Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapAgacchIya navimalagaNi viracita zrI zaMkhapura-pArzvanAtha stotra amRtabhAI paTela prastuta stotranA racayitA IsvIsananA 17mA zatakamAM thayelA tapAgacchIya navimalagaNie svayaM lakhelI eka pAnAnI hastaprata (lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira bheTa sUci kramAMka 6992) u52thI A stotranuM saMpAdana karyuM che. AnI bIjI prata maLI nathI. paMDita nayavimalaNa (pachIthI AcArya jJAnavimalasUri)thI utta2madhyakAlIna jaina sAhityanA abhyAsIo paricita che. teoe saMskRtabhASAmAM prazna dvAtriMzikA, prazna vyAkaraNa para vRtti, tathA gUrjara bhASAmAM zrIpAla caritra, caMdra kevalIrAsa, ane ghaNAM stavano, sajjhAyo, DhALo vagere racyAM che. jina pArzvanAthanAM stotro to ghaNA vidvAn munivaroe racyAM che, paraMtu te badhAmAM ahIM prastuta karelI 23 padyo dharAvatI kRti sAhityika mUlyo dharAvatI zAMtarasa-pradhAna kRti che. upA yazovijayanI kRtio jenAthI AraMbhAya che te dra zabda A stotranA (tathA praznadvAtriMzikAnA) AraMbhamAM dhyAna kheMce che. zArdUlavikrIDita tathA sragdharA jevA prauDha chaMdo upara kavino adhikAra spaSTapaNe dekhAI Ave che. AThamA padyanA pUrvArdhamAM sragdharA, ane uttarArdhamAM zArdUlavikrIDitano prayoga thayo che. to 10mA padamAM-1, 4 pAdamAM zArdUlavikrIDita ane 2, 3 pAdamAM sragdharAnAM lakSaNa ghaTe che. bhASAprabhutva, bhAvabhaMgimA upamA, rUpaka, anuprAsa, yamakAdi kAvyAlaMkAro A ladhu stotranA AbhUSaNarUpa banyA che. (juo padya 3, 7, 8, 16, 19, 20). uparAMta 19mA padyamAM potAnA guru 'dhIvimala'nuM nAma gUMthI lIdhuM che. 9 ane 10mA padyamAM pArzvanAtha bhagavAnanA prabhAvaka be maMtrono upayoga karyo che. viziSTa prayoga 'saMsthApayitvA upasarga hoya to saMbaMdhaka bhUtakRdaMtamAM dhAtu pachI 'ya' pratyaya lAge che, paraMtu ahIM tvA pratyaya lagAvyo che. AvI viziSTa zailI jaina saMskRta''----nA bharapUra prayogo prabaMdhapaMcazatI ityAdi madhyakAlIna jaina prabaMdha sAhityamAM jovA maLe che. pazcAtkAlIna hovA chatAM jhaLajhamaka ane prAsAnuprAsanA prayogathI sabhara ane sarasa chandolaya dharAvatI A eka uttama rasojjvala racanA che. zaMkhapura - pArzvanAtha sambaddha racAyelAM stotromAM A racanAthI eka vadhAro thAya che. TippaNo : (1) jaina stotra saMdoha ityAdi stuti-stotranA grantho tema ja muni jayantavijaya saMpAdita zaMkhezvara mahAtIrtha joI jatAM sAMprata stotra aprakAzita hovAnuM jaNAyuM che. (2) samaya vikrama saMvata 1694-1782. teonI dIkSA 1702mAM, paMDita padavI 1727mAM tathA AcArya padaprApti 1748mAM thayelI, prastuta stotrane aMte ttivitA paM. navamatafkhanA Avo ullekha che. eTale A stotrane vikrama saM. 1727-1748 (I. sa. 1671-1692)nA gALAmAM mUkI zakAya.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 amRtabhAI paTela zArdUlavikrIDitam aiMdrazreNinatAvataMsanikarabhrAjiSNumuktAphala- / jyotijvalasadAlavAlalaharIlIlAyitaM pAvitam // yapAdAdbhutapArijAtayugalaM bhAti prabhAbhrAjitaM // zrIzaMkhezvarapArzvanAthajinapaM zreyaskaraM saMstuve // 1 // yannAmAbhinavaprabhUtasumaho-dhArAdharAsArataH / kalyANAvalIvallarI kalayati prasphUrjjatAM sAndratAm // bhavyAnAM bhavadIyapAdayugalopAstiprasattijuSAm / zrIzaMkhezvarapArzvanAthajinapaM zreyaskaraM saMstuve // 2 // yaddhyAnotkaTacitrabhAnuranizaM nIrotkarai didyute / mukta duSTazaThena tena kamaThenA'niSTakRtkarmaNA // spaSTaM juSTaphaNIphaNAmaNigaNA''zliSTakramAMbhoruhaM / taM zaMkhezvarapArzvanAthajinapaM zreyaskaraM saMstuve // 3 // duryavanAdhikavAtakaMpitaparaprauDhaprabhAve mahat / yasmin kAlakarAlite kaliyuge kalpAntakAlopame // jrAgaccAruyazobhirAmamalayodbhutAbhitaH saurabhaM / taM zaMkhezvarapArzvanAthajinapaM zreyaskaraM saMstuve // 4 // zrImaddhyAnavidhAnatAnamanasAM bhavyAtmanAM bhAvinAM / yannAmApi piparti puNyajanitAn kAmAn mano'bhISTakAn // vizvAzAparipUraNAya kimimaM vizvAgataM svastaraM / taM zaMkhezvarapArzvanAthajinapaM zreyaskaraM saMstuve // 5 // zrImatkApyavilokanA mama kare sphUrjanmahAsiddhayaH / saMprAptA sadAmadhIzavinuta ! prAjyapratiSThAH punaH // saMjAtA paramA-ramA sahacarI saukhyaM sadA''liMgitam / zrImacchaMkhapurAvataMsa ! jinapa ! prauDha prabhAvAdbhuta ! // 6 // kSINA'jJAnabharo natAmaranarazreNiprayuktAdaraH / dhvastAzeSadarastamobharaharaH karmadume mudgaraH // lokodyotakaraH smarajvaraharaH saukhya-du-dhArAdharo 1 dadyAd bhUritarapramodanivahaM tvannAmamaMtrAkSaraH // 7 // svagdharA naSTaM duSTograkarmASTakakaraTigaNai rnirgataM krodhamAnaprodyatpaJcapramAdAdikacaTulatarakSatkiraiH krUrarUpaiH // Nirgrantha
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Vol. II. 1996 tapAgacchIya navimalagaNi viracita... zArdUlavikrIDitam bhagnaM pAtakajAtazAkhinivahairApacchivAbhirgatam / dRSTe'smin bhavadIya-darzanamahAnAde dayAyuk prabho // 8 // cakArAdimasiddhasAdhyamahimA aiMkAra hrIMkArayuk / mAyAbIjasamanvito visahara sphuliMganA''zleSitaH // arhaM zrInamiUNapAsakalitastrailokyasaukhyAkaro bhUyAzcchrIdharaNendrasevitapadaH pArzvaprabhurbhUtaye // 9 // [zArdUla] kAraprathitAvadAtatarayuk kArasArAzrita: padmAvatyai namo + mlasyu hana hana ] dahatA rakSa rakSeti yuktaH // klIM zrIM klIM hyauM+++ pratiyati samayaM sasvadhAmaMtrabIjam,prodyaddhAmapratApAnvitavizadatarasphAravIryapracAraH // 10 // stragdharA ye jAnanti japanti saMtatamabhidhyAyaMti maMtradvikam / teSAM sAmrAjyalakSmIH, kRtakalanilayA jAyate saMmukhInA // saptAGgA gAGganIrAkRtivizadayazorAzirujjRmbhate'smin / loke saMpUrNakAmo'mitaguNanikarasthairyamAlaMbate te // 11 // kRtvA'lIke ca vAmetarabhujayugale nAbhideze suvatse / zaste hastadvaye vA abhimataphaladaM mUrdhni saMsthApayitvA // pArzvaM zaMkhezvarAkhyaM suratarukaraNi ye jayaMtIti zazvat / te bhavyA yAMti siddhi tanutaraduritAH dvi- trikaiH sadbhavaizca // 12 // zArdUlavikrIDitam pArzva ! tvatpadapadmapUjanakRte satketakInAM vane / tIkSNaiskaTakaMTakaizca satataM vidhyaMti yeSAM karAH // teSAM cAru-pativareva bhavinAM catritvazakrazriyaH / svairaM sthairyatayA calatvarahitA bhavyAn bhajante prabho // 13 // AkalpaM januSo mayA'dya sutarAM jAtaM prazasyoditaH / zlAghyaM jIvitamadya hRdya saphalaM zreyAnayaM sa kSaNaH // jAtAkRtya kRtArthinI bahuphalA sA dhArikA kArikA / saukhyasyaiva yadIza ! zarmakRdidaM tvaddhyAnamadhyApitaM // 14 // lolA tvadbhuti-lolupe tava guNagrAmAya te me zrutI / nityaM tvadvadanAvalokanajuSI svAmin punazcakSuSI // zIrSaM tvatpadamaMDanaM tava vibho ! dhyAnaikatAnaM mano / jAtaM tanmama sarvameva zubhakRdAtmApyayaM tvanmayaH // 15 // * 35
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 Nirgrantha amRtabhAI paTela zaSyatvadguNacakravAlajaladheH pAraM na yAmi prabho / AtmIyotkaTaduSTaduSkRtatate ! yAmi pAraM tathA // tasmAddeva ! tathA vidhehi bhagavan ! prApnomi pAraM tayoH / samyaktvena vidhAya bhavyakaruNAM kAruNyapAtre mayi // 16 // zrIkhaMDAgurudhUpavAsanivahaiH karpUrapUraistathA / kAzmIradavasAMdacAndravihitaiH sadavaMdanaizcAMdanaiH // svAmistvad-padayAmalaM gatamalaM ye'rcati carcAcaNAH / loke lokitatattvayuktahRdayA ste'pyarcanIyAH sadA // 17 // viSNustvaM bhuvane'si bhUpatirasi zreyaskaraH zaMkaro / dhAtA satvamahAvratI zatadhRtiH kAlArispastathA // RddhyA siddhiyutaH kRtAMtajanako gaurIgurustvaM sadA / jaine jainaparaizca bhaktibharitaistvaM gIyase'syAM bhuvi // 18 // durdhyAnadumakhaMDakhaMDanakhaTAdurdamyadaMtAvalaH / zrIdhIrAvimalaprabodhakamalaprItipradAnojjvalaH // sadhyAnaprabalapratApabahulajvAlAvalIdhUmaladhvastAzeSamalaH khalIkRtamala: siddhyaGganAkAmalaH // 19 // mUni sphAraphaNIndrajAlajaTilo'kSudrakSamAkaMdalaH / samyagjJAnajalapravAhapayasAprakSAlitakSmAtalaH // dhairyasvarganagaH susAdhitakalAdaurgatyavArArgalaH / dattAbhISTaphalaH punAti bhuvanaM pAzvA ghanazyAmalaH // 20 // tvaM mAtApitarau tvameva sugurustvaM jIvanaM tvaM sakhA / tvaM trAtA bhavasiMdhumajjanabhayAt tattvaM tvamevAnizam // tvaM vidyAH sakalAstvameva paramAdhArastvamevehitaM / jJAtveti prabhutAM dizeti bhagavan sarvArthasiddhipradAm // 21 // zrIzaMkhezvaratIrthabhUSaNamaNe ! zrIyuktapArzvaprabho / bhaktyaivaM naya pUrvatA vimalayuk nAmnA mayA saMstutaH // bhUyAstvaM bhavabhItibhedabhidurAkAropamAnaH sadA / gIrvANadumasaMnibho mama sadA sarveSTasaMpattaye // 22 // upajAti stotraM pavitraM paThati prabhAte / pArzvaprabho ? matimAnnitAMtam // trisaMdhyametat khalu tasya sarvAH / , vidyAH mukhAbje vilasaMti hRdyAH // 23 //
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Vol. 1996 tapAgacchIya nayavimalagaNi viracita... (bhAvAnuvAda) 1. maMgala : kalyANakArI zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jinavarane huM stavuM chuM, ke jemanuM caraNa-yugala namelA indronA mukuTanAM motIonI jyotithI jhaLahaLe che. 2. he prabhu zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavanuM ! tamArA nAma rUpI megha ApanAM caraNa-sevaka bhavyajIvonI kalyANavallIone praphullita kare che. 3. kamaThano upasarga : kamaTha dvArA varSAvavAmAM Avela jala-pUrathI prabhuno dhyAnarUpI agni UlaTuM atyanta dIpI banI UThyo, ane te samaye nAgarAja dharaNendra prabhunA mastaka upara phaNAcchatra dhAraNa karyuM. 4. vizvavyApI mahimA : durgAnarUpI jhaMjhAvAtathI bIjAonA prabhAvane lupta karanAra kalpAMtakAla samAna kalikAlamAM zaMkhezvara prabhuno mahimA malayagirinA caMdananI jema maghamaghe che. 5. kAmitapUraNa kalpataruH zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhu, jANe ke pRthvI para kalpavRkSa avataryuM na hoya! kAraNa temanuM nAma ja bhavyAtmAonI puNyakAmanAo pUrNa kare che. 6. prabhu-prAptinI manobhAvanA : zaMkhezvarapuramaMDana zrI pArzva prabhu ! Aje to mahAsiddhio ane devagaNathI prazaMsAprApta evI prasiddhio mAre hAtha caDhI che. parama ramA mArI sahacarI thaI che. sukha mane bheTI paDyuM che. kAraNa ke prabhu ! tame mane maLyA cho !) 7. nAma-maMtrAlarano prabhAva : prabhunuM nAma maMtra-rUpa che. te ajJAnano nAza kare che; karmarUpI vRkSane mATe magara samAna che; lokamAM jJAna-prakAza prasarAve che; 'kAma'no nAza kare che, sukhanI vADI lIlIchama rAkhavA megha samAna che. A maMtra rUpa nAma smaraNa karatAM ja AnaMda ApanAruM bane che. 8. prabhu darzana-phala : he prabhu ! tArAM darzana rUpI zaMkhanAdathI jIvana-vanamAMthI duSTakarma rUpI gAMDA hAthIo nAsI gayA; krUra pazu jevA krodha-mAna-pramAda vagere bhUMDo bhAgI gayAM; pAtakarUpI vRkSo bhAMgI gayAM; ApattirUpI ziyALo dUra thaI gayA.. 9-12. maMtrayugma ane teno prabhAva: $ $ marda zrI paNa pAsa visadara vasadara huM nama: Adi be maMtro sAdhyane siddha karanArAM che, gailokyasukha ApanArA che, ghaNA ja prabhAvazALI che. A banne maMtrono jeo satata jApa kare che, dhyAna kare che, teone saptAMga sAmrAjya lakSmI saMmukha bane che; gaMgA jevo pavitra zubha yaza prApta thAya che; tenI sarva kAmanA pUrNa thAya che; te sarvaguNasaMpanna bane che. je bhavyo potAnA lalATamAM, dakSiNabhujAmAM, nAbhipradezamAM, ane karakamaLamAM zaMkhezvara pArzva prabhunuM sthApana karI vAraMvAra dhyAna kare che, teo be-traNa bhavomAM mukti pAme che. 13-14. prabhu-pUjAnuM phaLa : he prabhu tArA caraNakamaLamAM pUjana mATe kevaDAnAM phUla levA jatAM jeonA hAtha aNiyALA kAMTathI vIMdhAyA kare che chatAM jeo satata pUjA kare che, te bhavyone "svayaMvarA'nI jema nararAja ke devarAjanI lakSmI sthira thaIne seve che. he prabhu! tAruM dhyAna mane Aje prApta thayuM che tethI A janmanuM zubha phaLa mane maLyuM che; A jIvana, ane A paLa dhanya banI gayAM che : janma dhAraNa karavAnI A kriyA paNa kRtakRtya thaI che. 15-17. prabhu guNanAM zravaNa-kIrtana-dhyAna mATe jhaMkhanA : he prabhu ! mArA karmo tArA guNagaNanAM zravaNa mATe sadA lolupa thayA che ! mArAM netro haMmezAM tArAM vadana-darzana mATe utsuka banyAM che; mAruM mastaka
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 amRtabhAI paTela Nirgrantha tArAM caraNonuM bhUSaNa banyuM che, ane mana tArA dhyAnamAM ekatAna banyuM che. AMkha-kAna-mastaka ane mana - Ama mArAM badhAM ja aMgo kalyANakArI banyAM che. are ! A mAro AtmA paNa tujamaya banI gayo che. Ama chatAM he prabhu ! tArA prazasta guNa-gaNo ane mArAM duSTa AcaraNono huM pAra pAmI zakato nathI. AthI he prabhu ! karuNApAtra evA mArA vize karuNA karIne samyagdarzana ApavA evuM kaMIka karo jethI huM e bannene pAra karI jAuM : kAraNa ke (samyagdarzananI prApti pachI) tArI pUjAmAM kuzala bhavyo vividha zreSTha caMdanadhUpa, kapUra, kesara, sukhaDa vaDe tArAM caraNone pUje che ane lokane viSe pUjanIya banI jAya che. 18. (sarvasevya he jinavara !) he jinavara ! jaina ajaina badhA tane mAne che, pUje che. (juo) tuM pRthvIpati viSNu che, kalyANakArI zaMkara che. sattvarUpa mahAvratI brahmA che, tuM vidhAtA che, tuM kAlazatru (yama) che, ujha che, Rddhi siddhiyukta che, tuM yamapitA che, gaurI-gura che.* 19-20. (bhuvanapAvana prabhu pArzvadeva !) he pArthaprabhu ! tuM durgAnarUpI vRkSachedanamAM agnirUpa cho. tuM zrI dhIravimala (athavA zrI zrI dhIra ane vimala) evA jJAnarUpI kamala mAthe ujjavala (sUrya) cho, tuM sadhyAnarUpI prabala pratApathI samagra karmamaLano dhvaMsa kare che, siddhi tArI kAmanA kare che. tArA mastake phaNIndu (dharaNendra nAgarAjanI nAgaphaNo)rUpI jaTA che. tuM mahatI "kSamA'ne aMkurita kare che. tuM samyajJAnarUpI jalathI. pRthvItalane prakSAlita kare che. tuM pairyamAM deva-parvata samAna che. tuM durgatinA dvAramAM AgaLA samAna che. AvA he ghanazyAmaka abhISTaphaLadAtA pArvaprabhu ! tuM bhuvanane pAvana kare che. 21. tuM ja sarvasva cho : he bhagavAna, tuM mAtA cho. tuM ja pitA, tuM ja guru cho; tuM jIvana cho; tuM mitra cho; tuM bhAvasAgaratAraka cho, tuM tattvarUpa cho. tuM ja vidyA cho; tuM ja paramAdhAra cho, tuM ja mane icchita cho. Ama jANI he prabhu, mane sarvArthanI siddhi karanArI prabhutA Apo. 22-23. upasaMhAra rUpe aMtima maMgala : Ama zaMkhezvara purabhUSaNa pArthaprabhu ! bhaktipUrvaka nayavimala nAmadhArI mArA vaDe stuti karAI. tuM bhavabhIti bhaMjaka ane sarva iSTa saMpatti ApanAra karanAra kalpatara samAna thAo. A pavitra stotrane je traNa saMdhyAe bhaNe che tenA mukhamAM sarva hRgha vidhAo vikase che. * sarakhAvo : bhaktAmara stotra : tAmavyaya (pada 29) buddhatvameva (25)