Page Text
________________
४३२
आचार्यश्रीअभयदेवसूरिविरचितटीकासहिते स्थानाङ्गसूत्रे चत्तारि इंदियत्था पुट्ठा वेदेति, तंजहा-सोतिंदियत्थे, घाणिंदियत्थे, जिभिंदियत्थे, फासिंदियत्थे ।
चउहिं ठाणेहिं जीवा य पोग्गला य णो संचातेंति बहिया लोगंता गमणताते, तंजहा-गतिअभावेणं, णिरुवग्गहतात. लुक्खताते, लोगाणुभावेणं। 5 [टी०] चतुर्भिर्लोकः स्पृष्ट इत्युक्तमिति लोकप्रस्तावात य धर्मास्तिकायादीनां चान्योन्यं प्रदेशत: समतामाह- चत्तारीत्यादि कण्ठ्यम्, नवरं प्रशाग्रेण प्रदेशपरिमाणेनेति तुल्याः समाः सर्वेषामेषामसङ्ख्यातप्रदेशत्वात् . लोयागासे त्ति आकाशस्यानन्तप्रदेशत्वेन धर्मास्तिकायादिभिः सहाऽतुल्यताप्रसक्तेर्लोकग्रहणम् । एगजीवे त्ति सर्वजीवानामनन्तप्रदेशत्वाद्विवक्षिततुल्यताऽभावप्रसङ्गादेकग्रहणमिति । 10 पूर्वं पृथिव्यादिभिः स्पृष्टो लोक इत्युक्तमिति पृथिव्यादिप्रस्तावादिदमाह -
चउण्हमित्यादि कण्ठ्यम्, किन्तु नो पस्सं ति चक्षुषा नो दृश्यमतिसूक्ष्मत्वात्, क्वचित् सुपस्सं ति पाठः, तत्र न सुखदृश्यं न चक्षुःप्रत्यक्षदृश्यमनुमानादिभिस्तु दृश्यमपीत्यर्थः, बादरवायूनां तथा सूक्ष्माणां पञ्चानामपि तदेकमनेकं वा अदृश्यमिति चतुर्णामित्युक्तम्, वनस्पतय इह साधारणा एव ग्राह्या:, प्रत्येकशरीरस्यैकस्यापि दृश्यत्वादिति ।
पृथिव्यादीनां शरीरस्य चक्षुरिन्द्रियाविषयत्वमुक्तमितीन्द्रियविषयप्रस्तावादिदमाहचत्तारि इंदियेत्यादि स्पष्टम्, किन्तु इन्द्रियैरर्यन्ते अधिगम्यन्त इतीन्द्रियार्थाः शब्दादय:, पुट्ठ त्ति स्पृष्टा: इन्द्रियसम्बद्धा वेएंति त्ति वेद्यन्ते आत्मना ज्ञायन्ते, नयन-मनोवर्जानां श्रोत्रादीनां प्राप्तार्थपरिच्छेदस्वभावत्वादिति, उक्तं च
पुढे सुणेइ सई रूवं पुण पासई अपुढे तु । 20 गंधं रसं च फासं च बद्धपुढे वियागरे ॥ [आव० नि० ५] इति ।
अनन्तरं जीव-पुद्गलयोरिन्द्रियद्वारेण ग्राहक-ग्राह्यभाव उक्तोऽधुना तयोर्गतिधर्मी चिन्तयन्नाह- चउहीत्यादि व्यक्तम्, परमन्येषां गतिरेव नास्तीति जीवा य पुग्गला येत्युक्तम्, नो संचाएंति न शक्नुवन्ति, नालम्, बहिय त्ति बहिस्ताल्लोकान्तात्
अलोके इत्यर्थः, गमनतायै गमनाय, गन्तुमित्यर्थः । गत्यभावेन लोकान्तात् परतस्तेषां 25 गतिलक्षणस्वभावाभावादधो दीपशिखावत्, तथा निरुपग्रहतया धर्मास्तिकायाभावेन
१. पुढे वेदेति भां० ॥ २. बाहिं लोगतां भां० ॥ ३. हत्ताए भां० ॥ ४. चक्षुषः प्रत्यक्ष पा० जे२ ।। ५. दृश्यमेवेत्यर्थः पा० ॥
15
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001028 |
| Book Title | Agam 03 Ang 03 Sthananga Sutra Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhaydevsuri, Jambuvijay |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 579 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Dictionary, & agam_sthanang |
| File Size | 11 MB |