Book Title: Zu Den Fragmenten Buddhisticher Autoren In Haribhadras Anekanta Jayapataka
Author(s): Erich Frauwallner
Publisher: Erich Frauwallner
Catalog link: https://jainqq.org/explore/269397/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Zu den Fragmenten buddhistischer Autoren in Haribhadras Anekāntajayapatākā. Von . E. Frauwallner. Daß in Haribhadras Anekāntajayapatākä wertvolle Fragmente buddhistischer Autoren, besonders Dharmakirtis, enthalten sind, ist bekannt. Dagegen dürfte es leicht übersehen werden, daß Haribhadra auch bei der Erläuterung dieser Abschnitte in seiner sīkā gelegentlich die entsprechenden buddhistischen Kommentare zu Rate zieht. Und wenn er sích auch nicht ausdrücklich auf sie beruft, so läßt sich doch ihre Verwendung einwandfrei nachweisen, wie im Folgenden an einem deutlichen Beispiel gezeigt werden soll. Ich gebe dabei die betreffenden Fragmente samt den dazugehörigen Stücken der sīkā vollständig wieder, weil der seltene Fall vorliegt, daß eine wenn auch kurze Darlegung aus Dharmakīrtis Pramānavārttikam samt dem dazugehörigen Kommentar fast zur Gänze im Sanskritoriginal erhalten ist, und weil der Text der Anekāntajayapatākā vorläufig nicht so leicht zugänglich ist. Es handelt sich dabei um den Abschnitt aus dem ersten Kapitel des Pramānavārttikam, in dem Dharmakīrti den Anekāntavādah der Jaina widerlegt. Begreiflicherweise werden seine Darlegungen von den verschiedensten Jaina-Autoren erwähnt und bekämpft, und so führt denn auch Haribhadra von den betreffenden vier Versen Dharmakirtis drei an. Zum Glück beschränkt er sich aber nicht wie die andern 1 Vgl. Anekāntajayapatākā, S. 18 ff. Zwei von den Versen mit der dazugehörigen Vrttil werden auch im Anekāntavādapraveśaḥ zitiert, der ja nur ein Auszug aus der Anekāntajayapatākā ist. Außerdem verweist Haribhadra S. 276f. noch auf eine ausführlichere Widerlegung dieses Abschnittes in seinem Syādvādakucodyaparihārahı, der aber leider nicht erhalten zu sein scheint. Wiener Zeitschr. I. d. Kunde d. Morgenl. XLIV. Bd. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 E. FRAUWALLNER. Autoren bloß auf die Anführung der Verse, sondern gibt auch die dazugehörige Vrttiḥ Dharmakīrtis wieder. Wir brauchen daher nur wenige Sätze aus der tibetischen Übersetzung hinzufügen, um den ganzen Abschnitt in folgender Form wiedergeben zu können. des-no-tsha-med-mhka -gos-can gan-cifan-rigs-min-'khrul-smra-ba | de-dag-kyan-ni-bsal-ba-yin | mtha -gcig-pa-ñid-srid-phyir-ro | 183. | nam-mkha'i-gos-can-di-ni-ci-yan-mi-rigs-pa-stemi-tsham-pa-blan-barbya-ba-dan- | dor-bar-bya-ba-med-pa-ste | yons-su-mthar-phyin-pa-medpas-khrul-pa-rna-mo-ni-zor-'gyur-zin-mi-'gyur-ro-zes-smra-ba-gan-yinpa-de-dag-kyan-'di-ñid-kyis-bsal-ba- yin-te | no-bo-ñid-mthao-geig-tu-thadad-pa'i-phyir-ro || de'i-rjes-su-gro-ba-yin-na-yan sarvasyobhayarūpatve tadviseșanirākrteh| . codito dadhi khādeti kim usțram nābhidhāvati || 184. tathā hi ustro 'pi syād dadhi, nāpi sa evostraḥ, yenānyo 'pi syad ustrah | tathā dadhy api syād ustrah, nāpi tad eva dailhi, yenünyad api syād dadhi | tad evam anayor ekasyāpi kasyacit tailrūpābhāvasyābhāvāt, svarūpasya vātadbhārinaḥ svaniyatasyābhāvān na kuścid viseşa iti, tataś ca dadhi khādeti codita ustram api khādet athāsty atiśayaḥ kaścid yena bhedena vartate | sa eva dadhi so 'nyatra nāstīty anubhayam param || 185. athānayoh kaścid atiśayo 'sti, yenāyam tathā coditah kşīravikāra eva pravartate, nānyatra, evam tarhi sa evātiśayo 'rthakriyürthipravsttivişayo dadhi | tatphalaviseşopādānabhāvalakṣitasvabhāvam hi vastu dadhīti, sa ca tādrśaḥ svabhāvo 'nyatra nāsti, pravrttyabhāvād arthinaḥ | tasmān nobhayarūpam ity ekāntavādah || gzan-yan- | sarvātmatve ca bhārānām bhinnau syātām na dhidhvani bhedasamhāravādasya tadabhāvād asambhava) || 186. so 'yam digambaraḥ1 kvacid apy ekam ākāram pratiniyatam apaśyan vibhāgābhāvād bhāvānām katham asamrstānyākāravatyā buddhyādhi 1 Haribhadra ersetzt digambaraḥ natürlich durch anekantavadi. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ZU DEN FRAGMENTEN BUDDHISTISCHER AUTOREN. 67 budhyetarthän abhilaped va tato bhedāgrahanät tatsamhāravado na yüt syād ustro ladhi syān neti atha punar asamsrstāv äkärau pratipadya samharet, ekarūpasamsarginya buddheh kvacit pratiniyamāt tatpratibhāsabhedakrta eva tayo rūpayoḥ svabhāvabhedo 'pi syāt, ekanekaryarastlöitehpratibhāsavişayatvāt| tathā ca naikas tadubhayarūpah syād iti mithyāvāda eșah || Zu diesem Abschnitt gibt Haribhadra in seiner Țikā folgende Erklärungen, die sich natürlich nur auf den von ihm angeführten Teil erstrecken. 2 (v. 184) sarrasya vastuna ubhayarūpatve, sāmānyaviseşarūpatve uibhayagraharam anekatropalaksanam asmin sati kim ity āha tadviśrşunirakrteh | tadrićeşasya, ustra ustra eva, na dadhi, dadhi dadhy era, mostra ity cramlakṣaṇasya nirākrteh, itararūpāvećena nirākaranät | codlito laihi khädeti, dadhi khādety eram coditaḥ puruṣaḥ, kim ustram nabhidhävati khaditum, tasya kathamcid dadhno 'py abhedat | yad rū sümūnyenaiva kim ustram nābhidhūvati, khādanakriyāyā api kathamcid abhidhāvanakriyāvyatirekād iti | tathā hityadi vivaranam tuthā hity upapradarśane | ustro 'pi syūd dadhi, kenacit prakāreņa dudhi, na tulabhūrūnuriddha ity arthah | näpi sa eva, ustra era, astrah surūpaniyatu okantena | yenányo 'pi, dadhyādikaḥ, syād usiraḥ, Whared ustruh, nbhayarūpataya | atha vā syād ustra ity abhyupagamayuktih | tatha dadhy api syād uşțraḥ, kenacit prakāreņostraḥ, na tadabhūrānuşaktam iti bharah | nāpi tad eva, dadhy eva, dadhi svabhāraniyatam surrathā | yenānyad api, uşțrādikam, syād dadhi | etena sarvasyobhayarūpatvam ryākhyātam | tadviseşanirākrter ity etat tad ecam anayor ityādinā ryācaşte | ubhayathā hi dadhyuşğrayor viseşaḥ syāt, dadhirūpābhāvo vā uștro bhavet, ușțrasvarūpam vā dadhyasambhavy ustrasvarūpa eva niyatam syāt | evam dadhnys api vācyam | adyasya tāvad asambhavaḥ tad ityādinā kathyate | tad evam anayoḥ, dudhyustrayon, na kaściil visesa iti sambandhah | ekasyāpīti dadhna 1 Bei Haribhadra steht im Text und im Kommentar durchwegs vyavasthitih. Die tibetische Überlieferung hat dafür tha-sñad, das gewöhnlich vyavahāraḥ wiedergibt, aber hier als sinngemäße Übersetzung für vyavasthitih stehen könnte. 2 Ich gebe im allgemeinen den Text der gedruckten Ausgabe unverändert wieder, nur in der Interpunktion und im Sandhi ist verschiedenes geändert. 3 Im Text der Ausgabe dadhy. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 E. FRAUWALLNER. ustrasya.vā | kasyacit tadrūpābhāvasyety ustrarūpābhāvasya dadhirūpābhāvasya vābhāvāt | dvitīyasyäpi prakārasyābhāvam āha svarūpasyetyādinā 'svarūpasya vā, usțrasvarūpasya, citadbhacina), dadhyabhavinaḥ, uşțrābhāvino vā dadhisvarūpasya, svaniyatasya, ustrabhāraniyatasya dadhibhāvaniyatasya vā, abhāvān na kaścid riseşaḥ samkīrṇataya dadhyuşțrayoh | tataḥ kim ity āha tataś ca dadhi khadeti codite sati ustram api khadet | khadeti cabhidhāranopalakşawam etat (v. 185) athetyādi | athāsti dadhyuşțrayor atiśayah kaścid yenatisayena dadhi khādeti coditaḥ puruṣo bhedena vartate, .ustraparihārena dadhni, sa eva, atiśaya), dadhi so 'nyutra, ustre, nāstīty conubhayam, ribhaktarūpasvarūpam, sarvam vastu; tad era ca param, paramarthatah, 1 ekatvam tu kalpitam | dadhno rā param, ușträdikam, anubhayarūpam iti vyākhyeyam | athānayoh kaścid atiśayo 'sti, unayor iti dadhyustrayol, yenāyam purusah tathā codita iti dalhi khadeti codital, kşūravikära eva, dadhni, pravartate wänyatra, ustre, evom tarhi sa ecātiśayo dadhīti sambandhah | kimbhūta ity aha arthakriyarthipracrttivişayah, dadhisadhyā yārthakriya tayā yo ritha proruşas tasya pravrttivişayah | kim kāraṇam | tatphaletyāui | dudhnaica sadhyatvāt tatphalaviseșah, sa căsau phalariseşaś ceti vigrahah, tasyopalanabharo hetubhāvas tena lakṣitah svabhāro yasya vastunas tad eva dadhiti krtvā sa ca tādsúa ity anantarokto dadhisvabhāvah, anyatrety ustre, nāsti | kasmād ity āha pravrttyabhāvād arthinah, dadhyarthina ustre tasmān nobhayarūpam vastv ity ekāntuvādah | . (v. 186) sarvātmatve ca bhāvānām, ustrādinām, bhinnau syātām na dhidhvani, jñānam sabdaś ca niyatarthau na syatam bhedasanhäravādasya tadekakaranalakṣaṇasya tadabhūrāt, whinnadhidheanyabhāvāt, asambhavaḥ | bhedena gļhitayoh śrutayor raikatrenopasanhāro bhavati, syād uştro dadhītyādi, nūnyatha | tad etat so 'yam ityadina cyācaste | so 'yam anekāntavādī, sarvarastusabalavādi, kracil api, ustre dadhni vā, ekam ākāram pratiniyatam, itararūpavyaracchinnam, apaśyan adarśane nimittam āha vibhāgābhāvād bhāvānam, sabalarūpatayetaretararūpāpatteh | kim ity äha katham ityadi | kathum, kena prakarena asamsrstānyakāravatyeti, asans/sto 'nyakäro yasmin arthe su 1 Im Text der Ausgabe paramarthah. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ZU DEN FRAGMENTEN BUDDHISTISCHER AUTOREN. 69 tuthoktah, sayusya buddher' asti sāsamsrstānyakärārthavati, vibhaktūrthagruhiniti yürat, taya | buddhyā, evambhūtayā, adhibudhyetārthān, samyag jamiyat, abhilaped cū dhvaninā | tato bhedagrahanat, evam riseşūnupalabdhe! kāranāt, samhāravādah, bhedasamhāravādah, na syät | kimbhūta ity üha syöd uştro dadhi syān neti atha punar asamsrstau, asamkirnau, ūkūrau dadhyustrayo? pratipadya samharet, syād strah syad dadhiti | tatah kim ity aha ekarūpasamsarginyāh, uştrarūpenairu ladhirūpenaira rā sambandhavatyāḥ, buddheḥ kvacit, ustre dadhni ra, pratiniyamāt karanāt, tatpratibhāsabhedakrta eva, buddhipratibhasabhedakrta cra, tayo rūpayol, dadhyuştrasambandhinoh | kim ity āha svabhūrubhedo 'pi syāt | kuta ity āha ekānekavyavasthiteh, idam ekam islam anekam ity erambhūtāyaḥ, pratibhāsarişayatvāt | ekapratiWhüsālambanom ekam, anekapratibhāsālambanam cānekam, bhinnapratiWhäsarişayau ra dadhyuşğrau | tathā ca sati naikaḥ, uştro dadhi vā, tadubhayarūpah syöt | tadubhayam, dadhyuştrobhayam, rūpam asyeti rigrahah ! ity eram, anena prakāreņa, mithyāvāda eşaḥ, syādvāda iti! Dem entspricht in Säkyamatis1 Pramāņavārttikațikā folgender Abschnitt:? (v. 184) thams-rad-gñi-ga i-no-bo-ñid-ste-gñi-ga-smos-pa-ni-du-mañid-ñe-bar-mtshon-poo || de-Ita-yin-na-de¢i-khyad-par-te-rna-mo-ni-rnamo-kho-nui-yin-yyji-co-ma-yin-la | žo-ni-zo-kho-na-yin-gyi-ria-mo-ma-yinno-zes-bya-bu-ile-Itar-mtshan-ñid-spans-pa'i-phyir-10 || skyes-bu-di-skaddu i żo- thun-zes-ni-brjod-pa-na | ci*i-phyir- rna-mo-bza -baRi-phyir-grobur-mi-byed | rna-mo-yan-rnam-pa-ga-zig-gis-zor-gyur-zin-rna-mo-deñid-kyan-na-mor-gyu-ba-ma-yin-no-zes-bya-ba-ni-mtha'-gcig-tu-smiaba-yin-no | gai-gis-co-la-sogs-pa-gżan-yan-rna-mor-gyur-1:0 || de-bżindu-zo-yai-ria-mor-gyur-na-zo-de-sid-kyan-żo-ma-yin-te gan-gis-riamo-la-sogs-pa-gzan-yai-zor-gyur-ro || des-ni-thams-cad-gñi-gaʻi-no-boñid-yin-pa-bśad-pa-yin-no || desi-khyad-par-ysal-ba'i-phyir-zes-bya-ba-deni-de-bas-na-di-dag-ni-żes-bya-ba-la-sogs-pas-chad-par-byed-de| 20-dan 1 Neben Sakya-blo findet sich auch die Namensform sakya-blo-gros, und da blo öfter als Verkürzung von blo-gros erscheint (vgl. blo-brtan neben blo-grosbritan-pa), dürfte der Name richtig Sakyamati lauten. ? Narthang-Ausgabe, Mdo Je (97), fol. 236 a 4-237b 2. Wo ich den Text geändert liabe, gebe ich die überlieferte Lesart in den Anmerkungen wieder. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E. FRAUWALLNER. rna-mo-dag-gi-khyad-par-rnam-pa-gñis-su-gyur-tegal-te-zo-i-no-bomed-pa-rna-mor-gyur-ba-'am|rna-moʻi-ran-gi-no-bo-co-la-ni-mi-srid-kyirňa-moʻi-ran-gi-no-bo-kho-na-la-nes-par-gyur-ro || de-bżin-slu-zo-la-yaibrjod-par-byao || re-zig-dan-po-mi-srid-pa-de-ni-de-bas-na-zes-bya-ba-lasogs-pas-ston-par-byed-de de-bas-na-di-dag-lal-żo-dan-ria-mo-vlag-lakhyad-par-cun-zad-kyan-med-pas-zes-bya-bar-sbyar-ro || gcig-la-yar-zesbya-ba-ni-co-am-rna-mo-la o || de'i-no-bo-ga®-zig-med-pa-sterra-moʻino-bo-med-pa-'am2-20ʻi-no-bo-med-pa-ma-yin-pași-phyir-ro || rnam-pagñis-pa-yan-med-pa-ni-der-zes-bya-ba-la-sogs-pa-smos-te 1 der-gyur-bama-yin-pa-ni-rna-moi-ran-gi-no-bo-zor- gyur-ba-ma-yin-pa-'am £0°;ran-gi-no-bo-rňa-mor-gyur-ba-ma-yin-pa-ste | rna-mo'i-ran-gi-no-bo-lanes-pa-dan-zo-i-ran-gi-no-bo-la-nes-pa-med-pa'i-phyir-ro || (v. 185) ci-ste-zo-dan-ria-mo-dag-la-phul-du-byun-ba-ga-zig-yodlaphul-du-byun-ba-gan-gis-co-thun-éig-ces-brjod-pa-na skyes-bu-khyadpar-gyis- jug-par-gyur-ba-ste rna-mo-yons-su-spans-nas-zo-ñid-la-'jugpar-'gyur-ro || phul-du- byun-ba-de-ñid-zo-yin-de-gżan-la-žes-bya-ba-nirňa-mo-la-med-paRi-phyir-ro || gñi-ga-med-pa-ste-dňos-po-thams-cad-kyiran-gi-no-bo-rnam-par-phye-bao || de-ñid-ni-mchog-ste don-dam-pargcig3-ñid-du-brtags-paRo || 20-las-rňa-mo-la-sogs-pa-gżan-yin-te-gñi-ga-;no-bo-med-pa-ées-bśad-par-bya'o || 'di-dag-la-zes-bya-ba-ni-zo-dan-ridmo-dag-laʻo || 'di-skad-du-brjod-pa-na-zes- bya-ba-ni-zo-Sthur-žig-cesbrjod-pa-naRo || `o-ma'it-rnam-par-gyur-ba-zo-la-yin-gyi | gzan-la-zesbya-ba-rňa-mo-la-ma-yin-te phul-du-byun-ba-de-ñid-ni-zo-yin-no || ji-ltabur-gyur-pa-ze-na don-byed-pa-don-du-gñer-baRi-'juy-pai-yul-te donbyed-zo-bsgrub-pa-gan-yin-pa-des-skyes-bu-don-du-gñer-ba-lu-de i5- juypași-yul-lo || ci'i-phyir-ze-na | de-'bras-bu-zes-bya-ba-la-sogs-pa-la | 20ñid-kyis-bsgrub-par-bya-ba-ñid-yin-pași-phyir | de°; 6-bras-buoi-khyadpar-te-de-yan-yin-la-bras-buși-khyad-par-yan-yin-pa?-zes-tshig-rnampar-sbyar-ro || de‘i-ñe-bar-len-pași-no-bo-ste rgyuoi-no-bos-mtshon-par 1 'di-ltar. 2 rna-moi-no-bo-med-pa-am fehlt im Blockdruck. 3 don-dam-gcig. 4 o-ma-ni. 5 de. 6 de i fehlt im Blockdruck. 7 yin-pas. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ZU DEN FRAGMENTEN BUDDHISTISCHER AUTOREN. 71 run-bżin-dños-po-gan-yod-pa-de-ñid-zo-yin-pa'i-phyir-ro || de-dra-baipun-bzin-zes-bya-ba-ni-bśad-ma-thag-pa'i-zo$i-ran-bzin-no || gzan-la-żesbya-ba-ni-rna-mo-laʻo || ci'i-phyir-ze-na | žo-don-du-gñer-ba-ni-rna-mola- jug-pa-med-pa'i-phyir-ro || (v. 186) blo-sgra-ste-ses-pa-dan-brjod-pa-ni-don-nes-pa-can-gyi-thadad-par-mi-gyur-ro || de-med-phyir-te-blo-dan-sgra-tha-dad-pa-med-pa'iphyir-gcig-tu-byed-par-smra-ba-ni-di-la-srid-pa-ma-yin-no || tha-dadpar-gzun-zin-mñan-pa-dag-ni-rna-mo-ni-zor-gyur-zes-bya-ba-la-sogs-pageig-tu-bsdus-pa-na-ñes-par-gyur-ro-ze-na | de-ni-ji-ltar-zes- bya-ba-lasogs-pas-chad-par-byed-del ga®-zig-la-yan-żes-bya-ba-ni-zo-fam-rna-mola-ste so-soʻi-nes-pași-rnam-pa-gcig-ma-mthon-bar 1-ji-ltar-blos-don-lamos-pa-am-brjod-par-gyur-zes-bya-bar-sbyar-ro || blo-khyud-par-ji-ltaVu-can-zig-ce-na | rnam-pa-gżan-dan-zes-bya-ba-la-sogs-pa-smos-te | dongan-la-rnam-pa-gżan-dan-dre-ba-med-pa-de-la-de-skad-ces-byaʻo || blogan-ta-de-yod-cin-de-rnam-pa-gżan-dan-dres-pa-med-pa-dan-ldan-pacun-te don-tha-dad-pa- dzin-pa-can-żes-bya-ba‘l-tha-tshig-go || ji-ltarbrjod-par-gyur-baʻi-don-so-sor-nes-pa-i-sgras-zes-bya-bar-bsams-pa'o || ci*i-phyir-mos-par-mi-byed-ce-na | dños-po-rnams-kyi-rnam-par-dbye-bamed-paRi-phyir-zes-bya-ba-smos-so || de-bas-de-bsdus-pa-smra-ba-zes-byabu-ni-tha-dad-pa-bsdus-pa-smra-ba | rna-mo-zor-'gyur-ro-zes-bya-ba-lasogs-par-mi-gyur-Yo || géan-yan-żo-dan-rna-mo-la-rnam-pa-ma-dres-pasdug-rtogs-nas-rin-mor-gyur-zin-zor-gyur-ro-zes-sdud-par-byed-pa-deitshe-yan rru-moʻi-no-bo-am-zooi-no-bo-gcig-dan- dres-pa-can-gyi-blo-ster'num-pa 4-edres-pa-med-pa-can-ni-zo-dan-rňa-mo-ga - zig-la-so-sor-nespa'i-phyir-ro || de'i-snan-ba'i-khyad-par-gyis-byas-pa-ñid-kyis-te| blo-lasnan-baʻi-khyud-par-gyis-byas-pa-ñid-kyis-żo-dan-rňa-moʻi-no-bo-de-dagni-ran-bżin-tha-dad-par-gyur-ro || ci'i-phyir-ze-na gcig-dan-du-ma?izes-bya-ba-la-sogs-pa-la snan-ba-tha-dad-pa-ni-du-ma'i-tha-sñad-kyi-yulyin-la-snan-ba-thu-dad-med-pa 5-ni-gcig-gi-tha-sñad-kyi-yul-yin-no-zessbyar-bar-byaʻo || snan-ba-tha-dad-pa'i-yul-dag-kyan-zo-dan-rna-mo-dag 1 gcig-mthon-bai. 2 de-bas-bsdus-pa. 3 ria-mo-ma-dres-pa. 4 rnam-par. 5 med-pa-la. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 E. FRAUWALLNER. yin-no || de-ltar-na-gcig-po-ste | rna-mo-'am-zo-nil-de-gñi-ga'i-no-bo-mayin-teżo-dan-rna-moʻi-bdag-ñid-kyi-no-bo-gan-la-gñi-ga-yod-pa-zes-byaba-tshiq-rnam-par-sbyar-ro || de-ni-loq-par-smra-ba-yin-te-qyur-barsmra-baʻo Ein Blick auf diese beiden Texte zeigt deutlich ihre nahe Verwandtschaft. Denn wenn auch in der tibetischen Übersetzung manche Einzelheiten der Sprachform verwischt sind, so sind doch die Übereinstimmungen in vielen Fällen so groß, daß wir die betreffenden Sätze Haribhadras unbedenklich als das Original der tibetischen Übersetzung betrachten dürfen. Besonders klar wird dieses Verhältnis bei einem Versuche, den Text Sākyamatis wieder im Sanskrit herzustellen. wie er im Folgenden gemacht werden soll. Ich gebe dabei die Abschnitte, in denen die tibetische Übersetzung genau mit den Worten Haribhadras übereinstimmt und nur Abweichungen zeigt, wie sie bei der Übersetzung ins Tibetische eintreten mußten, in gewöhnlichem Druck wieder. Wo die Übersetzung von der Sanskritüberlieferung abweicht, ist der Text mit Wellenlinien unterstrichen, wobei ich manchmal auch die Sanskritüberlieferung vorgezogen habe. Schließlich sind die von Sākyamati übernommenen Worte des Grundtextes mit fetten Linien unterstrichen, weil sie durch gesonderte Überlieferung bezeugt sind, und um das Verhältnis seines Kommentars zum Texte Dharmakīrtis deutlicher hervortreten zu lassen. (v. 184) sarvasyobhayarūpatve, ubhayagrahanam anekutropaluksapamevain sati tadviseşasya uştra uștra eva, na dadhi, ladhi ladhy eva, nostra ity evamlakṣaṇasya nirākrteủ | codito dadhi khadeti dadli khādety evam coditah puruṣaḥ kim uştram nābhidhārati Khaditum ustro 'pi syād dadhi kenacit prakārena, nāpi sa eva ustra eva ustra! syad ity ekāntavādaḥ | yenānyo 'pi dadhyādikaḥ syād ustrah | tatha wwwww dadhy api syād ustrah, nāpi tad eva dadhy eva dadhi, yenanyada ustrādikam syād dadhi | etena sarvasyobhayarūpatvan ryakhyatam tadviseşanirākrter ity etat tad evam anayor ityādinā ryācastr | ubhayathā hi dadhyusțrayor višeşaḥ syāt, dadhirūpābhāvo tä ustro Whavet, uştrasvarūpam vā dadhyasambhavy ustrasvarūpa era niyatain syāt | wwwwwwwwwwww 1 rna-mo-la-ni-ko-ni. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ZU DEN FRAGMENTEN BUDDHISTISCHER AUTOREN. 73 wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww wwwwwww wwwwwwwwwww eram dadhny api rācyam | ādyasya tāvad asambhavah tad ityādinā kathyate | tad evam anayor dadhyusţrayor na kaścid viseşa iti sainbandhah | ekasyāpiti dadhna ustrasya vā | kasyacit tadrūpābhāvasya usțrarūpābhārasya dadhirūpābhāvasya rā abhāvāt | dvitiyasyāpi prakārasyābhāvam āha svarūpasyetyādina svarūpasya vā uşțrasvarūpasya atadbhāvino dadhyabhāvinah, uşțrābhāvino vā dadhisvarūpasya, svaniyatasya ustrabhāvaniyatasya dadhibhāvaniyatasya vā abhävat || (v. 185) athāsti dadhyustrayor atiśayah kaścid yena atiśayena ladhi khudeti coditah puruso bhedena vartate ustraparihāreņa dadhni pravartate, su era atiśayo dadhi so 'nyatra ity ustre nāstīty anubhayam ribhaktasvarūpam sarram vastu, tad eva ca param paramārthatah, ekatram kalpitam | dadhno rā param ustrādikam anubhayarūpam iti vyākhyeycom | anayor iti dadhyuştrayoh | tathā codita iti dadhi khādeti codital | kşürariküre dadhni | nānyatra ity ustre sa evātiśayo dadhi | kimbhūtah | arthakriyarthipraryttivişayo, dadhisādhyā yarthakriyā taya yo. ’rthi puruṣas tasya pravrttirişayah | kim kāranam | tatphaletyadi | dadhnaira sadlyaträt tatphalaviseşaḥ, sa căsau phalaviseșaś ceti rigralah, tusyopūdānabhäro hetubhāvas tena lakṣitah svabhavo yasya vastunas tad era dadhiti sa ca tādrśaḥ svabhāva ity anantarokto dadhisvabhārah | anyatra ity uşțre | kasmāt pravrttyabhāvād arthinah, dadhyarthina ustre | (v. 186) bhinnau syātām na dhīdhvanī, jñānam sabdaś ca niyatārthau na syātām| ekikaraṇavadasya tadabhāvād bhinnadhīdhvanyabhārād atra asambhavah | bhedena grhītayoḥ śrutayor vā, syād uştro dadhityady, ekatvenopasamhare doşaḥ syād iti cet tad etat so 'yam ityādinā vyācaste | kvacid apy ustre dadhni vā ekam ākāram pratiniyatam apaśyan katham buddhyadhibudhyetārthān abhilaped vā iti sambandhah kimvisistayā buddhyety aha asamsrstetyādi asamsrsto 'nyakūro yasmin arthe sa tathoktah 'sa yasyā buddher asti sāsamsrstānyakārārtharati vibhaktārthagrāhinīti yāvat katham pratiniyatābhidheyarthena śabdeneti bhāvah kasmān nādhibudhyetety āha vibhāgabhāvād bhāvanām iti tatas tatsamhāravādo bhedasamhāravādo na syāt, syād ustro dadhi ityādi atha punar asamsrstāv akārau dadhyuştrayoh pratipadya saupharet, syäd ustrah syād dadhiti, tada uştrarūpena www www wwwwwwwwwwwwwwwwww wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww wwwwwwwwwwwwwwwww w wwww wwwwwwwwwwwww wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 E. FRAUWALLNER. ZU DEN FRAGMENTEN BUDDH. AUTOREN. wwwwwwwwwwwww wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww w wwwwwwwwwwwwwwww www wwwwwwwwww wwwwwwwwwwwww www dadhirupena va ekarupasamsarginya asamsrstakaravatya buddheh kvacid ustre dadhni va pratiniyamat tatpratibhasabhedakrta eva buddhipratibhasabhedakyta eva tayo rupayor dadhyustrayoh svabhavabhedo 'pi syat | kutah | ekaneketyadi | bhinnapratibhasavisayanekaryavasthitile, abhinnapratibhasavisayaikavyavasthitir iti yojaniyam| bhinnapratibhasavisayau ca dadhyustrau tatha ca naika ustro dadhi va tadubhayarupah syat | dadhyustratmakam ubhayam rupam yasyeti vigraha? | mithyavada esa syadvada) || Aus diesem Wiederherstellungsversuch ist deutlich zu ersehen, dass nur ein kleiner Teil dieses Textes, etwa ein Funftel, bei Haribhadra keine Entsprechung hat. Der weitaus grossere Teil findet sich bei Haribhadra wieder und ist dort nur durch verschiedene Zusatze erweitert. Das Verhaltnis ist so ahnlich, wie bei dem Fragment aus Kalyanacandras Pramanavarttikatika, das ich in der Festschrift fur M. Winternitz S. 239f. besprochen habe, wo ebenfalls der Text Sakyamatis fast unverandert ubernommen und nur durch Zusatze erweitert ist. An einer Abhangigkeit ist also nicht zu zweifeln. Haribhadra muss bei der Abfassung dieses Abschnittes seiner Anekantajayapatakatika die Pramanavarttikatika Sakyamatis oder wenigstens einen Subkommentar dazu verwendet haben. Und wenn auch in manchen anderen Fallen, wo er Stellen aus dem Pramanavarttikam anfuhrt, dergleichen nicht festzustellen ist, so ist doch im vorliegenden Fall kein Zweifel moglich. Damit ist aber auch gezeigt, was gezeigt werden sollte, dass Haribhadra neben den buddhistischen Hauptwerken, die er anfuhrt, auch die dazugehorigen Kommentare kennt, und dass wir gelegentlich erwarten durfen, die authentischen buddhistischen Erklarungen der betreffenden Satze bei ihm erhalten zu finden. 1 Dasselbe Fragment ist auch in Rajasekharas oder Devabhadras Tippanami zu Siddhasenadivakaras Nyayavatarah erhalten. Es scheint sich also, wie in JainaTexten so oft, um ein Zitat zu handeln, das ein Autor vom andern ubernahm, ohne den Text selber einzusehen.