________________
જૈનધમ ચિતન
૩૪
જે પ્રસિદ્ધ છે, એ બધાં સાથે તેમને કાંઈ લેવા દેવા રહી નથી. અને પ્રારભમાં જૈનધર્મની જે સ્થિતિ હતી તેમાં પહોંચવાના પ્રયત્ન કરવામાં આવ્યું છે; આ એક રીતે ઊલટી ગંગા વહાવવા જેવા પ્રયત્ન જ ગણાય. મનુષ્યની બુદ્ધિને ધમાં કે દર્શનમાં કશું જ નવું કરવાને અવકાશ નથી—આવી માન્યતા આના મૂળમાં સ્વીકારવી પડે. પણ આ તે સ્વયં જૈનધમે જ ઉપદેશેલી આત્મનિરતાની જ વિરુદ્ધ ગણાય.
હમણાં હમણાં વળી શ્રી કાનજી મુનિને એક નવે। સંપ્રદાય સ્થપાયા છે. અંતે ઉદ્ભવ તા સ્થાનકવાસીમાંથી થયા છે, પણ સ્થાનકવાસીમાંથી નિકળેલ તેરાપથી અને આ નવા સંપ્રદાય એ બન્નેની દિશા તદ્દન જુદી છે. તેરાપંથી અને આ સંપ્રદાય બન્ને કહે છે કે અમે મૂળ માનું અનુસરણ કરવા માગીએ છીએ; પણ એકમાં મૂર્તિને અવકાશ જ નથી, ત્યારે ખીજામાં મૂર્તિને અવકારા છે. વળી, એક પેાતાને શ્વેતામ્બર આમ્નાયમાં સ્વીકારે છે, જ્યારે ખીન્ને પેાતાને દિગમ્બર કહેવરાવે છે. શ્રી કાનજી મુનિના સંપ્રદાયમાં નિશ્ચયનય ઉપર વધારે ભાર હોઈ એમાં જૈનસંમત પુરુષાવાદને સ્થાન નથી. એક બાજુ તેઓ આત્મચિન્તન-મનનને માર્ગ અપનાવે છે અને રૂઢ ક્રિયાકાંડાને વિરાધ કરે છે; અને બીજી બાજુ તેમણે નવા પ્રકારનાં મદિરા ઊભાં કરવા માંડયાં છે, અને તેમાં શ્રી સીમાંધર સ્વામીની પ્રતિષ્ઠા કરાવવામાં આવે છે. આમ ક્રિયાકાંડની નવી નવી રૂઢિઓ ઊભી થતી જાય છે. આમાં રહેલે પરસ્પર વિરેાધ તદ્દન
પસ્ટ છે.
ઃ
,, પ્રબુધ્ધજીવન તા. ૧ તથા ૧૫ ડિસેમ્બર, ૧૯૫૬; ૧૫ માર્ચ, ૧ તથા ૧૫ એપ્રિલ, ૧૯૫૭,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
