभेदी रसादिभेदाश्च व्यङ्गचा मुख्यादिभ्यो व्यतिरि का ज्ञेयाः । तद्विषयों व्यञ्जकः शब्दः ।
ww
स वेति । कस्य वानीर्ष्यालोरपि । न भवति रोषो वकृत्वापि १५ कुतश्विदेवा पूर्वतया, प्रियायाः सत्रणमधरं विलोक्य । सभ्रमरपद्माघ्राणशीले शीलं हि कथचिदपि वारयितुं न शक्यम् । वारिते वारणायां हे वामे तद्नङ्गीकारिणि सहस्वेदानीमुपालम्भपरम्परामित्यर्थः । एतत्काञ्चिदविनयरमणेन
2.
खण्डिताधरां विदितमपि तत्रस्थं तत्पतिमविदितमिव प्रकाशयन्ती तत्प्रत्यायनाय सुखी वक्त । स॒हस्वेदानीमिति वाच्यमविनयवतीविषयं व्यङ्गर्थं भर्तविषयं तु तस्य मुग्धत्वेऽपराधो नास्तीति । वेदाध्ये तु मयेत्थं संवृतमतः प्रियेयमिति कृत्वा सहस्वेति व्यङ्गथम् । तस्यां प्रियेण गाढमुपालभ्यमानायां तद्वथलीकशङ्कित
1. I. न जात
2. N. omits विदितमपि to ० पतिम
3. A. B. सहस्ते
4. A. B. omit व्यङ्गथं
Jain Education International
५५७
For Private & Personal Use Only
२०
www.jainelibrary.org
