Book Title: Sthulibhadra Vishayak Tran Fagu kavyo
Author(s): Jayant Kothari
Publisher: Z_Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_Mahotsav_Granth_Part_1_012002.pdf and Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_
Catalog link: https://jainqq.org/explore/230272/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stha libhadraviSayaka traNa phAgu kAvyo jayaMta koThArI prAcIna gujarAtInA vipula jaina sAhityano, e sAMpradAyika che ema kahIne, kAMkaro kADhI nAkhI zakAze "nahi. madhyakALamAM nirdeza nirbheLa kavitA kyAM hatI? jainono varga sAmAnya hiMdu vargane mukAbale nAno ane enI paraMparAmAM dIkSAnA mahimAnuM tattva jarA prabaLa jaina kavio je moTe bhAge manio ja hatA-temaNe bahudhA dIkSAno mahimA gAI zakAya evuM ja vastu pasaMda karyuM che; athavA vArtAnAyakane dIkSA ApyA vinA emane cena paDyuM nathI), tethI emanuM sAhitya vadhAre sAMpradAyika lAge che. jenetara hiMdu paraMparA vadhAre paricita, tethI emAM sAMpradAyikatA dekhAtI nathI. paNa e paraMparAnuM sAhitya paNa dhArmika prayojanavALuM to che ja. jaina kavio jainetara kavione mukAbale bahu vitta nathI dekhADatA e sAcuM che chatAM jaina kavio jUnI bhASA vAparatA hovAne kAraNe, ke pelA sAMpradAyikatAnA pUrvagrahane lIdhe emanuM yogya mUlyAMkana thavAmAM aMtarAya Avato hoya evuM to thatuM nathI ne, e tapAsavA jevuM che. dhArmikatA ane sAMpradAyikatAne ullaMghIne paNa kavitva pragaTa thaI zake-jema madhyakALanA ghaNuM kavionI bAbatamAM banyuM che. narasiMha, mIrAM, akho, premAnaMda, dayArAma jevI pratibhAvALo koI jaina kavi najare caDato nathI (jainetara sAhityamAM paNa chaThTho koI kayAM che ?) paNa nAkara, dhIra, bhoje, prItama ke svAmInArAyaNa saMpradAyanA kavio jeTaluM vitta batAvanAra jaina kavio nahi hoya e mAnavA jevuM jaNAtuM nathI. chatAM ApaNA sAhityanA adhyayanamAM jaina kavio ane sAhitya upekSita rahyAM che e hakIkata che. prathama paMktinA vidvAnonA vivecanane je lAbha akho, premAnaMda, dayArAma jevAne maLyo che te koI jaina kavine maLyo jaNAtuM nathI. bhAlaNa, nAkara, narapati, zAmaLa vagerene ApaNe abhyAsamAM je sthAna maLatuM rahyuM che tevuM koI jaina kavine bhAgye ja maLyuM che. vipula pramANamAM sAhityasarjana karanAra lAvaNyasamaya tathA samayasundara jevA kaviono sAMgopAMga abhyAsa thavo haju bAkI che. sAhityanA itihAsamAM paNa viziSTa jaina kRtio ane kaviono pUrato paricaya karAvavAmAM Avato nathI. hA, narasiMha pUrvenA jaina sAhityano kaMIka vigate paricaya karAvavAmAM Ave che, kemake e vakhatanuM jainetara sAhitya alpa pramANamAM che! ghaNuM jaina sAhitya hajI sudhI aprakAzita che. dayArAme paNa sAMpradAyika sAhitya ghaNuM Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava grantha lakhyuM hatuM, paraMtu enI sAcI kavitA lokoe jhIlI lIdhI ane abhyAsIoe ene lakSamAM rAkhI dayArAmanuM mUlyAMkana karyuM. jaina kavitA saMpradAya bahAra jhilAya nahi e samajAya evuM che, paNa akhUTa jaina sAhitya bhaMDAramAMthI sAcI kavitAnI vINaNI karI, enuM yogya mUlyAMkana karavAnuM kAma ApaNe karyuM nathI. jena sAhityanuM A rIte saMzodhana-saMpAdana thaze tyAre, saMbhava che ke, bIjI haroLanA keTalAka sArA kavio ane temanAM kAvyo ApaNane maLaze. jaina kaviono hetu dharmapracArano hovA chatAM emaNe e pracAranA sAdhananI pasaMdagI vizALa kSetramAMthI karI che. emaNe mAtra jaina paurANika kathAono ja Azraya lIdho che evuM nathI, lokavArtAnA akhUTa khajAnAne emaNe upayogamAM lIdho che. vaLI, jainetara paurANika AkhyAna-vastuno upayoga karavAnuM paNa e cUkyA nathI, jyAre jainetara kavioe jaina kathAvastune hAthe ya aDADyo nathI. jenA saMpradAya to navIna hato. eNe lokasamudAyane AkarSavA mATe lokasamudAyamAM pracalita kathAvArtAsAhityano upayoga karavo rahyo. jainetara kavione AvI jarUra na paDe te samajAya evuM che. arvAcIna yugamAM ApaNuM kavioe prAcIna kathAvastuno Azraya laIne emAMnA rahasyabIjane svataMtra daSTithI joI vikasAvyuM hoya evuM ghaNIvAra banyuM che, paNa ahIM paNa emanuM lakSa moTe bhAge hiMdu kathAsAhitya tarapha ja gayuM che. kayAreka emanI daSTi bauddha kathA-sAhitya tarapha gayelI paNa jovA maLe che. paraMtu viziSTa jena kathAone sArA kavino pratibhAsparza maLyo hoya evuM jANyAmAM nathI. keTalIka jaina kathAonI kSamatA A dRSTie tapAsavA jevI gaNAya. AvI kSamatAvALI eka kathA sthUlibhadranI che. snehanAM baMdhanamAM baMdhAI jyAM bAra varSa gALyAM hatAM e koza vezyAnA AvAsamAM vRlibhadra, munize, cAturmAsa gALavA Ave che. sthUlibhadrane mATe A kevo nAka ane kaTokaTIbharyo kALa haze ! priyatamanuM svAgata karavA thanaganI UThelI kozAe kevAM aNadhAryA saMvedano anubhavyAM haze ! rAga-virAganA saMgharSe kevAM kevAM rahasyamaya rUpa dhAraNa karyo haze ! AvI bIjI be kathAo-alabatta jainetara-jANItI che. eka rAjA bhartRharinI, jemaNe hadayarANI piMgalAno, "mayi sA viraktA" evuM karuNa bhAna thatAM, tyAga karyo ane eka divasa ene ja bAraNe bhikSaka banIne AvI UbhA. bIjI bhagavAna buddhanI, jemaNe jagatanA du:khanI jaDIbuTTI zodhavA priya yazodharAne sUtI mUkI mahAbhiniSkramaNa AdaryuM ane eka divasa jagatanA banIne enI sAme AvI UbhA. A kathAomAM tyAga karatAM punarmilananI kSaNa vadhAre romAMcaka, dhArmika ane rahasyamaya che; kemake tyAre nUtana jIvanadizA, nUtana abhijJAna ane nUtana saMbaMdhanAM dvAra khUle che. A kSaNa bhAre zakyatAvALI hoya che paNa enI zakyatAne maulika rIte jevI-khIlavavI e ghaNuM ja duSkara kArya che. kozAnI ja sAme, kozAnA ja AvAsamAM, vasAhAra karIne kAmavijya siddha karanAra sthalibhadra jainonA eka atyaMta AdaraNIya AcArya che. emanA viSe prAcIna gujarAtImAM ghaNAM kAvyo lakhAyAM che. kadAca nemarAjulaviSayaka kAvyo pachI saMkhyAnI dRSTie sthUlibhadraviSayaka kAvyo AvatAM haze. paNa dekhItI rIte ja neminAthanA karatAM yUlibhadranA jIvananI ghaTanAo vadhAre bhAvakSama che. sthUlibhadra 1 zrI jayabhikhkhae jaina paurANika sAhityamAMthI vastu laI navalakathAo lakhI che. zrI maDiyAnI ekabe vArtAomAM jaina kathA-prasaMgono upayoga thayo che. paNa A banne lekhake jainadharma che. A sivAya paNa thoDuM lakhAyuM haze kadAca, paNa viziSTa sarjakatAvALI koI kRti kharI ? Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthUlibhadraviSacaka traNa phAjhukAvyo : 149 rAgImAMthI virAgI bane che; neminAthane rAgayukta jIvana jIvavAno avasara Avato nathI. sthUlibhadrane rAgabharI kozAno sAmano karavo paDe che; Avo sAmano neminAthane karavo paDato nathI. rAjulane neminAtha pratye ekaniSTha--kadAca bhaktibhAvanI hade pahoMcato--sneha che paNa enAmA kozAnA jevI pragalbhatA, vidagdhatA, taravarATa ke Avega nathI. uparAMta, sthUlibhadranRttAMtane enA pitAnAM jIvananI adbhuta, rasika ane romAMcaka prasaMgonI bhUmikA paNa maLI rahe che. Ama vRttAntanA judA judA aMzane uThAva ApIne racanAvaiviSya darzAvI zakAya. evI sAmagrI sthUlibhadravRttAMtamAM rahelI che. thayuM che paNa evuM ja. madhyakAlIna gujarAtInAM sthUlibhadraviSayaka kAvyomAM keTaluM badhuM svarUpavaividhya dekhAya che! emAM kozAnA udgAro rUpe nAnakaDAM UrmigIto che, sthUlibhadranI prazastirUpa, ke vairAgyabodhanI sajjhAya che, kozAnA vipralaMbhazRMgAranA varNananAM bAramAsI kAvya ane navasa kAvyo che, ISat kathAtaMtuno upayoga karatAM kANuo ane zIyaLavelIo che tathA vistRta kathAprapaMcavALA rAsa paNa che. eka ja vastune aneka kavio hAthamAM le tyAre dareka kavinI najara e vastunAM kyAM biMduo para Thare che ane ene e kevI rIte vikasAve che enuM samAMtara avalokana karavuM rasaprada thaI paDe. paNa pratinidhirUpa kRtio pragaTa na thaI hoya tyAMsudhI AvuM avalokana adhUruM ja rahe. tethI ApaNe ahIM nAme eka ja kAvyaprakAranI, paNa racanAnuM vilakSaNa vaividhya darzAvatI traNa ja kRtionuM tulanAtmaka nirIkSaNa karIzuM. e traNa kRtio che : (1) jinapadmasUrikRta sthUlibhadra phAgu ( saM0 1390-1400), (2) jayavaMtas kRita sthUlibhadra-kozA premavilAsa phAga (saM0 1614 AsapAsa), (3) mAladevakRta sthUlibhadra phAga ( vikramanA 17mA zatakano pUrvArdha).3 3 phAgune ApaNe vRttAntano svalpa AdhAra laI prakRtinI--khAsa karIne vasaMtaRtunI--bhUmikAmAM mAnavapraNayanuM Alekhana karanAra kAvyaprakAra kahI zakIe. A vyAkhyAmAM na AvI zake evI 'phAgu ' nAmanI saMkhyAbaMdha kRtio maLatI hovA chatAM, ziSTa namUnArUpa phrAjhukAvyonuM AMtarasvarUpa A vyAkhyAnI nikaTanuM hoya che ema jarUra kahI zakAya. jaina phrANuo, A vyAkhyAnI aMdara rahIne ke bahAra jaI ne paNa, keTalIka AgavI lAkSaNikatAo upajAve che e noMdhavA jevI che. eka to, jaina phrANuono aMtima uddeza, emAM ratinuM Alekhana keTalIkavAra to gherA raMge thatuM hovA chatAM, ApaNane virati tarapha laI javAno hoya che. AthI jaina kANuo zuddha zRMgArakAvyo khanI zakatAM nathI. kAvyano viSaya ke emAMnI ghaTanA ja saMyamadharmanI bodhaka hoya che, jema ahIM sthUlibhadranuM caritra saMyamadharmanuM bodhaka che. chatAM jinapadmasUri jevA sthUlibhadranA kAmavijayanI saMkSepamAM prazasti karI, ke ene mukhe saMyamadharmano mahimA pragaTa karI aTakI jAya che; tyAre mAladeva jevA 'nArIsaMgati TALo ' evo sIdho upadeza ApavA sudhI paNa pahoMcI jAya che. to vaLI jyavaMtasUri jevA A bAbatamAM atyaMta noMdhapAtra rIte judA tarI Ave che. emanuM kAvya sthUlibhadra--kozAnA milana AgaLa aTakI jAya che eTale kAmavijaya darzAvavA sudhI to e juo, '" jaina gU rjara kavio '' bhA0 1, 2, 3mAM pAchaLa kRtionI sUcimAM. e mAhitI joke apUratI ane azuddha paNa che. 3 traNe kAvyo ' prAcIna qANu saMgraha '(saMpA. DaoN. bhogIlAla sAMDesarA ane somAbhAI pArekha)mAM kramAMka (1), (26), (28)thI chapAyelAM che, ahIM e saMpAdanano ja, pAThAMtaro sAthe, upayoga karyo che. anuvAda kayAMka mukta paNa karyo che. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava ratha pahoMcyA ja nathI. AkhuM kAvya kozAnA virahoddagAra rUpe hoI tyAM paNa vairAgyabodhane avakAza nathI. ahIM sudhI to ThIka, paNa AzcaryakAraka vAta e che ke A jaina muni kAvyane aMte phalazruti darzAvatAM "A kAvya gAtAM pratidina svajanamilananuM sukha maLaze" evo AzIrvAda paNa Ape che! "vasaMtavilAsa" jainetara kRti gaNavA mATe emAMnA viratibhAvanA abhAvane ApaNe mahatva ApIe chIe. paNa koIka jaina kavi, kyAreka to, viratibhAvanI vaLagaNamAMthI mukta thaI zake che enuM A kevuM javalaMta daSTAMta che ! A kavi AraMbhamAM mAtra sarasvatInI ja stuti kare che (bIjAM banne kAvyomAM sarasvatInI sAthe sAthe pArzvajinendranI paNa stuti thayelI che) e paNa jaina kavi sAMpradAyikatAmAMthI keTalI hade mukta thaI zake che enuM eka sarasa dRSTAMta che. sthUlibhadra-kozA nAmanI vyakitaone emaNe vipralaMbhazRMgAranA Alekhana mATe AdhAra rUpe lIdhI eTalI emanI sAMpradAyikatA gaNavI hoya to gaNI zakAya. vairAgyabhAva darzAvavA mATe phAgukAvyanA nAyaka tarIke koI jaina muninI ja pasaMdagI karavI jaina kavione vadhAre anukULa paDe che. AmAMthI ja jaina phAguonI eka bIjI lAkSaNikatA janme che. jene munio to rahyA viraktabhAvavALA. emano vasaMtavihAra kema AlekhI zakAya? AthI jaina phAguomAM vasaMtavarNana Ave tyAre e kAvyanI mukhya ghaTanAnI bahAra hoya che; jemake nema-rAjulanAM phAgukAvyomAM vasaMtavihAra nema-rAjulano nahi paNa kaThaNa ane enI paTarANIono AlekhAya che ! keTalIkavAra to vasaMtaRtune badale varSARtunI bhUmikA svIkAravAmAM Ave che, kemake jaina munio cAturmAsa eka ja sthaLe gALatA hoya che. ahIM jinapadvari ane bhAladevanI kRtiomAM prasaMga varSARtumAM ja mukAyelo che. jayavaMtasUrie vasaMtaRtunI pIThikA lIdhI che, paNa e ema karI zakyA enuM kAraNa e che ke emaNe dhUlibhadranA Agamana pahelAMnI kozAnI virahAvasthAnuM ja varNana karavA dhAryuM che, jena kAgaonI trIjI lAkSaNikatA kAvyamAM zaMgAranA sthAna ane svarUpamAM rahelI che. jene phAgukAvyone zRMgAra bahudhA vipralaMbhazRMgAranA svarUpano hoya che. nAyikA premaghelI hoya paNa nAyaka je saMskAravirakta hoya to saMyogazRMgAra kema saMbhave ? pariNAme ekapakSI prema ane emAMthI skurato abhilASanimittaka vipralaMbhazRMgAra jaina phAgukAvyomAM jovA maLe che. ghaNIvAra to AvA premabhAvanI abhivyakita dvArA zRMgArarasa skuTa karavAne badale aMgasaundaryanAM ane vastrAbhUSaNonAM varNanomAM ja jaina kavioe zRMgArarasanI paryApti mAnI lIdhI che. saMyogazRMgAra kyAreka jaina phAguomAM Ave che, paNa tyAre e paNa vasaMtavarNananI peThe kAvyanA mukhya prasaMganI bahAra hoya che. nemarAjulanA phAguomAM, AgaLa kahyuM tema, kRSNa ane enI paTarANIonAM saMyogazRMgAranAM citro AvatAM hoya che, paNa rAjulanuM to mAtra saundaryavarNana ja! yUlibhadra to kozAne tyAM bAra varSa rahyA hatA chatAM, e veLAnA saMyogazRMgArane kendramAM rAkhI phAgukAvya lakhavAnI koI jaina kavie hiMmata karI nathI! eTale sthalibhadra viSenAM phAguomAM to nirapavAda rIte vipralaMbhazRMgAra ja Ave che. prastuta traNe phAguomAM paNa evuM ja thayuM che. phera eTalo che ke jayavaMtasUri kozAnA hRdayabhAvone ja vyakta kare che, jyAre bAkInA baMne kavionAM kAvyomAM bhAvanirUpaNa karatAM saundaryavarNana ghaNuM vadhAre sthAna roke che. madhyakALamAM kAvyano prakAra ghaNIvAra enA AMtaravarUpa uparathI nahi, paNa ekAda bAhya lakSaNa uparathI nizcita thato. kALakAvyane nAme bodhAtmaka, mAhitI darzaka ke stotrarU5 racana ApaNane maLe che, kemake emAM phAgunI dezane nAme oLakhAtI duhAbaMdha prayojAyelo hoya che. AMtarasvarUpanI daSTie phAgu kathanAtmaka karatAM vizeSa to varNanAtmaka ane bhAvanirUpaNAtmaka hovuM joIe. chatAM Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthUlibhadraviSayaka traNa phajhukAvyo : 151 kathana, varNana ane bhAvanirUpaNunuM A tAratamya badhAM phaNuomAM ekasarakhuM raheluM jovA maLatuM nathI. nAnakaDAM UrmikAvyathI mAMDIne vistRta lokavArtA ke rAsAnA vastune vyApatI racanAo sudhInuM vaividhya phAgukAvyo dharAve che. ApaNA avalokanaviSaya traNa phAguo A prakAranA vaiviSyanA lAkSaNika namUnArUpa che. TUMkamAM kahevuM hoya to ema kahevAya ke mAladevanuM kAvya mukhyatve kathanAtmaka che, jinapadmasUrinuM mukhyatve varNanAtmaka che ane jayavaMtasurinuM mukhyatve bhAvanirUpaNAtmaka che. A traNe kAvyonI vastupasaMdagIne ane ethI kAvyanI saMghaTanA para paDelI asarane ApaNe jarA vigate joI e. sthUlibhadranA jIvananI mukhya ghaTanAnI AsapAsano kathAsaMdarbha ghaNo vistRta che e vAta AgaLa thaI gaI che. sthUlibhadranA pitA mahAmAtya zakaTAla ane paMDita varuci vacce khaTapaTa thAya che; ene pariNAme kuTuMbane bacAvavA zakaTAla jAte potAnA putra zrIyakane hAthe hatyA vahorI le che; kozAne tyAM khAra varSathI rahetA sthUlibhadra pitAne sthAne maMtrIpada svIkAravAne badale A banAvone kAraNe saMsArathI virakta thaI dIkSA le che; eka cAturmAMsa kozAne tyAM gALI, saMyamadharma pALI, kozAne upadezI pAchA vaLe che; siMhagRhAmuni sthUlibhadra pratyenI irSyAthI kozAne tyAM cAturmAMsa gALavA jAya che ane kozAne lIdhe ja saMyamadharmathI paDatA bacI jAya che; kozAne rAjA eka rathikane soMpe che ane kozA ene sthUlibhadranA apratima kAmavijayanuM bhAna karAve che; duSkALa paDatAM saMdhanI AjJAthI sthUlibhadra bhadrabAhu pAsethI vAcanAo meLave che ane bahenone siMharUpa dekhADavAno doSayukta AcAra e karI bese che--keTalo badho avAMtara kathArasa sthUlibhadranA samagra vRttAntamAM rahelo che ! paraMtu A to rAsane yogya vastu che, ene krANunA maryAdita pAtramAM kevI rIte samAvI zakAya ? chatAM mAladeve potAnA phAgumAM A prayatna karyo che. Avo prayatna niSphaLatAne vare to emAM kaMI navAI nathI. mAladeve 107 kaDI sudhI kAvya vistAryuM hovA chatAM emAM kyAMya kathArasa jAmato nathI, prasaMgono kevaLa ullekha karIne emane cAlavuM paDe che, adhUrI vigatone kAraNe prasaMgo UbhaDaka ane aspaSTa lAge che ane sthUlibhadranI kathAthI je paricita hoya teo ja AmAMthI kathAno badho taMtu pakaDI zake evuM banyuM che. eka dRSTAMtathI kavinI prasaMganirUpaNanI zailIno khyAla AvI jaze. rAjAnA avizvAsathI kuTuMbano vinAza thaze evI AzaMkAthI zakaTAla potAnA putra zrIyakane (zrIyaka rAjAno aMgarakSaka hato) rAjAnI sAme ja potAnI hatyA karI, rAjAnI prIti meLavavA ane kuTuMbane bacAvI levA samajAve che. zrIyakane pitRhatyAnuM pAtaka na lAge mATe zakaTAla jhera laIne rAjadarabAramAM jAya che. tyAM zrIyaka enI hatyA kare che, mAladeva A prasaMgane zakaTAlanI ' yukti 'no modhama ullekha karI zrIyakanA kArya viSe gerasamaja thAya evI rIte saMkSepathI patAvI de che : potAnA kulane bacAvavA maMtrIe eka yukti karI, e rAjasabhAmAM AvyA tyAre zrIyake emanI hatyA karI.4 prasaMgone kAvyamAM levA, ane emane yogya nyAya Apavo nahi enuM pariNAma zuM Ave ? kAvya nirarthakatAmAM ane niHsAratAmAM aTavAI jAya. chatAM mAladevanuM kAvya sAva niHsAra che evuM nathI. kozAne dhare sthUlibhadranuM Agamana thAya che e bhAgamAM A kRti kAvyasaundarya dhAraNa karatI dekhAya che. varSAnuM ane kozAnA saundaryanuM varNana kavi jarA nirAMtathI kare che ane kozAnA utkaTa anurAgane vyakta karavAnI thoDI taka paNa le che. paNa AthI to kAvyanA bAkInA kathanAtmaka bhAgothI A bhAga judo paDI jAya che ane kAvyanuM saMyojana visaMvAdI banI 4 kula rAkhaNakuM ApaNuM, maMtrI maMtra upAyo re, zarIi maMtrI mArI, rAjasabhA java Ayo re. 18 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava grantha jAya che. sthUlibhadranA kAmavijayano mahimA paNa kavi pAMcasAta kaDImAM vistArIne gAya che. Ama, kAvya ekasarakhI ke sapramANa gatie cAlatuM nathI ane kAvyanA rasAtmaka bhAgane chAI denAra nIrasa kathananuM prAcurya kAvyanA patane DhIluM banAvI de che. paNa A parathI eka vAta samajAya che, ane te e ke, AvaDI moTI kathAne AkhI ne AkhI phArukAvyamAM utAravAno koIpaNa prayatna bedado banI jAya. ene badale sthUlibhadra-kozAnA milanaprasaMga upara ja dhyAna kendrita karavuM joItuM hatuM. jinapadrasUrie A sAdI samaja batAvI che. kozAne tya sthUlibhadra Ave che tyAMthI ja emaNe kAvyano AraMbha karyo che ane dhUlibhadra cAturmAsa gALI, saMyamadharmamAM aDaga rahI, pAchA phare che tyAM kAvyane pUruM karyuM che. pUrvavRttAntane game tema vAcakane mAthe mAravAnI nahi paNa eno kalApUrNa upayoga karI levAnI AvaData paNa kavi pAse che. kozA-sthUlibhadranA bAra varSanA snehanI vAta kavi cheka sthaNibhadra sAthenA saMvAdamAM kozAne mukhe mUke che ! kathAtatvano Avo saMkoca karI nAkhyA pachI varNana ane bhAvanirUpaNa mATe A 27 kaDInA kAvyamAM paNa kavine pUratI mokaLAza rahI che. AkhuM kAvya sarasatAnI eka ja kakSAe-bhale madhyama kakSAe-cAle che. kAvyanAM badhAM ja aMgo-- prAraMbhika bhUmikA, varSAvarNana, kozAnA sauMdaryanuM ane aMgaprasAdhananuM varNana, sthUlibhadra sAtheno eno vArtAlApa, sthUlibhadranI aDagatA ane eno mahimA-sapramANa che. rasa pAMkho paDI jAya evo vistAra nahi ke rasa pedA ja na thAya evo saMkSepa paNa nahi. kozAnuM saundaryavarNana jarA laMbAyeluM lAge paNa ethI kAvya pAMkhuM paDatuM nathI. kozA-sthUlibhadrano saMvAda TUMko lAge, paNa jevo che tevoye e vyaktitvadyotaka che. ekaMdare kavinI vivekadRSTino A kAvya eka suMdara namUno banI rahe che. dhImI, paNa daDha gatie AkhuM kAvya cAle che ane ApaNA citta para eka suzliSTa chApa mUkI jAya che. madhyakALamAM mAtra phAguomAM ja nahi paNa sarva kAvyaprakAromAM kAvyanAM aMgonI paraspara samucita saMdhaTanA pratye javalle ja dhyAna apAyuM che, tyAre ApaNA pahelA phAgukAvyanA kavie batAvelI A sahaja sUjha AdarapAtra banI rahe che. jinapadmasurie vRttAntane saMkocyuM, to jayavaMtasUrie vRttAntano lopa ja karyo ema kahI zakAya. virahiNI kozAne sthUlibhadra maLyA eTaluM ja vRttAnta A kAvyamAM--ane te paNa chevaTanA bhAgamAM-Ave che. kozAnI virahAvasthAnA eka ja biMdu upara kavinI kalpanA karI che. moTA vistArane badale eka ja biMdu upara pravartavAnuM AvyuM hovAthI e enA UMDANano tAga paNa laI zakI che. pariNAme A kAvyanI AkRti AgaLanAM ane kAvyo karatAM badalAI gaI che. kAMThe vanarAjino vaibhava ane mAMhe rUpALA rAjahaso ane manohara kamaLo--evA suMdara sarovaranA jevI racanA AgaLanAM banne kAvyonI hatI. A kAvyanI racanA pAtALakUvA jevI che- ekalakSI che. paNa eno artha emAM ekavidhatA che evo nathI. pAtALakuvAmAM aneka saravANIo phUTatI hoya che. kavi kozAnA hRdayanI aneka bhAva-saravANIonuM ApaNane darzana karAve che. badhI saravANuo jema pAtALakUvAnA pANabhaMDArane poSe che tema A badhA saMcAribhAva paNa kozAnA sthAyI virahabhAvane samRddha kare che. AkhuM kAvya kozAnA udgArarUpe lakhAyeluM che tethI emAM kazuMye "bahAranuM" paNa rahetuM nathI. Rtucitro Ave che, paNa kozAnA vipralaMbhazRMgAranI sAthe vaNAI gayelAM che. kozAnA dehasaundaryanAM ke zRiMgAraprasAdhananAM "bAhya" vaNanone to ahIM avakAza ja kyAM rahyo ? kAvya kevaLa AtmasaMvedanAtmaka hoI, kathana, varNana ane bhAvanirUpaNanuM saMtulana jALavavAnI ciMtA paNa kavine rahI nathI. paNa ethI A kavine kaMI racanAzakti batAvavAnI nathI evuM nathI. bhAvane ghUMTI ghUMTIne kavi ugra banAve che ane badhA bhAvone virahazRMgArane samupakAraka rIte saMyojI sarasa paripAka taiyAra kare che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthUlibhadraviSacaka traNa kAcukAvyo : 153 kavitva kavinA saMprajJAta prayojanathI svataMtra vastu che. kavitAsarjana sivAyano hetu hoya tyAM kavitA na ja sarjAya, ke kavitAsarjanano hetu hoya tethI kavitA sarjAya ja evuM kaMI nathI. kharI vastu to aMdara paDelI sarjakatA che. madhyakALamAM kayo kavi kAvya sarjavAnA prayojanathI pravRtta thayo hato ? chatAM e aMdara paDelI sarjakatAe ja emanI racanAomAM kavitA ANI che. A traNe jaina munioe sthUlibhadranA vRttAMtane dhArmika hetuthI ja hAthamAM lIdhuM haze emAM bahu zaMkA karavA jevuM nathI, chatAM ethI emanI kRtiomAM kavitAnI zodha karavI vRthA che evA bhramamAM paDavAnI paNa jarUra nathI. vRttAMtanI pasaMdagI ane enA saMyojanamAM A kavio je kaMI sarjakatA batAve che e ApaNe joyuM, eTale have kAvyamAM abhivyaktinI kalA e kevIka batAve che te joI e. madhyakALanA kavio vastupasaMdagImAM, prasaMgavarNanamAM, alaMkAromAM ane bhAvanirUpaNanI laDhaNamAM paraMparAno ghaNo lAbha uThAve che--eTalo badho ke keTalIkavAra emanI maulikatA vivAdAspada khanI jAya che. paNa paraMparAno upayoga karavAmAMye vivekanI ane rasadRSTinI jarUra paDe che . ane paraMparAno upayoga karavA chatAMye sAcA kavinI kalpanAzakti achatI rahetI nathI. A kavione paNa paraMparAno lAbha maLyo hoya e pUratuM saMbhavita che. mAladevanAM ane jinapadmasUrinAM varNanomAM saMskRta kAvyanI AlaMkArika chaTA dekhAya che . ane jayavaMtasUrinA kAvyamAM kyAMka ' vasaMtavilAsa 'nA to kayAMka mIrAMnI kavitAnA bhaNakArA saMbhaLAya che. chatAM A traNe kavio paraMparAne svakIya banAvIne pragaTa kare che; keTalAka maulika unmeSo paNa batAve che. rasadaSTie emanI kRtione tapAsavAno zrama eLe jAya tema nathI. mAladevanI pAse kathanakalA nathI, paNa kavitva che. varSARtunuM TUMkuM paNa surekha ane svaccha varNana, kozAnA saundaryavarNanamAM jhabakatI keTalIka ramaNIya tAjagIbharI kalpanAo ane kozAnI prItijhaMkhanAnI kAvyamaya abhivyakti AnI sAkSI pUre che. kozAnA saundaryavarNanamAM rUDha upamA-utprekSAo ThIkaDhIka che; chatAM kalpanAnuM ane ukitanuM je vaividhya kavi lAvI zakyA che te noMdhapAtra che. kavinI citrazakti ane vAgvidagdhatAnI pratIti keTalIka paMktio karAve che ja H enA zyAma keza zobhI rahyA che ane mAMhI apAra phUlo eNe gUMthyAM che : jANe ke zyAma rajanImAM nAnA tejasvI tArako camakI na rahyA hoya ! 5 5 7 eno coTalo to jANe enA yauvanadhananI rakhevALI karatI kALI nAgaNu !F AMkhamAM eNe kAjaLa sAryuM ane ujjavaLatAne aMdhAragherI karI nAkhI : je pArakAnA cittane du:kha Ape tenuM moDhuM kALuM ja karavuM joI e. cha potAnuM hRdaya premathI chalakI rahyuM che paNa sthUlibhadra to parvata jevA acala che AvA ekapakSI zyAma keza ati sohatA, graMthe phula apArA re, zyAma rayaNamA, camakatA, coti sahita tanu tAra re. 36. zyAma bhuyaMgI cUM veNI, yauvanadhana rakhavAlI re. 40 nayanamAMteM jala sArI, yAne aMdheru jayAlo re, citta parAMI jo dukha devaI, tanha sukha kIji kAlo re, 48 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154: zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNamahotsava svastha premanI vyarthatAnuM duHkha kevuM asAdhAraNa hoya ! kozAnA udgAromAM daSTAMtaparaMparA yojIne kavie enA anurAgane ane e anurAganI vyarthatAnA duHkhane kevI sacoTa abhivyakti ApI che !- ekAMgI snehathI kaMI raMga jAme nahi, dIvAnA cittamAM sneha nahi ane pataMga baLI baLIne mare.' mUrkha madhukare ekapakSI sneha karyo, ketakInA manamAM neha nahi ne bhramara rasalIna thaIne maryo. cAtaka ane ghananIranA jevI ekAMgI prIti koI na karazo. sAraMga mukhathI piyu piyu bolyA kare che paNa medha kaMI enI pIDA jANato nathI." kozAnI avasthAmAM ghaNI bhAvakSamatA che. paNa kathA karavAnI ane saMyamadharmano mahimA gAvAnI utAvaLamAM kavie AthI vadhAre lakSa enA tarapha ApyuM nahi. kozA rAjavArAMganA hatI. enAmAM vArAMganAne sahaja evuM vANInuM ane vyavahAranuM cAturya hoya. A kavi ja, siMhaguhAmuni kozAnA saundaryathI lubdha bane che e vakhate, kozAnA vyaktitvanA e aMzane uThAva Ape che. kAmAsakta muninI e kevI mazkarI uDAve che-"dharmalAbhathI ahIM kaMI kAma thatuM nathI; ahIM to arthalAbha joIe.' potAnI prItine cheha denAra sthalibhadra pratye A kozAe kaMI vyaMgabANa pheMkyAM nahi hoya ? ene phosalAvavApaTAvavAno prayatna nahi karyo hoya paraMtu A kavi to kozAnA hadayanA eka ja bhAvane vyakta karIne aTakI gayA che. mAnavasahaja saMvedano ke koI AMtarasaMgharSa vaMdanIya jaina sAdhumAM jaina muni-kavio na Alekhe e samajI zakAya evI vAta che. paNa kyUlibhadra te kevuM sAhasa karavA nIkaLyA hatA ! emanI sAhasavRttine, emanI khumArIne, emanI nizcalatAne mUrta rUpa ApI zakAya. kozA pratye emanuM hadaya saheja bhInuM hoya ane emanAmAM sAdhusahaja yA ane komaLatA paNa hoya. sthUlibhadranuM caritrAlekhana A rIte jIvaMta banAvI zakAya. paNa A kavinI kalpanA tyAMsudhI gati karI zakatI nathI. kozAnI mohinImAM aDola ajeya rahenAra sthalibhadranI mUrti ja emanA cittamAM vasI che, ane koIpaNa prakAranA nATyAtmaka rUpane abhAve (kavie sthUlibhadrane jIbha paNa nathI ApI !) sthUlibhadra sAce ja ahIM eka mUrti jevA - pRtaLA jevA lAge che. avAMtara prayojano kAvyane pragaTa thavAmAM kevAM vigharUpa thatAM hoya che enuM A kAvya eka udAharaNa che. yathArthatA, aucitya ane pramANabhAna ke saMyama e kavi jinapadyasUrinA mukhya guNo che. padArthane citrarUpe ane prasaMgane nATyAtmaka rUpe kalpavAnI emanAmAM daSTi che ane zabdanI sUkSma zakti tarapha 8 eka aMgakaI neharaI, kacha na hovaI raMgo re, dIvA ke cittimAMhe nahIM, jala jali ari pataMgo re, eka aMgaku neharu, murakhi madhukara kanu re, ketakI ke manahIM nahIM, bhamara mari rasa-lINa re. 10. neha ekaMga na kIjII, jiu cAtaka dhana-nIra re, sAraMga pIu pIu mukha boli, meha na jananaI pIra re. 60, Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthUlibhadraviSayaka gaNuM phAgumAvyA : 155 emanuM lakSa che. sAdA akRtrima ravAnukaraNathI paNa ApaNAM AMkhakAnane varSonuM vAtAvaraNa kavi kevuM pratyakSa karAvI de che !- jharamara jharamara jharamara megha varase che, khaLakhaLa khaLakhaLa khaLakhaLa pravAho vahe che, jhabajhaba jhabajhaba jhabajhaba vIjaLI jhabake che, tharathara tharathara tharathara virahiNInuM mana kaMpe che. 11 ravAnukArI zabdaprayoga a85 mAtrAmAM hoya to ja madhura lAge, kavie e maryAdA jALavI che. uparAMta, kavinA prakRticitranI eka bIjI lAkSaNikatA ahIM dhyAna kheMce che. traNa paMktimAM varSAnuM vAtAvaraNa AlekhI cothI paMktimAM kavi e vAtAvaraNamAM virahiNInA cittanI je avasthA thAya che ene Alekhe che. eTale ke prakRticitranI ahIM kazI svataMtra sArthakatA nathI; mAnavabhAvane arthe ja kavi prakRticitrane yoje che. AkhuMye varSovarNana vipralaMbhazRMgAranI sarasa pIThikA banI rahe che : jema jema megha madhura gaMbhIra svare gAje che tema tema kAmadeva jANe ke potAnuM kusumabANa sajaja karI rahyA hoya tema lAge che; jema jema ketakI maghamaghato parimala prasarAve che tema tema kAmI puruSa potAnI priyatamAne page paDIne manAve che. jema jema zItala komala surabhiyukata vAyu vAya che tema tema gavamaMDitA mAninI nAcI UThe che; jema jema jalabharyA vAdaLa AkAzamAM ekaThAM maLe che tematema kAmIjananAM nayanamAM nIra jhaLahaLI UThe che13 kevuM saMkSipta chatAM sarvagrAhI nirAbharaNa ane sahajasuMdara A prakRticitra che ane kavie mAnavahRdaya sAthe eno kevo kAvyamaya saMbaMdha prasthApita karI Apyo che! kozAnA aMgasauMdaryanA ane vastrAbhUSaNanA varNanamAM kavie AvI ja yathArtha zailImAM AraMbha karyo che. kozAnA hRdayahAranA laDasaDATano, pAyalanA raNakArano, kaMDalanA jhagamagATano ane AbhUSaNona jhaLahaLATana kavi eka kaDImAM ravAnukArI zabdaprayogathI ApaNAM AMkha-kAnane anubhava karAvI de che, 12 11 briuimara jharamara jharamara e meha varasaMta, khahala khalahala khalahala e vAhalA vahaMti, jhabajhaba jhabajhaba jhabajhaba e vIjuliya jhabakaI tharahara rihara rihara e virahiNabhaNa kaMpaI. 6. mahuragaMbhIrasaraNa meha mijima gAjete, paMcabANaniya kusumabANa tigatima sAjaMte, jimajimaketakI mahamahaMta parimala vihasAvaI, timatima kAmi ya caraNa lagi niyaramaNi manAvaI. 7. 13 sIlakomalasurahi vAya jima jima vAyaMta, mANamaDamphara mANasa ca tima tima nAcaMte, jima jima jalabharabhariya meha gayasaMgaNi miliyA tima tima kAmI taNAM nayaNa nIrahi jhalahalicA. 8, Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNamahotsava grantha paNa pachI teo haLavethI alaMkAramaMDita vANImAM sarI jAya che. kavie yojelA alaMkAromAM anurUpatA che paNa avanavInatA nathI. keTalAka alaMkAro sAmAnya paNa lAge. chatAM kavinuM satata dhyAna kozAne madanarasanI mUrti tarIke nirUpavA tarapha rahyuM che e eka noMdhapAtra hakIkata che. kozAnA varNanamAM avAranavAra pharakI jatI upamA-utprekSAo juo : eno veNIdaMDa te jANe madanakhaDga, enA payodhara te jANe kusumabANe mUkelA amRtakuMbha, enA karNayugala te jANe madananA hiMDoLA, enA Uru te jANe madanarAjanA vijayastaMbha, enA nakhapallava te jANe kAmadevanA aMkuza ! A alaMkArono eka ThekANe khaDakalo nahi karatAM AkhA varNanamAM verI daI ne kavie ekavidhatAno ke kRtrimatAno bhAsa thavA dIdho nathI. * sthUlibhadra-kozAnA milanano prasaMga nATyocita che. A kavinI najare e nATyocitatAne kaMIka pArakhI che. kozA-sthUlibhadranA TUMkA paNa atyaMta mArmika saMvAda dvArA emaNe rAga-virAganI AchI athaDAmaNu rajU karI che. eka khAju premadhelI vidagdha nArI che, bIjI bAju che saMyamadharmI, paNa kozAnI sAthe vivAdamAM UtaravA tatpara munivara. A nATyAtmaka rajUAtane kAraNe kozAnuM caritra ApaNI kalpanAmAM mUrta AkAra le evuM banI jAya che, to sthalibhadramAM paNa kaMika sannatA lAge che. pahelAM kozA potAnI kAmArtine pragaTa kare che : he nAtha ! sUrya samAna tamAro deha mArA dehane satAve che' ane pUrvasnehanI yAda ApI sthUlibhadrane upAlaMbha Ape che : ' bAra varSano sneha tame zA kAraNe choDI dIdho ? AvuM niSThurapaNuM mArI sAthe kema AcaryuM ? ' sthUlibhadra jyAre kahe che ke, loDhe ghaDayuM mAruM haiyuM tArAM vacanothI bhIMjAze nahi (loDhe ghaDeluM paNa haiyuM to che !), tyAre kozA potAnI duHkhita dazA AgaLa karIne dInabhAve anurAganI yAcanA kare che. paNa sthUlibhadra to nizcala rahe che. emanuM citta to, e pote kahe che tema saMyamazrI sAthe bhoga ramavAmAM lAgeluM che. A chellI vAta sAMbhaLI kozA pratyutpanna matithI eka tIkSNa bhaMga kare che : 'aho, loko navI navI vastumAM rAce che ema kahevAya che te sAcuM ryuM. juone, tamArA jevA munivara paNa mane mUkIne saMyamazrImAM Asakta thaI gayA !' munivaranA ja rUpakane kozAe munivara pratye ja kevI caturAIthI pheMkayuM ! pachI paNa kozA je pralobhana Ape che emAM paNa enI caturAI dekhAI Ave che. e kahe che : ' pahelAM yauvananA phaLa rUpa upabhogano AnaMda bhogavI lo; pachI sukhethI saMyamazrI sAthenuM sukha mANajo. eno avasara to yauvana gayA pachI paNa raheze ne !' kozAnuM vyakitatva kevuM prANavAna che ! kavi vANInI sUkSma zaktinA jJAtA che ema ApaNe AraMbhamAM kahyuM hatuM. nirAbharaNa ke Arlakarika varNanomAM, nAdavyaMjanAmAM ke bhAvavyaMjanAmAM kavinI vANI kevI saraLatAthI ane samarthatAthI pravarte che te have pratIta thayuM haze. aMtamAM sthalibhadranA kAmavijayane yuddhanA rUpakathI kavi Alekhe che tyAM emanI vANInuM ojas paNa pragaTa thAya che. kavinuM dhArmika prayojana ahIM spaSTa ane pragaTa che ja. chatAM enI sAthe kAvya kevuM nirvighne pragaTa thaI zake che e A kRti ApaNane batAve che. jayavaMtasaranuM ekamAtra lakSya kozAno hakyabhAva che. jayavaMtasUrinI kozA priyatamane mATe sUtI eka sAmAnya virahiNI strI che. enI viziSTa vyaktitAno kavie lopa karI nAkhyo che. paNa e virahiNI strInA utkaTa premAnubaMdhane kavie viziSTa vyaktitA arpI che kharI--e utkaTa premAnubaMdharUpI hIradoramAM autsukaya, unmattatA, AzAbhaMga, Atmanirveda, roSa, vyAkuLatA Adi bhAvonAM motI gUMthIne. A sarve bhAvone vaLI bhinna bhinna saMdarbho, nimitto, vibhAvo, pratIko ane ukitalaDhaNothI vyakta karI emaNe potAnA kavikarmano paNa paricaya Apyo che. e paricaya ja ahIM karavA jevo che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthUlibhadraviSayaka gaNa phAgukAvyo H 157 vasaMta Ave che ane virahiNI strInuM suya jAgI UThe che. A utsuktAne kavi kevI vANIgIthI vyakta kare che ane ene kevA kevA anurUpa prakRtisaMdarbhamAM mUkI Ape che te juo : vanamAM vasaMtaRtu gahagahatI AvI, kusumAvali parimalathI mahekI UThI, manahara malayapavana vahevA lAgyo ane priyane jANe UDIne maLuM ema thavA lAgyuM. UDIne priyane maLavAnI AkAMkSAne mATe prasaratA parimala ane vahetA malayapavanano saMdarbha kevo kAvyamaya ane pratIkAtmaka banI rahe che ! suSyano bhAva kavi betraNavAra hAthamAM le che paNa ene ghUMTIne ghero banAvatA jAya che. eka vakhata e virahiNIne lokalajajAno tyAga karIne priyanI pAchaLa pAchaLa bhamavAnuM mana thAya che, to bIjI vakhate enI kalpanA unmatta banIne pelA popaTane pukArI rahe che : popaTa, raste jatAM huM tane lAkhalAkha kesUDAM ApIza, je ekavAra tuM mane tArI pAMkha prasArIne mArA sajananI pAse pahoMcADI de! dhRSTatA ane ghelachAnA bhAvo ausuyanI sAthe kevA gUMthAtA Ave che! A to navayauvanA che. e jANe che ke : vela upara kuMpaLa pharIne Ave che, pharIpharIne caMdra paNa Uge che, paNa premalatAnA kanda samAna yauvana pharIne AvatuM nathI.16 yauvanakALe ene viraha keTalo vasamo lAgato haze! kavi prakRtinI yogAvasthAnA virodhamAM enA A virahane mUkIne enI viSama vedanA pragaTa kare che ? taruvara ane velIne AliMgana detAM joIne citta kSabhita thaI jAya che. bharayauvane priyatama vegaLo che ane ene kSaNa paNa vIsarI zakAto nathI. 17 bIjI vakhate jAgrata avasthAnA A viyogane kavi svapnAvasthAnA saMyogane paDa che mUke che. jAgrata satya che, ane svapna to che mithyA. A miththAnI jALamAM phasAtI strInuM virahadarda UlaTAnuM gheruM banI jAya che. mithyA milana racAvI ApatAM svapnone e roSapUrvaka kahe che : 14 vasaMta Rtu vani Avu gahagahI, parimalAI kusumAvali mahamahI, malayA vAya manohara vAI, priniI UDI malauM chama thAI, 3 15 kesUDAM paMthi pAlave, sUDA diuM tujha lAkha, eka vAra mujha meli na sajana pasArI pAMkha. 36 16 valI re palaDIya velaDI, valI valI UgaI caMda, paNa na le gayu yovana, premalatAnuM kaMda. 7 17 taru arali AliMgana dekhiya sIla salAya, bharayauvana priya vegalu, khiNa na vicAro jAI. 5 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava cantha re pApI dhutArAM svapno, mArI mazkarI na karo. sUtAM tame mane saMyoga karAvo cho paNa jANuM chuM tyAre to viyogano viyoga ja! 18 svapnano vibhAva A kavinI kalpanAno kevo maulika unmeSa che! kozAe to snehajIvana mANeluM che. enA cittamAM Aje enAM smaraNa UbharAya che. e divaso kevI rIte jatA hatA ? priyatamanI sAthe rUsaNAM ane manAmaNAM, lADa ane rIsa, ane sadAno saMyoga. e bharyAbharyA snehajIvanane sthAne Aje narI zunyatA aMtarane pholI rahI che. strIsahaja upamAnathI A karuNa sthitiviparyayane e nArI vAcA Ape che : vivAha vItye jevo mAMDavo tevI kaMtha vinA huM sUnI thaI gaI chuM.19 pheravI palaTAvIne, bhinnabhinna saMdarbho ane vibhAvothI virahAvasthAne kavi kevI citramaya vicitramaya abhivyakti Ape che ! kozAne eka vAta samajAtI nathI : pANI vinA sarovara sukAI jAya tyAre haMso bicArA zuM kare? paNa jenA ghare managamatI gorI che ene videzamAM kema gamatuM haze ? 20 priyatamanI A udAsInatA enAthI sahana thatI nathI, ane tethI te krodhanI mArI krUra lAge evuM abhizApavacana uccArI bese che ke, "je sneha karIne eno tyAga kare enA para vIjaLI paDaje." paNa aMte ene A pariNAmane mATe prema ane prema karanAra hRdaya ja gunegAra lAge che: "hRdaya, paradezI sAthe prIti tai zuM joIne mAMDI ?" chatAM prIti kaMI enA hRdayamAMthI khasatI nathI. A avatAra to eLe gayo evI hatAzA ene gherI vaLe che, ane sadA saMyogasukha Ape evA avatAranuM enuM citta kalpanA karI rahe che. huM paMkhiNI kema na sarajAI ke priyatamanI pAse pAse bhamatI to raheta; huM caMdana kema na sarajAI ke priyatamanA zarIrane suvAsita to karate; huM phUla kema na sarajAI ke ene AliMgana to karI raheta; huM pAna kema na sarajAI ke enA mukhamAM suraMge zobhI to raheta. 21 18 pApI re dhutArAM suhaNaDAM mujha myuM hAsuM choDa, karaI voha jagAvInai sUtAM muMkaI Di. 16. 19 vIvAha vatao mAMDave tama huM sUnI kaMta. 20. 20 sakaI sarovara jala vinA, haMsA kiyuM re karesi, jasa para gamatIya geraDI, tasa kima gamaI re videza. 8. 21 huM sidha na sarajI paMkhiNa, jima bhamatI prIuM pAsa, huM siI na sarajI caMdana, karatI priyatanuM vAsa. 31. huM siM na sarajI phUlaDAM, letI AliMgana jANa, muhi suraMga ja zobhatAM, huM siMi na sarajI pAna. 3ra. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthUlibhadraviSayaka traNa phAgukAvyo H 159 virahiNInA hRdayanA aTapaTA AMtarapravAhone kavi kevI jhINavaTathI jhIlI zakyA che! avasthA mAtra virahanI, chatAM bhAvasRSTi kevI samRddha ane vaividhyasabhara che! A bhAvasRSTinA bodhaka anubhAvo paNa kavie jhINI najarathI joyA che ane ApaNI samakSa mUkayA che. emAM virahanI mUka vedanAthI mAMDIne enI kALajhALa pIDA sudhInI sthitine vyakta kare evA anubhAvo che. e gorI kSaNamAM AMgaNe to kSaNamAM oraDe UbhI rahe che; kayAreka raDyA kare che; enI AMkha ujAgare rAtI che; caMdana, caMdra ke vIMjhaNo enA tApane bujhAvI zakatA nathI; zamyA to jANe agni, kAMTA, kaucAM ke loDhAnI banelI hoya, cIra jANe zarIrane cIrI rahyAM hoya, sAMkaLA jANe jaMjIra samAna hoya evuM lAge che; rAtre yauvanamaMjarI mahekI UThe che, paNa e to nisAsAothI potAnI kAyAne bALI rahI che (yauvanamaMjarInuM mahekavuM ane nisAsAthI kAyAne bALavI-kevI krUra vidhivaktA !); zarIra pAMDura ane piMjara jevuM banI gayuM che. bhUkha, tarasa, nidrA, dehanI sAnabhAna badhuM priyatamane ApI dIdhuM che ! priyatama maLavAno na ja hoya to A badhA sahanatapanano zo artha? paNa nA, kozA kahe che: Dila upara duHkha vahorI laIne, vahAlA, huM tane maLIza.22 A nizcaya ane enI pAchaLa rahelI AMtarapratIti aMte phaLe che ane bhale niveze paNa, sthUlibhadra kozAne AvAse Ave che. ene joIne kozAnA hRdayakamalano vikAsa thAya che ane vanarAji jema madhumAsane, tema kozA potAnA kaMthane pAmIne adhika ullAsavaMta bane che. sAcuM zuddha kavitva anya prayojanone potAnI pAsethI kevAM haDaselI mUke che enuM A kAvya eka suMdara udAharaNa che. jayavaMtari jevA sAcA kavine zodhIne bahAra lAvavAno samaya have pAkI gayo che. emanA sthalibhadra-kozA premavilAsa phAga ane jinapadrasUrinA dhUlibhadra phAgu jevAM ApaNI kalpanAjIbhamAM svAda mUkI jAya evAM pAMcapacIsa kAvyo maLe to ye vipula jainasAhitya phaMphosyAno zrama sArthaka thaI jAya. 22 Dila upara dukha AgamI vAhalA tujha milesi. 35.