________________
૨૯૦૦શ્રી શ્રાદ્ધ-પ્રતિક્રમણ-સૂત્રપ્રબોધટીકા-૧
अट्ठावयमुज्जिते, गयग्गपय-धम्मचक्के य । पास-रहावत्तं चिय, चमरुप्पायं च वंदामि ॥
ભાવાર્થ :- અષ્ટાપદ, ઉજ્જયંત (ગિરનારગિરિ), ગજાગ્રપદ (દશાર્ણકૂટ-જે બુદેલખંડમાં આવેલું છે), ધર્મચક્ર (તક્ષશિલા), પાર્શ્વતીર્થ (અહિચ્છત્રા-તીર્થ), રથાવર્ત (વિદિશામાં આવેલું કુંજરાવર્ત-પર્વત-પ્રદેશ) અને ચમરોત્પાત સ્થળ(ચમરેન્દ્ર ઉત્પાત કરતાં સૌધર્મેન્દ્રના ભયથી બચવા તેણે જે સ્થળમાં રહેલા શ્રી વર્ધમાનસ્વામીનું શરણ સ્વીકાર્યું હતું તેનું સ્મારકસ્થાન)ને હું વંદન કરું છું.
જિનદાસગણિ મહત્તરે શક સંવત્ ૧૯૮ વિક્રમ સંવત્ ૭૩૩ લગભગમાં રચેલી નિશીથ-ચૂર્ણિ(પત્ર ૨૪૩)માં પણ કેટલાંક પ્રાચીન તીર્થોનો પ્રાસંગિક ઉલ્લેખ જોવામાં આવે છે :
उत्तरावहे धम्मचक्कं, मथु(ह)राए देव-णिम्मिओ थूभो । कोसलाए जियंतसामि-पडिमा, तित्थकराणं वा जम्मभूमीओ ॥
ઉત્તરાપથમાં ધર્મચક્ર, મથુરામાં દેવે રચેલ સ્તૂપ, કોશલા(અયોધ્યા)માં જીવંતસ્વામીની પ્રતિમા, તથા તીર્થકરોની જન્મભૂમિઓ.
ઉપર્યુક્ત ઉલ્લેખો પરથી પ્રાચીન સમયમાં કેટલાંક તીર્થોની નામાવલી આ રીતે થાય છે -
(૧) અષ્ટાપદ, (૨) ઉજ્જયંતગિરિ (ગિરનાર), (૩) ગજાગ્રપદ (દશાર્ણકૂટ પર્વત બુંદેલખંડ), (૪) ધર્મચક્ર (તક્ષશિલા), (૫) પાશ્વતીર્થ (અહિચ્છત્રા નગરી), (૬) રથાવર્ત (વિદિશામાં આવેલા કુંજરાવર્ત પર્વતની પાસેનો એક પહાડ),(૭) મથુરા, () કોશલા (અયોધ્યા) અને (૯) તીર્થકરોની જન્મભૂમિઓ એટલે નીચેની નગરીઓ :
અયોધ્યા, શ્રાવસ્તી, કૌશાંબી, કાશી, ચંદ્રપુરી, કાકંદી, ભક્િલપુર, સિંહપુર, ચંપાનગરી, કાંડિલ્યપુર, રત્નપુર, હસ્તિનાપુર, મિથિલા, રાજગૃહ, શૌર્ય(રિ)પુર અને ક્ષત્રિયકુંડ.
(કેટલાક તીર્થકરો એક જ નગરમાં જન્મેલા હોવાથી નગરીઓની સંખ્યા ૧૬ની છે.)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
