________________
માણા
पंच पंच अक्खाइयउवक्खाइयसताई। एवामेव सपुत्वावरेणं अद्भुट्ठातो अक्खाइयकोडीओ भवंतीति मक्खायाओ। एगूणतीसं उद्देसणकाला, एगूणतीसं समुद्देसणकाला, संखेजाइं पयसतसहस्साइं पयग्गेणं पण्णत्ते।
અર્થ–તે છઠું અંગ છે. તેના બે શ્રુતસ્કંધ છે. ઓગણીસ અધ્યયન છે. (તેમાં કહેલી) કથાઓ બે પ્રકારની છે–ચરિત (બનેલી) પણ છે અને કલ્પિત પણ છે. ધર્મકથાઓના દશ વર્ગ છે. એક એક ધર્મકથામાં પાંચસો પાંચસો આખ્યાયિકાઓ છે, એક એક આખ્યાયિકામાં પાંચસો પાંચસો ઉપાખ્યાયિકાઓ છે, અને એક એક ઉપાખ્યાયિકામાં પાંચસો પાંચસો આખ્યાયિકા-ઉપાખ્યાયિકાઓ છે. આ રીતે પૂર્વાપરના વિચારપૂર્વક ગણતરી કરતાં સાડા ત્રણ કરોડ કથાઓ આમાં છે, ઓગણત્રીસ ઉદ્દેશન કાલ છે, ઓગણત્રીસ સમુદેશન કાલ છે, સંખ્યાતા લાખ પદ છે.” __ ५२ तावदा गणित प्रभारी आभा १०४ ५००४ ५०० x ५०० = १२५००००००० સવાસો કરોડ કથાઓ થાય છે. પરંતુ “સાડા ત્રણ કરોડ કથાઓ આમાં છે એમ જણાવ્યું છે, તો सानी संगति शी शत ४२वी ? मा. श्री निशिविरयित नहीत्तिमा, तया मा. श्री મલયગિરિસૂરિવિરચિત નંદીવૃત્તિમાં તથા આ. શ્રી અભયદેવસૂરિવિરચિત સમવાયાંગવૃત્તિમાં આનો ખુલાસો આ રીતે જણાવ્યો છે–
૧. આગમોદયસમિતિથી પ્રકાશિત સમાચાંગસૂત્રમાં વયસહસારું પાઠ છપાયેલો છે, પરંતુ તે
અશુદ્ધ છે, પ્રાચીન તાડપત્રીય તથા કાગળની પ્રતિઓને આધારે અમે સંપાદિત કરેલા અને શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલયે પ્રકાશિત કરેલા સમવાયાંગ સૂત્રની બધી હસ્તલિખિત પ્રતિઓમાં તથા તેની આચાર્યશ્રી અભયદેવસૂરિવિરચિત ટીકામાં પણ પચત્તસહસાદું ને સમર્થન
આપતો જ પાઠ છે. २. “एवमेव सपुव्वावरेणं भणियपगारेणं गुणण-सोहणे कते त्ति वुत्तं भवति"--नन्दीवृत्ति हारिभद्री । ३. “सूरिराह--ज्ञाताधर्मकथासु 'ण'मिति वाक्यालकारे ज्ञातानाम्--उदाहरणभूतानां नगरादीनि
व्याख्यायन्ते. तथा दस धम्मकहाणं वग्गा' इत्यादि. इह प्रथमश्रतस्कन्धे एकोनविंशतिर्शाताध्ययनानि. ज्ञातानि-उदाहरणानि, तत्प्रधानानि अध्ययनानि, द्वितीयश्रुतस्कन्धे दश धर्मकथाः, धर्मस्य-अहिंसादिलक्षणस्य प्रतिपादिकाः कथा धर्मकथाः, अथवा धर्मादनपेता धाः, धाश्च ताः कथाश्च धर्म्यकथाः, तत्र प्रथमे श्रुतस्कन्धे यान्येकोनविंशतिर्शाताध्ययनानि तेष्वादिमानि दश ज्ञातानि ज्ञातान्येव, न तेष्वाख्यायिकादिसम्भवः, शेषाणि पुनर्यानि नव ज्ञातानि तेष्वेकैकस्मिन् चत्वारिंशानि पञ्च पञ्चाख्यायिकाशतानि ५४० भवन्ति ४८६०, एकैकश्यां चाख्यायिका पञ्च पञ्च उपाख्यायिका शतानि २४३००००, एकैकस्यां चोपाख्यायिकायां पञ्च पञ्च आख्यायिकोपाख्यायिकाशतानि. सर्वसङ्ख्यया १२१५०००००० एकविंशं कोटिशतं लक्षाः पञ्चाशत् , तत एवं कृते सति प्रस्तुतसूत्रस्यावतारः, आह च टीकाकृत्-"इगवीसं कोडिसयं लक्खा पन्नास चेव बोद्धया। एवं कए समाणे अहिगयसुत्तस्स पत्थावो॥१॥" द्वितीये श्रुतस्कन्धे दश धर्मकथानां वर्गाः, वर्ग:-समूहः, दश धर्मकथासमुदाया इत्यर्थः, त एव च दशाध्ययनानि. एकैकस्यो धर्मकथायां-कथासमूह रूपायामध्ययनप्रमाणायां पञ्च पञ्चाख्यायिकाशतानि, एकैकस्यां चाख्यायिकायां पञ्च पञ्च उपाख्या यिकाशतानि, एकैकस्यां चोपाख्यायिकायां पञ्च पञ्च आख्यायिकोपाख्यायिकाशतानि, सर्वसङ्ख्यया पञ्चविंशं कोटिशतं, इह नव ज्ञाताध्ययनसम्बन्ध्याख्यायिकादिसदृशा था आख्यायिकादयः पञ्चाशलक्षा. धिकैकविंशकोटिशतप्रमाणास्ता अस्मात् पञ्चविंशतिकोटिशतप्रमाणाद् राशेः शोध्यन्ते। ततः शेषा
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org