Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyArthI ane zikSakanI yogyatA ane ayogyatAnI bhUmikA lekhikAH pUjya sAdhvIjI zrI mRgAvatIzrIjI jagata AkhAmAM jyAM sudhI vidyAnI prApti karanArA vidyArthIo ke ziSya che, tyAM sudhI temane vidyAnI prAptimAM nimitta bananArA AcAryo, upAdhyAye, adhyApako ke prophesaro hovAnA; ane jyAM sudhI kaI paNa prakAranI vidyA hayAta che tathA tene meLavavAnI pravRtti cAlu che, tyAM sudhI vidyArthIo paNa rahevAnA che. A rIte vicAra karatAM vidyA, vidyAthae ane temane zIkhavanArA e traNene saMbaMdha anivAryapaNe rahevAne. vidyA, je bIjAnA koThAmAM che, tene pitAnA koThAmAM lAvavI e kAMI saheluM kAma nathI. prathama te vidyAnI prApti mATe vidyAthI cagya bhUmikA dharAve che ke kema?--e hakIkata khAsa jovI paDe che. e jovA mATe uMmara, uttarottara vargomAM caDatI thavI, e jevA karatAM vidyAthInI mane bhUmikA vidyA meLavavAne gya che ke kema?--e vizeSapaNe tapAsavuM joIe. vaLI, je rIte vidyArthInI manobhUmikA tapAsavI paDe che e ja rIte vidyA zIkhavanAra adhyApaka ke prophesara yA zikSakanI manebhUmikA paNa vidyA ApavAne lAyaka che ke nahi?-e paNa tapAsavuM eTaluM ja jarUrI che. A aMge prAcIna anubhavI AcAryoe ghaNA ghaNA vidyAthIonA saMsargamAM AvI, temanI cittasthitine abhyAsa karI, amuka jAtanuM tAraNa kADhIne jaNAvela ke vidyAthInI amuka jAtanI mane bhUmikA hoya te te vidyA levAno adhikArI che ane vidyAne zIkhavanAra paNa amuka eka vizeSa prakAranI bhUmikA dharAvato hoya to te vidyAne zIkhavavAne adhikArI che. jena Agama zrI naMdisUtramAM ane Avazyaka sUtramAM A aMge khAsa carcA Ave che. Ama te naMdisUtrane mukhya viSaya jJAnanI carcA che tathA Avazyaka sUtrane mukhya viSaya AvazyakanI carcA che, tema chatAM zAstrakAre zAstrane prAraMbha karatAM ja vidyAthInI ane AcAryanI kevI manobhUmikA hovI joIe e aMge keTalAMka laukika udAharaNa tathA kathAo ApIne ghaNI spaSTa ane saune samajAya te rIte je hakIkata jaNAvela che te aMge ahIM saMkSepamAM lakhavAnI vRtti che.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvaNu -mahAtsava-graMtha vidyA eTale kevaLa geAkhaNapaTTI nathI, tema kevaLa zuSka vicArasaraNI pArTanuM smaraNamAtra paNa nathI; mAnavanA jIvanaghaDataramAM vidyAnA asAdhAraNa phALe che eTale ja zAstrakAre vidyAthI ane AcAryaMnI manobhUmikA viSe carcA karela che. zarUAtamAM cegya ne aceAgya vidyAthInI manebhUmikA viSe carcA Ave cheH-- narama kALI mATI hAya ane tenI upara sAdhAraNa varasAda paDe tApaNu enI asara kALI mATImAM UMDe sudhI paheAMce che, te ja rIte vidyAthI narama hAya tA ja tenA upara vidyAnI asara uttama rIte thAya che. narama eTale namra, saraLa ane AcArya-prephesaranI vidyAprApti sAthe saMbaMdha dharAvatI AjJAne vazavatI' hAya, svacchaMdI nahI', eTale vidyAthI'nI maneAbhUmikA sauthI prathama namratAyukta hovI joI e. ceAgya vidyAthI nuM prathama lakSaNa namratA che. ethI UlaTI bhUmikAvALA vidyAthI vidyAprApti mATe ayeAgya lekhAya che, jema kALamIDha paththara upara game teTalA varasAda paDe tepaNa te uparathI bhale palaLeleA dekhAya paNa aMdarathI bhIMjAtA nathI, e ja rIte je vidyAthI atyaMta durAgrahI, akaDa-abhimAnI hAya te bahArathI bhale heAMziyAra dekhAtA hoya yA vAcALa hAya, chatAM tenA citta upara vidyAnI kAMI asara thatI nathI. A jAtanA vidyAthI vidyAnI prApti mATe yeAgya na gaNAya. ghaDA kANA hAya, kAMThA bhAgelA hAya, to temAM pANI kharAkhara TakatuM nathI; gheADuM. ghaNuM Take paNa saravALe te e paNa nIkaLI jAya che, tema je vidyAthI' ca'caLatAne lIdhe kANA ke kAMDAbhAMgalA ghaDA jevA hAya tenA cittamAM vidyA sthirapaNe jAmI zakatI nathI, ane je thADIghaNI vidyA meLavelI hAya te paNa saravALe--eTale ke pAsa thavAnuM kAma pate eTale--cAlI jAya che. A jAtanA vidyAthI vidyA mATe ayeAgya che. je ghaDA tadana sArA-sAjo heAya temAM pANI bhare| teA TIpuMya ahAra jaze nahIM, tema je vidyAthI sthiratAvALA ane ekalakSI hAya tenA cittamAM paDelI vidyA jIvanaparyaMta sthira rahe che ane jarA paNa nakAmI banatI nathI. AvA vidyAthI vidyAprApti mATe yeAgya gaNAya. keTalAka vidyAthI cAlaNI jevA heAya che. jema cAlaNImAM TIpu paNa pANI TakI zake nahIM, tema cAlaNI jevA caMcaLa mananA vidyAthI guru pAse bhale kAna daIne pATha sAMbhaLe, paNa te pATha tenA manamAM jarA paNa TakavAneA nathI, paNa varganI bahAra AvatAM ja te kaheze ke vamAM huM zuM bhaNyA enI mane khakhara ja nathI. AvA vidyAthI vidyA mATe anadhikArI che. netaranuM ghaTTa rIte gUMtheluM pAtra hAya, temAMthI jema TIpuM paNa pANI TapakatuM nathI tema je vidyArthInI manobhUmikA vidyA meLavavA utsAha sAthe ekAgra banI hAya temAMthI AcArya ke zikSake zIkhavela eka paNa hakIkata bahAra cAlI jatI nathI. AveA chAtra vidyAprAptinA adhikArI kahevAya. keTalAka vidyAthIe ghI ke cA gaLavAnI gaLaNI jevA heAya che. gaLaNImAM jema dhIne mela-kITu` ke cAnA kUcA ja bharAI rahe paNa tattvarUpa ghI ke sugaMdhI mITho cA bahAra cAlyA jAya, tema AcArya ke zikSake kahelI vAta ke hakIkatAmAMthI je vidyAthInI manA bhUmikA kevaLa kUcA jevA bhAga sAMgharI rAkhe tevI hAya ane bhaNataranI umadA vAtane mahAra cAlI javA de evI hAya te vidyAthI vidyAnA anadhikArI che.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhvI zrI mRgAvatIzrIjI : vidyAthI ane zikSakanI...bhUmikA 111 AthI UlaTu', jema haMsapakSI dUdha ane pANI maLI gayAM hAya chatAM temAMthI mAtra dUdha dUdha ja pI jAya che ane pANI paDatuM mele che, tema je vidyAthI zikSake kahelI vAtA. mAMthI sArasArarUpa hakIkatA tAravIne manamAM saMgharI rAkhe ane pANI jevA bhAgane paDatA mele, te vidyArthI vidyAnA adhikArI gaNAya. pADA taLAvamAM pANI pIvA paDe che te te badhuM ja pANI DALI nAMkhe che; ethI peAte cAkhkhuM pANI pI zakateA nathI tema khIjA' jAnavaro paNa cAkhkhu pANI meLavI zakatAM nathI, tema je chAtra, jyAre pADaeN cAlatA hAya tyAre, potAnuM DahApaNa batAvavA zikSakane ADIavaLI nakAmI vAte pUchI ke nakAmI carcA UbhI karI vargane-pAThane DALI nAMkhe tethI te peAte te vidyAne pAmI na zake paNa varzImAM beThelA bIjA jijJAsue paNa zikSaka dvArA samajAvAtA pAThane pAmI zakatA nathI. AveA vidyAthI vidyAne mATe pAtra na kahevAya. ethI UlaTuM, jema gheMTuM peAtAnA ane goThaNa nIce nAkhI taLAvanA pANIne DALyA vagara ja pANI pIve che ane khIjA pazuo paNa cAkhkhu' pANI pI zake che, tema je vidyAthI cUpacApa ekAgramana thaIne guru dvArA apAtI hakIkatAne sAMbhaLe, grahaNa kare, temAM jarA paNa DALANu na kare, tethI te pote jarUra vidyAne pAme ane sahAdhyAyIe paNa vidyAne meLavI zake. Ave vidyAthI vidyAne mATe supAtra lekhAya. macchara mANasane karaDIne tenuM leAhI pI peAtAne pAye che; Ama te peAtAnu' pASaNa karatAM mANusane DaMkha mAryA vinA rahetA nathI, tema je vidyArthI guru pAsethI vidyA meLavatAM gurune DaMkha mAre arthAt A tA mAtra geANiyA che vagere kahI gurunI niMdA kare athavA adhyApakanI sAmuM tiraskArabhAvathI mele te chAtra vidyAne mATe kupAtra che. tethI UlaTu, jema jaLeA mANasane jarA paNa duHkhanI khakhara na paDe tema tenuM leAhI pI peAtAnuM pASaNa kare che, tema je vidyAthI pAtAnI bhakti, namratA ane vidyA mATenI khaMta vagere guNAthI adhyApakane evA vaLage ke ene bhaNAvatAM bhaNAvatAM jarAya thAka na jaNAya ane UlaTuM te vidyArthI tarapha kheMcAtA ja rahe--A jAtanA vidyAthI vidyAnA khAsa adhikArI gaNAya. zAstrakAre Ama laukika udAharaNA dvArA vidyAthInI yAgyatA ane ayAgyatAnuM ghaNuM spaSTa darzana karAvela che. te ja rIte adhyApaka, zikSaka ke gurunI yAgyatA ane aAgyatA darzAvavA mATe paNa keTalIka uttama hakIkata A pramANe khatAvela cheH-- A gAya eka leAbhI brAhmaNane koI eka dAtAe sastAmAM svarga meLavavA sAru mAMdalI-beThelI ja gAyanu dAna karyuM. pelA leAlI brAhmaNe dAtAne e paNa na pUchyuM UbhI tA karA yA te keTalu' dUdha Ape che? vagere. pachI jyAre ghare laI javA sAru brAhmaNu gAyane pUchaDe jhAlIne beThI karavA lAgyA, tyAre tene khakhara paDI ke gAya tA mAMdalI che ane vasUkI gayela che tethI dUdha tA ApatI ja nathI. have brAhmaNane ema thayuM ke A alAne kAI ne tana sastAmAM vecI mAruM kAI bIjo evA ja eka lebhiyA gharAka maLyA. teNe zarUmAM te pUchyuM ke bhAI, A gAyane beThI teA karo. paNa brAhmaNe kahyuM ke jema me' kharIdelI che tema ja tamAre kharIdavI paDaze, bIjI pUchaparachanI vAta nathI. pelA leliyAe brAhmaNa upara vizvAsa rAkhIne beThelI gAya tadna pANInI ka'mate kharIdI.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNasmahatsava-graMtha pachI gAyane beThI karavA tenuM pUchaDuM AmaLavA lAge paNa gAya beThI na ja thaItyAre tene khabara paDI ke gAya mAMdI che ane pite sastAmAM levA jatAM chetarAye che. eTale eNe vicAryuM ke huM paNa koI bIjAne Ane vaLagADI dauM. eka bIje gharAka AvyuM, paNa teNe te gAya vize aneka savAle karyA tyAre pelAe kahyuM ke meM jema lIdhela che tema tAre levI hoya to be rUpiyA bhale ochA Apaje! e sAMbhaLIne na gharAka be ke tuM te buddha che, mAre rUpiyA evA harAmanA nathI jethI tArI peThe chetarAuM. A rIte je adhyApaka-zikSaka zAstra ke sAhitya zIkhavatI vakhate vidyArthIne ema. kahe ke bhAI, jevuM huM zIkhyo chuM tevuM meM tamane zIkhavyuM; vidyAthI te bAbata taka kare yA to vizeSa carcA kare to zikSaka ema javAba Ape ke meM to mane jevuM maLyuM tevuM ja zIkhavyuM, e aMge meM paNa mArA adhyApaka pAse kaI taka nahIM karelo athavA vizeSa samajaNa nahIM mAMgelI, eTale tame paNa A aMge koI taka na kare. Ama kahenAra adhyApaka ke zikSaka pelA brAhmaNa je ajJAna che ane bhaNAvavAne adhikArI che. AthI UlaTuM, je zikSaka, I-tapAsIne gAyane dAnamAM lenAra catura brAhmaNanI peThe, potAnA guru pAsethI vidyA meLavatAM mAtra zabdaspazI ja na rahe paNa vizeSa taka ane manana-ciMtana karIne mULa vAta viSe aneka mAhitI meLave ane chAtrone paNa kevaLa zabdaspazI na banAvatAM tarkane upayoga karavAnuM sUcana kare tathA navI navI hakIkatone zodhavAnI taka Ape tathA tulanAtmaka paddhatinI samajaNa ApIne vizeSa zodha karavA preraNuM Ape ane kevaLa prAcIna lokenA zabdo upara ja aMdha vizvAsa rAkhavAnI vAtane gauNa rAkhe, te zikSaka vidyA devAne pUre adhikArI che. vaLI, gurue ke zikSake Apela pAThane jyAre chAtra gokhato hoya tyAre zikSakane ema jaNAya ke chAtra khoTuM gekhe che athavA khoTuM vicAre che tyAre zikSaka vidyArthIne sUcana kare ke-"bhAI, tuM to khoTuM gekhe che ane vicAre che paNa khoTuM !" A sAMbhaLI chAtra ciDAIne kahe ke " sAheba tame ja mane Ama zIkhavela che ane Ama vicAravAnI bhalAmaNa karela che, chatAM tame kema pharI jAo che ane mArI bhUla batAve che ?" A sAMbhaLI zikSaka gusse thaI jAya ane vidyArthIne kahe ke "alyA! tAre bhaNavAmAM dhyAna te rAkhavuM nathI ane mArI bhUla kADhavI che, A tuM nAlAyaka che enI to mane Aje ja khabara paDI."--Ama e bane jhaghaDo UbhuM kare ane na bolavAnuM bolavA mAMDe to evo chAtra to ayogya lekhAya ja, paNa zikSaka paNa vidyA devAnI bhUmikA vagarane che ema samajavuM. AthI viparIta, jyAre vidyArthI zikSakanI saratacUkanI vAta kare tyAre zikSaka namrapaNe ema kahe, "bhAI! saMbhava che ke tane bhaNAvatI vakhate mAruM dhyAna na rahyuM hoya ane beTo pATha apAye hoya tathA Ama ciMtana karavAnI bhalAmaNamAM paNa mArI bhUla thaI hoya, paNa bhAI! kharo pATha Ama che ane tenuM kharuM ciMtana Ama karavuM joIe. -Ama kahenAre A jAtane namra guru ke zikSaka vidyA devAne kharo adhikArI che. A rIte A nAnA lekhamAM ziSya ane gurunI yegyatA tathA agyatA viSe je vivecana paMDita zrI becaradAsajI dezI pAse abhyAsa karatI vakhate mane maLeluM te ahIM rajukarela che. bhUla mATe kSamA mAMguM chuM, tathA bhUlanI mane jANa karavAnI prArthanA karuM chuM.