Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ suvarNacandraka samAraMbha prasaMge [ 4 ] A caka-apa NunA vidhi vaiyaktika che ema huM nathI samajate. amuka vyakti bIjI kAI khAsa vyaktine jyAre AvuM kAMI arpaNa kare tyAre te vidhi vaiyaktika bane che, paNa huM te AvA vidhine mAtra zAstrIya jJAna tema ja satyazodhaka vRttinI mUlavaNInI vidhi samajuM chuM, tethI AvA vidhi prasaMge mAre kAI ne! AbhAra mAnavApaNuM rahetuM ja nathI. AvI apa vidhimAM eka athavA khIjI rIte bhAga lenAra badhA ja zAstra, jJAna tema ja satyasAdhaka vRttinA ekasarakhA pUjArI che. jyAM pUjA eka ja DhAya ane te eka ja guNanI tyAM emAM bhAga lenAra game teTalA hoya chatAM krANu kAnA AbhAra mAne kuLamA thI judA paDavAnuM kAraNa svAbhAvika rIte ja ahIM upasthita hoya evA badhAne kutUhala thayA vinA na rahe, ke mArA jevA lAcAra sthitimAM paDela mANasa chevaTe satyasaMzodhanane bhAge kevI rIte vaLyo? tethI huM mArA jIvanane lagatA eTalA ja bhAganI TUMkamAM kathA kahuM to te keTaleka aMze baNAkharAne potAnI jIvanakathA sAthe maLatI dekhAze ane emAMthI acaraja ke adbhutatAnuM tattva ApeA--Apa ochuM thaI jaze, jethI jIvananI saheja sapATIne vicAra paNa karI zakAya. je kuLa ke vazamAM zAstrIya jJAnanA bhAgye ja vArasA cAlyeA Avata hoya tevA mAtra vyApArajIvI kuLamAM janmavA ane uchera pAmavA chatAM huM kulamAthI jude raste gayA tenuM mukhyatve ekamAtra kAraNa jijIviSA che. jIvananI IcchA baLavatI hAya tyAre te potAnI siddhi mATe kAI te kAI raste kAMkAM mAre che. emAMthI kayAreka sAmAnya rIte kahyuM na heAya tevuM pariNAma paNa Ave che soLeka varSanI uMmare mAru netrAdvaitanuM vizva alepa thayuM ane adhakArAtlRtanuM vizva AvirbhAva pAmyuM. zravaNendriya kuMThita thAya tyAre agara nAsindriya kAma karatI baMdha paDe tyAre muzkelI avazya anubhavAya che. chatAM bIjI krAIpaNa IndriyanA vadha karatAM netrane vadhu vadhAre
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ suvarNacandraka samAraMbha prasaMge muzkelI ubhI kare che. e vakhate jIvana vadhAremAM vadhAre gUMgaLAmaNa anubhave che. mRtyune kinAre laI jAya evI jIvanamUMgaLAmaNa ane baLavatI jijIvidhA e banne vacce akaccha dandra UbhuM thAya che. mAre mATe A % eka kALe mahA jalajamaramAM sapaDAyela paNa kSemapUrvaka nIkaLavA mathatI naukAnA dvanda jevuM hatuM. ema lAge che ke, gUMgaLAmaNanA baLa karatAM jijIviSAnuM baLa vadhAre hovuM joIe, tethI ja eNe pitAnI siddhi arthe anekavidha phAM bhAvAM zarU karyo. emAMthI ene eka trANu-mArga lAge, je vastu sAmAnya ane sahaja hatI tema ja je gharaAMgaNe hatI te atyAra lagI nakAmI bhAsatI, paNa have te upayogI siddha thaI. A vastu eTale kuLaparaMparAgata dharmasaMsthAno Azraya. atyAre huM AvI dharmasaMsthAmAM sAmAnya rIte traNa bAbatano samAveza kare chuM gusvarga, zAstrajJAna ane sAMpradAyika AcAra. kuLadharma sthAnakavAsI hovAthI mane saheje A traNa bAbato prApta hatI. jijIviSAe jijJAsAne sateja karI, ane teNe saMkalpa tema ja prayatna baLa apyuM. mArI jijJAsA kuLadharmanAM upara sUcavela traNa aMgenI AsapAsa saMtoSAtI. e traNa aMgonuM vartala jeTaluM sAMkaDuM tethI paNa vadhu sAMkaDuM mArI samajaNanuM vartula; eTale svAbhAvika rIte ja huM je kaI gurune maLato ke tenI pAsethI je kAMI zravaNa karato, agara je kAMI muLAcAra Acarato te ja mAre mATe te vakhate aMtima satya hatuM. alabatta, uttarottara AgaLa vadhavAnI ane UMDA UtaravAnI IcchA jAgrata rahetI. paNa ene pUrNapaNe saMtoSavAnAM keIpaNa sAdhana sAme na hovAthI tene vega maLato nahIM. Ane lIdhe mArA mana upara chApa eka ja paDelI ke dharma sAce hoya to te jaina dharma. mArI jaina dharmanI te vakhatanI paribhASA upara sUcavela sthAnakavAsI paramparAnAM traNa aMgomAM ja sImita hatI. A bahArane bIjo koI dharma agara jaina dharmane bIjo koI phoTo e mAre mana mithyAdharma je hato. paNa A sthiti kAyama bane te pahelAM jijJAsAe palaTe khAdhe. je kAMI sAdhanahIna gAmaDAmAM sAdhusAdhvInA mukhathI ke temanA saMsargathI zIkhele te sAva apUrNa jaNAvA lAgyuM. ahIMthI pahelI sImA pUrI thaI ane navI sImA zarU thaI. saMskRta jJAna vinA jena zAstranuM jJAna sAva adhuruM ane pAMgaLuM ja hoI zake evI pratIti thatAM saMskRta zIkhavAnI utkaTa tamannA jAgI. je be-cAra saccaritra sthAnakavAsI saMskRtajJa sAdhuo
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 ] darzana ane ciMtana paricayamAM AvyA temanI paricarca ane sahAnubhUtithI huM saMskRta zIkhavAnA pathe te paDyo paNa mane e paMtha pUrate na lAge. vadhAre zuddha ane vadhAre samartha evA saMskRta jJAnanI bhUkhe mane vyAkuLa karI mUkyo. eNe UMdha uDADI, svapna sajAvyAM, svapna evAM ke jANe huM avAranavAra AkAzamAM UDato houM. mane ema lAgeluM ke AkAzamAM uDavAnAM A svate mAtra mAnasika asvasthatAmAMthI pedA thayela vAtavyAdhinuM pariNAma hAvAM joIe. chevaTe mane saMskRtajJAna meLavavAnI samartha bhUmikA maLI gaI AvI samartha bhUmikA pUrI pADanAra svargavAsI zAstravizArada vijaya dharmasUrIzvara. ahIM atyAre je hAjara che te zrIyuta choTAlAlabhAI vakIla te vakhate kAzI yazavijaya pAThazALAnA be paikI eka maMtrI. bIjA maMtrI temanA ja zikSaka zrIyuta ratnacaMda mAstara hatA. zrIyuta choTAlAlabhAI to te vakhate hajI vakIlAtano abhyAsa ja karatA. temane pramANikapaNe ema lAgeluM ke sukhalAla kAzI jaze to tene vadhAre muzkelI paDaze tethI te bane maMtrIo zarUAtamAM mane kAzI mokalatAM khaMcakAyA. paNa jyAre vijayadharmasUrIzvarane temanA upara mane tatkALa ravAnA karavAne tAra Avyo tyAre teo mane mokalavAmAM saMmata thayA ane mane paNa nirAMta vaLI. e kahevAnI bhAgye ja jarUra hoya ke hajI lagI huM patravyavahAra, uparAMta vijayadharmasUrIne koI paNa rIte jANato nahIM. meM mArI aMdhakArAta vizvanI sthiti to temane jaNAvelI ja. kaLyAM jhAlAvADa ane kyAM svataMtratAsAdhya saMskRtanuM zikSaNa tema chatAM vijayadharmasUrIzvarane mane kAzI lAvavA mATe nirNaya karavAmAM eka paNa kSaNanI vAra na lAgI. ene devayAga kahe ke utkaTa jijJAsAnuM pariNAma kaho paNa mAre mATe ahIMthI abhyAsanI navI sImAne prAraMbha thaze. abhyAsa to kara hato saMskRta bhASA ane temAM lakhAyela vividha zAne, jenuM mane kAMI vizeSa bhAna na hatuM. paNa A bhASA ane emAM lakhAyela zAse e badhuM saMpradAyAdhIna hovAthI enuM zikSaNa levA ane ApavAmAM aneka bhayasthAne rahelAM che, tema ja aneka virodhI baLe manane mUMjhavI paNa nAkhe che. A sthitinuM bhAna have savizeSapaNe thavA lAgyuM, ne ISTa zikSaNa levA chatAM aneka jAtanAM hadayane hacamacAvI nAkhe evAM maMthane paNa zarU thayAM. mArA prAthamika zikSaNanI vela je sthAnakavAsI paMthanI vADane ava
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ suvarNacandraka samAraMbha prasaMge [ ra75 laMbI DIka vistarelI, teNe dhArmika mAnyatA viSayaka keTalAka saTa saMskAre mana upara nAkhelA, jemAMthI traNekano nirdeza karavo anivArya bane che. mUrtinI mAnyatA bilakula dharma viruddha che ane te jIvanane pADanAra che e eka saMskAra, moDhe muhapati bAMdhyA vinA dharmanI pUrNAhuti nathI thatI e bIje saMskAra, ane batrIza Agama bahAra bIjuM kAMI zAstrIya jJAna rahetuM ja nathI. bhagavAna mahAvIra Adi sarvajJa puruSoe je kAMI kahyuM che te badhuM batrIsa AgamamAM ja AvI jAya che ane te Agame akSare akSara temaNe ja uccArela che e trIjo saMskAra. kAzImAM saMskRta zikSaNa te yathAsAdhana cAlatuM ja hatuM, paNa have A navazikSaNanI velIne bIjA paMthanI vADane avalaMbI vistaravA ane vikasavAnuM hatuM. e bIje paMtha eTale zvetAMbara mUrti pUjaka paraMparA. A paraMparAnI dhArmika mAnyatAo uparanA traNe saMskArothI sAva judI ane viruddha, tethI kAzInA vAtAvaraNamAM mArA mane bhAre maMthana anubhavyuM ane te eTale sudhI ke pahelAMnA janmasiddha baLavAna saMskAra ane A nava saMskAra vacce zuM satya che ane zuM asatya che eno nirNaya na thavAthI huM taddana asvastha thaI jato ane mArI vedanA koInI samakSa kahete paNa nahIM. bahArathI huM paNa pUrNapaNe kAzI yazavijaya pAThazALAnA zvetAMbara mUrtipUjaka vAtAvaraNane anusara, chatAM manamAM e viSe pUrI buddhipuraHsara khAtarI thaI na hatI paNa mana te satyazodhananI dizAmAM ja gati karatuM. te mATe vAMcavuM joIe te vAMca, vicAravuM joIe te vicArato ane kayAreka kyAreka vizvata mitro sAthe bhIru manathI, aprakaTa carcA paNa karato, paraMtu paraspara virodhI evA upara sUcita traNe saMskAramAMthI satya tAravavA jeTale zAstrIya jJAnane paripAka paNa nahIM thayela ane svataMtrapaNe nirNaya bAMdhavA jeTale mAnasika vikAsa paNa nahIM thayele; kadAca ema paNa kahI zakAya ke e mAnasika vikAsa thayela, paNa janmathI paDela ane bIjA dvArA saceTapaNe pivAyela "parapra ne buddhinA saMskAre ja e vikAsane megya dizAmAM jatA rekatA. game tema che paNa A maMthanakALa be-traNa varSathI vadhAre na cAlyo. mane eTalI to pratIti thaI gaI ke je traNa saMskAro janmathI paDelA che te bahu brAnta che, nirAdhAra che ane eka athavA bIjI bhUlamAMthI ja piSaNa pAmatA jAya che. mane dhIre dhIre koInI bAhya preraNuM vinA svakriya ciMtana ane zAstrIya vAcanathI sAdhAraNapaNe ema samajAtuM gayuM ke mUrtinI mAnyatAne jIvananA utkAtikramamAM amuka sthAna che ja ane e paNa samajAyuM ke
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276] dAna ane ciMtana mATe muhapattinA dhananI mAnyatA e mAtra akAntika ane hAdhama che. e paNa dIvA jevuM bhAsyuM ke jaina zAstra mAtra khatrIza AgabhamAM ja samAI jAya che te vastu taddana ajJAna ane bhramanuM pariNAma che. ekavAra kayAreka maMdiramAM navapadanI pUjA bhaNAvAtI. zarUAtamAM te huM paNa dekhAdekhIthIgatAnugatiktAne anusarIne tyAM beThele, paNa e bhaNAvAtI pUjAnAM aciMtana ane temAM thayela cinimajjanane pariNAme mArA mana upara eka navA camakArA thaye! ane mAruM kaThina hRdaya paNa bhaktijanya azrupravAhane khALI na zakyuM. A vakhate mane upAsya sthula AlaMbananI amuka bhUmikAmAM sAMkatA anubhavasiddha thaI. ce!DAM dhaNAM zAstro tA sAMbhaLyAM ane vAMcyAM ja, paNa acAnaka anelI mIjI eka ghaTanAe upAdhyAya yazovijayajInA pratimAzataka nAmanA graMthane avalokavA mane preryAM. enAM zAstrIya sacoTa pUrAvAone bAjue mUkuM' teAya temAMnI eka prALa yuktie mUrti mAnyatA viruddhanA mArA janmasiddha puSTa saskArane bhAMgI bhUkA karI nAkhyA, paNa mArI saMskAraparivartana prakriyA hajI cAlu ja hatI. eka ghaTanA evI banI ke mane diga Mbara saMsthA najIka rahevAne avasara prApta thayA. digaMbara saMsthAnA tyAgIva paDaMtagaNu ane vizi zAstrarAzinA savizeSa paricaya sAdhavAnI e taka me AdarapUrvaka vadhAvI lIdhI. ene lIdhe mArA amuka saskAmAM kAMIka parivartana thayuM ane vicAravA yAgya eka navakSetra paNa maLyuM. tyArabAda aneka prasaMge terApaMca ane jA evA jaina kAMTAo viSe paNa vicAravAnuM prApta thayuM. chevaTe humaNAM hamaNAM kAnajI muninA valaNa viSe vicAravAnA prasaMga AvyA. jaina paraparAnA jajUnA ane navA vividha nAnA mela kAMTAo viSe paNa tAttvika dRSTie, aitihAsika dRSTiee, sAhitya ke zAstrIya dRSTie mukta mane nibaMdha paNe lagabhaga 50 varSa jeTalA bhAga Aja lagImAM vItyo che. daramyAna bIjA aneka dAnika pravAho ane dharmapathA viSe paNa jANavAnuM prApta thayuM che. huM kAzImAM to mukhyapaNe nyAya, vaizeSika, sAMkhyayoga ane pU uttaramImAMsAnAM prAmANika ane prAcIna zAstro ja gurumukhathI paraparAgata rIte zIkhelA. paNa e adhyayana daramyAna bAru janmaprApta ane jaina saMskAra dharAvatuM mAnasa jaina tattvajJAna ane dharma viSe paNa kAMI ne kAMI jANavA, vizeSa UhApAha karavA cUkatuM nahi. paNa hajI lagI bhAratIya saMpradAyamAMnA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ suvarNacandraka samAraMbha prasaMge ra77 eka pramukha saMpradAya-bauddhadharma viSe kAMI vizeSa jANeluM nahi, jene avasara AgaLa jatAM AvyuM ane te vakhate meM bauddha paraMparAnI sthaviramArga ane mahAyAna ane zAkhAonAM zAstrone samajavA ane tenA marmane pakaDavA ThIka ThIka mahenata karI. mArI ItihAsa ane tulanAnI dRSTi amuka aMze vikasatI jatI hatI, paNa tene vadhAre vega te tyAre ja maLe ke, jyAre huM mAtra adhyApana ane vAcananA mArA priya kAma sAthe sAthe lekhananuM kAma karavA lAge. lakhavuM te pramANabhUta ja lakhavuM ane bane tyAM lagI prAcIna vArasAmAM kAMIka na phALo Apa evI ugra vRttimAMthI itihAsa ane tulanAdaSTine vadhAre vega maLyo. e vegamAMthI vadhAre ne vadhAre nirbhayatA ane taTasthatA paNa AvatI gaI. have jaina paraMparA ane tenI zAstrIya ke vyAvahArika dareka bAju viSe huM yathAzakti navesara vicAratA thayo ane dareka phAMTA vinA mArA pahelAMnA saMskAre navuM rUpAMtara pAmavA lAgyA, tema ja vadhAre sacoTa ane spaSTa paNa thatA gayA. AvAM rUpAMtaranI prakriyAmAM mAnasika maryAdAo uparAMta sAmAjika ane sAMpradAyika ghaNuM maryAdAo ADe AvatI. je vastu AgaLa jatAM sAva sahelI lAgI, te ja sAmAjika ane sAMpradAyika dabANe ke bhayasthAnane lIdhe zarUAtamAM bahu agharI lAgelI. mane chevaTe anubhava thayo ke mRtaka je pheMkI devAne lAyaka saMskAra paNa chUTatAM keTalI zaktine bhAga le che? huM ghaNIvAra pAcho paDyo chuM, paNa vicAra karatAM chevaTe je satya dekhAya tene svIkAravAmAM khulle ekarAra karavAmAM kadI hAryo houM ema yAda nathI. enuM kAraNa vicAratAM mane ema lAge che ke aNIne prasaMge game tevI lAgavaga, game tevI pratiSThA ke game tevo lAbha jato karavAnuM je mAnasika sAhasa pragaTavuM teNe ja bhAre madada karI. meM keTalAya pahelAnA ziSya ane mitro gumAvyA che, keTalAya dhanikonI sahAnubhUti gumAvI che, eTaluM ja nahi paNa keTalAyanI khaphAmarajI ane keTalAyane virodha paNa vahoryo che, paNa te hasate meDhe--ane emAM leza paNa duHkha thayuM nathI. Ave vakhate mArA pitAno ja e anubhava madadagAra thayo ke mANasa navA navA prakAzamAM na vicare ane navI navI prApta sAmagrIne AdhAre nirbhayapaNe vicAra na kare te enuM mAnasa kevuM jaDa thaI jAya che, kevuM durAgrahI thaI jAya che ane te satyanI vAta karavA chatAM satyathI kevuM parAgamukha banI gati kare che ! UMDI mamatA dharAvanAra keTalAya sAdhuo, sAdhvIo ane AcAryo suddhanI hUMpha meM e ja kAraNe jatI karI che. paNa emAM meM kazuM gumAvyuM hoya ema Aje paNa
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra78] darzana ane ciMtana nathI lAgatuM, UlaTuM dhanyatA anubhavuM chuM. ema dhArIne ke huM jANI joIne lebha, lAlaca, dabANa ke anusaraNane vaza thaI avidyA ke asatyane raste na game e kAMI nA sUne lAbha che ? mArI jIvanadaSTi ghaDavAmAM ane satyazodhananI ruci tIvra banAvavAmAM zAstrIya vyAsaMga uparAMta bIjAM paNa keTalAMka baLoe kAma karyuM che. e baLo eTale saMtamahAtmAne sIdhe samAgama. jyArathI gAMdhIjI hindustAnamAM AvI sthira thayA tyArathI ja temane maLavAmAM, temanI sAthe carcA karavAmAM ane bane tyAre zeDe paNa temane sahavAsa karavAmAM mane pUre rasa hate. tene lIdhe ghaNA pUrvagraha badalAyA ane ghaNA pUrvagraha vadhAre saMzodhita thayA. zradheya mazaruvAlAnA jAtasamAgama ane pratyakSa carcA tema ja temanAM lakhANanA vAcane paNa vicAranuM navuM prasthAna pUruM pADyuM. pUjya nAthajI jevA samartha gAbhyAsI sAthenI pratyakSa vAtacIta ane carcAoe paNa bhramanAM ghaNAM jALAM toDyAM. A rIte zAstrIya vAcana, ciMtana, satyajijJAsAnI niSThAmAM pariNamyuM. alabatta, mAre kabUla karavuM joIe ke mArI A niSThA hajI anubhavamAM UtarI nathI. mAtra vicAra ane nirNaya pUratI ja che. ane tethI te parokSa che ema ja kahI zakAya. paNa jyAre huM jouM chuM ke satyasaMzodhananI parela niSThA paNa mANasanA manane keTaluM ajavALe che ane tene keTaluM baLa Ape che, tyAre aMdhakAranuM mAruM vizva juduM rUpa dhAraNa kare che. ghaNAM varSo pahelethI mArA nikaTanA gaMbhIra vidvAno mane hamezAM ema ja kahetA AvyA che ke tame jaina zAstranA anuvAda, vivecana ane saMdarbhe pAchaLa zA mATe paDyA che ? chevaTe to jaina samAja khAbociyA jeTale, temAMya samajanAra ane kadaradAna kaTale ? vaLI teo ema paNa kahetA rahyA che ke je tame vaidika paraMparAnAM vividha darzana ane bauddha darzanane jijJAsubhAve prAmANika abhyAsa karyo che te e darzane viSe mukhyapaNe kAma kema nathI karatA ? eka to enuM kSetra vizALa ane bIjuM tamAre zrama paNa vadhAre sArthaka bane. mitranI e vAta taddana sAcI che ema huM pahelethI ja jANuM chuM. vaidika darzana ane baddha darzana viSe huM zAstrIyakAma karuM te kArya pradeza vistAravA uparAMta yazakIrti ane arthalAbha paNa vadhavAne e viSe mane kadI saMdeha na hato ane hajI paNa nathI; chatAM mane hamezAM ema ja thayA karyuM che ke huM je paraMparAmAM janmyo chuM temAM kAma karavAnI mArI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ suvarDjha candraka samAra'la prasage [ 27: zakti hAya ane tevA avakAza paNa hoya te mAre bIjA dekhItA lAbAne bhAge paNa e ja paraMparAnuM kAma mukhyapaNe karavuM joIe. chevaTe mAnava- samAja to eka ja che, jaina samAja e moTA samAjanuM nAnuM paNa agatyanuM aMga che. tenI sAhitya ane saMskAra samRddhi prAcIna heDavA uparAMta upayAgI ane mUlyavatI paNa che, to pachI enuM saMzodhana kAM na karavuM? chevaTe tA jo sazodhana sAcuM ane vyApaka haze to khIjI dAnika paraMparAnA saMzodhanamAM paNa upayogI thaze. AvI zraddAyI hu chellAM trIza varSa thaya avicchinnapaNe jainaparaMparAnA zAstrIya ane vyAvadvArika kSetrane alpAMza paNa kheDI rahyo chuM. e kheDANanI asara jaina samAjanA rUDha vargomAM game teTalI UlaTI thaI hoya chatAM vAstavika rIte eNe jaina paraMparAnA vicArapradezane paNa unnata karavAmAM ke parimArjita karavAmAM apAMze paNa phA Apyo che ema huM anubhavathI kahu te kAI mayukti ke laiMkti na samaje, kemake chevaTe tA mArI pAmaratA ane alpatAnuM mane jeTaluM bhAna che teTaluM khIjAne bhAgye ja haze. ATaluM kathana paNa eTalA mATe karuM chuM ke taTastha ane nirbhaya vRttinuM pariNAma eka dara kevuM iSTa Ave che te samajI zakAya. . me sAmAjika ane rASTrIya dRSTie je vicAro dharma ane tattvajJAnanI vyApaka dRSTie kAMIka vadhAre athavA ema kahe ke evA vicAre mAre karavA paDayA che. jaina-jainetara samAjamAM cAlatI aneka saMsthAomAM aSAtA dharma tattvajJAna viSayaka zikSaNa ane tenA pAThyakramanuM gheADu parizIlana paNa karyuM che. mane anubhave lAgyuM che ke ApaNe tyAM apAtu' dharma ane tattvajJAnanuM zikSaNa bahu ja sa'kucita dRSTithI tema ja ayAgya hAthe-ayeAgya rIte apAya che. pariNAme evuM zikSaNa lenAra, AgaLa jatAM jo tejasvI hoya teA dharma ane tattvajJAnanA zikSaNa pratye azraddhALu banI jAya che. ane jo te madhyama zaktino agara prathamAdhikArI hoya to sAva jaDa banI jAya che. te peAtAnuM satya bIjAne buddhipUrvaka samajAvI nathI zakatA ane khIjAnuM game teTaluM sAruM tema ja sacoTa vaktabdha hoya topaNa tene kAM to samajI ja nathI zakatA agara te samajavAnI paravA nathI karatA. tethI jyAM TrUkhe! tyAM dhama ane tattvajJAnanAM zikSaNane pariNAme nisteja mAstAnuM ja jUtha najare paDe che. adhyayana, vicAra ane vivekanI vadhAremAM vadhAre sAmagrInA A jamAnAmAM paNa na samAz2anA dharma ke tattvajJAnanA zikSako sAva tejahIna ja dekhAya che; ane karyo che te karatAM vicAraza karyAM che. ene lIdhe me
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ * ] dezana ane ciMtana paisAghara ke sattAdhArI ke madArIottinA guruvarganAM ramakaDAM mAtra banI jAya che. temanuM dharma ane tattvajJAnanuM zikSaNa temane ja kedamAM pUre che. ane samAja te jyAM hateA tyAM ja rahe che. jAtI DhamanI je pAThazALAo dhazikSakane taiyAra kare che agara je pAThazALAo evA dhama zikSakAne Azraya AApe che, tema ja je navI DhamanAM gurukuLA, brahmacaryoMtramA ane chAtrAlaye ke kaoNlejo A dizAmAM kAma kare che te badhAMnI eka dara ochevatte a Mze A ja sthiti che. temAM zIkhanAra vidyArthI hAya ke zIkhavanAra paDita. mAstara ke adhyApaka hAya; te badhA jANe paravazapaNe ane arucithI ja e zIkha-zikhave che ema game te jonAra joI zakaze. eka tarapha dhama ane tattvajJAnanA zikSaNa pratyeno anurAga ApaNane hADAhADa vyApela che, ane khIjI bAju tevuM zikSaNa lenAra ke denAra pratye ApaNI joIe tevI bahumAnatti nathI eTalu ja nahIM paNa moTe bhAge te AvuM zikSaNa lenAra ke denArane ApaNe tuccha dRSTithI joIe chIe. AnA paDaghA dhama ane tattvajJAnanuM zikSaNa lenAra vidyArthI ane denAra zikSA upara paDe che. te eka athavA bIjI lAcArIne lIdhe temAM paDela hAya che. paNa te peAtAnA manane covIse kalAka kahyA kare che ke tuM A cakramAMthI mukta thA ! dharma tattvajJAnanA zikSaNamAM jemaNe aneka varSo gALyAM hAya evA aneka tejasvIne me joyA che ke je haMmezane mATe te kSetra cheDI de che. eTaluM ja nahI paNa potAnI saMtati ke potAnA lAgatA vaLagatA kAIne e raste jatAM taddana zake che. Anu mULa, dharma ane tattvajJAnanuM zikSaNa lenAra denAra pratyenI ApaNI tuSTimAM raheluM che. me ekavAra eka samaya sasthA calAvanAra bahenane kaheluM ke tame dharma -zikSaNanA jeTalo Agraha rAkhe che, ochAmAM enDru teTaluM bahumAna to dharmAzikSaka pratye rAkhavuM ja ghaTe, jo tame dhazikSakane hArdika AdarathI nahI' jotAM hai| agara na joI zake te kharI rIte emAM dharmAzikSaNanI ja hatyA che. jUnI praNAlImAM doSa jonAra navA zikSita gaNAtA vage potAne Azraye cAlatAM vidyAlaye ke chAtrAlayeAmAM paNa dharma ke tattvajJAnanA zikSaNa viSe kAI dhyAna kheMce evA sudhArA karyAM nathI e ekadu deva che. ghaNIvAra ema ja lAge che ke navazikSaNa pAmela vakIla, selisiTara, eNrisTara oNkTara ke vyApArI-e badhA navI saMsthAmAM dharma ane tattvajJAnanuM zikSaNa Ape-apAve che te mAtra tIpurAhitanI vRtti jevuM che. evA purAhitA
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ suvaNacandraka samAra la prasa ge [ 1 je tIrthomAM rahe tenI pavitratA ane mahattAnAM guNagAna kare che te phakta yAtrALuonI zradghA sateja karI te dvArA dhama' meLavavA; kemake puhitA pote ja e tInI pavitratA bhAgye ja sAcavatA hoya che. e ja rIte ghaNIvAra kahevAtI navI saMsthAnA sUtradhArA paNa, bhale dharma ane tattvajJAnanAM zikSaNanA nAme dharma pratye zraddhA dharAvanAra dhanavAnonI zraddhAne saMsthAnA hitamAM hAvAnI savRttithI prerAyA hoya, chatAMya te chevaTe dharma ane tattvajJAnanA zikSaNamAM mahattvanA kAI pheraphAra karI zakatA nathI, ane jUnI pAzALAeDanI navI AvRtti UbhI karatA ja dekhAya che. vizeSatA e hAya che ke jUnI pAThazALAnA gAmaDiyA ke phUlI vidyArthIo khaDakhAra nathI hotA jyAre kaoNleja ane yunivarsiTInA chAtrA pUrA baMDakhAra hovAthI vidyAlayo ke trAlayonA saMcAlakAnI pUrepUrI ThekaDI kare che; ane e rIte dhama tema ja tattvajJAnanI vageAvaNI thAya che. tethI A prazna navesarathI tatkALa vicAraNA mAge che. lAgyA che te eka prAcIna pustakAnAM prakAzana ane sampAdananA nAda rIte sArI ja vastu che, paNa duve ema banyuM che ke A kSetramAM kAma pharanAra mATe guruva ke paDitavaga e dvArA samAja ke jJAnanI kAI unnata bhUmikA sAdhavAne badale petapeAtAnI nAmanA, potapotAnI judI peDhI ane potapAtAnA judA cakAne poSavA khAtara ja kacarApaTTI jevAM prakAzana ke sampAdanakAryamAM samAjanI ane potAnI samagra zaktinA apavyaya kare che. jJAnamAM ke vicAramAM navA kALe ApavAnI vAta te1 bAjue rahI, paNa ghaNIvAra evAM bhASAntare ane navI TIkAo racAtAM-chapAtAM dekhAya che ke jyAM mULane samajavA mATe eka gurunI jarUra hoya tyAM tenI saMskRta TIkA samajavA aneka gurunI jarUra paDe. judA judA cokAnI spardhA paNa evI che ke eka sAdhu aNusamajI zraddhALu zrAvakane amuka graMthanuM mahattva hasAvI tenI madada le te bIjo tethI ya UtaratA graMthanuM tethI ya vadhAre mahattva potAnA aNusamajI zrAvakane samajAvI tenI pAsethI vadhAre madada le. Ama jyAM dekhA tyAM, prakAzana saMsthAnI avivekI harIphAI ne lIdhe nathI. yogya sAhityanuM yogya rIte sampAdana thatuM, nathI jarUrI navuM tattva dAkhala thatuM ke nathI piSTapeSaNa aTakatuM. bhAratIya darzana sAhityanI eka vizeSatA jaina sAhityamAM paNa AvI che; paraMtu te vizeSatA guNurUpe paraNamavA karatAM deSarUpe ja vadhAre pariNamI
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra82] darzana ane ciMtana che. e vizeSatA eTale nAnA ke moTA game te muddA paratve matabheda hoya tyAM bIjAnuM khaMDana ane pitAnuM maMDana karavAnI zailI. A zailI mAtra vAdarUpa na rahetAM vivAdamAM pariNAma pAmI che. eka te jaina samAja nAne, temAM tyAgI ke paMDitavarga tethIye nAne, temAM aneka phirakA ane gabhede vacce arasaparasa najIvA matabhedamAMthI moTI takarAre ane vivAda UbhA thAya eTale e prasaMge zikSaNa vakhate vArasAmAM maLela khaMDamaMDananI zailI ugra vivAdarUpe ane ghaNIvAra mUkhanI sUcaka cacarUpe bahAra Ave che. jaina paMDito ane jena tyAgIone bahudhA aMdaroaMdara ja vAdavivAdamAM UtaravuM paDe che. bIjA baLavAna sapradAya ke darzananA vidvAna samakSa teo bhale cUpakIdI pakaDe, chatAM ghaNIvAra teo aMdaroaMdara AkhaDe che. eve vakhate vArasAmAM maLela anekAntane prANabhUta samanvaya siddhAMta bAjue rahI jAya che ane sAmasAmI chAvaNIo racAya che. sthAnakavAsI ane mUrtipUjaka, digaMbara ane zvetAMbara, terApaMthI ane sthAnakavAsI e ja pakSe aMdaraaMdara AkhaDatA hoya toya bahu na hatuM, paNa have te A roga eTale sudhI vadhyo che ke eka ja phirakAnA ane eka ja gacchanA be judA judA guru dharAvanAra pakSe paNa tithibheda jevI najIvI bAbatamAM mahAyuddhanA moracA mAMDe che, ane samAjamAM alpAMze jIvatuM rahela saumanasya ane aikya dharmarakSAne bahAne veDaphI nAkhe che. mAtra paMDite ke mAtra sAdhuo aMdaraaMdara laDI maratA hatA te bahu kahevApaNuM paNa na raheta. ahIM bane. pakSakAre zrAvakagaNane paNa saMDe che. zrAvake paNa eTalA badhA zANuM ane udAra che ke pitAnuM samagra zANapaNa ane audArya hiTalara tema ja Telinane caraNe dharI de che. mane to e ja nathI samajAtuM ke jeo mahAvratI ane mahAzAstradhAra ke mahAvaktA hoya teone temane ahiMsA ane svAda vAda siddhAMta AvA viSama prasaMge sUjhane kema nahi hoya? agara temane sahAyaka thatA kema nahi hoya? je bhagavAnanA ahiMsA ane anekAntanA siddhAMtanuM sAmAjika jIvanamAM AvuM devALuM ja kADhavAnuM hoya to ApaNe bIjA samakSa kaye moTe tenuM mahatva batAvI zakIzuM! e jarA vicAre ane jo ApaNe A rIte vaimanasya ane takarAranuM viSapAna karatA rahyA tema ja evI takarAranA movaDIone mAna ApatA rahyA te zuM ApaNe evI AzA rAkhI zakIe ke kyAreka paNa jaina samAjanA judA judA phirakAo sarvamAnya sAmAnya siddhAMta upara kharA dilathI eka takhatA upara ekatra thavAnA ? Aja lagI game tema cAlyuM ane naLyuM hoya, paNa have A sthiti eka
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ avaSNu candraka samArabha prasaMge [ 283 kSaNa nabhAvI levA jevI nathI. mane AvA kSudra matabhedanI mahA takarAzanu mULa kAraNu vicAratAM e lAgyuM che ke dhakSetrane kurukSetra banAvanAra pati ane tyAgIonI sAme kAI mahAna racanAtmaka Adaza nathI, eTale temanI phAjala paDelI zaktie vArasAmAM maLela khaDanarolInA Azraya laI bhInna sAme bAtha bhIDavAnI azaktine lIdhe adarAaMdara aphaLAya che ane samAjane chinnabhinna karI nAkhe che. AnA nivAraNanA upAya e ja che ke tevA vidvAna gaNAtA paciMtA ane tyAgIe sAhitya, samAja ke rASTranA kAI paNa navapradezamAM peAtAnA racanAtmaka kALA Ape. jyAre te paNa navasarjana karavA prerAyA haze tyAre temane nakAmA khelavA, lakhavA ke takarAra karavA jeTalI phurasada ja nahi rahe. jo samayasara kAI nahi cete te thoDA ja vakhatamAM tevA vA ane te varganA AzrayabhUta thAaneA kAI samajadAra bhAva paNa nahi pUche. kAMI uparanI carcA sAMbhaLanAra eka prazna jarUra karI zake ke samAjane navasarjanane yAgya navA phALA ApyAnI sarvamAnya kasoTI zI? mArA uttara e che ke zAstra, zikSaNa, samAja ke rASTra vagere kAI paNa kSetramAM karAyela sa kaprayatnanuM mUlya jo jainetara samAjamAM kAya ane jainetara laoNkA mATe paNa anukaraNIya ane teA jarUra samajavuM ke jainonuM e navasarjana samAjane yugAnurUpa phALA che. meM prAraMbhamAM ja kahyuM che ke A caMdraka--apa Na vaiyaktika nathI. jo enA prerakahetu zAstra upAsanA ane satyasaMzodhanatti hoya te te caMdraka paNa chevaTe tene ja phALe javA joIe. huM atyAre vyaktigata rIte svIkAruM" toya te pace tA evA preraka hetune ja, tethI A caMdraka huM jaina saMskRtisa'zodhaka maDaLane bheTa ApuM chuM, kemake e maDaLa pahelethI ja tevA satyasaMzodhana vRttinA AdhAra upara racAyuM che ane te ja dizAmAM niSkAmapaNe. kAma karI rahyuM che, jene huM sAkSI chuM. e maDaLa karatAM vadhAre nibha yapaNe ane vadhAre niSThA sAthe kAI khIjI saMsthA jaina samAjamAM kAMya kAma karI rahI hoya to te huM nathI jANatA. vaLI ukata maMDaLano huM eka vinamra sabhya chuM ane tene sakriya kAryakartA paNu chuM, tethI je niSThAne lIdhe A caMdraka ApavAmAM Ave che te ja niSThA sevanAra jaina muLane A caMdraka enI IcchA pramANe upayoga karavA mATe soMpI dauM te huM dhAruM chuM ke tame. adhA prasanna thaze ja.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184] duna ane ciraMtana huM chevaTe je jaina saMskRti maMDaLa viSe ane tenI atyAralagInI pravRtti viSe na jANatA hoya temanuM dhyAna e tarapha kheMcuM chuM ane mAgI lau chuM ke jeo jaina saMskRtinA punaH saMzodhanamAM thoDA paNa rasa dharA-vatA hAya teo e maDaLanA sabhya ane ane tenA sAhityane vAMce-vicAre tema ja tenuM dhaNu sAcavI temAM potAnA kALe Ape. ahIM je bhAI-baheneA upasthita che temane mArI eka vinati che, te e ke jeonI zakti ane ruci hAya tee mArAM gujarAtI ke hiMdI lakhANo vAMce. huM e nathI icchatA ke kArya tene aMdha anugAmI anIne ja vAMce. mArI AkAMkSA te hamezAM e rahI che ke vAMcanAra vAMce te samAlocaka dRSTie vAMce. evA vAcanamAMthI ja vAcaka ane lekhakanI bhUmikA unnata cAya che ane samAjanuM dhAraNa paNa UMcu Ave che. alabatta, samAlecanAmAM paNa viveka ane samatvanI to jarUra hAya ja che. chatAM samAlAcanAnA mukhya sura sAMbhaLela-vAMcelamAMthI asaMgata ke khoTI vastuone tAravI dUra karavA-karAvavAno hoya che. mArAM lakhANane moTA bhAga jaina paraMparAne ja sparza kare che, tethI jene mATe e jeTale aMze anukULa Ave teTale aMze jainetAne kadAca anukULa na Ave, agara samajavAmAM saraLa na paDe; chatAM huM pote ema mAnanArA chuM ke jJAna ane vicAranI bhUmikAmAM A ke te pathanA cokA na ja rahevA joI e. jenA jo ema mAnIne vate ke tetara sAhitya ke zAstra vAMcavA--citavavAthI zA kAyadA, te tee pote pettAnI jainapara parAne paNa kadI pUrA nyAya ApI nahI zake. e ja rIte jainetara paNa potAnI AsapAsanI jaina paraMparA viSe vAstavikapaNe na jANe tA tenI jJAnasImA paNa ekadezIya ane bhrAnta rahevAnI. vaLI jema vyavahAranA dareka kSetramAM jaina ke jainetara e bheda nathI cAlate tema tattvajJAna ane dharmanA vicArakSetramAM paNa evA bheda asthAne che. me pote te AkhA abhyAsakALa daramyAna vaidika, jarathusta, islAma ane khristI Adi para parAnA abhyAsa pratye eTalA ja hArdika AdarathI dhyAna ApyuM che, jeTalA AdarathI jaina paraparAnA abhyAsa pratye. pariNAme mane badhAmAM paribhASAbheda ane khIjA evA sthULabheda sivAya vAstavika vanasparzI beda "jevuM kAMI dekhAyuM nathI. ethI teA abhyAsamAM rasa poSAyA che ne jJAnanI pipAsA sateja banI che. huM dhAruM chuM ke A nyAya saune lAgu paDI zake che. meM mAtra jainaparaMparAne lakSI lakhyuM che te te e dRSTithI ke tenuM sAhitya ane tenI vicArapraNAlikA ekadezIya maTI yugAnurUpa vyApaka bane, eTale
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ surNacandraka samAraMbha prasaMge [2 emAMthI jenerene paNa bahu nahIM te DuMka paNa vicAravA jevuM maLaze ja, meM jyAre jyAre samAjanI bAbatamAM lakhyuM che tyAre mukhyapaNe jaina samAjane ja lakSamAM rAkhyo che, tenuM kAraNa e nathI ke bIjA samAja karatAM jaiina samAjane huM caDiyAta mAnuM chuM. paNa tenuM kAraNa mAtra eTaluM ja che, ke huM mAruM vanya jaina samAjane samajAvI zakuM ne keTalIka truTIo tarapha tenuM dhyAna kheMcI zakuM te te dvArA mArI alpazaktino upayoga bIjA samAjo mATe paNa sukara bane. A ja kAraNathI huM jana-jainetara badhAne samAnabhAve vAMcavA-vicAravA vinavuM chuM* -samayadharma, varSa 16, aMka 20-21-2 (vi. saM. 2003) * zrI vijayadharmasUri jaina sAhitya suvarNacaMdrakanA svIkAra nimitte, zrI vijayadharmasUrijInA svargavAsanI pacIsamI jayaMtI prasaMge, bhAvanagaramAM tA. , 29-9-47nA roja Apela bhASaNa.