Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMlekhanA 'saMlekhanA' e jenomAM vaparAto pAribhASika zabda che. samyak jAyaSAya lekhanA iti saMlekhanA / evI saMlekhanAnI vyAkhyA che. kAyAne ane kaSAyone kRza karavAM eTale ke pAtaLAM banAvavAM enuM nAma saMlekhanA. saMlekhanA e eka prakAranuM tapa che. jaina zAstromAM batAvelAM cha prakAnAM bAhya ane cha prakAranAM AtyaMtara tapamAM saMlekhanAno ullekha nathI karavAmAM Avyo, kAraNa ke 'saMlekhanA' e tapa mATe vizALa arthamAM vaparAto zabda che. temAM bAhya ane AtyaMtara baMne prakAranAM tapano samAveza thaI jAya che. anazana, UNodarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, ityAdi bAhya tapa te kAyAne pAtaLI banAvavAne mATe che ane pazcAttApa,vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna ityAdi ApyaMtara tapa te manamAM jAgatA vikaro, durbhAvo, kaSAyone pAtaLA karavA mATe che. Ama, saMlekhanAmAM bAhya ane AvyaMtara baMne prakAranAM tapano samAveza thaI jAya che. saMlekhanAno sAdo artha upara pramANe che; paraMtu eno viziSTa artha che : mRtyu mATenI pUrvataiyArI mATe levAtuM vrata'. A prakAranA vrata mATe 'saMlekhanA' uparAMta 'anazana', 'saMthAro' vagere zabda paNa vaparAya che. A vratane vadhAre spaSTa karavA mATe 'mAraNAMtika anazana' ke 'mAraNAMtika saMthAro' evA zabdo paNa prayojAya che. jyAre vRddhAvasthA Ave ane zarIra barAbara cAlatuM na hoya, UThavAbesavAmAM ke pathArImAM paDakhuM pharavAmAM paNa atyaMta zrama paDato hoya, zarIra rogothI evuM gherAI gayuM hoya ke jethI sAdhuono saMyamadharma pALavAnuM, sAdhuonA AcAronuM custa pAlana karavAnuM kaThina banI jatuM hoya, teve vakhate svecchAe deha choDavA mATe gurumahArAja pAse anumati mAgavAmAM Ave che.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinatattva koIka vakhata dukALa, yuddha ke evI bIjI koI Apatti AvI paDe tyAre paNa gurumahArAjanI anumatithI svecchAe deha choDavA mATe saMlekhanAdrata svIkAravAmAM Ave che. mRtyu jyAre sAva najIka dekhAtuM hoya athavA viSama saMjogomAM dharmane ane potAnI jAtane adharmathI rakSavA mATe mRtyu iSTa gaNAtuM hoya tyAre evA koI virala saMjogomAM paNa gurumahArAja saMlekhanAdrata svIkAravA mATe ziSya-sAdhune ke gRhastha bhaktane anujJA Ape che. A prakAre svecchAe svIkAreluM mRtyu te AtmaghAta ke ApaghAta nathI, kAraNa ke ApaghAta ane saMlekhanA vacce tAtvika dRSTie ghaNo moTo taphAvata che. janma ane mRtyu e jIvananI eka svAbhAvika prakriyA che. "je jAyuM (janme) te jAya' ema kahevAya che. jeno janma che tenuM mRtyu che. janmajanmAMtaranI dRSTie joIe to jIvana pachI mRtyu che, ane mRtyu pachI mukti che athavA jIvana che. paraMtu mukta dazAne pAmavI e sahelI vAta nathI. eTale sAmAnya jIvo mATe to janmajanmAMtaranuM cakra cAlyA ja karatuM hoya che. janma ane mRtyumAM ghaNobadho pharaka che. jIvananA be aMtima cheDAnAM A tattvo che. saMsAramAM janmane loko AnaMdamaya, maMgaLa mAne che ane mRtyune azubha, amaMgaLa mAne che. janma sAthe AzA che, mRtyu sAthe nirAzA che. paraMtu jJAnIo mRtyune maMgaLa mAne che, ane janmane amaMgaLa mAne che. je mRtyu navA janmane sthAna na Ape e mRtyu mukti, mokSa, nirvANa apAve che. janma pachI apavAdarUpa prasaMgo sivAya mRtyu tarata ja hotuM nathI. janma pachI jIvana che - ane jIvanane aMte mRtyu che. paraMtu mRtyu pachI koIka eka gatimAM garbha ke anya rUpe navo janma tarata ja hoya che. janmamAM bahu vaividhya nathI hotuM. koIno janma thayo hoya tyAre kevI rIte janma thayo evo prazna saheje ApaNane thato nathI. paraMtu koIkanuM mRtyu thAya che tyAre kevI rIte mRtyu thayuM evo prazna ApaNane saheje thAya che, kAraNa ke mRtyumAM apAra vaividhya che. vRddhAvasthAthI, jIvaleNa rogathI, jherI ke hiMsaka prANIonA bhoga banavAthI, koIka akasmAtathI, khUnathI, AtmahatyA ke svArpaNathI, gharamAM ke gharanI bahAra ema vividha rIte mRtyune mATe avakAza hoya che. je vividha rIte mRtyu thAya che, tenA mukhyatve sattara judA judA prakAra jaina zAstromAM gaNAvavAmAM AvyA che : (1) AvI cImaraNa,
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 saMlekhanA (2) avadhimaraNa, (3) AtyaMtikamaraNa, (4) balAyamaraNa, (5) vazAmaraNa, (ka) aMta:zalyamaraNa, (7) tabhavamaraNa (8) bAlamaraNa, (9) paMDitamaraNa, (10) bAlapaMDitamaraNa, (11) chadmasthamaraNa, (12) kevalImaraNa, (13) hAyasamaraNa, (14) gRdhrapRSThamaraNa (15) bhaktaparijJAmaraNa, (16) iMginImaraNa, (17) pAdapopagamanamaraNa. A badhA prakAronI samajaNa jaina zAstragraMthomAM jovA maLe che. je mANasonAM jIvanamAM koI paNa prakAranA saMyamane ke viratine sthAna hotuM nathI ane mRtyu AvatAM jeo atyaMta bhayabhIta thaI jAya che ane Araudra dhyAnamAM, mamatva ane ahamanA vicAramAM jemanuM mRtyu thAya che te prakAranA mRtyune bAlamaraNa kahevAmAM Ave che. relave, vimAna ke moTara ityAdinA akasmAtamAM je mANaso acAnaka mRtyu pAme che te mANaso sAmAnya rIte bAlamaraNa pAmatAM hoya che. je mANasonuM jIvana saMyamapUrvakanuM hoya che, jemaNe mRtyunA Agamana pUrve badhAM vrata svIkArI lIdhAM hoya che, deha ane AtmAnI bhinnatA samajIne jeo mRtyune kudaratanA eka krama tarIke vadhAvI letAM hoya che ane e mATenI AdhyAtmika pUrvataiyArI karI letAM hoya che teonuM mRtyu paMDitamaraNa kahevAya che. aMta samaye teone koI vAsanA hotI nathI; pUrI zAMti ane samAdhithI teo potAno deha choDe che. emAM paNa keTalIka vyaktio to dhyAnamAM, kAusagnamAM, prabhunA nAmanuM raTaNa karatAM ke maMtrano jApa karatAM karatAM potAno deha choDe che. A uccatara samAdhimaraNa koIka virala vyaktione ja sAMpaDe che. jeonAM jIvanamAM thoDeka aMze tyAga ane saMyamane sthAna hoya che chatAM kyAreka kyAreka teo azubha bhAva dharAvatA hoya che evA mANaso jyAre mRtyu pAme che tyAre te mRtyune bAlapaMDitamaraNa kahevAmAM Ave che. Ama bAlamaraNathI paMDitamaraNa sudhImAM ghaNI judI judI koTi hoI zake che ane eTalA mATe keTalAka zAstrakAro bAlamaraNa, bAlapaMDitamaraNa, paMDitabAlamaraNa, paMDitamaraNa, paMDitapaMDitamaraNa evuM vargIkaraNa paNa kare che. vastuta: emAM zubha ke azubha dhyAnanI taratamatA aMta samaye keTalI hoya che tenA upara te maraNanA prakArano AdhAra rahe che.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 jinatattva mRtyunA vividha prakArone mukhya be prakAromAM vaheMcI zakAya : (1) mANasane jIvavAmAM rasa hoya, mRtyu gamatuM na hoya ane chatAM enA jIvanano aMta Ave; (2) mANasane jIvanamAMthI svAbhAvika rIte rasa UDI jAya ane svecchAe te potAnA jIvanano aMta ANe. alabatta, A baMne prakAranAM mRtyunA ghaNA peTAprakAra hoI zake che. ahIM ApaNe svecchAe thatA mRtyuno vicAra karIzuM. jeo svecchAe potAnA jIvanano aMta ANe che, tenA paNa AtmahatyA, svArpaNa ke zahIdI, samAdhi, saMthAro ke saMlekhanA ityAdi judA judA prakAro paDe che. atyaMta du:kha ke nirAzA AvI paDatAM ke sAmAjika bhaya ke lajjAne kAraNe, athavA evA prakAranA mAnasika rogane kAraNe, mANasa jyAre potAnA jIvanano akALe aMta ANe che tyAre tene ApaNe AtmahatyA kahIe chIe. AtmahatyAmAM tIvra Avega, jAta pratyeno tiraskAra, asahiSNutA, ugra rAgadveSa ane tenAmAMthI janmatAM azubha bhAva ke azubha dhyAna vagere hoya che. AtmahatyA azubha, amaMgaLa, niMdya ane pAparUpa gaNAya che. kAyadAnI dRSTie te guno lekhAya che. kuTuMbane khAtara, samAjane khAtara, rASTrane khAtara, dharmane khAtara jeo svecchAe potAnA prANane hoDamAM mUke che ane jarUra paDe tyAre potAnA prANano bhoga paNa Ape che, tene ApaNe balidAna, zahIdI, svArpaNa ityAdi tarIke oLakhAvIe chIe. tenI pAchaLa potAnA pakSanI dRSTie zubha hetu hoya che. paraMtu e hetu sAMsArika hoya che ane tethI temAM ugra rAgadveSa hovAno saMbhava rahe che. A prakAranuM mRtyu svapakSamAM stutya ane vipakSamAM nidya manAtuM hoya che. jyAM svapakSa ke vipakSa jevI bhedarekhA nathI hotI tyAM te ghaNA lokonA Adarane pAtra thAya che. je mANaso prabhubhaktimAM khUba lIna thayAM hoya che, athavA adhyAtmanI UMcI kakSAe pahoMcelAM hoya che, teo deha ane AtmAnI bhinnatAne satata nihALyA kare che. dehanI kSaNabhaMguratA ane AtmAnI amaratA temanAmAM eTalI vasI gaI hoya che ke svecchAe deha choDI devAno teo vicAra kare che. khAsa karIne saMyamanA hetu mATe jyAre deha avarodharUpa banato hoya che tyAre Avo vicAra vadhu thAya che. keTalAMka jaLasamAdhi letAM hoya che. keTalAMka bhUmimAM khADo khodI temAM daTAI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMlekhanA bhUmisamAdhi letAM hoya che. keTalAMka citA para caDhI agnisamAdhi letAM hoya che. keTalAMka DuMgaranA zikhara parathI prabhunA nAmanuM raTaNa karatAM karatAM paDatuM mUke che. A prakAranA mRtyumAM jIvanano aMta enA svAbhAvika krame nahi, paraMtu svecchAe acAnaka vahelo ANavAmAM Ave che. jaina sAdhuo anazana, saMthAro ke saMlekhanA kare che temAM te karanAra vyakti AhAra-prANI krame krame ghaTADe che; zarIrane kuza banAve che; AhAranihAranI kudaratI hAjato baMdha thaI jatAM eka ja sthAnamAM rahe che ane prabhunuM raTaNa karatAM karatAM, maMtroccAra karatAM karatAM, zubha dhyAnamAM potAnA jIvanano svAbhAvika krame aMta AvavA de che. Ama, saMlekhanA dvArA mRtyu, e tamAma prakAranA mRtyumAM sarvazreSTha gaNAya che. mRtyunA je vividha prakAro gaNAvavAmAM Ave che, temAM saMlekhanA vrata mATe traNa prakAranAM mRtyune khAsa batAvavAmAM Avela che : (1) bhaktaparijJAmaraNa, (2) iMginImaraNa ane (3) pAdapopagamanamaraNa. (1) bhaktaparijJAmaraNa: A prakAranA maraNamAM sAdhaka krame krame potAnAM AhAra-pANI ocho karavA lAge che ane amuka samaya pachI "bhakta" arthAt AhAra ane pANI levAnAM sadaMtara baMdha karI de che. ema karavAthI dehanI zakti krame krame ghaTatI jAya che ane eka divasa deha enI meLe aTakI paDe che, arthAt sAdhaka deha choDI de che. je samaye vrata levAmAM Ave che te samayathI te deha chUTe tyAM sudhImAM, sAdhakanA zarIranI avasthA pramANe, mAsa-doDha mAsa ke be mAsa jeTalo samaya vItato hoya che. ethI vadhAre samaya vIte evo saMbhava pahelathI jaNAto hoya to gurumahArAja sAmAnya rIte saMlekhanA mATe anujJA ApatA nathI athavA to mAraNAMtika saMkhanAne badale AraMbhamAM thoDA thoDA samaya mATenI anujJA ApI, sAdhakanI ArAdhanAnuM avalokana karI, ThIka lAge to ane tyAre ja vrata cAlu rAkhavA mATe pharIthI anujJA Ape che. koI virala saMjogomAM tapasvI sAdhuo bAra varSa agAuthI saMlekhanAvrata svIkAre che ane ema karavAmAM krame krame eka pachI eka prakArano AhAra choDatA jaI chevaTe mAsika mAraNAMtika saMkhanA sudhI AvI pahoMce che, ane e rIte bAra varSane aMte potAno deha choDe che. parama ucca sAdhako ja AvI rIte bAra varSa agAuthI saMkhanAdrata aMgIkAra kare che.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinatattva (2) iMginImaraNa : A prakAranA maraNamAM sAdhaka bhaktaparijJA-maraNanI jema AhAra-pANI to choDI ja de che. paraMtu pachI koI eka nizcita sthaLamAM ja potAno saMthAro (pathArI) karIne enI bahAra na javAno niyama kare che, ane maunavrata dhAraNa karIne bolavAnuM sadaMtara baMdha kare che. mRtyu AvatAM sudhI anivArya hoya tevA prasaMge bIjA sAdhuone je kaMI kahevAnuM hoya te iMgita eTale ke izArA dvArA ja teo kahe che. AmAM sAdhaka saMthArAmAM UThI-besI zake che. sUtAM sUtAM paDakhuM pheravI zake che. mAtra sthaLa, anna-pANI ane vANInI maryAdA e bAMdhI de che, ane potAno vyavahAra izArA dvArA calAve che. mATe A prakAranA maraNane iMginImaraNa kahevAmAM Ave che. (3) pAdapopagamanamaraNa: bhaktiparijJAmaraNa karatAM iMginImaraNa vadhAre kaThina maraNa che, paraMtu enA karatAM paNa vadhAre kaThina maraNa te pAdapopaga manamaraNa che. pAdapa eTale vRkSa. koI paNa prakAranI gati karyA vagara, pavana na hoya tyAre vRkSa jema nizceSTa, halanacalana vagaranuM dekhAya che tevI rIte A prakAranA maraNamAM sAdhaka koI ekAMta sthaLamAM jaI mRtyu Ave tyAM sudhI nizreSTa rahe che, teo hAthapaga paNa halAvatA nathI, koInI sAthe izArAthI paNa koI vyavahAra rAkhatA nathI. paDakhuM paNa pharatA nathI, ane dhyAnamagna banIne potAnA dehamAMthI AtmAne phUTI javA de che. A prakAranuM maraNa atyaMta kaThina che. deha upara asAdhAraNa prabhutva AvI gayuM hoya ane AtmakalyANanI akhUTa zraddhA hoya tyAre A prakAranA maraNa dvArA saMlekhanAvrata mATe gurumahArAja anujJA Ape che. dIrgha samayanA kaThina abhyAsa pachI ja A prakAranI sajjatA sAdhakane prApta thAya che. keTalAka sAdhuoe bhagavAna mahAvIra pAse pAdapopagama-maraNa mATe anujJA mAgI ane bhagavAna mahAvIre te ApI hatI. te pachI bIjA keTalAka sAdhuoe bhagavAnane pUchyuM hatuM ke "AvuM apratima AtmabaLa teo kyAMthI meLave che ?' tyAre bhagavAne kahyuM hatuM ke "jinezvara bhagavAnanA vacanamAM avicala ane utkaTa zraddhA hoya tyAre ja A prakAranuM AtmabaLa sAdhakamAM Ave che.' je vyakti saMlekhAvata svIkAre che te vyaktie potAnA vatano bhaMga na thAya te mATe pAMca prakAranA aticArathI bacavuM joIe. e pAMca aticAra A pramANe che :
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMlekhanA 25 (1) je vyakti saMlekhanAvrata svIkAre che te vyaktine kyAreka potAnA vratanA puNyopArjanathI pachInA manuSya-janmamAM laukika, bhautika sukha bhogavavAnI AkAMkSAo thavAno saMbhava che. evI AkAMkSAo na thavI joIe. (2) jema A lokanAM sukhanI AkAMkSA na thavI joIe, evI rIte paralokamAM, deva vagere gatimAM paNa sukha bhogavavAnI AkAMkSA na thavI joIe. (3) vrata AcaranAra vyakti pAse AsapAsanA loko khUba prema ane AdarathI AvatA hoya che ane vaMdana karatA hoya che. prema-Adara ane bhakti saMthAro lenArane gamavA lAge ane ene pariNAme thoDuM vadhu jIvavA maLe to sAruM evo bhAva thavAno saMbhava rahe che; paraMtu vadhu jIvavAno tevo bhAva na ja thavo joIe. (4) anna-pANInA tyAga pachI dehanI azAtA jyAre vadhatI jatI hoya che tyAre potAnA jIvanano aMta vahelo AvI jAya to jaladI chUTAya evo sAdhakane bhAva paNa thavAno saMbhava che. jema vadhAre jIvavAnI AkAMkSA na thavI joIe, tema mRtyu vaheluM Ave evI AkAMkSA paNa na thavI joIe. (5) saMlekhanAnA vrata daramiyAna vyaktine pAchaLathI kyAreka sAruM khAvAnuM, sAruM sAMbhaLavAnuM ke anya prakAranA bhoga bhogavavAnuM mana thAya evo saMbhava che. eve vakhate manathI bhogopabhoganI evI icachA na thavI joIe. Ama, pAMceya prakAranA aticAranI bAbatamAM vrata karanAre sAvadhAna rahevuM joIe, kAraNa ke aticAra thatAM asamAdhi thavAno saMbhava che. saMlekhanAvrata svIkAryA pachI mRtyu sudhIno samaya pasAra karavo e sahelI vAta nathI. vrata lenAra vratathI kaMTALI jAya, vratamAMthI pAcho AvI jAya, jANatAM ke ajANatAM vratabhaMga kare vagere dhaNAM bhayasthAno A prakAranA vratamAM rahelAM che, kAraNa ke mAraNAMtika saMlekhanAnuM vrata pUruM karatAM koIkane dasa-paMdara divasa lAge to koIkane mahino ke be mahinA paNa lAge, ane eTalA lAMbA samayamAM citta satata svastha, prasanna ane dhyAnamagna rahe e sahelI vAta nathI. vrata lenAra vyaktine samAdhimaraNa prApta thavuM joIe. eTale vratanA kALa daramiyAna koI paNa prakAre asamAdhi na thAya tevI sAvacetI gurumahArAje rAkhavAnI hoya che. vrata lenAranI pAtratA, sthaLa ane samayanI anukULatA ityAdi jovAM,
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinatattva uparAMta vrata lenAranI vaiyAvacca karavA mATe ochAmAM ochA bIjA be (vadhumAM vadhu aDatALIsa) sAdhuo na hoya tyAM sudhI gurumahArAja vrata mATe anujJA ApatA nathI hotA. je sAdhuo A prakAranI vaiyAvacca kare che tene nijhAmaNAM (nirdhAmaNA) kahevAmAM Ave che. jyAM sudhI AhAra-pANI levAnI chUTa hoya tyAM sudhI sAdhakane mATe yogya samaye, yogya AhAra meLavavAnI javAbadArI tathA sAdhakane bIjA loko AvIne vratamAMthI calita na kare te jovAnI javAbadArI, sAdhakane satata Atma-ramaNatAmAM rahevA mATe protsAhita karavAnI javAbadArI ane sAdhakane dehabhAva AvI jato hoya tyAre tene AtmabhAvamAM sthira karavA mATe tevA prakAranAM vacano, stotro, maMtro ityAdi saMbhaLAvavAnI javAbadArI A nijhAmaNAM karAvanAra sAdhuonI hoya che, kAraNa ke vrata levuM e to kaThina che ja, paraMtu aMta sudhI tenuM pAlana karavuM, ane aMta samaya sudhI asamAdhino bhAva na Ave te jovuM e to ethI paNa atyaMta kaThina che. saMlekhanAvrata svIkAranAre aMtima samayanI vividha ArAdhanAo karavAnI hoya che, jemAM cAra zaraNa, kSamApanA, pApasthAnonI ane aticAronI AlocanA, paMcaparameSThine namaskAra vagereno samAveza thAya che. Ama, saMlekhanAvata jainonuM eka parama ucca vrata che. deha ane AtmAnI bhinnatAno anubhava karanAra virala vyaktio ja A vrata aMgIkAra karI tene sAMgopAMga pUrNa karI zake che.