________________
૭૮ ૦ શ્રી શ્રાદ્ધ-પ્રતિક્રમણ-સૂત્ર પ્રબોધટીકા-૧
સંમિદ્દ-સંવિશત-આજ્ઞા આપો. આદેશ આપો.
અહીં જે આદેશ માગવામાં આવ્યો છે તે ઈરિયાવહી ક્રિયાની સમગ્ર વિધિ માટેનો છે. (યાવત્ પ્રગટ જોસ્સ સૂત્ર સુધીનો આદેશ માગેલ છે.) નવં !-[મળવત્] !-હે ભગવન્ ! હે પૂજ્ય ! હે મહાપુરુષ ! ભાથી સહિત હોય, તે ભગવાન્ કહેવાય. ભગ એટલે ઐશ્વર્યાદિ ગુણો. તે માટે કહ્યું છે કે :
“પેશ્ર્વર્યસ્ય સમપ્રસ્થ, રૂપસ્થ યશસ: શ્રિયઃ । धर्म्मस्याथ प्रयत्नस्य, षण्णां भग इतीरणा ॥"
ભાવાર્થ-(૧) સમગ્ર ઐશ્વર્ય, (૨) સમગ્ર રૂપ, (૩) સમગ્ર યશ, (૪) સમગ્ર શ્રી, (૫) સમગ્ર ધર્મ અને (૬) સમગ્ર પ્રયત્ન-એ છ અર્થોનો સૂચક ભગ એવો શબ્દ છે. એટલે ભગવાનનો અર્થ સમગ્ર ઐશ્વર્યવાળા, સમગ્ર રૂપવાળા, સમગ્ર યશવાળા, સમગ્ર શ્રીવાળા, સમગ્ર ધર્મવાળા અને સમગ્ર પ્રયત્નવાળા-એવા છ ગુણોએ કરીને સહિત મહાપુરુષ થાય છે. આ બધા ગુણો કોઈને કોઈ પ્રકારની મોટાઈને બતાવનારા હોવાથી ભગવાનનો સામાન્ય અર્થ મહાપુરુષ થાય છે. એવા ગુણોવાળા પુરુષ સામાન્ય રીતે લોકની પૂજાને યોગ્ય હોય છે, તેથી તે પૂજ્ય પણ કહેવાય છે.
ફરિયાવહિય-[[પથિીમ્]-ઐર્યાપથિકી ક્રિયાને. ગમનાગમનની ક્રિયાને. જવા-આવવાની ક્રિયાને
ફેરળમ્-ાં-જવું, ચાલવું, તેનું નામ ઈર્યા.
તપ્રથાન: પન્થા ફૈર્યાપથઃ ।-તેની મુખ્યતાવાળો જે પથ, તે ઈર્યાપથ. તંત્ર મવા ઘેર્યાથિજી તે સંબંધી જે ક્રિયા, તે પેર્યાંથી (યો. સ્વો. વૃ. ૩) અર્થાત્ જવા-આવવાની ક્રિયા, તે ઐર્યાપથિકી ક્રિયા. અથવા ાપથ એટલે સાધ્વાચાર. તે સંબંધી જે ક્રિયા તે ઘેર્યાંથી ર્યાપથો મૌનધ્યાનાવિક મિક્ષુવ્રતં તંત્ર મવા તૈર્યાથિજી (યો. સ્વો. પ્ર. ૩)
પહિન્નમામિ-[પ્રતિષ્ઠામામિ]-હું પ્રતિક્રમણ કરું, પાછો કરું, નિવર્તે. પ્રતિ-પાછું. મળ-જવું પોતાની મૂળ જગાએથી નીકળ્યા હોઈએ ત્યાં પાછુ જવું, તેને પ્રતિક્રમણ કહેવાય છે. તે માટે કહ્યું છે કે :
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
