Book Title: Smrutipat
Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249289/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smRtipaTa L[17] AdaraNIya zrI metIcaMdabhAI viSenAM mArAM maraNa evo nathI ke je vAcakane temanA jIvana viSenuM mAruM koI viziSTa daSTibiMdu jaNAvI zake. tema chatAM zrI jIvarAjabhAInA Adezane anusarI bhArAM je AchAM ke pAMkhAM smaraNe che te saMkSepamAM rajU karavA gya dhAruM chuM. IsvIsana 1904mAM kAzI jaina pAThazALA mATe aMgrejI keDInuM makAna kharIdavAnuM hatuM, te aMge kAMIka dastAvejI kAma mATe zeTha zrI vIracaMda dIpacaMda motIbhAIne banArasa mokalyA; A vakhate ja sarvaprathama temanuM nAma mArI jANamAM AvyuM. zrIyuta kuMvarajIbhAInuM nAma te jANato ja; temanA A bhatrIja che ne vakIlAtano abhyAsa kare che eTalI jANathI temanA pratye mana kAMIka karyuM, paNa ame maLyA na hatA. prathama vizvayuddha zarU thayA pahelAM ja che. yAkobI bhAratanI sAhitya-yAtrA samApta karI muMbaIne kinAre choDavAnA hatA. temanA vidAyamAna vakhate zrI motIcaMdabhAInuM aMgrejImAM bhASaNa sAMbhaLyuM-je ke huM te vakhate aMgrejI samajato nahIM. A temane prathama svara-paricaya. De. bAlAbhAI nANAvaTInA pramukhapade maLela muMbaI kaoNnpharansa pachI tarata ja huM bhAvanagara gayA hatA. zrIyut kuMvarajIbhAI sAthe karmazAstrIya tattvonI carcA-vArtA karavAne uddeza hato. dAdA sAhebanI DigamAM keTalAka mitroe zrI matIbhAIne cA-pANI mATe AmaMtrelA. te vakhate temanuM gujarAtI bhASaNa prathama ja sAMbhaLyuM. rAtre zrI jainadharma prasAraka sabhAmAM niyamita rIte huM zrI kuMvarajIbhAI sAthe besI ne moDe sudhI judI judI zAstrIya carcAo cAlatI. eka divase "vizeSAvazyakabhASyanI amuka carcA prasaMge zrI matIbhAIne uddezI zrI kuMvarajIbhAI e kahyuM ke-sAMbhaLo, A dArzanika carcA. teo je ke bIjA vAcanamAM magna hatA ema mane lAgyuM, chatAM pitAnA kAkA pratyenA bahumAnathI ke tatvacarcAnA rasathI teo sIdhI rIte mArI sAthe thoDIka vAtacItamAM UtaryA, paNa mane hajI ema ja lAgatuM ke--ame ane eka bIjAthI bahu dUra chIe. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smRtipaTa 125: lAlabAganA upAzrayamAM zrI vijayavallabhasUrinI samakSa zrI motIbhAI eka suprasiddha AcAryane uddezI kAMIka kahetA hatA, temAM meM eka vAkaya e sAMbhaLyu ke teenI zailI ucchedaka che.' jo ke te AcAryazrI temanA mAnItA hatA, kadAca kulaguru paNa kahevAya; chtAM uparanA tALela zabda uparathI mane eTalA vicAra thayA ke, meAtIbhAInuM valaNa vidhAyaka lAge che. mArA upara paDelI A prAthamika chapa tyArabAdanA pAMtrIsa varSa jeTalA gALAnA utarAttara vadhatA jatA paricayathI mane sAcI lAgI che. zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI sthApanA thayA pachI temanI sAthenA sIdhA nahIM tA pAra sparika paricaya paNu vadhatA cAlye. alabatta, te pahelAM temanAM keTalAMka lakhANe! meM sAMbhaLelAM, jemAM zrI AnandadhananAM padonA vivecananu prAstAvika, jaina dRSTie yAga, siddharSinI prastAvanA e mukhya gaNAya. vidyAlayamAM tattvajJAna ane dharmanA adhyApaka tarIke 5. vrajalAla niyukta thayA hatA,. je mArA cirasAthI ane aMgata mitra paNa hatA. vidyAlayanA kArya kartAo, vidyArthIo ane bIjA keTalAka upara paNa vrajalAlajInA adhyApanane bahu ja sAro prabhAva paDelA te vidyAlayanuM tattvajJAna-dharmanuM zikSaNu rasaprada paNu baneluM. vakhata jatAM e rasa ane zraddhAmAM eTa A. zrI, mAhanalAla desAI ja nahIM" paNa meAtIbhAI suddhAM mane maLe tyAre eka ja vAta kahe ke have vrajalAla hIka kAma karatA nathI; tame bIjo kAI adhyApaka tAve. mAre mATe A sthiti dharmasa MkaTa jevI hatI. eka bAju cirakAlIna aMgata mitranI pratiSThA ane sthitinA prazna, ane jI bAju vidyAlayanA sArvajanika zaikSaNika hitAhitano prazna. mArI mUMjhavaNa dUra thai nahIM, ane avAranavAra metIbhAI AdinI mAgaNI paNa maTI nahIM. Ama lagabhaga 6-7 varSAM vItyAM haze. daramyAna keTalAMka prabaLa kAraNasara me' mAruM valaNa vidyAlayane pakSe ja vAyu, ane spaSTa nirNaya karI mitra vrajalAlajIne kahI dIdhu ke have A gADu A rIte lAMbe vakhata nahIM cAle. tame kAM te saune prathamanI jema satekha ApA, nahIM te chUTA thAe. anyathA hu bIjo adhyApaka sUcavIza. ghaNuM karI 1921 ke tyArabAda ceDA samayamAM ja pa. darabArIlAlane laI huM metIbhAInI AphrisamAM gaye.. jarApaNu nanunaya karyAM sivAya meAtIbhAI e darabArIlAlajI mATenI mArI mAgaNI ke zarato mantra karIne kahyuM ke tame pagAra chUTathI mAgI zakeA. A sAMbhaLI mAruM mana vizeSa AkarSAyu. ame te kahI dIdhu ke, AthI vadhAre paisAnI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16] dezana ane ciMtana atyAre jarUra nathI. kharI rIte mAtIbhAI pratyenA UMDA Adaranu A prathama pagathiyuM kahevAya. pachI te! pa. daraArIlAlajInA kAmathI vidyAlaya, vidyArthIgaNu ane kA kartAe e badhA eTalA badhA prasanna thayA ke tethI mArA vidyAlaya sAthenA saMbaMdha ajJAta rIte ja gADha banI gayA-khAsa karIne dhArmika zikSaNanA prazna paratve mane yAda che ke, zrI meAtIbhAI, zrI mAhanalAla desAI ane zrI meAhanalAla bI. jhaverI-e badhA vidyAlayamAM cAlatA dhavaga paratve jyAre paNa prasaMga Ave tyAre mArI sAthe chUTathI carcA karatA ane mArI vAtA dhyAnathI sAMbhaLatA. eka athavA bIjA kAraNe dhAmika adhyApakane badalavAne ke rAkhavAne prazna Ave tyAre hu jyAM hAu tyAM te chevaTe patra lakhIne paNa pUche ane mArA vicAra jANavA mAge. mArI dRSTi paNa vidyAlayanA A aMgane vadhAre puSTa karavAnI prathamathI ja hatI. eTale huM paNa emAM rasa letA, dararIlAlajI pachI lagabhaga eka pachI eka -sAta dhArmika adhyApakA badalAyA ane nimAyA. lagabhaga e badhAnI nImaNUka vakhate mArA abhiprAyanuM mUlya te vizeSa AMkatA evI chApa mArA upara hajI pazu che, tethI karIne huM paNa e viSenI mArI javAbadArI aMge kadI eparavA rahyo nathI ema mArA aMtarAtmA kahe che. A milanata Mtu dvArA dhIre dhIre mAtIbhAI sAthe huM vizeSa paricayamAM AvatA pe! jo ke vadhAre vakhata sAthe besavAnA ke evA bIjo kAI prasaMga Avye ja na hatA. mArI prathamathI ja mAnyatA hatI, ane Aje paNa che ke, mahAvIra jaina vidyAlaya jevI sa MsthAe mAtra dharmatattvajJAnanA zikSaNathI peAtAnI ItikartavyatA pUrI thayelI mAnavI na joIe. huM e badhA mitrAne bhArapUrvaka kahetA ja AvatA rahyo chuM ke, vidyAlayanuM kArya trividha hAya, phaoNlejanA vidyAthI one dhArmika zikSaNa ApavAnuM vAtAvaraNa UbhuM karavuM ane tene rasaprada banAvavuM e mATe te trividha kAryakrama Avazyaka che. paheluM te e ke eAmAM echuM eka samartha prophesara ane eka sama` pati e ene vidyAlaya paisAnI khAsa gaNatarI karyA vinA roke, jethI muMbaI zaheranI kAI paNa kolejanA vidyArthIne agara tyAMnA nivAsI kAI paNa Aphesarane jaina paraMparA viSe kAMI paNa jANavuM hoya teA vidyAlaya eka jJAnaprajJArUpa ane ane vidyAjagatamAM evI mAnyatA khUMdhAya ke, jaina paraMparAne lagatA pramANika ane vyApaka abhyAsa mATe mahAvIra jaina vidyAlaya e mukhya dhAma che. bIjI Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smRtipaTa [ 127 kAma sAhitya-saMpAdananuM. je prophesara ane paDita niyukta thAya te anukULatA pramANe jaina sAhityanuM Adhunika dRSTie saMpAdana kare ane te te viSaya paratve aMgrejI, gujarAtI ane hindImAM yathAsaMbhava prastAvanA di pazu lakhe. e dRSTie ke kAI paNa yunivarsiTI ke kAI paNa kaeNlejanA pAkramamAM te saMpAdanA upayegI thaI zake, jevI rIte jarmana ane anya pAzcAtya vidvAnoe karelA bhAratIya saMpAdanA pratiSThA pAmyAM che tethI paNa vadhAre sArI rIte A dizAmAM vidyAlaya kAma karavAnI geDavaNu kare. trIjI kAma mArI dRSTie e che ke, viziSTa viziSTa graMthaiAnA pramANabhUta ane sazAdhanAtmaka bhASAMtarA karAvI vidyAlaya prasiddha kare. huM zrI meAtIbhAI ne dhaNIvAra AvezamAM ema paNa kahetA ke tame te kAMI karatA nathI; mAtra dhArmika lokonAM mana rIjhavavA ne paisA meLavavA dharmavarga calAvA che. eTaluM ja. chatAM teo kadI mArA pratye tapyA nahi; mauDAzathI ghaTate javAba vALatA, ane hasatAM hasatAM kayAreka ema paNa kahetA ke-tame vidyAlayamAM Ave! to badhuM ame karIzuM, ItyAdi. 1947nA aMtamAM me temane lakhelu yAda che ke have huM kAzI heDavAno chuM; muMbaI to AvavAnA huM ja. kaeNlaeNnsa ke vidyAlaya jevI saMsthAe mArA viSaya paratve mArA upayoga karI zake, ItyAdi. paNa AvI matalabanuM lakhyuM te pahelAM eka prasaMga ati madhura banI gayA te Aje paNu tenI khumArI tAjI che. huM kAzIthI muMbaI AveleA. mArI sAthe zrI nathamalajI TAMTiyA ema. e.-ke je hamaNAM jaina tattvajJAna laI DI. lITa. thayA che tehatA. ame banne vI upara Avela bhAratIya vidyAbhavananA makAnamAM UtaravAnA hatA. meM prathamathI ja.AnI sUcanA zrI. mArtIbhAI ne ApelI. ame thImAM rAtre lagabhaga daseka vAge sUvAnI taiyArImAM hatA tyAM te| zrI mAtIbhAI AvI caDyA. ATale badhe dUra, ATalu mADe, atyAre kema? savAre maLata,-ema pUchyuM; tyAre temaNe kahyuM kehuM atyAre ja tamane levA Avyo chuM, nIkaLelA te e kalAka pahelAM, paNa vacce kayAMya gADIke vAhanane cega maLye! nahIM eTale rakhaDapaTTImAM meADu thayuM. ame dhaNuM karI savAre javAnI vAta kahIne temane vidAya teA karyAM. paNa mArA mana upara cirasmaraNIya chApa e rahI gaI ke zrI mAtIbhAI te jaina sAhitya, tattvajJAna ane dharma viSenI je laganI che te upara uparanI nathI. temanA pratye mAru valaNa vadhAre AdarazIla banyuM. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra8] darzana ane ciMtana * ame jyAre temane ghera gayA tyAre temaNe je sarakAra karyo e paNa saurASTrane anurUpa ja hatuM. temanA ghera ane temanI sAthe rahevAno mAre mATe e pahele ja prasaMga. zrI. nathamalajInA vAcana ane dRSTikoNathI te. teo eTalA badhA mugdha thayA ke temane game te rIte vidyAlayamAM lAvavA teo abhimukha banyA. ane jyAre nathamalae AvavAnI azakti darzAvI tyAre ja nyAyAcArya paM. mahendrakumArane temaNe nImyA. huM paNa nivRtta thaI prathama muMbaI bhAratIya vidyAbhavanamAM AcAryazrI jinavijayajI sAthe raheto hato. zrI motIbhAIe bhArapUrvaka mane kahyuM ke vidyAlaya pratimAsa bArase jeTalA rUpiyA te kharcA ja zakaze. eTale tame tamArI dhAraNA mujabanI eka rojanA taiyAra kare, jene huM kamiTI samakSa mUkuM. meM evI pejanA taiyAra karI ne temaNe mArI hAjarImAM ja kamiTI samakSa majabUra karAvI. ghaNuM kharuM A badhA prasaMgoe huM zrIyuta paramAnaMdabhAIne maLato, temanI salAha letA. mArI pahelethI ja e data pratIti cAlI Ave che ke-zrI paramAnaMdabhAInuM dRSTibiMdu jeTaluM cAkhuM ane vizALa che teTaluM muMbaImAMnA bIjA jenuM bhAgye ja haze. e yojanA maMjUra thaI tyAre paNa zrI motIbhAIe te mane e ja kahyuM ke-have tame vidyAbhavanamAM nahIM paNa vidyAlayamAM raho. mAro javAba hamezane e ja rahyo che ke huM dUra rahyAM je karIza te ThIka haze. mane AvavA jevuM lAgaze tyAre vagaraka paNa huM vidyAlayamAM besIza. astu. e janA maMjUra to thaI paNa eka athavA bAje kAraNe ene amalamAM lAvavAnuM kAma rahI ja gayuM che. huM nathI jANato ke atyAre vidyAlayamAM rasa dharAvanAra ane zrI motIbhAIne dRSTibiMdune barAbara samajanAra tema ja tene sthira karavA IcchanAra koI have e yojanA athavA evI bIjI koI janAne sakriya karavA vicAratA haze ke nahIM. paNa eTaluM to IcchuM ane kahI zakuM chuM ke zrI motIbhAInI vidyAlaya pratyenI niSThA, ane dharmasAhityanI prItine kAyama karavA tema ja jana samAjanuM dhArmika dRSTibiMdu unnata karavA mATe AvI saMsthA dvArA evuM kAma jarUrI che. zrI. motIbhAInAM vyAkhyAne jude jude prasaMge thoDAMka sAMbhaLelAM-khAsa karI paryuSaNa vyAkhyAnamALA vakhate to temanuM niyata vyAkhyAna sAMbhaLavA maLatuM. teonuM vyAkhyAna sAva sAduM rahetuM, emAM vAmitvanI chApa na rahetI. paNa emanAM mAhitI pUrNa kaTalAMka lakhANone lIdhe mArA mana upara Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smRtipaTha [129 temanA pratyenA viziSTa AdaranI chApa paDI che. ATalA badhA vyavasAya ane vividha pravRttio vacce teo keTakeTaluM vAMce ane lakhe che te mane hamezAM herata pamADatuM. emanA makAne kayAreka to te jANa thatI ke teo keTakeTalAM pustake saMghare ane vAMce che. sAMje marInaDrAIva upara pharavA jate houM ne koTamAMthI pAchA pharatAM bhaLe to hasIne koIne koI vAta kare, ane kahe ke ATaluM cAlIne AvuM chuM tethI vyAyAma paNa maLI rahe che ne vicAre karavAnI taka paNa maLe che. temanI TIkA paNa meM temanI sAme keTalIka vAra karI haze. paNa mane yAda che ke meM temane roSa je nathI. eka vAra huM hospiTalamAM hatuM. oparezana thayeluM. mane vyathAmAM joI eka divase temaNe kahyuM ke-atyAre ja samAdhine samaya che. jyAre teo pakSAghAtathI pIDAyelA ne kAMIka svastha thayA tyAre huM temane maLavA gayo. meM vaLI mArI Dhabe e ja samAdhinI ane samAdhimaraNanI vAta kADhIke have tamAre parIkSA samaya che. Aje jyAre temanA viSenAM mArAM AchAM ane pAMkhAM smaraNo AlekhuM chuM tyAre temanI madhura hAsyamUrti ane mArA pratyene nikhAlasa vyavahAra tema ja temanI aneka kSetromAM kAma karavAnI hoMza ane tAlAvelI e badhuM mAnasa Ta-upara aMkita thAya che. konpharansanI ophisamAM keTalAka kAmasara javuM paDatuM ane tyAM miTiMga heya to hAjara paNa raheto. emAM je kAmane saMbaMdha zrI motIcaMdabhAI sAthe Avato temAMthI eka kAmane temaNe TALyuM hoya ke bedarakArI batAvI hoya ema mane yAda nathI, dhaNAM varSa agAu temanA viSe je mAre abhipraya baMdhAyela ke teo vidhAyaka prakRtinA che te ja temanA jIvanamAMthI jevA pAmyuM . --zrI jaina dharma prakAza, vaizAkha.