Book Title: Yog Mahatmya Battrishi Ek Parishilan
Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023230/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA viracita yogamAhAtmaya - batrIzI eka-parizIlana 9 YilGloEl.R. OGRAM ELA. - prakAzaka: thI anekAntA prakAzana jaina rIlijIyasa TrasTa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAmahopAdhyAya zrImadyazovijayajI mahArA viracita'dvAtriMrAd-dvAtriMzina' prakaraNA tAta humala yogamAhAtmya batrIzI-eka parimAlana 26 : parizIlana : pU. paramazAsanaprabhAvaka pUjyapAda sva.A.bha.zrI.vi rAmacandrasU ma.sA. paTTAlaMkAra pU. sva. A. bha. zrI.vi. muticandrasU. ma. sA. nA ziSyaratna pU. sva. A. bha. zrI. vi. amaraguptasU. ma. sA. nA ziSyaratna pU. A. bha. zrI. vi. candraguptasU. ma. : prakAzana : zrI anekAnta prakAzana jaina rIlIjIyasa TrasTa Arthika sahakAra : zA. tejamala kasturacaMda bhavAnIpeTha : pUrNa. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogamAhAlya batrIzI-eka parizIlana - 21 AvRtti - prathama : prakAzana : vi. saM. 2061 nakla - 1000 zrI anekAnta prakAzana- jena rIlIjIyasa TrasTa : prAptisthAna : zA. sUryakAnta caturalAlA pramodabhAI choTAlAla zAha mu. po. murabADa (ji. ThANe) 102, vorA AziSa, 5 solIsITara roDa, malADa (IsTa), muMbaI-400 097. mukuMdabhAI Ara. zAha vijayakara kAMtilAla jhaverI 5, navaratna phaleTsa premavardhaka phaleTsa navA vikAsagRha mArga navA vikAsagRha mArga-pAlaDI pAlaDI- amadAvAda-7 amadAvAda- 380007 jatInabhAI hemacaMda zAha komala' kabUtarakhAnAnI sAme, chAparIyA zerI, mahIdharapurA, surata-395003. : Arthika sahakAra : zA. tejamala kasturacaMda bhavAnIpeTha : pUNe. ': mudraNa vyavasthA : sana grAphikasa (samIvALA) pa7/61, gulAlavADI, bIje mALe, muMbaI-400 004. phona : 2346 8641 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parizIlananI pUrve... A pUrve klezahAninA upAyonuM vivecana karyuM. A batrIzImAM klezahAninA upAyabhUta yoganuM mAhAtmya varNavAya che. zAstronuM rahasya, mokSanI keDI, apAyane zAMta karanAra ane sarva kalyaNanA kAraNabhUta evA yoganuM mAhAtmya varNavavAnI zarUAta karI bIjA zlokamAM yoganA abhAve zAstra paNa saMsAranuM kAraNa bane che-e jaNAvyuM che. tyAra bAda yoganA acitya sAmarthyathI aneka prakAranI labdhio pragaTa thAya che-e jaNAvIne pAtaMjalayogadarzanane abhimata evI siddhionuM varNana lagabhaga ekavIsamA zloka sudhInA zlokothI karyuM che. dhAraNA, pAtaMjalayogadarzananA trIjA vibhUti pAdamAM varNana karAyelA padArthonuM saMkSepathI paNa spaSTa nirUpaNa ahIM sattara zlokomAM karyuM che. sAMkhyadarzananI mAnyatA mujaba dareka siddhionuM kAraNa saMyama che. dhyAna ane samAdhisvarUpa saMyama che. A saMyamathI heya, upAdeya ane jJeya padArthonI prajJAno prasAra thAya che jene laIne yogIne anekAneka siddhio prApta thAya che. atIta ane anAgatanuM jJAna, sarva pakSI pazu Adi prANIonA zabdonuM jJAna, pUrvajanmonuM jJAna, bIjAnA mananuM jJAna, adazya thavuM, mRtyunA samayanuM jJAna, hAthI vagerenA baLa jeTalA baLanI prApti, bhuvananuM jJAna, tArAmaMDaLanI racanAnuM jJAna, zarIranI racanAnuM jJAna, kSudhA-tRSAno nAza; mananI sthiratA, siddhapuruSonuM jJAna, tArakajJAnanI prApti, svaparacittavijJAna, puruSanuM jJAna, parakAyamAM praveza, AkAzagamana, zrotrAdinI divyatA, jalAdi upara cAlavuM, aNimAdi aSTa mahAsiddhinI prApti ane samagratattvo para vijaya... ItyAdi siddhio je je saMyamathI prApta thAya che; te te saMyamonA nirUpaNapUrvaka te te siddhionuM varNana karyuM che. tyAra bAda je kAraNe yogIne yoganI sAdhanAmAM vighna Ave che; te kAraNane jaNAvIne tenAthI dUra kevI rIte rahevuM te jaNAvyuM che. e prasaMge, yogIne devatAo je rIte bhoganuM niyaMtraNa kare che ane yogI je rIte tene AdhIna banatA nathI, enuM varNana karyuM che. A rIte anukrame sAdhanAnA prakarSane prApta karatAM karatAM yogIne vivekajanya jJAnanI prApti thAya che; jenA sAmarthyathI jAti, lakSaNa ane dezathI samAna jaNAtA padArthomAM paNa yogIne bhedanI pratIti thAya che. A rIte yogI, vivekja jJAna svarUpa tArakajJAnathI sarvaviSayaka jJAnavAna bane che ane saghaLAya viSayo krama vinA ekI sAthe jANe che, jenA prabhAvathI puruSa kaivalyAvasthA prApta kare che ane buddhi svakAraNamAM Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vilIna bane che.... ItyAdinuM spaSTa nirUpaNa ekavIsamA zloka sudhInA sattara zlokothI karyuM che. AmAMnI keTalIka siddhio prAraMbhika dazAmAM yogIno utsAha vadhAre che. paraMtu samAdhisvarUpa AThamA yogAmAM te vighnarUpa bane che-e aMge ahIM mumukSuonuM dhyAna paNa yogya avasare doryuM che. sAdhaka-bAdhakanI vicAraNApUrvaka yoganI sAdhanAno mArga spaSTa rIte varNavyo che. pAtaMjala yogadarzananI mAnyatA mujabanA e yogamArgamAM upapatti ane anupapattine bAvIsamA zlokathI jaNAvI che. anyadarzanakAroe je siddhio varNavI che, enA sAmAnyathI be vibhAga thAya che. jJAnavizeSasvarUpa siddhionI pratye mukhyapaNe jJAnAvaraNIyakarmakSayopazama kAraNa che ane vIrya(baLa)vizeSasvarUpa siddhionI pratye viyatarAyano kSayopazama vizeSa kAraNa che. karmanA kSayopazamAdi vinA koI paNa rIte siddhio prApta thatI nathI. anyadarzanakAroe vAstavika rIte e vAta karI nathI. je saMyamanA kAraNe siddhi prApta thAya che e saMyama paNa asadanI nivRtti ane sadanI pravRtti svarUpa che. mAtra dhAraNA dhyAna ke samAdhi svarUpa nathI. mAtra cittanA praNidhAna mATe jenuM AlaMbana che, te saMyamathI ja siddhio prApta thatI nathI... ItyAdi ahIM yAda rAkhavuM joIe. siddhionA kAraNabhUta karmakSayopazamAdi mATe nikAcita karmono kSaya karavAnuM Avazyaka che. chellA bhave paNa aMtaHkoTAkoTi sAgaropama pramANa karmanI sthiti hoya che. tenI nirjarA mATe prAyazcitta hoya che. pUrvabhavamAM nibaddha karmonA prAyazcittasvarUpa pravajyA che. e karmono nAza pravrajyA samayamAM prApta thanArA dharmasaMnyAsayogathI thAya che-A pramANe trevIsamA zlokamAM sArabhUta varNana karyuM che. tapathI nikAcita koTinAM karmono kSaya thAya che. A pramANe je vacana che, tyAM tapa apUrvakaraNa guNasthAnakane AzrayIne lIdho che paraMtu yatkiMcita tapathI tevAM karmono kSaya thato nathI. ItyAdi vAtanuM varNana covIsamA zlokamAM karyuM che. chellA ATha zlokothI yoganA aciMtya sAmarthyanuM varNana karyuM che, je nitya anusmaraNIya che. yoganI spRhA paNa saMsAranA tApane dUra karanArI che- e yAda rAkhI yoganI spRhAne prApta karavAnI paNa spRhAne prApta karavA prayatnazIla banI rahIe e ja eka zubhAbhilASA... A.vi. candraguptasUri puNe : nyU TiMbara mArkeTa mahA vada 3, ravivAra : tA. 27-2-05 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha prArabhyate yogamAhAtmyadvAtriMzikA / A pUrvenI batrIzImAM klezahAninA upAyanuM vivecana karIne tAdaza upAya svarUpa yoganuM; buddhimAnonI pravRttinA upAya svarUpa mAhAtmya jaNAvavA mATe kahevAya che. Azaya e che ke A pUrvenI batrIzImAM svaparAbhimata klezahAninA : upAyanuM vivecana karyuM. have A batrIzImAM klezahAninA upAya svarUpa yoganuM mAhAtmya varNavAya che, je mumukSuone yoganI pravRtti mATe upayogI che. kAraNa ke mumukSu AtmAo yoganA mahimAne samajIne yogamAM pravartatA hoya che. AthI A batrIzIthI yoganuM mAhAtmya varNavAya cheshaastrsyopnissdyogo, yogo mokSasya varttanI / apAyazamano yogo, yogaH kalyANakAraNam // 26-1 // "zAstranuM rahasya yoga che, yoga mokSano mArga che, apAyane zamAvanAra yoga che ane yoga kalyANanuM kAraNa che.''-A pramANe prathama zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke mokSanI sAthe AtmAne joDI ApanArane yoga kahevAya che. zrI tIrthaMkaraparamAtmAe prarUpelAM sarva zAstro mokSamArgane jaNAvatAM hovAthI sarva zAstronuM rahasya-sArabhUta yoga che. mokSanI prApti yogathI thAya che. tethI yogane mokSamArga kahevAya che. mokSanI prAptimAM avarodha karanArA rAga dveSa ane moha vagere apAya che. tene zAMta karanAra yoga hovAthI Anananana na N Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene apAyazamana kahevAya che. tema ja AtmAnA guNone prApta karAvanAra yoga hovAthI tene kalyANanuM kAraNa kahevAya che. AtmaguNonI prApti sivAya bIjuM koI kalyANa nathI...e samajI zakAya che. yoga vinA e guNonI prApti thatI nathI. ra6-1 - * * vyatirekathI yoganuM mAhAbhya varNavAya chesNsaarvRddhi ninAM, putradArAdinA yathA / zAstreNApi tathA yogaM, vinA hanta vipazcitAm // 26-2 // "putra strI vagerethI dhanavAnonA saMsAranI jema vRddhi thAya che, tema duHkhanI vAta che ke vidvAnone yoga vinA zAstrathI paNa saMsAranI vRddhi thAya che."-A pramANe bIjA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke yoga vinA zAstrothI paNa vidvAno saMsArano aMta lAvI zaktA nathI. yoga mokSanuM sAdhana che tema yogano abhAva saMsAranuM kAraNa che. A rIte vyatirekane AzrayIne paNa yoganuM mahattva A lothI varNavyuM che. yogathI rahita evA jJAnathI mokSanI prApti thatI nathI. 2 6 -rA * * * AnuSaki phaLanA varNanathI yoganuM mAhAbhya varNavAya che WAAANAAIWAY ZIZIMIMIMIMIMIMI WAAAAIAIAIAIAIR MIMIMIMIMIMIMIMINAR Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ihApi labdhayazcitrAH, paratra ca mahodayaH / parAtmAyattatA caiva, yogakalpataroH phalam // 26-3 // yogasvarUpa kalpavRkSanuM A phaLa che ke, A lokamAM aneka prakAranI labdhio prApta thAya che. paralokamAM abhyadaya prApta thAya che. tema ja paramakoTinI svAdhInatA prApta thAya che."-A pramANe trIjA zlokano akSarArtha che. kahevAnuM tAtparya e che ke yogathI jyAM sudhI mokSanI prApti na thAya tyAM sudhI A janmamAM anekAneka AmaSaSadhi vagere labdhio prApta thAya che ane bhavAMtaramAM uttama janma, zarIra, AyuSya, saMpatti vagere abhyadaya prApta thAya che. tema ja zreSTha koTinI AtmaramaNatA prApta thAya che. bAhmaviSayAdinI ramaNatAno abhAva thavAthI AtmAbhimukhatA prApta thAya che, je yoganuM phaLa che... ItyAdi spaSTa che. 1ra 6-3. * * * yoganI siddhithI prApta thanArA phaLane anyAbhiprAyathI jaNAvavAnI zarUAta karAya che yogasiddhaiH zruteSvasya, bahudhA darzitaM phalam / darzyate lezatazcaitad, yadanyairapi darzitam // 26-4 // zlokArtha spaSTa che; "yogasiddha puruSoe zAstramAM A yoganAM phaLo ghaNA prakAre varNavyAM che. amArA vaDe te Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMzataH jaNAvAya che, ke je anyadarzanIoe paNa jaNAvyAM che." AvazyakasUtranI niyukti ane yogazAstra vagere zAstromAM A yoganuM phaLa yogasiddha puruSoe aneka prakAre varNavyuM che. e mujaba aMzataH ahIM e varNavAya che, je patagraMli vagere anyadarzanakAroe paNa varNavyuM che. lagabhaga ekavIsamA zloka sudhI e mujaba varNavAze. Pra 6-4o. * * * pAtaMjalonI mAnyatA mujaba yoganuM phaLa varNavAya che atItAnAgatajJAnaM, pariNAmeSu saMyamAt / zabdArthadhIvibhAge ca, sarvabhUtarutasya dhIH // 26-5 // "pariNAmone vize saMyama karavAthI atIta ane anAgata arthanuM jJAna thAya che ane zabda, artha tema ja buddhinA vibhAgane vize saMyama karavAthI badhAya prANIonA zabdanuM jJAna thAya che." A pramANe pAMcamA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke-koI eka viSayamAM dhAraNA, dhyAna ane samAdhi : je A traNa hoya che tene saMyama kahevAya che. koI eka viSayanA deza(bhAga-aMza)nI sAthe je cittano saMbaMdha che, tene dhAraNA kahevAya che. dhAraNAnA viSayamAtranI sAthe je ekAgratA(niraMtara cittasaMbaMdha) che Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene dhyAna kahevAya che ane samAdhi tene kahevAya che ke jemAM mAtra dhyeyAkAranI pratIti thAya che. sAmAnyathI tatsaMbaMdha, tadekAgratA ane tanmayatA anukrame dhAraNA dhyAna ane samAdhi che. e samajI zakAya che. saMyamanuM svarUpa varNavatAM pAtalayogasUtra(3-4)mAM jaNAvyuM che ke eka viSayamAM je dhAraNA dhyAna ane samAdhi : A traNa che tene saMyama kahevAya che. A saMyamanA abhyAsathI heya, kSeya ane upAdeyaviSayavALI prajJAno vistAra thAya che. tethI pUrva pUrva avasthAone vize jANIne uttara uttara avasthAomAM saMyama karavo joIeMA pramANe varNavatAM yogasUtramAM (3-5/6mAM jaNAvyuM che ke saMyamanA jyathI prajJAno Aloka arthAt prasaranirmaLatA thAya che. teno te avasthAmAM upayoga karavo joIe. dharmapariNAma, lakSaNa pariNAma ane avasthApariNAma: A traNa prakAranA pariNAma che. dharma vidyamAna hote chate pUrva dharmanuM tirodhAna thavAthI bIjA dharmano je prAdurbhAva thAya che te dharmapariNAma che. jema ke cittanA vyutthAnadharmanA tirodhAnathI nirodhadharmano prAdurbhAva thAya che. te nirodhAtmaka pariNAma dharmapariNAma che. vidyamAna dharmonA anAgatAdi kALanA tyAgathI vartamAnAdikALano te dharmone je lAbha thAya che te lakSaNa-pariNAma che. dharmonI kAlakRta avasthA, sAmAnyathI lakSaNa-pariNAma che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyutthAnanuM javuM ane nirodhanuM AvavuM, nirodhanuM javuM ane vyutthAnanuM AvavuM.. ItyAdi lakSaNapariNAma che. AvI ja rIte vartamAna lakSaNanI prabaLatA ane atItAdi lakSaNanI durbaLatA. ItyAdi pariNAma avasthA pariNAma che... ItyAdi ahIM samajI levuM joIe. dharma, lakSaNa ane avasthA svarUpa pariNAmomAM upara jaNAvelA saMyamathI vAsita yogIne sarva padArthonA grahaNanA sAmarthyamAM pratibaMdhaka banelA vikSepano parihAra thavAthI (pratibaMdhakano abhAva thavAthI) atIta(atikrAMta-vItelA) ane anAgata(anutpanna) arthonuM jJAna prApta thAya che. A vAta jaNAvatAM pAtagralayogasUtramAM (3-16mAM) kahyuM che ke-dharmAdi traNa pariNAmone vize saMyama karavAthI atIta ane anAgatanuM jJAna thAya che. zabda, zravaNendriyathI grAhya varNAdinA niyatakamavALo che. athavA kamarahita sphoTa svarUpa (eka sAthe utpanna thanAra), dhvanithI saMskAra pAmelo buddhithI grAhya che. teno artha je jAti guNa kriyA vagere svarUpa che, tene artha kahevAya che. viSayAkAra pariNAma pAmelI buddhino pariNAma dhI che. zabda, artha ane dhI(buddhi) : A traNeya go. ItyAdi abheda svarUpe pratIta thAya che. go' zabda che, go' artha che ane "go' e pramANe jJAna che. A rIte zabda vagere abhedarUpe pratIta thAya che. A kayo zabda che ? A zuM che? ane zuM jANyuM ? A traNeya praznanA Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javAbamAM "go (gAya)" A pramANe eka ja javAba apAto hovAthI traNeya abhedasvarUpe pratIta thAya che. jo ekasvarUpe e traNanI pratIti thatI na hoya to e traNeya praznono eka ja uttara na hoya; kAraNa ke ekasarakho javAba ekapratipatti-nimittaka hoya che. arthAdda ekasvarUpa mAnavAnA kAraNe hoya che. paraMtu A rIte zabda, artha ane buddhino abheda-graha vAstavika nathI, mithyAjJAnamUlaka che. zabda, artha ane jJAnanA vikalpathI je jJAna thAya che te saTTara hoya che, zuddha hotuM nathI. tAdaza abhedanA grahaNathI zabdAdinA vAstavika svarUpano khyAla Avato nathI. tethI zabdAdinA vibhAgamAM arthA "je vAcatva che (zabda arthano vAcaka che) e zabdanuM svarUpa-tattva che. je vAcyatva che, (artha, zabdathI vAcya che) e arthanuM tattva-svarUpa che ane je prakAratva(prakAza svarU5) che, te ghI-buddhinuM tattva che.". ItyAdisvarUpa zabda artha ane buddhinA vibhAgamAM pUrvokta svarUpa saMyama karavo joIe. jethI mRga pazu pakSI sarpa vagerenA zabdanuM jJAna thAya che ke-AvA ja tAtparyathI A prANIe A zabda kahyo che.' zabdArthadhInA upara jaNAvelA vibhAgathI zabdAdinuM spaSTa jJAna thAya-e samajI zakAya che. A vAta pAtaMjalayogasUtramAM (3-17mAM) jaNAvI che, jenuM tAtparya spaSTa che ke-"zabda, artha ane jJAna(dhI)no paraspara abhedagraha thavAthI sara (paraspara samAveza) thAya che. paraMtu jene enA vibhAgane jANIne Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM (vibhAgamAM). saMyama prApta thAya che, tene sarva pazupakSI prANIgaNanA zabda(bhASA)nuM jJAna thAya che." RAra 6-pA * * * phalAMtara jaNAvAya chesNskaare pUrvajAtInAM, pratyaye paracetasaH / zaktistambhe tirodhAnaM, kAyarUpasya saMyamAt // 26-6 // "saMskArane vize saMyama karavAthI pUrvajanmonuM smaraNa thAya che. pratyayane(paracittane) vize saMyama karavAthI paracittanuM jJAna thAya che ane potAnA zarIranA rUpane vize saMyama karavAthI rUpazaktinuM stasmana thaye chate adazya thavAya che."-A pramANe chaThThI zlokano sAmAnya artha che. eno Azaya spaSTa karatAM TIkAmAM pharamAvyuM che ke, sAmAnya rIte saMskAra be prakAranA che. eka, mAtra smRti phaLa che jenuM te ane bIjo, jAti AyuSya ane bhoga svarUpa. A banne prakAranA saMskAro apratyakSarUpe cittamAM rahe che. A pramANe mArA vaDe te artha anubhavAyo.' tema ja 'A pramANe mArA vaDe te kyiA karAI." AvA prakAranI bhAvanA vaDe baMnne ya prakAranA saMskArone vize dhyAna dhAraNA ane samAdhi svarUpa saMyama karavAthI ubodhaka vinA ja pUrvakALamAM anubhavelA janmonuM anusmaraNa thAya che. pAtaMjalayogasUtra(3-18)mAM e vAta jaNAvatAM kahyuM che ke "saMskArone vize saMyama KAKSKSKSKSKSKSKSK Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAthI saMskAronA sAkSAtkArathI pUrvajAtinuM parijJAna thAya che.' koI eka mukha uparanA hAvabhAvAdi svarUpa lijh (lakSaNa-cihna...) dvArA bIjAnuM citta jANIne te cittane vize saMyama karavAthI bIjAnA cittanuM jJAna thAya che. arthAt paricattamAM saMyama karanAra yogI 'AnuM citta rAgavALuM che ke rAgarahita che ?-' A pramANe bIjAnA cittamAM rahelA badhA ja dharmone jANe che. A vAta yogasUtra(319)mAM jaNAvI che. teno artha spaSTa che ke-(paricattamAM saMyama karavAthI paricattanuM jJAna thAya che. te citta sAlaMbana nathI. kAraNa ke A rIte AlaMbana sAthe cittanuM jJAna thayeluM nathI. mAtra cittanuM ja jJAna koI eka liGga dvArA kareluM che. A pramANe AgaLanA (3-20) yogasUtramAM jaNAvyuM che. eno Azaya e che ke mukhanA hAvabhAvAdi lignathI rAgAdiyukta citta ja jANyuM che, rAgAdinA viSayabhUta nIla ke pItAdiviSayaka citta jJAta nathI. jenuM AlaMbana jJAta nathI evA cittamAM saMyama karavAnuM zakya nathI. tethI sAlaMbana paricatta jaNAtuM nathI. "sAlaMbana cittanA praNidhAnathI saMyama utpanna thAya to tenuM paNa jJAna thAya che ja.'-A pramANe rAjarSi bhoja kahe che. zarIrano cakSuthI grahaNa karAto guNa rUpa che. 'A zarIramAM rUpa che, tethI te dekhAya che'... ItyAdi rIte bhAvanAthI bhAvita thavAthI rUpanA viSayamAM (zarIranA rUpanA 9 [S[0[2 WHA MIMIN Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayamAM) saMyama karAya che ane tethI rUpamAM rahelI cakSuthI grAhya banavAnI zakti(yogyatA)nuM staMbhana(pratibaMdha) thavAthI yogIjana adazya thAya che. arthAH yogIjanane koI joI zakatuM nathI. kAraNa ke cakSuno (bIjAnI AMkhano) prakAza svarUpa sAtvika dharma, e yogIne grahaNa karI zakato nathI. tethI bIjAo mATe saMyamavAna yogI adazya bane che. jema A rIte rUpanA saMyamathI yogInuM rUpa adazya bane che, tema zabdAdinA saMyamathI yogInA zabdAdi grAhya banatA nathI-e samajI levuM joIe. pAtaMjalayogasUtramAM (321mAM) e pramANe jaNAvyuM che ke-potAnA zarIranA rUpano saMyama karavAthI te rUpanI grAhya zaktino pratibaMdha thavAthI, bIjAnI AMkhothI janya evA prakAzanI sAthe yogInA zarIrano saMbaMdha na rahevAnA kAraNe yogIonuM zarIra adazya bane che. A pramANe yogInA rUpanA saMyamanA nirUpaNathI zabdAdinA saMyamanuM paNa nirUpaNa thaI gayeluM ja che. 26-6o. * * * phalAMtara ja jaNAvAya chesNymaat karmabhedAnAmariSTebhyo'parAntadhIH / maitryAdiSu balAnyeSAM, hastyAdInAM baleSu ca // 26-7 // karmonA bhedomAM saMyama karavAthI aniSTone AzrayIne maraNanuM jJAna thAya che. maitrI vageremAM saMyama karavAthI maitrI NIWWWWWWW MGNREGNA VAAAIAAL IMMMMMIMIK Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagere bhAvanAnuM baLa prApta thAya che ane hAthI vagerenA baLamAM saMyama karavAthI hAthI vagerenA baLanI prApti thAya che."-A pramANe sAtamA zlokano artha che. eno Azaya e che ke, karma be prakAranAM che: sopakama ane niSpakrama. enA paNa svagata aneka prakAra che. emAM je kama potAno vipAka darzAvavA kAryakAraNabhAvanI mukhyatAe upakramanI sAthe varte che, tene sopama karma kahevAya che. uSNapradezamAM sUkaveluM bhInuM vastra (pahoLuM kareluM bhInuM kapaDuM) jema jaladIthI sukAya che, tema sopakama karma tenA vipAkanA kAraNanA yoge zIdhrapaNe phaLane utpanna karI kSINa thAya che. sopakama karmathI viparIta karma nirupama che. e ja bhInuM vastra zItapradezamAM pahoLuM kya vinA sUkvavAthI jema lAMbA kALa sukAya che tema nirupama karma paNa lAMbA kALe kSINa thAya che. e aneka prakAranAM karmone vize saMyama karavAthI upara jaNAvyA mujaba maraNasamayanuM jJAna thAya che. karmone vize saMyama karavAthI arthAd A karma zIdhra phaLaprada che ane A karma vilaMbathI dIrgha kALe phaLane ApanAruM che.. ItyAdi prakAre upayoganI daDhatAne lIdhe utpanna dhAraNA dhyAna ane samAdhi svarUpa saMyama karavAthI; AdhyAtmika Adhibhautika ane Adhidaivika evAM ariSTo(vighno-aniSTa sUcako)nA kAraNe maraNa samayanuM yogIone jJAna thAya che. sAmAnya rIte kAnamAM AMgaLI vagere nAkhIne kAna DhAMkI KKKKKKKKKKKKKKKKK Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devAthI koThya vAyuno avAja sAMbhaLavA maLe che, te jyAre na saMbhaLAya to te aniSTasUcaka AdhyAtmika ariSTa che. ekAeka-Akasmika vikRta(asaMbhAvya) puruSanuM azakya(kalpanA bahAra) evuM darzana thavuM, e aniSTasUcaka Adhibhautika ariSTa che ane AkAzAdimAM svargAdinuM darzana thavuM, e aniSTasUcaka Adhidaivika ariSTa che. zarIramAM utpanna thanAruM ariSTa AdhyAtmika che. bahAra utpanna thanAruM A loka saMbaMdhI bhautika ariSTa Adhibhautika che ane svargAdi paraloka saMbaMdhI, aniSTasUcaka ariSTa Adhidaivika che. A traNa prakAranAM ariSTothI karmane vize saMyamavALA yogIne zarIra ane IndriyonA viyoganuM (maraNanuM) kyAre ane kyAM : e viSayamAM (kALa ane dezanA viSayamAM) nizcayAtmaka jJAna thAya che. sAmAnyathI saMzayAdisvarUpa evuM jJAna; ayogane paNa ariSTonA kAraNe thAya che. A vastune jaNAvatAM pAtaMjala yogasUtra(322)mAM kahyuM che ke-"sopama ane nirupama karma che, te karmane vize saMyama karavAthI maraNanuM jJAna thAya che. athavA ariSTonA jJAnathI maraNanuM jJAna thAya che. zlokanA pUrvAddhanuM nirUpaNa karIne uttarAddhanuM nirUpaNa kare che-vaicAvi maitrIpramo...ItyAdi graMthathI. enuM tAtparya e che ke maitrI, karuNA, pramoda ane mAdhyacya (je anukrame sukhI, duHkhI, puNyazALI ane pApI evA jIvone vize hoya che) bhAvanAne vize saMyama karavAthI yogIne maicAdinuM WAKKKKKKKKKKKKKKK Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( baLa prApta thAya che. arthAduM yogInI e maitrI vagere bhAvanAo evI prakRSTabhAvavALI bane che ke jethI yogI jagatanA jIvone mitra vagere bane che. "maijhyAviSuvAni (3-23)" A yogasUtrathI e vAta varNavI che. e sUtranA bhASyamAM maitrI vagere traNa bhAvanAne AzrayIne phaLanuM varNana karAyuM che. enuM kAraNa jaNAvatAM kahyuM che ke pApIjano upara to upekSAsvarUpa cittanI vRtti che, te tyAgasvarUpa che, bhAvanA svarUpa nathI. tethI tAdaza bhAvanAnA abhAve temAM saMyamano paNa abhAva hovAthI tenA phaLanuM varNana karyuM nathI... ItyAdi samajI levuM. A pramANe hAthI, siMha vagerenA baLamAM saMyama karavAthI yogIne hAthI, siMha vagerenA baLanI prApti thAya che. kAraNa ke yogI sarva sAmarthyathI yukta hovAthI niyata baLane vize karAyelA saMyamathI niyatabaLa AvirbhAva pAme che. A vAtathI e paNa samajI levuM joIe ke yogIjano viSayavatI ane jyotiSmatI pravRtti karavAthI sAttvika prakAzano vistAra te te viSayomAM sthApana karaze to te te viSayonuM; sUkSma, vyavahita(AvRta avaruddha) ane dUravartI hovA chatAM jJAna prApta karaze. kAraNa ke AvI pravRttithI aMta:karaNasahita IndriyomAM evuM sAmarthya Ave che. sAmAnya rIte rUpAdigrAhaka te te IndriyomAM cittanA tevA prakAranA saMnyAsathI yogIne apUrva evA viSayonI prApti thAya che, yogInuM mana vizvasta banI svastha rahe che. Ane lilill 13 \\\\\\\ VVVV \\\\\\\\\\;]\ \]/ MIMIMIVAVIVAMMIN Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayavatI pravRtti kahevAya che ane buddhi ke puruSano sAkSAtkAra karavo te jyotiSmatI pravRtti che. pAtaMjalI sAttvika prakAzane jyotiSa kahe che. trIjA pAnA paccIsamA yogasUtramAM e varNavyuM che ke viSayavatI ke jyotiSmatI pravRttinA sAttvika prakAza(Aloka)no je viSayamAM (sUkSma vyavahita viprakReyogI saMnyAsa karaze te sarva padArthanuM yogIne jJAna thaze. ItyAdi anyatrathI samajI levuM joIe. A2 6-LA * * * pUrve jaNAvyA mujaba ja lAMtara jaNAvAya chesuurye ca bhuvanajJAnaM, tArAvyUhe gatirvidhau / dhruve ca tadgate nAbhicakre vyUhasya varmaNaH // 26-8 // sUryane vize saMyama karavAthI bhuvananuM jJAna thAya che. caMdrane vize saMyama karavAthI tArAbRharacanA)nuM jJAna thAya che. dhruvane vize saMyama karavAthI tArAonI gatinuM jJAna thAya che ane nAbhicakane vize saMyama karavAthI zarIraracanAnuM jJAna thAya che.'-A pramANe AThamA zlokano artha che. enuM tAtparya spaSTa che ke prakAzamaya sUryane vize saMyama karavAthI (dhAraNA dhyAna ane samAdhi karavAthI), sAta bhuvana(dIpa-sAgara)nuM (lokanuM) jJAna thAya che. e pramANe yogasUtra(3-26)mAM jaNAvyuM che, jeno Azaya to upara jaNAvyo che. sAta lokanuM jJAna kaI rIte thAya Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che : te anyatra(pAtaMjalayogadarzanaprakAza.. vagere)thI jijJAsuoe jANI levuM joIe. caMdrane vize saMyama karavAthI jyotiSasaMbaMdhI viziSTa tArAonuM jJAna thAya che. sAmAnya rIte sUryanA tejathI DhaMkAyelA hovAthI tArAonuM jJAna sUryanA saMyamathI thaI zake ema nathI. tethI e tArAonA jJAna mATe judo (caMdranA saMyama svarU5) upAya jaNAvyo che. yogasUtra(3-27)mAM e vastu jaNAvAI che. - jyotiSacakramAM pradhAna evA dhruvanA tArAmAM saMyama karavAthI tArAonI gatinuM jJAna thAya che. arthAt A tArA, ATalA samaya pachI A rAzimAM athavA A kSetramAM jaze. AvA prakAranuM tArAonI gatinuM jJAna thAya che. A pramANe yogasUtra(3-28)mAM varNavyuM che. AvI ja rIte samagra aNanI racanAnA mULabhUta ane zarIranA madhyabhAgamAM rahenAra evA nAbhicakrane vize saMyama karavAthI kAyAnI racanAnuM artho rasa maLa asthi ane nADI vagerenAM sthAnonuM jJAna thAya che. e pramANe yogasUtra(3-29)mAM jaNAvyuM che. vistAranA arthIe A badhuM yogasUtrathI jANI levuM. tera 6-8 * * * phalAMtara ja jaNAvAya che Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSuttRvyayaH kaNThakUpe, kUrmanADyAmacApalam / mUrdhajyotiSi siddhAnAM darzanaJca prakIrttitam // 26-9 / / kaMThakUpamAM saMyama karavAthI kSudhA ane tRSAno nAza thAya che. sUryanADImAM saMyama karavAthI capaLatA nAza pAme che ane mUrdhajyotiSamAM saMyama karavAthI siddha puruSonuM darzana thAya che-ema kahevAya che.'' A pramANe navamA zlokano sAmAnyArtha che. kahevAno Azaya e che ke kaMTha(gaLuM)mAM je khADA jevI jagyA che, tene kaMThakUpa kahevAya che. jIbhanI nIcenA bhAgamAM jihAmUla che, tene tantu kahevAya che. tenI nIcenA bhAgamAM kaMTha che. tenI pAse nIcenA bhAgamAM khADA jevo deza che, jene kaMThakUpa kahevAya che. temAM prANAdikano sparza thavAthI bhUkha-tarasanI pIDAno anubhava thAya che. kaMThakUpamAM saMyama karavAthI prANAdi sparzanI nivRtti thavAnA kAraNe yogIjanane kSudhA-tRSAnI pIDA thatI nathI. kAraNa ke gaLAmAM rahelI ghaMTikAnA pravAhathI plAvita(bhAvita) thavAthI yogIne tRpti thAya che. pAtaMjalayogasUtramAM (3-30mAM) e pramANe jaNAvyuM che, jeno artha upara jaNAvyo che. kaMThakUpanI nIce rahelI sUryanADImAM saMyama karavAthI capaLatAno abhAva thAya che. kAraNa ke mananI sthiratA siddha thAya che. mana asthira hoya to ja caMcaLatA Ave che. yogasUtra(3-31)mAM A vAta spaSTa rIte jaNAvI che. gharamAM rahelA maNinI prabhA jema pANIyArA vagere sthAne \\;] MOMEN \] 16 NA GNIZ Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phelAya che. tema ja hRdayamAM rahelo ja sAtvika prakAza pasarato brahmarandramAM jyAre bhego thAya che, tyAre tene mUdha jyoti kahevAya che. te mUrdhotine vize saMyama karavAthI siddhapuruSonuM darzana thAya che. svarga ane pRthvI : e benI vaccenA AkAzamAM rahenArA puruSone siddhapuruSo kahevAya che, jene divya puruSo paNa kahevAya che. AvA puruSone mUrdha-jyotinA saMyamavALA yogI puruSo jue che. temanI sAthe vAtacIta kare che-A pramANe yogasUtra(3-32)mAM varNavyuM che, jenuM tAtparya upara jaNAvyuM che. ra6-9o. * * * have sarvajJapaNAnI prAptino upAya jaNAvAya chepraatibhaat sarvataH saMviccetaso hRdaye tathA / svArthe saMyamataH puMsi, bhinne bhogAtparArthakAt // 26-10 // prAtijajJAnano saMyama karavAthI sarvataH jJAna thAya che. hRdayane vize saMyama karavAthI cittanuM jJAna thAya che ane parArthaka bhogathI bhinna evA svArthamAM saMyama karavAthI puruSano sAkSAtkAra thAya che."-A pramANe dazamA zlokano sAmAnyArtha che. enA paramArthane varNavatAM TIkAmAM pharamAvyuM che ke-nimittanI apekSAthI rahita ane mAtra manathI utpanna thanAruM tatkAla utpanna thayeluM avisaMvAdI evuM je jJAna che, tene pratibhA kahevAya che (mULamAM pratibhA pada che, teno ane pratibhA padano artha eka ja che) A pratibha QAWWIN Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pratibhA) jJAnamAM saMyama karavAthI je jJAna utpanna thAya che, tene tAraka jJAna kahevAya che, je vivekakhyAtinI pUrve thatuM hoya che. jema sUrya udaya pAmavAmAM hoya tyAre pUrvamAM prabhAno udaya thAya che, tema vivekakhyAtinA udaya pUrve A tAraka jJAnano udaya thAya che ane tethI sarva rIte jJAna thAya che. arthA bIjA koImAM saMyamanI apekSA rAkhyA vinA mAtra prAtibha jJAnanA saMyamathI yogI badhuM ja jANe che. yogasUtra(3-33)mAM e vAta jaNAvI che. tethI tenA AdhAre ahIM upara mujaba jaNAvyuM che. jenuM mukha nIce che evA nAnA kamaLanA AkAravALuM zarIranA vizeSa bhAgamAM raheluM je hRdaya che, tene vize saMyama karavAthI sva-paranA cittamAM rahelA saMskAro ane rAga vagerenuM yogIne jJAna thAya che-ema yogasUtramAM (3-34mAM) jaNAvyuM che. | svArtha saMyamatA. ItyAdi zlokanA uttarArdhano Azaya e che ke rajoguNa ane tamoguNano tirobhAva karI sattvaguNanA prAdhAnyavALA buddhitattvane buddhisatva kahevAya che. puruSatatva zuddha hovAthI te buddhitattvathI sarvathA bhinna che. paraMtu e baMnnemAM jyAre bhedano graha hoto nathI, tyAre buddhisattvanA sukha-duHkhAdinA kartRtva... vagere dharmono Aropa puruSamAM thAya che. tasvarUpa puruSaniSTha bhoga che. A bhogano buddhine koI ja upayoga nathI. tethI te svArtha nathI. puruSa mATe hovAthI parArtha che. AthI samajI zakAze Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke buddhisattvanI, potAnA arthanI (prayojananI) apekSA na hovAthI; sarva ane puruSanA abhedAdhyavasAya svarUpa potAthI taddana bhinna evA puruSanA prayojanavALA bhoganI pravRtti che. AvA bhogamAM sattvane ja sukhaduHkhAdikartRtvanuM abhimAna che. parArthaka AvA bhogathI bhinna evo svArtha che. evA svArthanuM AlaMbana laIne saMyama karavAthI puruSane vize jJAna thAya che. kartRtvanA ahaMkArano tyAga karI mAtra potAnA svarUpane ja viSaya banAvanAra buddhisatvanI cicchAyAno sakkama arthAt buddhimAM puruSapratibiMbano sakkama thAya che. Ane ahIM svArtha kahevAya che. AvA svArthamAM saMyama karavAthI puruSane evuM jJAna thAya che kepotAnA AlaMbanavALuM jJAna buddhimAM che. paraMtu AvuM jANanAra puruSanuM jJAna thatuM nathI. kAraNa ke puruSa jJAtA che, enuM jJAna na thAya. enuM jJAna thAya to te ya bane, zAtA na bane. zeya ane jJAtAne atyaMta virodha che. tethI ja pAtaMjalayogasUtramAM(3-35mAM) kahyuM che ke-"atyaMta asakkIrNa(bhinna) evA buddhi ane puruSanA abhedanI je pratIti te bhoga che. kAraNa ke te parAI che. parArthathI bhinna evA svArthane vize saMyama karavAthI cetanamAtra puruSanuM jJAna thAya che.' ItyAdi upayogapUrvaka vicAravuM. ra6-1nA * * * WWWAAAAWAH MMMMMMMMM Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svArthasaMyamathI puruSanuM jJAna thAya te pUrve je jJAna prApta thAya che, tenuM varNana karAya chesmaadhivighnaa vyutthAne, siddhayaH prAtibhaM tataH / zrAvaNaM vedanAdarzAsvAdavArtAzca vittayaH // 26-11 // svArthasaMyamathI prAtijJAna, zrAvaNa, vedanA, Adarza, AsvAda ane vArtA svarUpa jJAno thAya che, je vyutthAna dazAmAM siddhio svarUpa che ane samAdhimAM vidano svarUpa che." A pramANe agiyAramA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke svArthasaMyama jenuM nAma che, evA puruSa-saMyamanA abhyAsathI pUrve varNavelA prAtijJAnanI prApti thAya che. enA aciMtya sAmarthyathI yogI sUkSma artha svarUpa arthane jue che. zravaNendriyathI utpanna thatA jJAnane zrAvaNa jJAna kahevAya che, jenA prakarSathI yogI divya evA zabdane jANe che. sparzanendriyanA kAraNe utpanna thanAruM je jJAna che, tene vedanA kahevAya che. jenA vaDe vedAya che, tene vedanA kahevAya che. A pramANe yogasUtranI paribhASAthI sparzanAdi jJAnane vedanAdi tarIke ahIM varNavyAM che. A vedanAnA prakarSathI divya evA sparzano anubhava thAya che. ahIM hovA chatAM yogIne divya apsarAdinA sparzanuM jJAna thAya che. badhI rIte rUpano anubhava jenA vaDe thAya che tene Adarza kahevAya che, je cakSuIndriyathI janya evA jJAna NAWWNWAY IMMMMMMMMMM WWWWAAAL MIMMINIMIMIMIK Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpa che. enA prakarSathI divya(apsarAdi saMbaMdhI) rUpanuM yogIne jJAna thAya che. AvI ja rIte jenA vaDe AsvAda levAya che tene AsvAda kahevAya che, je rasanendriyathI utpanna thanAra jJAna svarUpa che. enA prarSathI divya rasanuM jJAna thAya che. vArtAno artha gaMdhanuM jJAna che. pAtalayoganI paribhASAmAM vRtti zabdano artha dhrANendriya thAya che. gaMdhaviSayamAM je pravarte che tene vRtti kahevAya che. A vyutpattine AzrayIne vRtti zabdano artha dhrANendriya karyo che ane tethI vRtta-prAdri pavA A arthamAM vRtti zabdathI niSpanna vAtta zabdano artha dhrANendriyathI janya evuM jJAna thAya che. enA prakarSathI yogIne divya evA gaMdhanuM jJAna thAya che. zrAvaNa vedanA Adarza AsvAda ane vArtA : A badhA jJAnasvarUpa che, je puruSanA saMyamathI pratibhazAna thavAthI prApta thAya che. e pramANe pAtaMjala yogasUtra(3-36)mAM jaNAvyuM che. jeno artha upara jaNAvyA mujaba spaSTa che ke-puruSane vize (svArthane vize) saMyama karavAthI prAtija, zrAvaNa, vedanA, Adarza, AsvAda ane vArtA svarUpa divyajJAna prApta thAya che. devatAo mATe yogya evA viSayone divya kahevAya che. A divya viSayonAM jJAna, samAdhinA prazyane pAmavA mATenI sAdhanAmAM vighnarUpa che. kAraNa ke e jJAna maLavAthI yogIne harSa ane vismayAdi karavAthI eka jAtino saMtoSa Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che ane tethI saMyamanI sAdhanAmAM zithilatA prApta thAya che, jethI yogIne samAdhinA prarSanI prApti thatI nathI. paraMtu vyutthAnamAM arvAd vyavahAradazAmAM samAdhine vize utsAhajanaka hovAthI ane viziSTa phaLane ApanAra hovAthI e saMvit siddhio che. A pramANe pAtaMjala yogasUtramAM (3-37mAM) jaNAvyuM che ke "prAtibha zrAvaNa vagere samAdhi mATe upasarga che ane vyutthAnane vize siddhio che'... ItyAdi samajI levuM joIe..ra6-11 * * * jJAnane AzrayIne siddhionuM varNana karyuM. have kriyAne AzrayIne siddhionuM varNana karAya che. arthAt kyiA svarUpa siddhionuM varNana karAya chebNdhkaarnnshaithilyaat, pracArasya ca vedanAt / cittasya syAt parapurapravezo yogasevinaH // 26-12 // "baMdhakAraNonI zithilatAnA kAraNe ane pracAranA vedananA kAraNe yoganI ArAdhanA karanAra cittano parapura(kAyA)praveza thAya che."-A pramANe bAramA zlokano akSarArtha che. eno Azaya spaSTa karatAM TIkAmAM varNavyuM che ke-AtmA ane citta vyApaka hovAthI niyata eka zarIramAM tenuM astitva saMbhavatuM nathI. paraMtu vyApaka evo AtmA ane caMcaLa evuM citta : banne, niyata evA karmane lIdhe ja eka zarIramAM bhoktA ane bhAgyabhAve (bhogya-bhoknatva) Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvedananA viSaya bane che tene zarIrabaMdha kahevAya che. cokkasa karmanA yoge eka zarIramAM citta bhogyasvarUpe ane AtmA bhoktAsvarUpe aMtargata che. tethI zarIrabaMdhanuM je kAraNa dharmAdharma (puNya-pApa) nAmanuM karma che, tenI zithilatA(maMdatAdi) thavAthI ane cittanA pracAranA vedanathI yogArAdhaka cittano parakAyapraveza thAya che. citta, hRdayanA sthAnamAMthI Indriyo dvArA viSayonI abhimukhatAnA kAraNe anyatra phelAya che-tene cittano prasAra-pracAra kahevAya che. yoganA je ArAdhaka che, temane te cittapracAranuM evuM vedana-jJAna thAya che ke "A cittavAhinI nADI che. AnA dvArA citta gamanAgamana kare che. A cittavAhinI nADI; rasavAhinI ane prANavAhinI nADIothI vilakSaNa che.' A pramANe cittanA svaparazarIranA sacAranuM jJAna thavAthI yoganA ArAdhakanuM citta; mRta athavA jIvita parakIya zarIramAM (parapuramAM) praveze che. temAM cittanA svaparazarIramAM sacAranuM jJAna Avazyaka che. yogIonuM citta jyAre upara jaNAvyA mujaba para zarIramAM praveze che tyAre yogIonI cahyu vagere Indriyo paNa; madhamAkhIonA rAjA jevo bhramara jyAre puSpa uparathI UDIne bIjA puSpa upara jAya che, tyAre madhamAkhIo paNa jema tenI pAchaLa UDI jAya che tema parazarIramAM praveze che. tethI parazarIramAM pravezelA yogI IzvaranI jema pArakAnA zarIrathI vyavahAra kare che. kAraNa ke vyApaka evA citta Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane puruSanA atyAra sudhInA bhoganA saTTocanuM kAraNa to karma hatuM. e karma ja jo samAdhinA kAraNe dUra karyuM hoya to svataMtrapaNe badhe ja bhoganI prApti thAya e sahaja che. A pramANe pAtaMjalayogasUtra(3-38)mAM jaNAvyuM che, jenuM tAtparya upara jaNAvyA mujaba spaSTa che. 26-12 siddhaMtaranuM ja nirUpaNa karAya che samAnasya jayAd dhAmodAnasyAbAdyasaGgatA / divyaM zrotraM punaH zrotravyomnoH sambandhasaMyamAt // 26-13 / / "samAnavAyune jItavAthI teja pragaTe che. udAna vAyunA jayathI pANI vagereno saMga pratirodhaka banato nathI. tema ja zravaNendriya ane AkAzanA saMbaMdhane vize saMyama karavAthI zravaNendriya divya bane che.' A pramANe teramA - zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke jaTharAgninI badhI bAjue samAna nAmano vAyu rahelo che. e vAyuthI AcchAdita agni joIe tevo prakAzato nathI. paraMtu samAna vAyunA jayathI arthAt tene vize saMyama karavA vaDe tene svAdhIna karavAthI AvaraNarahita agnino svabhAva upara javAno hovAnA kAraNe tenuM teja, sUryanA pratApanI jema bhAsatuM pragaTa thAya che, jene laIne yogI agni jevA tejasvI pratibhAse che. A pramANe pAtaMjalayogasUtra(3-40)mAM jaNAvyuM che. \\\\/\ mAM 24 MMMMMMMMN \\\\\\JN]]\JZ\\\\ Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaLAnI ghaMTIthI mAMDIne mastaka sudhInA bhAgamAM rahenAra udAnavAyunA jayathI (tene vize saMyama karavAthI) bIjA badhA vAyuno nirodha thavAnA kAraNe UrdhvagatinI siddhi thAya che ane tethI jaLa vagerethI pratirodha thato nathI. udAnavAyune jItanArA yogI mahAnadIonA pANImAM, cikAra kAdavamAM ane tIkSNa evA kAMTAomAM vinA avarodha cAle che. kAraNa ke teo laghu hovAthI kapAsanI jema pANImAM rahevA chatAM pANI upara cAle che-A vAtane jaNAvatAM yogasUtra(3-39)mAM kahyuM che ke "udAnavAyunA bhayathI yogI jala, kAdava ke kAMTA vageremAM lepAyA vinA (alimapaNe) upara cAle che. udAnavAyunA jayanuM phaLa ja e che ke prayANakALamAM Urdhvagamana karavAno lAbha prApta thAya che. sAMkhyonI mAnyatA mujaba ahaMkAratattvathI nirmANa pAmela zrovendriya che, je zabdanuM grahaNa kare che ane AkAza zabdatanAvathI utpanna thayeluM che. zrotra ane AkAzamAM dezadezibhAva(AdhAra-AdheyabhAva) saMbaMdha che. e saMbaMdhane vize saMyama karavAthI yogIne divya zrotranI prApti thAya che, jethI ekI sAthe yogIne sUkSma, vyavahita (avaruddha) ane viprakRTa(dUravartI) zabdonuM paNa jJAna thAya che. evA zabdone paNa grahaNa karavA mATe yogInI zrovendriya samartha bane che-A pramANe yogasUtra(3-41)mAM jaNAvyuM che, jeno artha upara jaNAvyA mujaba spaSTa {} )N$ ;)N)N ), Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. 26-17 * * * sidhyataranuM ja varNana karAya chelghutulsmaapttyaa, kAyavyomnostato'mbare / gati mahAvidehAtaH, prakAzAvaraNakSayaH // 26-14 // "zarIra ane AkAzanA saMbaMdhane vize saMyama karavAthI laghubhUta rUnI samApattinA kAraNe yogI AkAzagamanane prAma kare che ane mahAvidehAvRttine vize saMyama karavAthI prakAzAvaraNanA kSayanI prApti thAya che."-A pramANe caudamAM zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke pRthvI pANI vagere pAMca bhUtamaya zarIra che ane pUrve varNavelA (zlo.naM. 13) svarUpavALuM AkAza che. zarIrane avakAza ApavA svarUpa saMbaMdha (vyAkhyavyApakabhAva), zarIra ane AkAzano che. tene vize dhAraNA dhyAna ane samAdhirUpa saMyama karavAthI laghutuhalakA)bhUta kapAsane vize tanmaya thavAnA kAraNe AMtarika laghutA prApta thAya che, jethI AkAzamAM gamana karavA yogI samartha bane che. A yogI potAnI IcchA mujaba pahelAM jaLamAM cAle che. pachI kame karI enA abhyAsathI karoLiyAnA jALAthI cAlatAM cAlatAM sUryanAM kiraNonuM AlaMbana laIne AkAzamAM IcchA mujaba jAya che-A vAta pAtaMjalayogasUtramAM (3-42mAM) spaSTa che. zarIrasaMbaMdhI koI paNa prakAranI apekSA vinA zarIranI AMNAG!CSMSMSMSMSMS! NANNANA MININONIMINAVIAR Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahAra je mananI vRttio che : tene mahAvidehA kahevAya che. kAraNa ke tyAre zarIra pratyenA ahaMbhAvano vigama thayo hoya che. AthI ja e manovRtti mahad hovAthI akalpita kahevAya che. zarIra pratye ahaMkAra hoya to mananI bAhya vRtti kalpita kahevAya che. tethI mahAvidehAvRttine vize saMyama karavAthI zuddhasatvasvarUpa prakAzanA AvaraNabhUta kaleza karma vagereno kSaya thAya che. arthAt karma kalezAdi svarUpa, sakaLa cittanA malo kSaya pAme che. e pramANe yogasUtra(3-43)mAM jaNAvyuM che ke, "zarIranI bahAra akalpita evI cittavRttine mahAvidehA kahevAya che. te mahAvidehAvRttine vize saMyama karavAthI, prakAzasvarUpa (sAtvika pariNAma svarUpa) buddhinA(cittanA) AvaraNabhUta kalezo vagereno kSaya thAya che...' ItyAdi anyatra anusaMdheya che. | Vra 6-14o. * * * bhUtajayanA saMyamathI prApta thanArI siddhionuM varNana karavA sAthe bhUtajayanA saMyamano upAya paNa jaNAvAya che sthUlAdisaMyamAd bhUtajayo'smAdaNimAdikam / kAyasampacca taddharmAnabhighAtaca jAyate // 26-15 // "zUla vagere bhUtone vize saMyama karavAthI bhUtajaya prApta thAya che, tethI aNimAdinI siddhi ane kAyAnI Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpatti prApta thAya che. tema ja kAyAnA dharmono nAza thato nathI.''-A pramANe paMdaramA zlokano akSarArtha che. eno paramArtha jaNAvatAM TIkAkArazrIe pharamAvyuM che ke sAmAnya rIte pRthvI pANI agni vAyu ane AkAza : A pAMca bhUto che. tenI skUla, svarUpa, sUkSma, anvaya ane arthavattva : A avasthAo vizeSa che, je ahIM 'sthUlAdi' padathI jaNAvI che. temAM pRthvI vagerenuM paridazyamAna viziSTa AkAravALuM svarUpa je che tene sthUla-avasthA kahevAya che. pRthvI jala teja vAyu ane AkAzanuM anukrame kArdazya (kaThoratA), sneha, uSNatA, preraNA ane avakAza ApavA svarUpa je lakSaNa che; tene bhUtonI svarUpAvasthA kahevAya che. bhUtonA kAraNa tarIke anukrame vyavasthita evA gaMdha rasa rUpa sparza ane zabda e paMcatanmAtrA bhUtonI sUkSmAvasthA che. bhUtomAM upalabdha je prakAza pravRtti sthitirUpe rahelA guNo che te tenI anvayAvasthA che ane te ja guNomAM je bhogApavarga (bhoga-mokSa) prApta karAvavAnI zakti che te bhUtonI arthavattvAvasthA che. e pRthvI vagere bhUtonI dareka avasthAmAM saMyama karavAthI bhUtajaya thAya che. A rIte bhUtonI dareka avasthAne AzrayIne saMyama(dhAraNA dhyAna samAdhi) jeNe karyo che te cogIne; gAyane jema vAcharaDAM anusare che tema potAnA saMkalpa mujaba bhUtaprakRtio anusare che, arthAr anukULa \\INJ\JN]\\\\ \\\\\\\NGING N MAMAMMMMMMN MMMMMMMMMN 28 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bane che. A vAta yogasUtra(3-44)mAM spaSTa rIte varNavI che. A bhUtajayathI yogIne aNimAdi aSTamahAsiddhi prApta thAya che. emAM je labdhi(siddhi)nA kAraNe yogInuM zarIra paramANusvarUpa thAya che, tene aNimA kahevAya che. je labdhinA kAraNe yogInuM zarIra vajra jevuM guru(bhAre) thAya che, tene garimA kahevAya che. je siddhinA kAraNe yogInuM zarIra rUnI jema haLavuM(halakuM) thAya che, tene laghimA kahevAya che. mahimA labdhinA kAraNe yogInuM zarIra moTuM thAya che jethI yogIne, potAnI AMgaLInA agrabhAgathI caMdramAdine sparza karavAnI yogyatA prApta thatI hoya che. prAkAmyasiddhinA kAraNe yogInI IcchAno abhighAta-vighAta thato nathI. jenAthI zarIra ane aMtaHkaraNa sarvatra samartha bane che, tene Izitvasiddhi kahevAya che. vazitva labdhinA kAraNe badhAM ja bhUto yogInA vacananuM ullaMghana karatA nathI ane yatrakAmAvasAyitvasiddhi ene kahevAya che ke jethI potAnI abhilASAne yogI pUrNa karI zake che. pAtaMjalayogasUtra(3-46)mAM jaNAvyA pramANe suMdara rUpa lAvaNya baLa ane vajra jevuM dRDha avayava-yuktatva (avayavo) : A kAyasampat che. kAyAnA dharmo rUpa rasa vagere che. teno abhighAta, tenA nAza svarUpa che ane teno abhAva, tenA anabhighAtasvarU5 che, je upara jaNAvyA mujaba sthUlAdi bhUtone vize karelA saMyamathI prApta thayelA \\!}\0NG\]]\) nAnA 29 DAININGININGINGING]\/ ZAVAVIMIMMI VVVIVIMIMIMMIN VIN Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUtajayathI prApta thAya che. yogInI kAyAnA dharmono(rUpAdino) agni vagerethI nAza thato nathI. yogInA zarIrane agni bALato nathI. pANI bhIMjavatuM nathI. tema ja vAyu sUkavI zakto nathI... ItyAdi rIte bIjA paNa (rasAdi) zarIradharmone AzrayIne kAyAnA dharmono anabhighAta samajI levo. pAtaMjalayogasUtra(3-45)mAM e pramANe jaNAvyuM che. ra6-1panA * * * A rIte grAhya(viSayabhUta)nA jayane AzrayIne siddhinuM varNana karIne have grahaNAdinA jayane AzrayIne siddhinuM varNana karAya che saMyamAd grahaNAdInAmindriyANAM jayastataH / manojavo vikaraNabhAvazca prakRte rjayaH // 26-16 // "grahaNAdinA saMyamathI Indriyono jaya thAya che ane IndriyonA jayathI mananI jema vega prApta thAya che ane vikaraNabhAva tathA prakRti upara jaya prApta thAya che."-A pramANe soLamA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa karatAM TIkAmAM jaNAvyuM che ke grahaNa, svarUpa, asmitA, anvaya ane arthava : A pAMca ahIM hAri padathI vivakSita che. temAM IndriyonI viSayAbhimukhI vRttine grahaNa kahevAya che. sAmAnyathI prakAzakatva(prakAza) svarUpa che. VAAAAAAAA AIAIAIAIAIAIAINIK MINIIIMIMIMIMIK Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asmitA, ahaMkAranA anugama(saMbaMdha)ne kahevAya che. anvaya ane arthavattva A pUrve (15mA zlokamAM) varNavyuM che. anukrame grahaNa, svarUpa... vagere pAMcane vize saMyama karavAthI Indriyo upara jaya prApta thAya che-e pramANe pAtaMjalayogasUtra(3-47)mAM khUba ja spaSTapaNe jaNAvyuM che ke 'grahaNa, svarUpa, asmitA, anvaya ane arthavattvanA saMyamathI Indriyo upara jaya prApta thAya che.' A rIte Indriyo upara jaya prApta thavAthI manojavanI prApti thAya che. arthAt yogIne; mana jevI rIte zIghra dUra sudUra jatuM rahe che, tema zarIranI anuttama(sarvotkRSTa) gati prApta thAya che. tema ja yogIne vikaraNabhAvanI prApti thAya che. bhinna dezamAM ane bhinna kALamAM zarIra hovA chatAM aparadezakAlavRtti padArthanuM Indriya dvArA jJAna thAya che. tyAre zarIranI apekSA hotI nathI. AvI ja rIte prakRtipradhAna upara jayanI prApti thAya che. arthAt kAryamAtra svAdhIna bane che. Ane madhupratIkA nAmanI siddhi kahevAya che. AthI spaSTa che ke 'IndriyajayathI manojavitva vikaraNabhAva ane pradhAnajaya prApta thAya che.'-A pramANe pAtaMjalayogasUtra(3-48)mAM varNavAyuM che. 26-16 // *** pUrvokta badhA ya saMyamonuM phaLa je vivekakhyAtine mATe varNavAyuM che, te vivekakhyAtinuM avAMtara phaLa varNavAya NGINIA ZANIMIVVY 31 \\\\\\\\ VIVAVIMMMMMMN Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthitasya sattvapuruSAnyatAkhyAtau ca kevalam / sArvajJyaM sarvabhAvAnAmadhiSThAtRtvameva ca // 26-17 // "mAtra sattva ane puruSanI anyatAkhyAtimAM sthira thayelA yogIne sarvajJatA ane sarvabhAvonuM adhiSThAtRtva prApta thAya che." A pramANe sattaramA zlokano sAmAnyArtha che. kahevAno Azaya e che ke prakRti ane puruSamAM sarvathA bheda che... ItyAdAkAraka anyatA(viveka)khyAtimAM ja arthA guNAdi(sattvAdi)nA kartutvanuM abhimAna zithila thaye chate cittano je zuddhasAtvika pariNAma che; tasvarUpa anyatAkhyAtimAM ja je yogI sthira rahe che, te yogIne zAMta udita ane avyapadezya dharma svarUpe rahelA sarva padArthonuM vivekakhyAtine laIne utpanna thayeluM vAstavika jJAna thAya che ane sattvAdi guNonA pariNAmavALA saghaLAya padArthonA svAmInI jema te yogI pravarte che... ItyAdi pAtaMjalayogasUtra(3-49)mAM jaNAvyuM che. ra6-1LA * * * bIjA badhA saMyamo puruSArthabhAsarU5 phaLavALA hovAthI vivekakhyAtisaMyama ja mukhya puruSArtharUpa phaLavALo che-e vAta jaNAvavA mATe paravairAgyanI utpatti dvArA vivekakhyAtinuM mukhya phaLa jaNAvAya che VIWIADAAWAIAAL WAIWAWAIWAWIL Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smRtA siddhi vizokeyaM, tavairAgyAcca yoginaH / doSabIjakSaye nUnaM, kaivalyamupadarzitam // 26-18 // "A(pUrve jaNAvelI) siddhine vizokA kahevAya che. tene vize vairAgya thavAthI yogInA rAgAdi doSonA avidyAdi svarUpa bIjano kSaya thavAthI cokkasapaNe kevalya svarUpa phaLa jaNAvyuM che."-A pramANe aDhAramA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke vivekakhyAtithI prApta thayelI sarvajJatA ane sarvabhAvAdhiSThAyaktA svarUpa siddhine vizokAsiddhi tarIke zAstramAM varNavI che. kAraNa ke e avasthAmAM yogI zokathI rahita thAya che. A vizIkA nAmanI siddhimAM vairAgya thavAthI yoganA bhAjana banelA yogInA rAga ane dveSa vagere doSonA bIjabhUta avidyA vagerenuM nirmulana thAya che ane tethI nizcitapaNe puruSa kevalya avasthAne prApta kare che. kAraNa ke paravairAgyanI avasthAmAM prakRtinA sattvAdi guNono puruSa mATeno adhikAra parisamApta thAya che tethI te potAnA kAraNamAM laya pAme che, jethI puruSa potAnA svarUpamAM pratiSThita thAya che, je puruSanI kevalya avasthA che. A vAta pAtaMjalayogasUtra(3-50)mAM varNavI che. ra 6-18 * * * A rIte mokSanI sAdhanAmAM pravRtta thayelA yogIne je ://^$ ;)A!A ANAND/ADAM VAAAAAAA GOOGUE Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNe sthiratA maLe che ane je kAraNe vighna Ave che, te jaNAvAya che asaGgazAsmayazcaiva, sthitAvupanimantraNe / / lIgaM punaraSTi, prasa cA vijAnyathA pAradA bhoganuM sAmethI prApta thayeluM nimaMtraNa hote chate saDa ane smaya na karavo te mokSanI sAdhanAmAM sthitinuM bIja che. anyathA evA prasaMge sahu ke smaya karavAthI pharI pAcho aniSTa prasavuM Avaze."-A pramANe ogaNIsamA zlono sAmAnyArtha che. kahevAnuM tAtparya spaSTa che ke pUrvokta vivekakhyAti vagerethI prApta thayelI vizIkAsamAdhimAM rahelA yogIne jyAre devatAo divya strIo ane divyarasAyaNo vagere ApIne bhoga mATe nimaMtraNa kare che, tyAre yogI saha ke smaya karatA nathI-e yogInI; mokSanI sAdhanAnI sthiratAnuM bIja che. Azaya e che ke devatAo yogIne bhogo mATe nimaMtraNa karatAM kahe che ke-"he yogin ! Apa ahIM sthiti karo, ane ahIM ja majA karo. juo, A kevA ramaNIya bhogo che ? A kevI ramaNIya kanyAo che ? A kevuM suMdara rasAyaNa che ? ke je jarA ane mRtyune dUra kare che. A AkAzamAM cAlanAruM vimAna che. ApanA bhoga mATe kalpavRkSo taiyAra che. ApanA snAna mATe A maMdAkinI nadI che. A siddhapuruSo ApanI sevAmAM upasthita che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A uttama ane anukULa apsarAo ApanI sevAmAM tatpara che. ApanAM kAna ane netro divya che. zarIra vajajevuM majabUta che. e pramANe yoganA sAmarthyathI Ape A badhuM prApta karyuM che. tethI devatAone priya evA A ajara ane amara svarUpa evA sthAnano Apa svIkAra karo."-AvA devatAonAM te te vacanone sAMbhaLIne yogI teno saMga kare nahIM. paraMtu viSayAdinuM tucchatva kSaNikatva... vagerenuM paribhAvana karI yoganI sAdhanAmAM sthira rahe. tema ja AvA prasaMge evo garva paNa na dhare ke huM kevo prabhAvazALI yogI chuM ? devatAo svayaM mArI prArthanA kare che...' A pramANe saMga ane smaya nahi karavAthI mokSanI sAdhanA susthira banI rahe che. ' anyathA AvA prasaMge saMga karavAthI pharI pAchI viSayanI pravRttino prasavu Ave che. tema ja garva karavAthI yogI potAnI jAtane kRtakRtya mAnIne samAdhimAM utsAha vagarano thAya che. baMnne rIte aniSTano prasaMga Ave che. AthI samajI zakAze ke asapha ane asmaya, samAdhinI sthiratAnAM bIja che ane saDa tema ja smaya, samAdhibhaTTanA kAraNa che... ItyAdi varNavatAM yogasUtra(3-51)mAM jaNAvyuM che ke-"devatAo nimaMtraNa kare tyAre saDa ane smaya na karavo. kAraNa ke tema na kare to pharI pAcho aniSTa prasa Avaze." ra6-19lA * * * NIN!!!!!!NDA!A) ZIMINIMIIMMINIMIR NA A ) ) });})}) FIMIIMIMISIMIR Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pUrve jaNAvyA mujaba samajI zakAya che ke sarvajJatA ane sarvAdhiSThAtRtAnuM kAraNabhUta vivekajanya jJAna che. have e vivekajanya jJAnanA upAyAMtarane jaNAvAya chesyaat kSaNakramasaMbaMdhasaMyamAd yad vivekajam / jJAnaM jAtyAdibhistacca, tulyayoH pratipattikRt // 26-20 // "kSaNanA kramanA saMbaMdhane vize saMyama karavAthI je vivekanA kAraNe utpanna thayeluM jJAna che, te jAti vagerene laIne samAna evA padArthone vize bhedane grahaNa karanAruM che."-A pramANe vIsamA zlokano sAmAnya artha che. eno Azaya e che ke chellAmAM chellA (nAnAmAM nAnA) avibhAjya evA kALanA sUkSma aMzane phaNa kahevAya che. teno krama, paurvAparya(pUrvAparIbhAva)svarUpa che. pUrvekSaNa ane aparakSaNa banne eka sAthe hotA nathI. te kamika hoya che. kSaNanA kramanA saMbaMdhane vize saMyama(dhAraNA dhyAna ane samAdhi) karavAthI vivekajanya jJAna thAya che. kAraNa ke te saMyama, be kSaNa vaccenA sUkSma aMtarano sAkSAtkAra karavA samartha che. A viSayane anulakSIne yogasUtra(3-para)mAM jaNAvyuM che ke-kSaNa ane tenA kramanA saMbaMdhane vize saMyama karavAthI vivekajanya jJAna utpanna thAya che. A vivekajanyajJAna, jAtyAdinA kAraNe tulya (samAna) padArthonA viveka(bheda)ne kare che. A vastune jaNAvavA yogasUtra(3-53)thI jaNAvyuM che ke-jAti, Z VAAAAA ITIIVIIMIMIN Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSaNa ane dezathI vastunI bhinnatA jaNAtI na hovAthI samAna vastu(padArtha)nI bhinnatA vivekajanya jJAnathI thAya che. eno Azaya e che ke padArthamAM rahelI jAti padArthanA bhedane jaNAvanArI che. jema ke A baLada che ane A pADo che. ahIM gotva ke mahiSatva jAtithI padArthanI anyatA(bheda) jaNAya che. samAna-jAtIya padArthanAM lakSaNo padArthanI anyatAne jaNAve che. jema ke A gAya kAbaracitarI che ane A gAya lAla che. ahIM baMnne gAyo gotva-jAtine AzrayIne samAna hovA chatAM, tenA rUpAtmaka lakSaNane AzrayIne te gAyomAM bheda jaNAya che. AvI ja rIte jAti ane lakSaNa : baMnnenI apekSAe samAna evA padArthomAM tenA dezanA kAraNe bhedanI pratIti thAya che. jema ke ekasarakhA pramANavALA AmaLAo, tenI jAti ane tenuM lakSaNa samAna hovA chatAM tenA deza(AdhArabhUta sthAna)nI apekSAe te baMnnemAM anyatAnI pratIti thAya che. paraMtu jyAM deza, jAti ane lakSaNa : e traNeya samAna che tyAM anyatAnI pratItinuM koI kAraNa nathI. jema ke zukla-varNavALA be pArthiva paramANu jAti lakSaNa ane dezane AzrayIne tulya hovAthI tenA bhedaka nathI. AvA sthaLe upara jaNAvyA mujaba kSaNakramanA saMbaMdhane vize saMyama karavAthI prApta thayeluM vivekajanya jJAna ja bhedanI JANGINING)NGI ZIZIN 37 \\\\\\\\\\\\ VIVIMAVIMIMMMN Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratipattinuM kAraNa bane che... ItyAdi barAbara samajI levuM joIe. ra6-2nA * * * vivekajanya(vivekaja) jJAnanA avAMtara phaLanuM nirUpaNa karyuM. have tenA mukhya phaLanuM varNana karatAM tenI mokSopayogitA varNavAya chetaarkN sarvaviSayaM, sarvathAviSayAkramam / zuddhisAmyena kaivalyaM, tataH puruSasattvayoH // 26-21 // vivekanA kAraNe utpanna thayeluM e jJAna, sarvaviSayaka tema ja sarvathA viSayamathI rahita hoya che. tene tAraka jJAna kahevAya che. tethI puruSa ane satvamAM zuddhinI sAmyatA thavAthI kevalya thAya che." A pramANe ekavIsamA zlokano artha che." eno Azaya spaSTa che ke pUrve jaNAvyA mujabanA svarUpavALuM vivekathI utpanna thayeluM jJAna "agAdha evA saMsArasamudrathI AtmAne tAre che-A arthane anukULa evA nAmane anusarIne tAraka svarUpa che arthAda e jJAnane tAraka kahevAya che. A tAraka jJAna sarvaviSayaka che. sAMkhyadarzana-prasiddha mahad Adi badhAM ja tattvo e jJAnanA viSaya che. tema ja sarva prakAre arthAt sUkSma, sthUla, vyavahita, avyavahita.. ItyAdi sarva prakAre badhA ja viSayane te grahaNa kare che. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tethI tene sarvadhA viSayavALuM jJAna kahevAya che. evuM jJAna paNa kamathI rahita che. sakaLa aneka avasthAomAM pariNata thayelA arthanA grahaNamAM koI kama nathI. prathama atItanuM pachI vartamAnanuM ane pachI bhaviSyanuM tema ja prathama zAMta, pachI udita ane pachI avyapadezya ItyAdi prakAre kamika viSayanuM grahaNa thatuM nathI. ekIsAthe saghaLAya viSayonuM badhI rIte grahaNa thAya che. sarvathA viSayavALuM evuM kamarahita jJAna-A rIte sarvathAviSayanuM ahIM karmadhAraya samAsa vivakSita che. A rIte tAra padathI, sarvaviSaya padathI ane sarvathAviSayAma padathI vivekajanya jJAnanI anukrame saMjJA, viSaya ane abhAvane AzrayIne vyAkhyA karI che. e pramANe yogasUtramAM(3-54mAM) jaNAvyuM che, jeno Azaya upara jaNAvyA mujaba che. te tArakajJAnathI puruSa ane sattvamAM(buddhisattvamAM) zuddhinuM sAmya thavAthI kaivalya thAya che. upacarita bhoganA abhAva svarUpa zuddhi puruSane AzrayIne che ane satva(buddhi)ne AzrayIne to, sarvathA kartutvanA abhimAnanI nivRtti thavAthI buddhi pratilomapariNAme potAnA kAraNamAM lIna thAya che. te svarUpa che-A vAtanuM nirUpaNa yogasUtra(3-55)mAM karyuM che. kahevAno Azaya e che ke viveka khyAtine lIdhe puruSa ane buddhinA abhedagrahanI nivRtti thavAthI puruSane buddhinA koI paNa dharmanI sAthe kazo ja saMbaMdha raheto na hovAthI aupacArika bhogano paNa abhAva Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. AvI sthitimAM puruSa mATe bhoga saMpAdana karanArI buddhine paNa enuM koI prayojana na hovAthI te paNa potAnA kAraNabhUta ahaMkArAdimAM lIna thAya che. AthI svasthitinA AvirbhAva svarUpa zuddhinuM sAmya prApta thAya che... ItyAdi adhyApaka pAsethI barAbara samajI levuM joIe. ra6-2vA * * * A rIte pAMcamA zlokathI ekavIsamA loka sudhInA zlokothI pAtaMjaladarzananA abhiprAyathI sAmAnyathI yoganuM mAhAbhya varNavyuM. have e viSayamAM upapatti ane anupapattinuM dizAsUcana karAya cheih siddhiSu vaicitrye, bIjaM karmakSayAdikam / saMyamazAtra sadasatpravRttivinivRttitaH // 26-22 // "ahIM siddhionA vaicitramAM karmakSayAdi kAraNa che ane sapravRtti tathA asI vinivRttithI ja saMyama che."A pramANe bAvIsamA zlokano akSarArtha che. kahevAnuM tAtparya e che ke, A pUrve A graMthamAM je yoganI siddhionuM varNana karyuM; te siddhiomAM je vaici(viziSTatA) che; temAM bIjabhUta karmakSaya ane karmakSayopazama vagere che. sAmAnya rIte siddhio jJAnasvarUpa che ane vIryasvarUpa che. jJAnasvarUpa siddhiomAM jJAnAvaraNIyakarmano layopazama vagere kAraNa che ane vIryavizeSasvarUpa Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhiomAM vIyAMtarAyakarmano kSayopazama vagere kAraNa che. A siddhiomAM je saMyamane hetu tarIke varNavyo che, e saMyama paNa, satpravRtti ane asadnI nivRtti karavAthI, tevA prakAranA mohanIyakarmanA kSayopazamAdinA AdhAna (prApti) dvArA ja kAraNa bane che. mAtra te te viSayanA jJAnanA praNidhAnAdi svarUpa saMyama siddhionI pratye kAraNa banI zake nahIM. anaMtaviSayaka(sarvaviSayaka) jJAnanI prApti pratyeka viSayanA saMcamathI zakya nathI. zrI tIrthaMkara paramAtmAe vihita karelA anuSThAnanA praNidhAnamAtranA saMyamathI ja mohanIcakarmano kSaya thAya che ane tethI anaMtaviSayaka jJAna prApta thAya che. AthI samajI zakAze ke dhAraNA dhyAna ane samAdhi svarUpa te te saMyamamAtrathI sarvaviSayaka jJAnanI prApti thatI nathI. cittanI ekAgratA mATe te te AlaMbanano niSedha nathI. paraMtu e AlaMbano AtmapraNidhAnamAM pariName to ja te saphaLa che arthAr mokSasAdhaka che. sAMkhyo AtmAne jJeya mAnatA nathI. tethI tenuM praNidhAna zakya nathI. AtmAne zeya mAnavAmAM na Ave to bAkInI badhI ja vAto nirarthaka banI jAya che... ItyAdithI adhika jAte vicAravuM joIe. ahIM to mAtra digdarzana karyuM che. / / 26-22 // *** cirakALathI saMcita evAM karmonA nAzanA upAyabhUta NAHAHAHAHAHAHAA ZANIMIVIVAVIVIVIMIN HVIMIMMIMIMMAMAN NNINGINGING (JN]]\ \J 41 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogane jaNAvAya chepraayshcittN punaryogaH, prAgjanmakRtakarmaNAm / sabhyanAM nizAnti: - rAjaristhite 0i ra6-rarA "pUrvajanmamAM karelAM karmonuM prAyazcitta paNa yoga che. kharekhara ja nizcayathI e karmonI sthiti aMta:koTAkoTi sAgaropama hoya che.'-A pramANe trevIsamA zlokano sAmAnya artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke, pUrva janmomAM karelAM pApakarmonA nAza mATe prAyazcittayoga che. prAyazcittathI e pApakarmono nAza thAya che. tethI prAjanmamAM karelAM kamano yoga prAyazcitta kahevAya che. kharekhara ja eka aMta:koTAkoTi sAgaropama pramANanI karmonI sthiti apUrvakaraNa(AThamA guNasthAnaka)nA prAraMbhe paNa nizcayathI hoya che. e pramANe vizeSAvazyakamahAbhASyamAM prasiddha che ane e karmo dharmasaMnyAsayogathI ja nAza karI zakAya che. e badhAM karmo bhogavIne khapAvavAM paDe to kyAre paNa mokSanI prApti nahIM thAya. kSayopazamabhAvanA dharmono (samAdi dharmono) jemAM tyAga karavAno hoya che ane kSAyika dharmonI jemAM prApti che, te yogane dharmasaMnyAsayoga kahevAya che, jenI prApti apUrvakaraNe (AThamA guNaThANe) thAya che. dharmasaMnyAsayoga pravrajyAnA kALamAM hoya che. zrI paMcAzaprakaraNamAM jaNAvyuM paNa che ke prAjanmakRta karmonuM prAyazcitta pravrajyA che. AthI samajI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAze ke karmonA nAza mATe sAGakhyAbhimata kAyavyUha nirarthaka che. teno nAza dharmasaMnyAsayoga(sAmarthyayoga)thI thAya che... ItyAdi vicAravuM joIe. / / 26-23 / / *** prAJjanmanAM nikAcita koTinAM karmono nAza karavA mATe kAyavyUha Avazyaka che A zaMkAnuM samAdhAna karAya che nikAcitAnAmapi yaH karmaNAM tapasA kSayaH / so'bhipretyottamaM yogamapUrvakaraNodayam / / 26-24 / / "nikAcita evAM paNa karmono je kSaya tapathI varNavAya che, te apUrvakaraNe(sAmarthyayogamAM) prApta thayela uttama evA yogasvarUpa tapane AzrayIne che.'' A pramANe covIsamA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke tapathI nikAcita evAM paNa karmo kSaya pAme che-A pramANenA vacanathI mAtra dharmasaMnyAsayogathI ja karmono nAza thAya che evuM nathI-A zaGgAnuM samAdhAna A zlokathI karAya che. upazamanAdikaraNAMtara mATe je karmo ayogyasvarUpe vyavasthApita che, te karmone nikAcita karmo kahevAya che. 'tapathI nikAcita karmono paNa kSaya thAya che...' ityAdi vacanathI karmono(nikAcitano) je kSaya tapathI jaNAvyo che; te karmakSaya, apUrvakaraNaguNasthAnake prApta thayelA uttama \\\\N]I \\\\\\ING]\JZ\) ZVAVAVIMIVAVIMAMIN 43 VR \\\\ FAMAMIN Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA dharmasaMnyAsasvarUpa yogane AzrayIne che. enI pUrvenA bIjA koI tapane AzrayIne e vAta jaNAvI nathI... ItyAdi samajI levuM joIe. AthI vizeSa A viSayanuM varNana svayaM graMthakArazrIe adhyAtmamata parIkSAdimAM kyuM che. vistArAthae te tyAMthI ja jANI levuM joIe. #ra 6-24 * * * yoganA aciMtya sAmarthyanuM daSTAMtathI samarthana karAya che api krUrANi karmANi, kSaNAd yogaH kSiNoti hi / jvalano jvAlayatyeva, kuTilAnapi pAdapAn // 26-25 // bhayaMkara evAM paNa mane kSapakazreNIkALamAMno jJAnayoga kSaNavAramAM kSINa kare che. game tevA kuTila evAM vRkSone agni bALe ja che."-A pramANe pacIsamA zlokano artha che. Azaya spaSTa che ke vRkSone jema agni bALe che, tema sAmarthyayogamAM pragaTelo jJAnAgnisvarUpa yoga karmasvarUpa Idhanane paNa kSaNavAramAM bALI nAMkhe che. yoganA acitya sAmarthyano khyAla upara jaNAvelI vAtathI sArI rIte Ave che. sAmarthyayoganI avasthAmAM prApta thatA yogano prabhAva khUba ja prasiddha che. bhavobhavanI sAdhanAnI siddhino e anubhava che. anAdi ane anaMta A saMsAramAM karmanI bhayaMkaratAnI pratIti thAya nahIM ane Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA ucchedanI bhAvanA na thAya, tyAM sudhI ahIM varNavelA yoganuM mAhAbhya samajavAnuM zakya nathI. eka aMta:koTAkoTi sAgaropama pramANa sthitivALAM karmono kSaya mAtra aMtarmuhUrta kALamAM thAya che-e ekamAtra yogano prabhAva che. ApaNe utkaTa sAdhanane IcchIe chIe paraMtu siddhinI utkaTa IcchA che ke nahi-eno vicAra paNa karatA nathI. jihAsAthI didakSA sudhI pahoMcatA to sAdhanAnI kaMIkeTalI ya bhUmikAomAMthI pasAra thavuM paDe che. tyAra pachI ja A karmanAzaka yoganI prApti thAya che. ra6-2pA * * * yoganI prApti thayA pachI bhUtakALanAM koI paNa karyo nAza pAmyA vinA rahetAM nathI-e daSTAMtathI jaNAvAya che arthAt yogathI game tevA karmo paNa nAza pAme che-e daSTAMtathI jaNAvAya chedRddhprhaarishrnnN, cilAtiputrarakSakaH / ri pApakRta yojA, pakSapAtA zakU ra6-radA daDhaprahArIe jenuM zaraNuM svIkAreluM ane cilAtIputranuM rakSaNa karanAra evo yoga pApa karanAranA pakSapAtathI zaDDA nathI karato."-A pramANe chavvIsamA zlokano artha che. Azaya e che ke brAhmaNa, strI, garbha ane gAya-e cAranI hatyAne karanAra daDhaprahArIno vRttAMta ane suSamAnuM mAthuM dhaDathI juduM karanAra cilAtipurano vRttAMta prasiddha che. VMMMMMMM VIAAAIL HMMMMIMIVVIVIN Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA bhayaMkara pApa karanArA paNa yogane prApta karI kSaNavAramAM svakalyANanAM bhAjana banyA che. e vakhate "A pApI che mATe emane tAravA nathI.' Avo pakSapAta yoge karyo nahi. ardhA evAM pApakarmono paNa yogathI kSaya thayo che... ItyAdi samajI zakAya che. ra6-26 * * * yogano mahimA ja varNavAya cheahrnishmpi dhyAtaM, yoga ityakSaradvayam / apravezAya pApAnAM, dhruvaM vajrArgalAyate // 26-27 // "rAtadivasa-satata "yoga' A be akSaranuM dhyAna karavAmAM Ave to te, AtmAmAM pApano praveza thavA nahi devA mATe vajanI argalA(AgaLiyo) bane che."-A pramANe sattAvIsamA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke-yoganI sAdhanA to siddhionuM sthAna che ja. paraMtu mAtra yoganuM nAmasmaraNa-dhyAna paNa AtmAne pApathI dUra rAkhe che arthA AtmAmAM pApano praveza ja thavA detuM nathI. Ara 6-2thI. * * * yoga jema mokSanuM sAdhana che, tema bIjA koI dura AzayathI karelI yoganI pravRtti upadravane karanArI bane chete jaNAvAya che NAAAL 7!MIDINAMIMIMIMIMINIAI IR Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjIvikAdinArthena, yogasya ca viDambanA / pavanAbhimukhasthasya, jvalanajvAlanopamA // 26-28 // AjIvikAdinA prayojanathI je yoganI viDaMbanA che te pavananI sAme rahelAnI agni pragaTAvavA jevI kriyA che."-A pramANe aThThAvIsamA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya spaSTa che ke jeo jIvanano nirvAha, mAnasanmAna ke khyAti vagere mATe yoganI pravRtti kare che, temane tenA phaLasvarUpe viDaMbanA ja prApta thAya che. yoganA phaLa tarIke prApta thanArI siddhio to dUra rahI, paraMtu bhavAMtaramAM yoganuM zravaNa paNa maLe nahIM. A vAtane upamA dvArA zlokanA uttarAddhathI samajAvI che. pAka(rasoI) vagerenA sAdhanabhUta agnine paNa koI mANasa pavananI sAme rahIne ayogya rIte pragaTAve to, tenA phaLanI prAptinA badale tene potAne ja te bALI nAkhe. AvI rIte ja AjIvikAdinA AzayathI karAyelI yoganI pravRtti anarthanuM ja kAraNa bane che. tethI zrI vItarAga paramAtmAe vihita karelA AzayathI ja yoganI ArAdhanA karavI joIe. anyathA to tenI viDaMbanA che-e sUcavyuM che. 26-28 * * * | vizuddha Azaya vinA karelI yoganI ArAdhanAnA aniSTa phaLane jaNAvIne have zuddha AzayathI thayelI yoganI JI A$ANN!AAD. SIRTIMINIMIR WANA MINI Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRhA paNa ITa phaLane ApanArI che, te jaNAvAya cheyogspRhaapi saMsAratApavyayatapAtyayaH / mahostI samIrIya: ra6-razA yoganI spRhA paNa saMsAranA tApane dUra karavA mATe vAdaLa samAna che. mahodaya-mokSasvarUpe sarovaranA tIra uparanA pavananI laheranA sparza svarUpa che." A pramANe ogaNatrIsamA zlokano sAmAnya artha che. eno bhAva spaSTa che ke yoganI prAmithI to pUrve jaNAvyA mujaba mokSanI prApti thAya che. paNa yoganI spRhAthI paNa A saMsAranA tApano vyaya thAya che. saMsAranA tApanA vinAza mATe yoganI spRhA vAdaLajevI che. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke A saMsAramAM pApanA yoge jyAre duHkha Ave che, tyAre to saMsAranA tApano anubhava thAya che; paraMtu jyAre puNyanA yoge sukha maLe tyAre saMsAranA tApano anubhava thAya to tene dUra karavA mATe yoganI spRhA thatI hoya che ane tethI cokkasa ja te tApano vyaya thAya che. bAkI to saMsAramAM prApta thatA duHkhane dUra karavA ane puNyathI maLatA sukhane meLavavA mATe yoganI spRhA thAya to te vAstavika nathI. saMsAramAtranA ucchedanI IcchAthI (jihAsAthI) je yoganI spRhA thAya che, te spRhA vAstavika che ane evI spRhA saMsAranA tApane dUra karavA mATe vAdaLa jevI che. sUryanA tApane vAdaLa jema aMzataH dUra Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che, tema aMzataH saMsAranA tApane dUra karavAnuM sAmarthya yoganI spRhAmAM che. savAla mAtra jihAsAno che. A rIte yoganI spRhAthI alpAMze paNa saMsAranA tApano vyaya-kSaya thavAthI teTalA aMze mokSanA AnaMdano anubhava thAya che. tethI AtmA, mokSa(mahodaya)svarUpa sarovaranA kinArA (taTa-tIra) uparanA pavananI laheranI zItaLatA jevI zItaLatAno anubhava kare che. tAdaza pavananI laheranA laya(sparza)jevI yoganI spRhA che... ItyAdi spaSTa che. / / 26-29 // mAM anyadarzanomAM paNa yoganuM nirUpaNa che. paraMtu te tAttvika nathI, e jaNAvaya che ', yogAnugrAhako yo'nyaiH, paramezvara iSyate / sacittvapuNyaprAbhAra,-yogAnuprAA va sa: ra6-3nA "yoganI prApti karAvanAra Izvarane anya darzanakAro mAne che. paraMtu aciMtya evA puNyasaMbhArane dhAraNa karanArA zrI tIrthaMkaraparamAtmAe upadezelA yogane, Izvare prApta karavAnI AvazyakatA che arthAr jene anya darzanakAro anugraha karanAra tarIke Icche che, te vastutaH anugrahapAtra che.'' A pramANe trIsamA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke-'ekacitte je loko mArI upAsanA kare che tenA yogakSemane huM karuM chuM...' ityAdi vacanothI anya \\\\\ MMMVAVAVA 49 \\\\\\\\\\\\\ MMMMMMMMN Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanakAroe IzvaranA anugrahathI mumukSuone yoganI prApti thAya che-e pramANe varNavyuM che. paNa kharI rIte to anyAbhimata Izvarane ja haju yoganI prApti thaI nathI. emanuM svarUpa je rIte varNavAyuM che te jotAM to zastrAdino saMparka ane kAminIno sa... ItyAdinA kAraNe svayaM viTaMbaNA pAmelA che. enAthI mukta thavA mATe temane potAne ja yoganI paramAvazyakatA che. yogathI jene anugrAhya thavAnuM che te yoganA anugrAhaka kaI rIte thAyae samajI zakAya evuM che. AthI spaSTa che ke anyadarzanamAM tAttvika yoga nathI. mAtra yogano AbhAsa che. daridranA manorathonI jema anyadarzanakAro yoganA paramArthathI ghaNA dUra-sudUra che... ItyAdi svayaM samajI levuM joIe. athavA suyogya adhyApako pAsethI e samajI levAnI AvazyakatA che. anyathA mithyAtvanI prApti thavAmAM vilaMba nahIM thAya. ||26-30nA yoganA yoganA apUrva sAmarthyane jaNAvAya che bharato bharatakSoNIM, bhuJjAno'pi mahAmatiH / tatkAlaM yogamAhAtmyAd, bubhuje kevalazriyam // 26- 31 / / ''cha khaMDa bharatanI samagrabhUmine bhogavavA chatAM mahAmati evA cakravartI bharatamahArAjAe te kAle yoganA VIJU VIKR MAMAVAMIN 50 PINGINGININGINGINING LAVAVAVAVIMAVIMIVAN Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhAvathI kevalajJAnasvarUpa lakSmIne anubhavI.''-A pramANe ekatrIsamA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke A avasarpiNInA prathama cakravartIpaNAnAM sukhono upabhoga karoDo varSo sudhI karavA chatAM, yoganA prabhAvathI; tatkALa kevaLajJAnasvarUpa lakSmIne prApta karI hatI. mahAraMbha ane mahAparigrahanA sudIrghakALamAM je karmabaMdha thayo hoya evAM paNa karmono kSaya, yoganI prApti thatAMnI sAthe thayo. acitya che, yoganuM sAmarthya ! bharatamahArAjAno vRttAMta suprasiddha che. yogazAstra... vagere graMthathI e jANI levo joIe. / / 26-315 4 *** zrI bharatamahArAjAe pUrvabhavamAM suMdara koTinI saMyamanI sAdhanA karI hatI. tenA yoge baMdhAyelA puNyanA udayathI prAma cakravartipaNAnA bhogonI pravRttimAM paNa temane kevaLajJAnanI prApti thaI. A rIte pUrve jemane dharmanI prApti thaI che, temane vize yoganuM mAhAtmya varNavIne have pUrve jemane dharmanI prApti thaI na hatI, temane vize yoganuM mAhAtmya varNavAya che pUrvamaprAptadharmApi, paramAnaMdanaMditA / yoprabhAvataH prApa, marudevA paDyuM pam ||26-rUA "pUrve jemane dharmanI prApti thaI nathI evA marudevA mAtA, yoganA prabhAvathI paramAnaMdamAM AnaMdita thayelA \\I]\JZ\;]\N]\JZ\\\ ZAMAVAMAN VIN 51 \\\\\\\\\\0/ VIVIVAVAVAVIMMIN Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraM-padane pAmyA.'-A pramANe batrIsamA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke tathAbhavyatyAdinA kAraNe A saMsAramAM marudevAmAtA chellA bhavanI pUrve dharmanI jema vasANuM paNa kyAre ya pAmyA na hatA. paraMtu yoganA apratima sAmarthyathI paramAnaMdathI AnaMdita thayelA teo paraM-pada(mokSa)ne pAmyA hatA. temano paNa vRttAMta prasiddha che. zrI marudevAmAtAnuM udAharaNa yoganA aciMtya prabhAvane varNavavA mATe sarasa che. viziSTa tathAbhavyatvanA kAraNe AvA prakAranA aciMtya sAmarthyavALA yoganI prApti thatI hoya che. dareka AtmAnuM tathAbhavyatva sarakhuM hotuM nathI. ApaNane paNa ApaNA tathAbhavyatvano khyAla nathI. AvI sthitimAM zrI vItarAgaparamAtmAnI paramatAraka AjJA mujaba tathAbhavyatvanA paripAkanAM sAdhanone sevI zrI marudevI mAtAnI jema to nahi, paraMtu teozrIe prAsa karelA paramapadane prApta karavA prayatnazIla banI rahIe e ja eka zubhAbhilASA.... ra6-3rA // iti zrIdvAtriMzadvAtriMzikAyAM prakaraNe yogamAhAtmyadvAtriMzikA // analpAnativistAramanalpAnatimedhasAm / vyAkhyAtamupakArAya candraguptena dhImatA // NANDANANAGEMSAMANYpara SENANCN[ ZNI/SONGS, ZINIMIMIMISIMINIMI SVIMIIMMMIMIK Page #58 -------------------------------------------------------------------------- _