Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa bhagavAna mahAvIranI citrakyA* eziyA deza ane temAM paNa khAsa karIne bhAratavarSa, e avatArI mahApuruSonI janmadAtrI pavitra bhUmi che. e pAvana bhUmine bhagavAna zrI rAmacaMdra, bhagavAna zrIkRSNa bhagavAna zrI buddha ane bhagavAna zrI mahAvIra-vardhamAnasvAmI jevA aneka avatArI puruSoe pitAnA avatArathI ujajavaLa banAvI che ane samagra prajAne vyAvahArika tema ja AdhyAtmika jIvananA pavitra pATha zikhavADyA che. e avatArI puruSonI jIvanakathA ane temanI zikSAne rajU karatuM viziSTa sAhitya, e jema mAnavajIvanamAM prANa pUranAra varatuM che, te ja rIte e avatArI puraSonA AMtara ane bAhya jIvanapravAhane rajU karatI zilpakalA ane citrakaLA, e paNa eka evI ja mahattvanI vastu che. ekamAM akSara dvArA avatArI puruSanI kathA rajU thAya che, jyAre bIjAmAM anakSara AkRti dvArA avatArI puruSanI kathA UbhI karavAmAM Ave che. A banneya sAdhana dvArA AlekhAyelI avatArI mahApuruSonI jIvanakathA prajAjIvanane vikAsa sAdhavAmAM nimittabhUta hoI ApaNe tyAM A banneya akSara-akSara kaLAone prAcIna kALathI apanAvAmAM AvI che. bhagavAna zrI rAma, zrIkRSNa ane zrI buddhanI anupama ane AkarSaka evI anekAneka akSarakathAo ane anakSarakathAo Aja sudhImAM prajA samakSa rajU thaI cUkI che, ane saMbhava paNa che ke haju aneka rajU thaze; jyAre magadhanI puNya bhUmimAM UbhA rahI ahiMsA ane anekAMtavAdane atigaMbhIrabhAve vizvane saMdezo ApanAra zramaNa bhagavAna zrI vardhamAnasvAmI mATenI eka paNa yugAnurUpa jIvanakathA ke citrakathA sarajAIne prajA samakSa rajU thaI na hatI, e eka, avatArI puruSonI unnata bhAvanAthI pUjA karanAra bhAratIya AryaprajA mATe moTAmAM moTI UNapa ja hatI, paraMtu upara jaNAvelI be UNapa paikInI eka UNapane dUra karavA mATe vaNataryo ane vaNavIna mAtA gurjarIne eka citrakaLAniSNAta jAye, koI na jANe te rIte, ekAMtamAM varSothI paramAtmA zrI vIra-vardhamAnasvAmInI anAra jIvanakathAne AlekhavAnA vividha ghATa ghaDI rahyo hato. Aje e ja kalAkAre ati vyavasthitarUpe AlekhIne taiyAra karelI e anekSara-bhASAmaya citrakathA, eka graMthanAM aneka prakaraNonI * "zramaNa bhagavAna zrI mahAvIradevaH zrI kalpasUtra varNita citramaya jIvanaprasaMge" (citrakAraH gokuladAsa kApaDiyA; prakAzaka : harajIvanadAsa haridAsa ane bIjAo, muMbaI, sane 1949)-e citrasaMpuTanuM Amukha. jJAna. 29
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 ] jJAnAMjali mAphaka, aneka citrAmAM ApaNA sAme rajU thAya che. A citrakathAnA avalAkanAra dareke jANavuM joI e ke ApaNA sAme rajU thatI citrakathA e adhI citrakathA che--pUrvAdha che. eneA uttarArdha tA hajI ApaNA kalAkAre taiyAra karelA temanI pAse ApaNA sau mATe chupAyelA ja paDayo che. upara jaNAvelA ajANyA kalAkAra, e prastuta citrakathAnA sarjaka bhAI zrI geAkuladAsa kApaDiyA, prastuta citrakathAnA Alekhana mATe temaNe je AtmIya bhAva sAdhyeA che tenuM varNana zabdomAM utAravuM kadIye zakaya nathI. ajoDa vastunI siddhinA AtmIya bhAvanI sarakhAmaNI dhananA DhagalAthI ke dunyavI kAI paNa kImatI vastuthI karI zakAya nahi. svataMtra AMtarika preraNA sivAya mAtra dunyavI vastu dvArA jagatamAM kadIye tattvajJAnIo, sAhityakArA, kavie ke vividha kSetranA viziSTa kalAvido ane kalAkAro pedA karI zakAyA ja nathI ane pedA thaI zake paNa nahi. bhAI zrI kApaDiyAe svataMtra AMtarika bhAvathI prerAI te zramaNa bhagavAnanI je citrakathA sarjI che, e sarajavA mATe temanA sAme vamAna yugane anurUpa citranirmANa karI zakAya tevI viziSTa citrakRtionA koI namUnAo taiyAra paDayA na hatA ke jhaTa laI te te te citrA derI kADhe. paraMtu prastuta citrakathAnA nirmANa mATe temaNe zramaNa bhagavAna mahAvIranAM jIvanacaritrAnA UMDA abhyAsa karavA uparAMta talasparzI ciMtana ane avaleAkana pAchaLa kevu ane keTalu' ugra tapa tapyuM che, enI kalpanA mAtra sAmAnya janatAne ja nahi, paNa ghaNI vAra te vidvAna ane vicArakamAM khapatI vyaktine paNa AvavI muzkela che. zramaNa bhagavAna mahAvIranA jIvanaprasa MgeAne rajU karatAM, citrothI bharapUra, suMdara-su Mdaratama sacitra kalpasUtranI teramA saikAthI sattaramI sadI sudhImAM uttarAttara vadhAre saMkhyAmAM lakhAyela tADapatrIya ane kAgaLa upara suvarNAkSara, ropyAkSara ane kALI zAhImAM lakhAyelI thokabaMdha hastalikhita prati, citra paTTikA ke prAcIna zilpakRtionuM avaleAkana bhAIzrI kApaDiyA mATe jarUra mahAvIrajIvananA amuka prasaMgAnuM Alekhana ane tenI paddhatinI kalpanA karavAmAM upayegI nIvaDayuM haze; te chatAM vamAnaM yuga ane prAcIna yuganA anupama meLa sAdhatI citrakathAnA navasarjana mATe te e sAdhana ati alpa ja gaNAya. e mATe teA temaNe prAcIna yuganI zilpakRti ane citrakRtinA UDe! abhyAsa karyAM che. te te yuganAM prAsAdaracanA, rAcaracIluM, agaracanA, veSavibhUSA, AbhUSA, raMgarekhAMkana Adine laganuM avaleAkana ane pRthakkaraNa paNa karyuM che, eTaluM ja nahi, kintu bhAIzrI kApaDiyAe zramaNa bhagavAna mahAvIranI vihAbhUminAM amuka sthaLeAnI pagapALA sara karIne e pAvana bhUminAM puNya rajakaNAmAMthI paNa A citrakathAnA AlekhananI bhavya preraNA meLavI che. A uparathI bhAI kApaDiyAe zramaNa bhagavAna vIra-va mAnasvAmInI citrakathAnA Alekhana pAchaLa varSo sudhI kevI ugra tapasyA sAdhI che tene ApaNune sahaja khyAla AvI zake che. Aje ApaNI najara sAme AvIne je citrakathA khaDI che evI yugAnurUpa Adarzo citrakathA prAcIna yugamAM nahi ja sarajAtI hAya ema ApaNe na ja kahI zakIe. para Mtu te aMgene spaSTa vistRta ullekha ke tevA avazeSa Aje ApaNA sAme eka paNa hAjara nathI. je che te atialpa ane aspaSTa che. Ama chatAM mathurAnA kaMkAlITIlAmAMthI maLI AvelA avazeSomAM zramaNa bhagavAna mahAvIranA garbhApahAra' ane ' daityadamana' e be prasaMgane lagatI zilpakRtie maLI AvI che. e jotAM zramaNa bhagavAna mahAvIranA jIvanaprasa MgeAne spatI citrakRtie paNa te yugamAM bauddhajAtaka zilpe| ke zrIkRSNanI jIvanalIlAne vyakta karatAM ziOAnI jema jarUra sarajAtI haze ema ApaNane
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa bhagavAna mahAvIranI citrakalA [ 227 lAgyA sivAya rahetuM nathI. A hakIktane nabaLe ke sabaLa Teke Apato eka atisaMkSipta ullekha AvazyakasUranI TIkAmAM AcArya zrI haribhadrasUrie patra 233, gAthA 560nI TIkAmAM samavasaraNanuM vyAkhyAna karatAM deva-manuSya Adi bAra parSadAnA citra AdithI alaMkRta trita samavasaraypaTTano ulekha "pUrvarAtrihita kRtrimaitrena tu sarvA iva Tuvyo na niSatti arthAta pUrvAcAryonA upadezathI AlekhAyelA paTa AdimAMnA citranA AdhAre " ityAdi vAkyathI Apyo che. alabatta, A citrapaTa kevAM haze e kahevuM atyAre kaThina kAma gaNAya, tema chatAM te yuganA samartha gItArtha AcAryo tarapha najara nAMkhatAM A citrapaTTomAM kaMIka viziSTatA hovAno jarUra saMbhava che. bhagavAna zrI pArzvanAthasvAmIne temanI rAjakumAra avasthAmAM temanA potAnA prAsAdamAMnI citrazALAmAMnA " neminAtha bhagavAna dvArA rAmatIno tyAga ane lagatA prasaMgane jotAM amuka 2 ullekha prAcIna caritromAM maLe che. e uparathI prAcIna yugamAM jinezvaradeva Adi avatArI purUSonI jIvanakathAne lagatA prasaMgonAM citro jarUra dorAtAM hatAM ema ApaNane spaSTa bhAsa thAya che. ane te paNa, citrazALAnA sthAnanuM aucitya vicAratAM viziSTa kalAnA namUnArUpa ja hovAM joIe ema paNa ApaNane lAge che.. bhAI zrI kApaDiyAe ekAMta AtmIya bhAve zramaNa viravardhamAnasvAmInI citrathA sarajIne atisaMkucita mAnasa dharAvatI jene prajAne viziSTa bodhapATha Ape che ke ApaNI vibhUtionI vAstavika pUjA pAchaLa varSonAM varSo sudhI kevuM AMtara tapa tapavuM paDe che ane e mATe ke AtmIya bhAva jAgrata karavuM paDe che. bhAI zrI kApaDiyAe aneka varSo sudhI AtmIya bhAve athAga zrama sevI ApaNane zramaNa bhagavAna mahAvIranI citrakathA upahata karI che te badala temane ApaNA saunAM aMtaranAM abhinaMdana ane vaMdana che ane te sAthe ApaNe sau AzA rAkhIe chIe ke temaNe AlekhelI zramaNa mahAvIranI citrakathAno pUrvArdha upahRta karIne jema ApaNane vibhUtipUjAnA puNyamAM bhAgIdAra banAvyA che te ja rIte teo e citrakathAno uttarArdha upahata karI punaH ApaNane satvara e pUjAnA puNyamAM bhAgIdAra banAve. aMtamAM eka vAta ApaNe karI laIe ke vartamAna yugane anurUpa zramaNa vIravardhamAna prabhunI sauprathama Adarza citrakathA sarajavAne yaza bhAI zrI kApaDiyAne phALe jAya che ane e rIte teo cirasmaNIya raheze. ["zramaNa bhagavAna zrI mahAvIradeva" e citrasaMpuTanuM Amukha, I. sa. 1949 ]