Book Title: Syadwad Kalika
Author(s): Shilchandrasuri
Publisher: ZZ_Anusandhan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/229574/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 anusandhAna-41 maladhAri zrIrAjazekharasUrikRtA syAdvAdakalikA // saM. vijayazIlacandrasUri syAdvAda darzana eTale jaina darzana. syAdvAda e samudra jevU eka sarvAMgI vicAradarzana che, je nadIo jevAM vividha vA aneka ekAMgI darzanone potAmAM samAvI levAnI kSamatA rAkhe che. parantu tenA marmane pakaDI na zakanAra ke pachI pakaDavA mATe anicchuka vidvAnoe tene 'saMzayavAda', 'khIcaDo' tathA tevAM aneka nAmo vaDe oLakhyo che. syAdvAda sarva dRSTionA svIkAra temaja samanvayamAM mAne che. A vAta ekAMgI dRSTione mAnya nathI banatI. "A paNa kharaM ane te paNa kharaM ? athavA te paNa khoTuM ane A paNa khoTuM ? - A kema bane ? kema manAya ? sAcuM to koI eka ja vArnu hoya !" A che ekAMgI ke nirapekSa dRSTi. AmAM sApekSabhAvane koI ja avakAza nathI hoto. AthI ja sarjAya che vAda-vivAdarUpa muThabheDa. A muThabheDamAM dareka darzane potAnuM maNDana ane anyanuM khaNDana karyu, to sAthe sAthe, e saue 'syAdvAda'nuM to ekasvare khaNDana ja karyu. Ano javAba ApavAnuM anivArya banyuM tyAre syAdvAdavAdIoe paNa khaNDana-maNDananI prakriyA tathA paribhASA apanAvIne o muThabheDamAM jhukAvyu. mULe temano Azaya koI dRSTine ke vidvAnane UtArI pADavAno nahi hato; paNa temanI dRSTimA rahela nirapekSa ekAnta mAnyatAne toDavAno ja hato. parantu kAlakrame zAstronI kustI karatAM karatAM, teone paNa, saunA nakArAtmaka valaNano cepa lAgyo hoya, tema kalpI zakAya che. ekAnta darzanonuM khaNDana ane anekAntanuM maNDana karanArA aneka jaina AcAryo thayA che, temAM A. rAjazekharasUrinuM nAma paNa AgalI haroLanuM che. mULe pote samanvayavAdI hovA- to, temaNe 'SaDdarzanasamuccaya' jevo samanvayAtmaka grantha racyo che te thakI ja, puravAra thAya che, chatAM vAdIonA niraMkuza AkramaNane khALavA temaNe 'syAdvAdakalikA' jevA granthanuM nirmANa karavU paDyuM hoya to te banavAjoga che. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ October-2007 'syAdvAdakalikA' nI racanA karavAno mukhya Azaya pragaTa karatAM kartA kRtinA chellA - 39mA padyamAM lakhe che : 25 "dravyaSaTke'pyanekAnta- prakAzAya vipazcitAm / prayogAn darzayAmAsa sUri zrIrAjazekharaH ||" arthAt vividha darzanone sammata cha (athavA ochAM - vadhatAM) dravyomAM paNa anekAntavAda che ja, te vAta vidvAnone samajAvavA mATe mAro A prayAsa che. joke mArI kalpanA evI che ke ahIM 'dravyaSaTke' ne badale 'dRSTiSaTke' pATha hovo ghaTe. arthAt chae dRSTi-darzanamAM 'anekAnta 'no prakAza prasarAvavAnI A mathAmaNa che, ema spaSTa thaI jaze. have ApaNe cha athavA sarva matomA syAdvAda kevI rIte saMbhave che, te syAdvAdakalikAnA TekeTeke joIe : zrIkaNTha (Izvara) jo kUTasthanitya hoya to temAM sisRkSA (sarjanecchA ) ane saMjihIrSA ( saMhArecchA )- ema be virodhI icchAo kaI rIte saMbhave ? arthAt jo IzvaramAM be viruddha icchAo saMbhavatI hoya to te ja ' syAdvAda' che. (zloka. 2) 3 guNAtmaka, 3 vedAtmaka, pRthvI vagere 8 guNAtmaka mahezvara hoya, ane te eka ja hoya, to te syAdvAda vinA na bane. (3). viSNu nitya ekarUpI hoya, chatAM tenA daza vibhinna avatAro hoya ane temAM darekamAM temanA varNa, zarIra, karma nokhAM hoya to te syAdvAda vinA kema banI zake ? (4) zAkto zaktinAM vibhinna nAmo, avasthAbhede svIkAre, to te paryAyaparivartana vinA zakya nathI. ( 5 ). bauddhamate jJAna niranvayanAza pAne che te chatAM jAtismaraNa thAya ja che, te syAdvAdano ja svIkAra che (6-7) saMsAramA bhamatA eka ja jIvanI sukhI - duHkhI ke manuSya- devAdirUpa vibhinna paryAyo; paramANuomAM gati- sthiti tathA bhinna bhinna varNAdi dharmo; eka ja bhAsatA pudgalaskandhomAM vartatI varNAdinI vividhatA, A badhuM anekAntane svIkAryA vinA kema saMbhave ? ( 8-9) zabda-padArthamAM paNa tAra-tAratara vagaire bhedo syAdvAdanA ja sAdhaka Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 anusandhAna-41 gaNAya. (10). eka ja pada ke vAkyamA vividha liGgo hoya; A badhuM syAdvAda thakI ja siddha thAya. (11-12). jainamate 'utpAda-vyaya-dhauvya' traNethI yuktane ja sat padArtha gaNavAmAM Ave che. syAdvAdanI A maryAdA tamas ane chAyAmAM, AlokanI jema ja ghaTe che (13-14). karma e paNa pudala che, utpAdAdiyukta che, upaghAta ane anugraha jevA viruddha dharmo temAM paNa che, je syAdvAdamudrA ja che (15). citta (mana) paNa paudgalika che, maitrI Adi pramodakara ane kAmakrodhAdi klezakara-AvA paraspara viruddha bhAvoyukta che; A pariNati-vaicitryane kAraNe mana paNa trayAtmaka siddha thAya che. (16). (nitya manAtA) dharma, adharma ane AkAza jevAM dravyo paNa, pudgala ane jIvonA saMyoga-vibhAgavALA thatAM hoI nityAnitya hovAnuM siddha thAya ja che; e ja che syAdvAda (17). to alokAkAzamAM paNa saMyoga-vibhAganI zakti to hoya ja; te zaktinI apekSAe te paNa trayAtmaka bane che (18). kAladravya, cAhe naizcayika ho ke vyAvahArika kAla, temAM paNa pudgalaparAvartanane kAraNe svabhAvabheda siddha thAya ja che (19). athavA vyAkaraNano 'ktvA' pratyaya, eka ja kartAnI be kriyA vakhate, pUrva kAla ane para kAlaevI bhinnatA puravAra kare che, je kAla dravyane nityAnitya siddha kare che (20). ___ 'pIyamAnaM madhu madayati' A vAkyamAM 'madhu' pada be kriyaapdo| kriyAo sAthe lAgu paDe che; syAdvAda vinA A kyAMthI saMbhavaze ? (21). anavasthA, saMzaya, vyatikara, sAGkarya, virodha vagere dUSaNo anya vAdIo bhale ApatA hoya, paNa "syAdvAda'ne te sparze tema nathI. kemake ekAnta 'nitya' pakSamAM, ekAnta 'anitya' pakSamAM, paraspara nirapekSa 'nitya-anitya' pakSamAM - ema vaNa pakSomAM e dUSaNo lAgu paDe kharA; paraMtu paraspara sApekSa evo 'nityAnitya' pakSa to cotho vilakSaNa pakSa che; temAM e dUSaNo koI vAte lAgatAM nathI (22-23). eka ja padArthamAM paraspara vilakSaNa evA rUpa, rasa, gandha, sparza jema rahI zake che, tema upAdhinA bhede bodhano bheda, tenA viSe, thAya to koI virodha Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ October-2007 nathI (24). paryAyathI pUrvarUpe vinAza, koI navA rUpe utpatti, ane te banne sthitimAM dravyarUpe sthira hovU, A ja che anekAntavAda (25). svakIya dravyakSetra-kAla-bhAva vaDe sattva, parakIya dravyAdi vaDe asattva; e ja prakAre dravya ane paryAyathI bheda-abheda-,nitya-anitya vagere svIkAravA, te che syAdvAda (26). padArtha avayavonI apekSAe anekAtmaka hoya ane avayavInI apekSAe ekAtmaka; pramANasaptabhaGgI pramANe anabhilApya, to nayasaptabhaGgI pramANe abhilApya bane; A syAdvAda-rahasya che (27). vijAtIyathI vyAvRtti, sajAtIyanI anuvRtti, A rIte vyakti ane jAti banne ekamekamAM vilIna che; ekAntavAda svIkAro to turata dUSaNa AvI lAgaze (28). ghaDo nathI anvaya ke nathI vyatireka; te to mRd-mATIthI bhinna paNa che ane tenI sAthe teno saMsarga paNa che, eTale bhedAbhedAtmaka ghaDo e svatantra jAti (jAtyantara) ja che (29). 30, 31, 32 - A traNa padyo syAdvAdanI siddhi mATe prAcIno dvArA prayojAelAM 3 udAharaNo rUpa padyo che, je uddharaNAtmaka che. to 33-34-35 padyo syAdvAdakalikAkAre pote ja racelI 'jinastuti' nAmaka ke svarUpI kRtimAthI uddhRta karelAM padyo che; tenI paddhati hemacandrAcAryakRta 'vItarAgastava' gata 'citramekamanekaM ca, rUpaM prAmANikaM vadan / yaugo vaizeSiko vApi, nAnekAntaM pratikSipet / / ' ityAdi zlokonI zailIne anusare che, ane kramazaH bauddha, kaNAda tathA akSapAda, ane kapila - A 4 AcAryono pratikSepa athavA to te loko dvArA kevI rIte syAdvAdano svIkAra thayo che, te darzAve che. ekAntavAdamAM vastu arthakriyAkArI nathI banatI; tethI vastu avastu banI rahe cha; ane e doSo anekAntavAdamAM nathI lAgatA (16). to, pote potAne potAnA vaDe jANe che, jema sarpa potAne potA vaDe vITaLAya tema; eka ja padArthamAM aneka sambandho saMbhave che; A che syAdvAdanI dIpikAnuM svarUpa (37), vaidaka, jyotiSa adhyAtma Adi vividha zAstrono jANa manuSya ja sarvatra Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 anusandhAna-41 anekAnta anubhavI/joI zake che (38). 39mI kArikAmA kartA potAnuM nAma darzAvIne samApana kare che. vikramanA 14mA zatakamAM thayelA harSapurIya maladhAragacchIya AcArya zrIrAjazekharasUrijInI A nAnI paNa baliSTha racanA che. saM. 1465mAM lakhAyelI 'syAdvAdamaJjarI'nI hastapratinA prAnta bhAgamAM lakhAyelI A racanA, tyAM 'syAdvAdakalikA' evA nAme oLakhAvAI che, eTale ahIM paNa te ja nAme oLakhAvI che. bAkI kRtinA 37mA padyamAM tenuM nAma apAyuM che - 'syAdvAdadIpikA'. 'jaina sAhityano saMkSipta itihAsa' (mo.da.desAI, I.sa. 1933, pR. 437), pArA 642) anusAra A. rAjazekharasUrie caturviMzatiprabandha, kautukakathA, syAdvAdakalikA-syAdvAdadIpikA, ratnAkarAvatArikA paJjikA, nyAyakandalIpaJjikA, SaDdarzanasamuccaya AdinI racanA karI che. AmAM syAdvAdakalikA ane syAdvAdadIpikA be nAmo eka ja racanAnAM hovArnu anumAna thAya che. kemake kRtimAM 'dIpikA' nAme prasiddha racanAne ja puSpikAmAM 'kalikA' ema oLakhavAmAM AvI lAge che.. 'jaina saMskRta sAhityano itihAsa' (ho. ra. kApaDiyA, khaNDa 1, pR. 86)mAM kartAnI racanAonI yAdImAM paNa 'syAdvAdakalikA' che, 'dIpikA'no ullekha nathI. AthI paNa uparokta dhAraNA puSTa thAya che. A racanA pragaTa thaI che ke kema tenI jANa nathI. prAyaH apragaTa che tevI dhAraNAthI atre Apela che. syAdvAdakalikA // SaDdravyajJaM jinaM natvA syAdvAdaM vacmi tatra saH / jJAnadarzanato bhedA-bhedAbhyAM paramAtmasu // 1 // sisRkSA saJjihIrSA ca svabhAvadvitayaM pRthag / kUTasthanitye zrIkaNThe kathaM saGgatimaGgati ? / / 2 / / guNazrutitrayorvyAdi-rUpatA'pi mahezituH / sthiraikarUpatAkhyAne varNyamAnA na zobhate // 3 // Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ October-2007 29 mInAdiSvavatAreSu pRthag varNAGgakarmatAH / viSNonityaikarUpatve kathaM zraddhadhati dvijAH // 4 // zakteH syurambikA-vAmA-jyeSThA-raudrIti cA'bhidhAH / dazAbhedena zAkteSu parAvarta vinA na tAH / / 5 / / cito niranvaye nAze kathaM janmAntarasmRtiH / tAthAgatamate nyAyyA na ca nAstyeva sA yataH // 6 // "ita ekanavate kalpe zaktyA meM puruSo hataH / tena karmavipAkena pAde viddho'smi bhikSavaH // 7 // " sukha-duHkha-nR-devAdi-paryAyebhyo bhavAGgiSu / gatisthityanyAnyavarNAdi-dharmebhyaH paramANuSu ||8|| varNa-gandha-rasa-sparza-staistairbhinnAkSagocaraiH / syAttAdAtmyasthitaiH skandhe-SvanekAntaH praghuSyatAm // 9 // pratighAtazaktiyogA-cchabde paudgalikatvavit / bhedaistArataratvAdyaiH syAdvAdaM sAdhayed budhaH // 10 // tarka-vyAkaraNA-''gama-zabdArthAlaGkati-dhvani-cchandaH / ekatra pAda-vAkye dRSTavibhAgaM yutaM sarvam // 11 // svarAdivarNasyaikasya saMjJAstAstAH svakAryagAH / zabde liGgAdinAnAtvaM syAdvAde sAdhanAnyaho ! // 12 // . sAditvAnnAzitvA-dAlokatamo'bhidhAnarAziyugAt / nijasAmagyotpAdA-nAlokAbhAvatA tamazchAye // 13 // samAhAraikatvAt tamazchAyayorityarthaH // cAkSuSabhAvAd rasavIryapAkato dravyatA(ta)stvanekAntaH / pariNAmavicitratvA-datrApyAlokavat siddhaH // 14 // upaghAtAnugrahakRtikarmaNi paugalikatA viSapayovat / tattatpariNativazata-statrotpAdavyayadhruvatA // 15 // Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-41 maitrAdyairmujjanakaM kAmakrodhAdibhiH prayAsakaram / paramANumayaM cittaM pariNaticaitryAt trikAtmakatA // 16 / / dharmA'dharma-lokakhAnAM taistaiH pudgalajantubhiH / syAt saMyogavibhAgAbhyAM syAdvAde kasya saMzayaH // 17 // alokapuSkarasyApi trisaMvalitatAM muNet / tattatsaMyoga-vIbhAga-zaktiyuktatvacaitryataH // 18 // vyAvahArikakAlasya mukhyakAlasya vA'stu sA / tattadbhAvaparAvata-svabhAvabahulatvataH // 19 // ekakartRkayoH pUrva-kAle ktvApratyayaH sthitaH / sa eva nityAnityatvaM brUte'rthe cintayA'stu naH // 20 // 'pIyamAnaM madayati madhvi'tyAdi dvigaM padam / syAdvAdabherIbhAGkArai-mukharIkurute dizaH // 21 // anavasthA-saMzIti-vyatikara-saGkara-virodhamukhyA ye / doSAH paraiH prakaTitAH syAdvAde te tu na rAjeyuH / / 22 / / nityamanityaM yugalaM svatantramityAdayastrayo dUSyAH / turyaH pakSaH zabaladvayImayo dUSyate kena ? ||23|| ekatropAdhibhedena bodhA(dha?)dvandvaM kSaNe kSaNe / na viruddhaM rUpa-rasa-sthUlA-'sthUlAdidharmavat // 24| vinAzaH pUrvarUpeNotpAdo rUpeNa kenacit / dravyarUpeNa ca sthairya-manekAntasya jIvitam / / 25 / / dravya-kSetra-kAla-bhAvaiH svaiH sattvamaparaiH param / bhedAbhedA'nityanityaM paryAya-dravyato vadet // 26 // aMzApekSamanekatva-mekatvaM tvaMzyapekSayA / pramANa-nayabhajhyA cA-'nabhilApyA'bhilApyate // 27 / / vijAtIyAt sajAtIyAd vyAvRtteranuvRttitaH / vyakti-jAtI bhaNenmizre ekAnte dUSaNe kSaNAt // 28 // Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ October-2007 nAnvayaH sa hi bheditvA-nna bhedo'nvayavRttitaH / mRdbheda-dvayasaMsarga-vRtti jAtyantaraM ghaTaH // 29 / / "bhAge siMho nare bhAge, yo'rtho bhAgadvayAtmakaH / tamabhAgaM vibhAgena narasiMhaM pracakSate // 30 // " "ghaTa-mauli-suvarNArthI nAzotpAdasthitiSvayam / zoka-pramoda-mAdhyasthyaM jano yAti sahetukam // 31 // " "payovrato na dadhyatti na payo'tti dadhivrataH / agorasavato nobhe tasmAd vastu trayAtmakam // 32 // " avocAma ca jinastutau"janyatvaM janakatvaM ca kSaNasyaikasya jalpatA / bauddhena yuktA(kti?)muktIza ! tavaivA'GgIkRtaM matam / / 33 / / pramANasyApi phalatAM phalasyApi pramANatAm / vadadbhyAM kaNabhakSAkSapAdAbhyAM tvanmataM matam // 34 // ekasyAM prakRtau dhau pravartana-nivarttane / svIkRtya kApilAcAryA-stvadAjJAmeva bibhire // 35 // " anarthakriyAkAritva-mavastutvaM ca tatkRtam / ekAntanityAnityAdau jalpenmizre tvadoSatAm // 36 / / AtmAnamAtmanA vetti svena svayaM veSTayatyahiH / sambandhA bahavazcaikatreti syAdvAdadIpa(pi)kA // 37 // vaidyaka-jyotiSA-'dhyAtmA-diSu zAstreSu buddhimAn / viSvag(ka) pazyatyanekAntaM [va]stUnAM pariNAmataH // 38|| dravyaSaTke'pyanekAnta-prakAzAya vipazcitAm / prayogAn darzayAmAsa sUrizrIrAjazekhara: // 39 / / iti syAdvAdakalikA samAptA // saMvat 1465 varSe mAghazudi 7 dine / /