________________
૩૮૮
પ્રથમતિ વિવેચન સહિત
પોતાની જાતને તદ્ન અલગ અને જુદી માને તેને કોઈ પણ કારણે તે વસ્તુના વિયેગ થાય તે પણ શાકરૂપ રાક્ષસ તેને ગ્રહણ કરતે નથી. માણસ સ્નેહ અને પ્રેમ ખાતર કાંઈક ધમપછાડા કરે છે, પણ એ સ્નેહ કે પ્રેમ જ ખાટા છે, એમ જાણે તા અને પેાતાને એમનાથી જુદો જાણે તે પછી એને કોઇ પ્રસંગે શાક થતા નથી. શાક થવાનું કારણ પેાતાનું છે કે પેાતાના છે એવી ખેાટી માન્યતા છે. એમનાથી પોતે અલગ છે એમ જાણ્યા પછી પ્રાણીને શાક થાય નહિ. શાક તે પોતાના છે એવી માન્યતા પર રચાય છે અને એ માન્યતા ગઈ એટલે પછી શાક થતા નથી, વસ્તુસ્થિતિ આળખાય છે અને તેથી દિલગીરીનું કારણ રહેતુ નથી.
આ અન્યત્વ ભાવના જિંદગીના અભ્યાસને અંતે અનુભવસિદ્ધ થયેલી છે. જસસામમુનિએ આ અન્યત્વ ભાવનાને પાંચમી ભાવના ગણી છે. તે જે કહે છે તે ખાસ વિચારણીય છે. આપણે તે હુવે જરા પ્રસ્તુત હાઈ જોઈ જઈએ.
(રાગ કેદારા ગાડી. કપૂર હાયે અતિ ઉજળા રે—એ દેશી ) જીવ ! અન્યત્વ વિચાર; મળીયા તુજ પરિવાર.
Jain Education International
હૈ,
પાંચમી ભાવના ભાવીએ રે, આપસવારથી એ સહુ સ.વેગી સુંદર બુઝ, મા સૂઝ ગમાર; તારું કે નહિં ઈણિ સંસાર, તુ કેહને નહીં નિરધાર. સવેગી કીજે કાણુહી શું પ્રેમ,
પંથશિરે ૫થી મળ્યા રે, રાતી વસે પ્રહુ ઊઠી ચલે હૈ, નેહ નિવાહે કેમ ? સવેગી જિમ મેળે તીરથ મળે જન વણુજની ચાહ; * તાટો કે ફાયદો રે, લેઈ લેઈ નિજ ઘર જાય. સ`વેગી જિહાં કારજ જેહનાં સરે રે, તિહાં તે દાખે નેહ; સૂરિકાન્તાની પરે રે, છટકી દેખાડે છેહુ. સ`વેગી
૨
3
For Private & Personal Use Only
૪
કરી જતુગેહું;
જે નિજનાં નેહ, સવેગી ૬ વહેંચી રાજ્ય;
ચૂલણી અંગજ મારવા રે, કૂંડું ભરત બાહુબળ જુઝીઆ રે, શ્રેણિક પુત્રે ખાંધિયા રે, લીધું દુઃખ દીધું બહુ. તાતને રે, દેખા સુતનાં કાજ. સ`વેગી ઇણ ભાવનાએ શિવપુર લહે રે, શ્રી મરુદેવા માય; વીરશિષ્ય કેવળ લહ્યું રે, શ્રી ગૌતમ ગણરાય. સવેગી ૮
“ આ જીવ સંસારના પદાર્થોથી અને સ્વજન પરિવારથી જુદો છે, તે પાંચમી અન્યવભાવના છે. તે ભાવના હે જીવ ! એવી રીતે ભાવીએ, વિચારીએ કે તારા પરિવાર
७
www.jainelibrary.org
