Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvAgINa saMzodhana ane samAlocanA [5] lagabhaga doDha varSa pahelAM Akho lakhAyela nibaMdha meM zrI. dhIrubhAI ThAkara pAsethI sAMbhaLeluM. tyAre mArA upara maNilAla nabhubhAI dvivedInI asAdhAraNa zakti vize bahu UMDI chApa paDelI, ane e nibaMdhanI sarvAgINa saMzodhanadRSTi tathA taTastha samAlocanA vize paNa bahu Adara Upajele. paraMtu te vakhate mAre kAMIka prAstAvika rUpe lakhavuM che e koI cokkasa khyAla hato ja nahi. meM je lakhele Akho nibaMdha sAMbhaLela, tenuM lagabhaga ardha parimANu prastuta mudrita bhAgamAM Ave che. mULa nibaMdhamAM je ma. divedInA jIvanane sparza bhAga hatA te prastuta mudraNamAMthI bAkAta rAkhavAmAM Avyo che. ene lIdhe prastuta nibaMdhanuM kada bahu vadhatuM nathI ane mAtra sAhityika jIvana pUratI samagra carcA AvI jAya che. AthI vAcakavargane ekasAthe bejA jevuM nahi lAge ane vadhAre saMbhava evo che ke maNilAlanI sAhityika kRtio vize vAMcyA pachI lekanA manamAM temanA jIvana vize paNa UMDI jijJAsA uddabhave. A dRSTie jotAM prastuta nibaMdha pramANapata ja lekhAya. thoDAMka varSo thayAM gujarAtamAM eka prathA zarU thaI che, je vadhAvI levA jevI che. te prathA eTale pIeca. DI. nA nibaMdha vAste arvAcIna yuganA "kaI ne koI viziSTa sAkSarane pasaMda karavA te. maNilAla gaI zatAbdInA gujarAtI viziSTa sAkSamAM mUrdhanya sthAna bhogavavAnI yogyatA dharAve che. eTale maNilAlane laI kaI pIeca. DI. karavA icche to e bahu ucita ja gaNAvuM joIe. zrIyuta dhIrubhAI e AjathI agiyAra varSa pahelAM maNilAla vize nibaMdha lakhavAne vicAra karyo ane kAma zarU karyuM. bahukRta ane vizadadaSTisaMpanna sva. rAmanArAyaNa vi. pAThaka emanA mArgadarzaka hatA. viSaya ane mArgadarzakane kharekhara sumeLa gaNAya. temAM zrIyuta dhIrubhAIe nava varSanI satata tapasyAne umero karyo, eTale e yoga bahu subhaga nIvaDyo. prastuta nibaMdha e subhaga beganuM ja pariNAma che. huM mArI zakti, samaja ane samayanI maryAdA jANavA chatAM prAstAvika rUpe kAMIka lakhavA prerA chuM te be daSTie H eka te maNilAlanA sAhityanuM
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvAgINa saze dhana ane samAlocanA [ 86. ane kAryanuM prastuta nibadha dvArA je parizIlana thayuM te dvArA maNilAlanI asAdhAraNa pratibhA ane zaktinI mArA upara UMDI chApa paDI. ane bIju, zrI. dhIrubhAIe nibaMdha lakhavA pAchaLa je vAcana, ciMtana ane viSayane pUro nyAya ApavA khAtara zakti ane samayanI paravA karyA vinA chUTIchavAI vIkharAyelI prApya sAmagrIne meLavavA, tema ja sarvathA aprApya jevI sAmagrIne zodhI tene upaga karavA jahemata lIdhI che, tenI paNa mArA upara UMDI. chApa paDI che. adhyayana, manana-ciMtana, tulanA, saMbaMdha dharAvatI sAmagrI je maLatI heya tene upayoga ane aprApya heya tenI zodha karavI, ityAdi aneka aMge. saMzodhanakAryamAM Avazyaka che. prastuta nibaMdha sAMgopAMga vAMcatAM koI paNa vicArakane e dRDha pratIti thayA vinA nahi rahe ke nibaMdhanA lekhake saMzodhanane sarvAgINuM banAvavAmAM kazI kacAza rAkhI nathI. pratyeka viSayane lagatI kRtionI tulanA ane parIkSA karatI vakhate lekhake tenI mUlavaNImAM keTalI taTasthatA vAparI che ene paNa khyAla vAcakane mULa nibaMdha ane sthaLe sthaLe karelAM TipaNe uparathI AvyA vinA nahi rahe. maNilAlane yathArtha samajavA mATe te A Akho niMbadha ja dhyAnapUrvaka vAMcI ja joIe. gayA sekAnA e asAdhAraNa vidvAna, bahuzruta tema ja aneka viSayamAM svataMtra vihAra karanAra eka sAkSara hatA. tema chatAM, gaNyAgAMThayA vidvAne sivAya emane vize leke bahu ochuM jANe che. evI sthitimAM emano pUre ane yathArtha paricaya karAvate prastuta nibaMdha vidvAne uparAMta sAdhAraNa jijJAsuvargane paNa bahu upayogI thaze e vize mane zaMkA nathI. jo ApaNe ApaNuM vicAraka ane lekhakavargane sAco ane spaSTa ItihAsa sAcavI rAkhavo hoya, tema ja temAMthI preraNA meLavI navI peDhIe pragati karavI hoya, te jarUranuM che ke koI abhyAsI te te vyakti vize pUruM nirUpaNa kare. prastuta nibaMdha evA ItihAsanI eka sAcI kaDI banI rahe che, tethI AvakArapAtra che. prastuta nibaMdhamAM sAta prakaraNe che. paheluM prakaraNa saMskAra pIThikA. bIjuM dharmatatvacarcA. trIju samAja, zikSaNa ane rAjakAraNane lagatuM cothuM sAhityakRtione lagatuM. pAMcamuM gadyazailIne lagatuM. chaThuM kavitA vizenuM ane sAtamuM upasaMhAra.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzana ane ciMtana ogaNIsamA saikAnA prAraMbhathI tenA aMta sudhImAM AkhA dezamAM ane khAsa karI gujarAtamAM je pUrva-pazcimanA cAMge navAjUnAne sadha cAlatA, tenuM saMskArapIThikAmAM saMkSipta chatAM sAMgopAMga nirUpaNa che. eka varga dezamAM evA hatA, je zikSaNa, samAja, sAhitya, bhASA, rAjya badhAM kSetre pazcimanI zakti ane tejasvitAthI aMjAI pAzcAtya saMskArazanA ananya bhakta thayele; jyAre bIjo varga tethI sAva judI vRtti sevatA, te vargo evA rUDhicusta ke jANe pazcimamAMthI kAMI levA jevuM che ja nahiM ane je cAlyuM Ave che tene ja vaLagI rahevuM. paraMtu trIjo vaga--bhale te nAnA hAya chatAM--evA hatA, je ema mAnatA ke pazcimamAMthI dhaNu levA jevuM che, te lIdhA vinA bhAratIya saMskRti vadhAre udAtta khanI paNa nahi zake. tema chatAM, te va UMDI STithI e paNa joI zakatA ke pAzcAtya saMskArone AMdhaLiyAM karI jhIlavA ane pacAvavA emAM bahu jokhama che. te vaga potAnA hujArA vanA sAMskRtika vArasAnuM kharu mahattva samajatA. tethI te vArasAnA mUlyavAna ane sthAyI azAne kAI paNa rIte AMca na Ave evI rIte, paNa navA jamAnAmAM UbhA rahevA mATe je khUTatuM dekhAya tenI pUrti adheluM, pAzcAtya saMskArapravAhamAMthI badhuM ja levA taiyAra hatA. maNilAla A trIjA vargonA viziSTa pratinidhi hatA. eka to emaNe bhAratIya prAcInatama sAhityanA sIdhA paricaya karyo hato. e sAhityanI vividha zAkhAonI guNavattAnuM paNa emane bhAna hatuM. emanI pratibhA e joI zakatI ke bhAratIya sAhitya ane saMskArarAzimAM zuM zuM sthAyI tattva che. tethI emaNe potAnu jIvanakArya nakkI karatAM pUro vicAra karI lIdhA ane te pramANe Akhu jIvana jarA paNa pIchehaTha karyA vinA vyatIta karyuM. pote svIkArela jIvanakAryanI siddhi arthe emaNe potAnA alpa kahI zakAya evA AyuSya daramyAna eTalA badhAM viSaye ane kSetrA khecyAM che ke tenA vicAra karatAM mArA jevA mANasa to AbhA khanI jAya che. 82 ] maNilAlane na hatI zArIrika svasthatA ke na hatI kauTuMbika ane jJAtijananI kazI anukULatA. eTaluM ja nahi, temane pramANamAM Arthika saMkaDAmaNu paNa hatI ja. peAtAnA svamAnI ane kAinI khuzAmata na karavAnI makkama valaNune lIdhe jyAM tyAM mArga mokaLe karavAnuM paNa temane mATe saraLa na hatuM. evI akalpya agavaDA ane mUMjhavaNA vacce je vyaktie lagabhaga paMdara varSa jeTalA gALAmAM sAhitya ane vanane sparzatA badhA ja pradezAne AvarI
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvAMgINa saMzodhana ane samAlecanA [ 813 Aja letuM gajAvara lakhANu--ane te paNa maulika karyuM tenI zakti ane pratibhA keTalI haro enu te mAtra anumAna ja karavAnuM rahe che. kadAca abhiprAyathI zrI. AnaMdazaMkara dhruva jevA parimitabhASI vidvAne temane vize ahAbhAva darzAvelA ane praza'sApuSpa varSAvelAM. saMskAra-pIThikAmAM pUrva-pazcimanA saTTane lIdhe UbhI thayelI paristhiti ane temAMthI maNilAla jevAnA kevI rIte udbhava thayA e vastu yogya rIte carcavAmAM AvI che. e carcAmAM ogaNIsamA saikAnA pazcima bhAratanA sAMkArika itihAsanI badhI kaDIo jovA maLe che. ogaNIsamA saikAnuM tAdaza citra jovA icche tevA kolejamAM bhaNatA vidyArthI one mATe A saMskArapIThikA pUratI che. ' > khInna prakaraNamAM dharma ane tattvajJAnane lagatA maNilAlanA lekhA, pustakA Adine laI carcA karavAmAM AvI che. * abhyAsa ' nAmanI lekhamALA, * siddhAMtasAra nAmanuM svataMtra pustaka, 'prAvinimaya ' nAmaka svataMtra purataka ane gItA 'nA sabhApya anuvAda ityAdi temanI badhI ja prApya kRtine laI lekhake vicAraNA karelI che. A vicAraNA karatI vakhate jyAM jyAM jarUra paDI tyAM tyAM sarvatra A dezanA tema ja paradezanA vidvAnonI kRtie sAthe tulanA paNa karavAmAM AvI che. e tulanA karatAM kAI paNa sthaLe maNilAla vize atyukti karavAmAM nathI AvI ane chatAM maNilAlanuM dharma tema ja tattvajJAna vize maulika dRSTibiMdu zuM hatuM tenI spaSTatA karavAmAM AvI che. miNalAlanI mukhya dRSTi abhedalakSI hatI. te kevalabrahmA tane pAramArthika satyarUpe svIkArI tenA vyavahAranA dareka kSetramAM kaI rIte viniyoga karavA e bhAvanAthI ardhuM lakhatA-vicAratA. temanI advaita vizenI sthira dhAraNAne lIdhe dhaNA vyavahAru ane uparachallI dRSTi dharAvanArA leAkAne te agamya jevA lAgatA. chatAM temaNe pAtAnuM vaktavya yukti, zAstra ane anubhavane AdhAre spaSTa karavAmAM kacAza rAkhI nathI, ema temanAM lakhANa vAMcatAM Aje paNa lAge che. AcAya dhruva cAlu saikAnA gujarAtI sAkSarAmAM zirasamaNi che, paNa temanAM lakhANAmAMnI dharma tema ja tattvajJAna vizenI dhaNI vicAraNAnI pUrva pIThikA maNilAlanAM lakhANAmAM maLI rahe che. ema kahI zakAya ke maNilAle cagelA dharma ane tattvajJAnanA muddAne AnaMda karabhAI e prasanna zailIe vadhAre spaSTa karyAM ane vikasAvyA. niSadhanA lekhake maNilAlanI A zakti pArakhI temanI tajyika kRtionuM samAlocana karyuM che ane jyAM maNilAlanA nirUpaNamAM ke vicAramAM kAMI kSati dekhAI tyAM te darzAvyuM paNa che. d
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 ] darzana ane ciMtana ( dA. ta. jue pR. 105 paranI kAMta-maNilAla-vivAdanI samAlAcanA. e ja rIte ramaNabhAI sAthenA vivAdamAM maNilAlanA prArthanA-viSayaka dRSTi bindunI TIkA; juo pR. 125-129.) A ja prakaraNamAM zrI. ramaNabhAI nIlaka ane kavi kAMta jevA sAthe thayelI maNilAlanI lAMkhI carcAenA upara paNa nibaMdhalekha pUro prakAza pADayo che. A kAmagIrI bajAvavA jatAM lekhakane aneka jUnI phAI lA sAMgApAMga uthalAvavI paDI che. ramaNabhAI jevA prakhara sAhityika ane kuzaLa vakIla sAthenI varSo lagI cAlelI carcAmAM zuM tathya che te lekhake nibaMdhamAM taTasthapaNe tAravI batAvyuM che. (jIe rR. 173-175) zrI. sajAnAe muMbaI yunivarsiTImAM Apela vyAkhyAnamAM ramaNubhAi ane maNilAlanI ' skolara ' tarIkenI tulanA karatAM je bhrama Ubho karyAM che tenuM nirasana prastuta nibaMdhamAM rIka ThIka dalIlathI karavAmAM Avyu che; ane chatAMye, zrI. sajAnAnI keTalIka TIkAnA svIkAra paNa karyo che, je samAlocanAnu` samatelapaNuM sUcave che.. (jue pR. 136-141) * vaLI, e ja prakaraNamAM zrI. govardhanarAma ane Ana MdazaMkara sAthe maNilAlanI dharma ane tattvajJAnanA viSayamAM tulanA paNa karavAmAM AvI che, je parathI maNilAlanuM dharma ane tattvaciMtananA kSetramAM gujarAtI vicAraka tarIke zuM sthAna che tene cokkasa khyAla maLe che. ( juo pR. 143-152 ) samAja, zikSaNa ane rAjakAraNa jevA viSayAmAM paNa maNilAla avyAhata gatie vicAre che ane lakhe che. e vizenAM temanAM * pUrva ane pazcima', 'nArIpratiSThA', 'sudarzana gadyAvala ' mAMnA lekho Adi badhAM ja lakhANA laI lekhake te te kSetramAM maNilAlanI kevI dRSTi hatI ane tee samAja, zikSaNa ke rAjakAraNamAM zuM parivartana karavA icchatA te badhuM lAgatAvaLagatA vicArakA ane cAlu praNAlIo sAthe tulanA karI darzAvyuM che. te kALe kAI' viziSTa sAkSara sIdhI rIte rAjakAraNanI carcA bhAgye ja karatA; tyAre maNilAla e vize pAtAnI cokkasa draSTi nirbhayapaNe rajU kare che, e jANatAM ja ema thaI Ave che ke gujarAte mAtra sAmAjika sudhArakAne ja janma nathI ApyA, paNa eNe gaI sadInA rAjakIya dRSTie dakhAyela sAkSaravamAM paNa eka tejasvI mUrti janmAvI che. prakaraNa cothAmAM sAhityakRtionI samAlocanA che. temAM maNilAlanAM nATaka, navalakathA, Atmacaritra, nibaMdha, vivecanalekhe! ... sazodhana, bhASAMtara-
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvAgIzu sAdhana ane samAlocanA [ 85 saMpAdana Adi sAhityanI vigate ane muktamane carcA karI che. 'kAntA" nATaka vizenI carcA be bAbate tarapha khAsa dhyAna kheMce che. eka te navalarAme kAntA' nATakanI karelI TIkAne je samartha javAba apAye che te (juo pR. 198-201.), ane bIjI e ke "kAnA" nATaka muMbaI kaMpanIe bhajavyuM te kevuM nIvaDyuM enI sAcI mAhitI tenA jANakAra vRddha suprasiddha naTa jayazaMkarabhAI (suMdarI) pAsethI meLavI ApI che te (juo pR. 204). nRsiMhAvatAra' nATaka e ja kaMpanInI mAgaNIthI racAyuM ane bhajavAyuM. teNe prekSaka ane vidvAne upara je asara karelI tenI yathArtha mAhitI paNa te ja nATaka bhajavavAmAM pratyakSa bhAga lenAra zrI. jayazaMkarabhAI e pUrI pADI, enI paNa lekhake neMdha karI che, je mahatvanI kahevAya. "nRsiMhAvatAra " adyApi aprakaTa che, paNa have thoDA ja vakhatamAM prakAzita thaze ane rasika enI guNavattA paNa joI zakaze. "gulAbasiMha" nI carcA lekhake vistArathI karelI che. sva. navalarAma trivedIe enuM mUlyAMkana karavAmAM je bhUla karelI te darzAvavA oNrDa liTanalikhita mULa aMgrejI navalakathA "jhanInAM avataraNo laI "gulAbasiMha nA te te bhAganI savistara tulanA karI che, ane sAcI rIte sAbita karyuM che ke gulAbasiMha" jeke ukta aMgrejI navalakathA uparathI lakhAyo che, paNa te nathI akSarazaH anuvAda ke meTe bhAge anuvAda, paNa "gulAbasiMha" e eka svataMtra rUpAMtara che. "sarasvatIcaMdra'nA prakAzana pahelAM ja "gulAbasiMha' kakaDe. kakaDe prasiddha thaye jato hate. maNilAlanI navalakAra tarIkenI zakti emAM spaSTa che. '' nibaMdhamAM maNilAlanA Atmacarita vize paNa IzAre che. Atmacarita labhya chatAM Aja lagI pUrepUruM prasiddha thayuM nathI. nibaMdhalekhake ghaNuM jahemata laI e AkhuM Atmacarita joI lIdhuM ane te uparathI prastuta nibaMdhamAM te vize carcA karI che. maNilAla pahelAM lakhAyela durgArAma ane narmadanAM Atma carita jANItAM che, paNa maNilAlanuM Atmacarita taddana judI ja kenuiM che. emAM satyane bhArebhAra raNakAra che. lekhake gAMdhIjInA AtmacaritanA mukAbale maNilAlanuM Atmacarita kevuM gaNAya tenI nikhAlasa carcA karI che. maNilAla eka samartha nibaMdhakAra tarIke jANItA che. emaNe lagabhaga doDha hajAra pAnAM jeTalA nibaMdha lakhyA che. e nibaMdhanI parIkSA lekhake taTasthabhAve karI che ane narmada, ramaNabhAI narasiMharAva ane ThAkora Adi sAthe tulanA karI tenI guNavattA paNa darzAvI che. 55.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzana ane ciMtana maNilAle lagabhaga 240 jeTalAM pustakanuM avalokana-vivecana karyuM che. e avakana mAtra sthaLa ke paca pUratuM nahi, paNa te te pustaka barAbara vAMcI-samajI te vize pitAne taTasthapaNe je sUcavavuM che te sUcavyuM che. ane ghaNuM vAra temaNe pitAnA pratipakSI lekhakenAM pustaka vize paNa UMce abhiprAya darzAvyo che. A vastu lekhake nibaMdhamAM uttama rIte rajU karI che. (dA. ta. juo pR. 259 padane anubhavikA " vize ullekha.). bIjAM badhAM kAme uparAMta maNilAlanA je kAme mAruM mana vadhAre jItyuM che te kAma pATaNanA bhaMDAronuM avalokana-saMzodhana. maNilAla pahelAM ToDa, phArbasa, mulhara ane bhAMDArakare pATaNanA bhaMDAre avalekelA, paNa temanI pachI tarata ja maNilAla e kAmagIrI hAthamAM le che. bIjA badhA karatAM ochI sagavaDa ane nAdurasta tabiyata chatAM temaNe lagabhaga ATha mAsa lagI rAta ane divasa ekadhAruM bhaMDAronuM vyavasthita kAma karyuM. jyAre ke bhaMDAre ughADavA rAjI nahi, ane ughADe teya pUruM batAve nahi, besavAnI jagyA paNa aMdhArI ane bhejavALI, vaLI thaDA vakhata mATe bhaMDAra ughADe toya makAne likhita pithIo laI javA Ape nahi, nakala karanAranI paNa pUrI sagavaDa nahi, ityAdi aneka muzkelIo vacce temaNe 12 bhaMDAremAMnA maLyA teTalA graMthonuM pAne pAne joI tenI muddAvAra vigate yAdI taiyAra karI. eTaluM ja nahi, paNa te uparathI sara sayAjIrAva pAse temaNe eka nivedana rajU karyuM, jemAM gAyakavADa sarakAre bhaMDAronA uddhAra vize zuM zuM karavuM, kayA kayA graMtho prasiddha karavA, kayAM kayAM bhASAMtara karAvavAM ane kayA kayA graMthAne mAtra sArA pragaTa kare ItyAdi sUcanA hatI. e sUcanAne AdhAre ja sara sayAjIrAve prAcya vidyAmaMdira ane gAyakavADa orIenTala sirIjha e be pravRttio zarU karI, je uttarottara vikasatI rahI che. maNilAla mAtra sUcanA karIne ja besI na rahyA, paNa temaNe jAte ja e kAbha prAraMvyuM. tenA phaLarUpe anekAMtavAaveza', "yAzraya", "kumArapALacarita', "SaDradarzanasamuccaya', bhojaprabaMdha', "RtisArasamuddharaNa' Adi graMthonAM Adhunika gujarAtImAM sarvaprathama bhASAMtara prastAvanA saha prasiddha thayAM ane saMskRta-prAkRta prAcIna nAM bhASAMtara karavAno mArga mokaLo the. maNilAle pitAnI sUcanAne mUrta rUpa ApavA "prabaMdhaciMtAmaNi" vagere 19 graMthone sAra gujarAtImAM lakhI be bhAgamAM prasiddha karyo. e ja rIte temaNe bhavabhUtinAM traNe nATakanAM gujarAtImAM bhASAMtara karyo, jemAM "mahAvIracarita" adyApi aprasiddha che
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvAMgINu zodhana ane samAlocanA [ 817 ane thADuM adhUruM paNa che. temaNe aMgrejImAM paNa aneka graMthenAM bhASAMtara ane sapAdana kyo ane rAjayoga jevA svataMtra graMtha paNa lakhyA. maNilAlanI A kAmagIrInuM nina nimadhamAM vigate che ane jijJAsune preraNA paNa Ape che. maNilAle aMgrejImAM lakhAyela keTalAMka pustakA uparathI mAtAnI e te te viSyamAM gujarAtImAM svataMtra pustakA paNa lakhyAM che ane tarkazAstra tema ja mAnasazAstranI peAtAnA dArzanika jJAnane AdhAre navI paribhASAo paNa yojI che. A dRSTie temanA nyAyazAstra ' ane caitanazAsra 'e graMthA ghaNA upayAgI che. " maNilAla samaya gadyasvAmI tarIke oLakhItA te che ja, paNa temanI gadyazailInI guNavattA vize kAI e adyApi vigate carcA-samAlocanA nathI karI, je A nibadhamAM pahelI ja vAra jovA maLe che. A carcA karatAM lekhake gAvadhanarAma, narasiMharAva ane prakAranI gadyazailInI vegavattA karatAM maNilAlanI vegavattA kevI caDiyAtI che e taTasthabhAve nirUpyu che. munazIjInI vegavattA sAthe paNa maNilAlanI vegavattAnI tulanA karavAmAM AvI che ane lekhake batAvyuM che ke maNilAlanI begavattAmAM je UMDANa ane paryeSatA che, te munazIjInA lakhANamAM vega chatAM nathI dekhAtAM. maNilAlanI sadezIya vidyAvihAra karavAnI zaktie temane lakhANamAM prayojavAnI bhASA vize paNa lakhavA preryAM che. temaNe bahu ja yathArtha rIte lekhakAnA cAra varga pADI tenAM, samakAlIna jIvita lekhamAMthI, udAharaNa paNa ApyAM che, ane peAtAne AdaraNIya hAya eNvI manasukharAma jevI vyaktinI lekhanabhASA vize paNa nirbhaya TIkA karI che, jyAre potAnA pratipakSI manAtA ramaNabhAI jevAnI lekhanazailIne yathA pakSamAM mUkI AvakArI che (jue pR. 301-303). maNilAla ciMtaka hAvA uparAMta kavi paNa hatA. temaNe potAnuM kavikama judI judI rIte ajamAvyuM che, temaNe geya DhALeAmAM bhajano lakhyAM che, te gajhalarUpe phArasI zailInAM kAvyo paNa racyAM che. vaLI temaNe ceDAMka vRttabaddha padyo paNa ApyAM che. prastuta nibaMdha taiyAra karavA mATe chApAM ane sulabha--dubha sekaDA pustakAnA ta| lekhake yathAsthAna upayAga karyuM ja che, paNa temaNe nibaMdha
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 ] ( darzana ane ciMtana nimitte je aprApya sAmagrI meLavavA jahemata uThAvI che te sa zeAdhanakAryanA rasikane AkarSe tevI che. dhIrubhAI e maNilAlanI hastalikhita sAmagrI : jyAM hoya tyAMthI meLavavA bahu yatna karelo. vaDAdarAnA zrI. jagajIvanadAsa dhyALajI, je maNilAlanA samakAlIna hatA, temanI pAse * sihAvatAra' nI maNilAlanA hastAkSaranI pAthI hatI; je anyatra taddana aprApya hatI te pAMthI lekhake gajA uparAMta kharca karIne paNa kharIdI ane vadhArAmAM chapAvI paNa dIdhI. maNilAlanA pautrane zramapUrvaka samajAvI temane tyAM paDela ane ritaprAya thayela maNilAlane mudrita likhita saMgraha meLavyo. temAMthI maNilAlanI hastalikhita aneka dula bha cIjo maLI, jemAM temanA patravyavahAra, vasiyatanAmuM ane aneka graMtho upara temaNe karelI noMdho ke TippAnA samAveza thAya che. temaNe Apela aMgrejI vyAkhyAnA, je mAtra pAtA mATeja pAvela, tenI anyatra sarvathA aprApya evI nakale maLI; jemake dha nesesITI eNkspIrIcyula kalcara ', dha DaoNTrIna Ak mAyA ' ityAdi. A AkhA sagraha gu. vi. sabhAmAM surakSita rahe te dRSTie nikhalekhake maNilAlanA pautrane samajAvI tyAM soMpAvyo che. : r maNilAlanuM Atmacarata amuka aMze to vasaMta ' mAM Ana deza karabhAIe prasiddha kareluM, paNa e Atmacarita Akhu potAnI pAse haiAvA chatAM temaNe sahetuka prasiddha nahiM kareluM ane potAnA vArasadArazane prasiddha na karavAnI sUcanA paNa karelI. A Akhu Atmacarita maNilAlanI hastalipimAM che. te lekhake pUrepUruM joyuM ane tenA prastuta nibaMdhamAM Avazyaka upayoga karyo che. zeAdhanakAnAM rasa ane dRSTi vinA bhAgyeja kAI parIkSAnA nidhanI taiyArI karatI vakhate ATalA zrama le ane samaya kharce. * kaI lAkhA nirAzAmAM amara AzA chUpAI che' e kAvya gujarAtIenI jIbhe ramatu. atyAranA sinemAyuga pahelAM te jyAM tyAM e gavAtuM saMbhaLAtuM. e kAvya gAMdhIjIne eTaluM badhuM ruceluM ke temaNe enA upara vivecana lakhI AphrikAmAM hatA tyAre inDiyana epiniyana' patramAM prasiddha kareluM. paraMtu e vivecananI nakala dulabha hatI, je niSadhalekhake gAMdhIjInA putra zrI. rAmadAsabhAI pAsethI meLavI tenA upayoga karyAM che. eTalu' ja nahi, paNa e kAvyanI hastalikhita nakala AtmacaritamAMthI utArI lIdhI ane atyAra lagI je ene azuddha pATha cAhyA AvatA tenuM zuddhIkaraNa paNu karyuM, je prastuta nidhanA kavitAvALA prakaraNamAM Apela che. A zuddhIkaraNa
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvAgINa saMzodhana ane samAcanA [ 869 khAsa dhyAna kheMce evuM che. jema ke, "jhaharanuM nAma le zodhI' e azuddha pAThane badale "jhaharanuM nAma le dhI" ema zuddha pATha che. A uparAMta aneka sthaLe je tArIkhanI bhUla hatI te paNa nibaMdhamAM sAdhAra sudhArI mUkavAmAM AvI che. (dA. ta. juo pR. 170, 196, 215) AvI zrama pUrNa kAmagIrIne khyAla pUre nibaMdha vAMcyA pachI ja AvI zake. paraMtu chevaTe eka bAbata kahevI joIe ane te e ke jijJAsu kAMI nahi te sAtamuM "upasaMhAra prakaraNa vAMce. eTale nibaMdhalekhaka pitAnA viSayane kevo samartha nyAya ApI zakyA che tene khyAla bAMdhI zakaze. Akho nibaMdha e akhaMDa pravAha vaheto jAya che ke nathI kyAMya bhASAmbalanA dekhAtI ke nathI vicAtruTi dekhAtI. A rIte parIkSAnI dRSTie lakhAyele A nibaMdha ApaNuM sAhityamAM eka viziSTa kRtine umere kare che, ane pIeca. DI. nI DIgrI mATe nibaMdha taiyAra karavA icchanArane eka prerakarUpa paNa bane che. * * * Do. dhIrabhAI ThAkara ema. e. pIeca.DI.nA pustaka "maNilAla nabhubhAI: sAhityasAdhanA" ne pravezake,