________________
૪૫૦૦શ્રી શ્રાદ્ધ-પ્રતિક્રમણ-સૂત્ર પ્રબોધટીકા-૧
પહોંચવાના માર્ગનું અનુસરણ કરવાની શક્તિ ઇચ્છવામાં આવી છે. શાસ્ત્રકારોના અભિપ્રાયથી આ માર્ગ એક પ્રકારનો, બે પ્રકારનો, ત્રણ પ્રકારનો, ચાર પ્રકારનો યાવત્ અનેક પ્રકારનો છે. સમભાવમાં સ્થિર રહેવું તે એનો એક પ્રકાર છે. રાગ અને દ્વેષને જીતવા તે એના બે પ્રકારો છે. મન, વચન અને કાયાની શુદ્ધિ કરવી, અથવા મનોદંડ, વચનદંડ અને કાયદંડનો પરિહાર કરવો એ તેના ત્રણ પ્રકારો છે અને દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર તથા તપનું સેવન કરવું અથવા દાન, શીલ, તપ અને ભાવને અનુસરવું એ તેના ચાર પ્રકારો છે. પાંચ ઇંદ્રિયોનો વિજય, છ કાયના જીવોની રક્ષા, સાત ભયસ્થાનોનો ત્યાગ, આઠ પ્રકારના મદનો વિજય, નવ પ્રકારે બ્રહ્મચર્યનું પાલન, દસ પ્રકારનો યતિધર્મ વગેરે તેના વિશેષ પ્રકારો પણ શાસ્ત્રોમાં દર્શાવેલા છે.
ઇષ્ટફલ-સિદ્ધિ મોક્ષમાર્ગનું અનુસરણ ધર્મારાધન વડે થાય છે, ધર્મારાધન માટે ચિત્તસ્વાથ્યની જરૂર છે અને તે અભિમત અર્થની નિષ્પત્તિથી થાય છે, તેથી ત્રીજી માગણી ઈષ્ટફલ સિદ્ધિની કરવામાં આવી છે
લોકવિરુદ્ધ-ત્યાગ અનુષ્ઠાતાએ આ રીતે ચૈત્યવંદનની અંતર્ગત રહેલી ભાવના ભવનિર્વેદ, માર્ગાનુસારીતા અને ઈષ્ટફલ-સિદ્ધિનો ખ્યાલ સંપૂર્ણ રીતે સ્પષ્ટ કર્યા પછી તેની પૂર્વભૂમિકારૂપ કેટલાંક કર્તવ્યો વિચારવાના રહે છે. તેમાંનું પ્રથમ કર્તવ્ય નો વિરુદ્ધ-જ્વાબો-એટલે શિષ્ટજન-નિર્જિત પ્રવૃત્તિનો ત્યાગ છે. તે સંબંધમાં પૂર્વમહર્ષિઓએ કહ્યું છે કે :
सव्वस्स चेव निंदा, विसेसओ तह य गुण-समिद्धाणं । उजुधम्मकरण-हसणं, रीढा जण-पूयणिज्जाणं ॥१॥ बहुजन-विरुद्ध-संगो, देसाचारस्स लंघणं चेव । उव्वणभोओ अ तहा, दाणाइविपयडमन्नेओ ॥२॥ साहु-वसणम्मि तोसो, सइ सामत्थम्मि अप्पडियारो अ । મારૂાડું રૂલ્ય, નો-વિદ્ધાવું ને ગાડું રૂા.''
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
