Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmahopAdhyAya zrImadyazovijayajI mahArAjAviracita sadRSTi-batrIzI eka-parizIlana 24 saMkalana pU. lI vi. candragupta sUma prakAza dhI thavAnI pradhAna jevI lIliyA duha
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmahopAdhyAya zrImadyazovijayajI mahArAjAviracitaM triza-viMzi' prakaraNAntargata saddaSTi batrIzI-eka pariza (24) ': parizIlana : pU paramazAsanaprabhAvaka pUjyapAdasva.A.bha.zrI.vi rAmacandrasUma.sA. nA paTAlaMkAra pU. sva. A. bha. zrI.vi. muphaticandrasU ma. sA. nA ziSyaratna pU. sva. A. bha. zrI. vi. amaragumasU. masA. nA ziSyaratna pU. A. bha. zrI. vi. candragumasU. ma. : pradhAna zrI ane bIjI yasa TrasTa : Arthika sahakAra : eka sagruhastha - (goregAma-muMbaI)
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ saddaSTi batrIzI-eka parizIlana - 24 : prakAzana : AvRtti - prathama nakla - 1000 zrI anekAnta prakAzana- jaina rIlIjIyasa TrasTa : prAptisthAna : zA. sUryakAnta caturalAla mu. po. murabADa (ji. ThANe) mukuMdabhAI Ara. zAha 5, navaratna phlekS navA vikAsagRha mArga pAlaDI- amadAvAda-7 vi. saM.2061 pramodabhAI choTAlAla zAha 102, vorA AziSa, paM. solIsITara roDa, malADa (IsTa), muMbaI-400 097. vijayakara kAMtilAla jhaverI premavardhaka phleTsa navA vikAsagRha mArga-pAlaDI amadAvAda- 380006 jatInabhAI hemacaMda zAha 'komala' kabutarakhAnAnI sAme, chAparIyA zerI, mahIdharapurA, surata - 395003 : Arthika sahakAra : eka sagRhastha - (goregAma-muMbaI) * mudraNa vyavasthA : sana grAphiksa (samIvALA) 57/61, gulAlavADI, bIje mALe, muMbaI-400 004. phona : 2346 8641
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ parizIlananI pUrve. A pUrvenI batrIzImAM avedyasaMvedyapadanA jayathI kutarkanI nivRtti thAya che : e jaNAvyuM che. kutarkanivRttithI sthirAdi chellI cAra daSTionI prAmi thAya che. e cAra sadRdRSTionuM ahIM varNana kyuM che. yogadaSTi samuccaya'nA AdhAre khUba ja saMkSepathI varNaveluM e svarUpa khUba ja dhyAnathI samajI levuM joIe. sUkSma bodhane laIne vedasaMvedyapadanI prAptinA kAraNe saddaSTionI prApti thAya che. pahelA sAta zlokothI sthirAdaSTinuM varNana karAyuM che. ratnaprabhAjevo ahIM bodha hoya che. pratyAhArasvarUpa yoganuM aMga hoya che. bhramAtmaka doSano abhAva hoya che ane sUkSmabodhasvarUpa guNanI ahIM prApti thatI hoya che. anyadarzanAnusAra IndriyonA pratyAhAranuM varNana ahIM vistArathI karAyuM che. viSayonA vikArathI rahita evI IndriyonI avasthAvizeSa Indriyono pratyAhAra che. samagra bhavaceSTA ahIM lajjA mATe thAya che. jJAnasvarUpa Atmatattvane choDIne anya saghaLuM ya upaplava svarUpa jaNAya che. sarpanI phaNAnA vistAra jevo Indriya ane padArtha (viSaya) janya sukhano saMbaMdha jaNAya che. tethI AtmadharmathI bhinna evA puNya ane pApanA phaLamAM koI pharaka ja jaNAto nathI. A eka adbhuta siddhi ahIM prApta thAya che. dharmathI paNa prApta thayelA pAMce IndriyanA viSayono bhoga caMdananA kAithI utpanna thayelA agninI jema anarthabhUta lAge che... ItyAdinuM khUba ja spaSTa varNana che. zloka naM. AThathI soLa sudhInA zloko dvArA kAMtAdaSTinuM varNana ahIM karAyuM che. tArAnI AbhA jevo ahIM bodha hoya che. yogA dhAraNAnI ahIM prApti thAya che. anyamud nAmano doSa A daSTimAM hoto nathI ane mImAMsA nAmanA guNano ahIM AvirbhAva thAya che. zarIranA koI eka dezAdine vize je cittanI ekAgratA che, tene dhAraNA kahevAya che. cittanI sthiratAno ahIM prakyuM hovAthI dhyeyAtirita
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayano ahIM pratibhAsa ja na hovAnA kAraNe anyamud nAmano doSa nathI raheto. viziSTa koTino bodha hovAthI mRtadharmamAM ja mana lIna hoya che. viSayopabhoganI pravRtti tethI bhavanuM kAraNa banatI nathI. bhogone atAttvika mAnatA hovAthI mokSamArganI sAdhanAmAM koI antarAya naDato nathI. AthI ja baLavALI dharmazaktine bhogazakti haNatI nathI... ItyAdi viSayanuM varNana ahIM sarasa che. aMte sadasakkI vicAraNA svarUpa mImAMsA hovAthI kAMtAdaSTimAM asamaMjasa evI pravRtti hotI nathI-e jaNAvIne A daSTinI eka adbhuta siddhi darzAvI che. ajJAnanA kAraNe thanArI asamaMjasa pravRttinA nAza mATe jJAna vinA bIjo koI ja upAya nathI. yogAMga dhyAnanA sAravALI ane gU nAmanA doSathI rahita evI sAtamI prabhAdaSTinuM varNana sattaramA zlokathI paccIsamA zloka sudhInA nava zlokothI karAyuM che. mukhyapaNe satpavRttipada svarUpa asahunuSThAnano ahIM acinya prabhAva che. A asappAnuSThAnane prazAMtavAhitA vibhAgaparikSaya.. ItyAdi svarUpe anyadArzaniko je rIte svIkAre che tenuM varNana paNa ahIM karyuM che, je khUba ja svasthacitte vicAravA jevuM che. chellA sAta zlokothI parA nAmanI AThamI daSTinuM nirUpaNa che. AsapnadoSathI rahita ane samAdhipUrNa A daSTinI vizeSatA nirAcArapadane laIne che... ItyAdi viSayonuM nirUpaNa parizIlanIya che. aMte A batrIzInuM parizIlana karI ApaNe sau paramAnaMdamaMdire prayANa karavA samartha banIe e ja ekanI eka zubhAbhilASA... A.vi. candraguptasUri malADa - ratnapurI kA.va. 5 : guruvAra
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha sadRSTidvAtriMzikA prArabhyate / A pUrve adyapadane jItavAthI kutarkagrahanI nivRtti thAya che-e jaNAvyuM ane tethI kutarkagrahanI nivRtti ja karavI joIe : ema jaNAvyuM. have tenA phaLasvarUpe prApta thanArI saddaSTionuM varNana karAya cheprtyaahaarH sthirAyAM syAd, darzanaM nityamabhramam / tathA niraticArAyAM, sUkSmabodhasamanvitam // 24-1 // "sthirAdaSTimAM pratyAhAra prApta thAya che. niraticAra sthirAdaSTimAM apratipAtI darzana hoya che ane te bhramathI rahita tema ja sUkSma bodhathI yukta hoya che."-A pramANe pahelA lokano akSarArtha che. eno Azaya e che ke pAMcamI sthirAdaSTimAM yoganAM ATha aThThamAMnA pAMcamA pratyAhAra nAmanA anI prApti thAya che, jenuM svarUpa have pachInA zlokathI jaNAvAya che. niraticAra A sthirAdaSTimAM darzana(bodha) nitya arthA apratipAtI hoya che. sAticAra A daSTimAM tevA prakAranA aticAranA sadbhAvanA kAraNe e bodha anavabodha jevo paNa hoya che. AMkhanA paDalanA upadrava(takalIpha) jemanA nAza pAmyA che; evA lokono e upadrava pharI pAcho prakopa pAme to te lokonI najaramAM jema pharaka paDe che; tema ahIM paNa aticAra(zaThThAkAMkSA vitigicchAdi)ne kAraNe bodha, anavabodhajevo bane che. ratnanI prajAne jema
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhULano upadrava lAgavAthI te malina thAya che, tema ahIM aticAranA kAraNe bodhamAM mAlinya Ave che. A bodhadarzana bhrama-bhrAntirahita hoya che. kAraNa ke kheda uga kSepa vagere yogabAdhaka doSomAMthI bhrAnti nAmano pAMcamo doSa A daSTimAM hoto nathI ane A daSTimAM vevasaMvedyapadanI prApti thatI hovAthI sUkSmabodha paNa prApta thAya che. tethI A daSTimAM sUkSmabodhathI yukta darzana hoya che...ItyAdi barAbara samajI levuM. 24-1 *** A daSTimAM prApta evA pratyAhAranuM nirUpaNa karAya viSayAsamprayoge'ntaHsvarUpAnukRtiH kila / pratyAhAro hRSIkANAmetadAyattatAphalaH // 24-2 // viSayonA asaprayogamAM(viSayonA grahaNamAM tatparatAnA abhAvamAM) IndriyonA; cittasvarUpane dhAraNa karavA svarUpa Indriyono pratyAhAra che, jenuM phaLa IndriyonI svAyattatA (svAdhInatA) che." A pramANe bIjA zlokano sAmAnyArtha che. enuM tAtparya e che ke yoganAM ATha yamAdi aDomAM pratyAhAra pAMcamuM apha che. enI pUrvenuM cothuM a prANAyAma che. prANAyAmathI yogInuM citta niruddha-sthira bane che. evuM citta viSayane grahaNa karatuM nathI. tethI cittane anusaranArI Indriyo paNa viSayonuM grahaNa karatI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. Indriyono svabhAva cittane anusaravAno che. ene laIne te svayaM viSayagrahaNamAM pravarttatI nathI. prANAyAmanA kAraNe citta niruddha thavAthI teno viSayanI sAthe samprayoga thato nathI. tethI viSayonI sAthe Indriyono paNa saprayoga thato nathI. - AthI samajI zakAze ke; viSaya rUpa rasa vagere cakSu... vagerethI grAhya hovA chatAM cakSurAdi Indriyo viSayagrahaNamAM jyAre abhimukhatA(tatparatA)no tyAga karI potAnA svarUpamAM ja avasthita hoya che; tyAre cittanA nirodhathI nirudhya(citta)nI je saMpatti(prApti) arthAt cittasvarUpajevI avasthA prApta thAya che; te avasthAvizeSa ja Indriyono pratyAhAra che. pAtagralayogasUtramAM(254mAM) paNa pratyAhAranuM svarUpa varNavatAM jaNAvyuM che ke'Indriyono potapotAnA viSayamAM asamprayoga (sannikarSano abhAva) hote chate niruddha cittanA jevI IndriyonI je avasthA che tene Indriyono pratyAhAra kahevAya che. A pratyAhArathI Indriyo vaza thAya che. arthAr ApaNane Indriyo AdhIna bane che. pratyAhAranA abhyAsathI yogIne evI rIte Indriyo AdhIna bane che ke jethI bAhya viSayo tarapha Indriyone laI javAmAM Ave topaNa bAhyaviSayone abhimukha Indriyo jatI nathI. pAtajhalayogasUtramAM(2- 55) e pramANe jaNAvyuM che ke-upara jaNAvelA pratyAhArathI IndriyonI paramavazyatA-svAdhInatA prApta thAya che. yogI 3
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ janane Indriyo svAdhIna hoya che. game tevA sArA paNa viSayo hoya toya yogIonI Indriyo yogIjanonI IcchA hoya to ja viSayagrahaNamAM pravartatI hoya che. sthirAdaSTinI A eka adbhuta siddhi che. graMthakAra paramarSie sthirAdaSTinI sajajhAyamAM A pratyAhAranuM varNana karatI vakhate pharamAvela "viSayavikAre na Indriya joDe te IhAM pratyAhAro re A paDati niraMtara smaraNIya che. atyaMta saMkSepamAM varNaveluM pratyAhAranuM svarUpa khUba ja spaSTapaNe samajI zakAya che. ra4-rA pratyAhArathI prApta thanArA phaLane varNavAya cheato graMthivibhedena, vivekopetacetasAm / trapAyai bhavaceSTA syAd, bAlakrIDopamAkhilA // 24-3 // "A pratyAhArathI graMthibheda thavAnA kAraNe vivekyukta cittavALA AtmAo mATe samagra bhavaceSTA bALakonI dhUlIkIDAnI jema lajjAnuM kAraNa bane che. A pramANe trIjA zlokano zabdaza: artha che. kahevAno Azaya spaSTa che ke A sthirAdaSTimAM Indriyono pratyAhAra prApta thAya che. atyAra sudhI viSayo tarapha kheMcAtuM mana, A pUrve prANAyAmathI sthira bane che, jethI viSayagrahaNamAM pahelAnI jema pravartatuM nathI. tethI manane AdhIna banI sArAnarasA viSayone grahaNa karavAdimAM pravartatI Indriyo paNa have A 4
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyAhAranA kAraNe viSayAbhimukha banatI nathI. A rIte sukha-du:khAdinI pratyenI tIvra rAga-dveSAdinI pariNati atyaMta maMda paDe che, je graMthi(tIvra rAgAdino pariNAma)nA bhedanuM mukhya kAraNa che. graMthibheda thavAthI yogInuM citta vivekI bane che. atyAra sudhI IndriyonI viSayagrahaNanI pravRtti upAdeya jaNAtI hatI. paraMtu have heyopAdeyano viveka prApta thavAthI te heya jaNAya che. bALakonI dhULamAM ramavAnI kriyA jema asAra tuccha ane nirarthaka jaNAya che, tema cakravartyAdinA sukha bhogavavAnI paNa bhavaceSTA asAra tuccha nirarthaka ane mahApAyanuM kAraNa jaNAya che. e krIDA karatI vakhate svabhAvathI ja te asuMdara ane asthira(kSaNasthAyinI) hovAthI(jaNAtI hovAthI) A dRSTimAM lajjAnuM kAraNa lAge che. evI krIDA, karmayoge karavI paDatI hovA chatAM te vakhate lajjA anubhavAya che... ItyAdi upayogapUrvaka vicAravuM. sUkSmabodha ane Indriyono pratyAhAra A beno sumeLa A sthirAdaSTimAM jovA maLe che. sUkSmabodhanuM apratima sAmarthya Indriyone viSayavikArathI dUra rAkhe chee samajI zakAya che. 1128-311 *** sthirAdaSTimAM mumukSu AtmAo zarIra ghara dhana vagere bAhyabhAvone mRgajaLa, AkAzamAM rahelA gaMdharvanagarAdi ane 5
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ svapna vagerenI jema atAttvika jue che. sUkSma bodhanA kAraNe bAhya bhAvone asAra tuccha ane heya vagere svarUpe jANIne tene atAtvika mAne che. samyarUpe pariNAma pAmelA jJAnathI bAhyabhAvo avAstavika che-e samajAya che. A rIte bAhyabhAvo jo atAtvika che to sthirAdaSTimAM tAttvika zuM che ?-evI jijJAsAmAM tattva jaNAvAya che tattvamatra paraMjyotisvibhAvaikamUrtikam / / vikalpatalpamArUDhaH, zeSaH punarupaplavaH // 24-4 // "jJasvabhAvasvarUpa paramajyotirUpa Atmatattva, A daSTimAM pAramArthika rUpe jaNAya che. bIjo badho, vikalpamAM(vikalpAtmaka talpa-zayyAmAM) ArUDha upaplava (bhrama) che." A pramANe cothA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke AtmAno jJasvabhAva(jANavAno svabhAva) che, te svarUpa ja Atmatattva che. paramajyotisvarUpa Atmatattva(jJAnasvarU5) ja pAramArthika tattva che. AtmAnA jJAna darzana... vagere guNomAM je bheda che te vyavahAranayane AzrayIne che. vastutaH nizcayanayanA abhiprAye paramajyoti svarUpa Atmatattva(jJAtAsvabhAva) paramArthathI sa e rUpane choDIne bAkI badho bhavaprapaca vikalpAtmaka zadhyArUDha hovAthI bhrama che. kAraNa ke temAM jevuM jaNAya che tevuM svarUpa nathI. mananA vikalpathI kalpeluM sAruM-narasuM
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane ISTa-aniTa. vagere svarUpa pAramArthika nathI. paraMtu manaHkalpita che. 24-4 sthirAdaSTimAM paramajyoti svarUpa Atmatatvane choDIne bAkIno badho bhavaprapaca upaptavasvarUpa bhAse che... e jaNAvIne tadantargata bhoganI bhayaMkaratA have jaNAvAya chebhvbhogiphnnaabhogo, bhogo'syAmavabhAsate / phalaM hyanAtmadharmatvAt, tulyaM yatpuNyapApayoH // 24-5 // Azaya e che ke anAdikALanI saMsArasukhanI Asaktine laIne bhavapraparA atyAra sudhI tattvasvarUpa jaNAto hato. emAM paNa atyAra sudhInI ajJAnadazA mukhya kAraNa hatI. sthirAdaSTimAM sUkSmabodha prApta thavAthI e ajJAnadazAno vigama thAya che. tethI samagra bhavapraparA upaplavasvarUpa jaNAya che. e bhavapraparAnA mULabhUta bhoganuM svarUpa A daSTimAM jevuM jaNAya che te jaNAvavA A pAMcamo zloka che. jeno akSarArtha "A sthirAdaSTimAM viSayono bhoga, saMsArasvarUpa sarpanI phaNAnA vistAra jevo bhayaThThara bhAse che. kAraNa ke AtmAno dharma na hovAthI puNya ane pApanuM phaLa samAna ja che." A pramANe che. kahevAno Azaya spaSTa che ke IndriyonA viSaya rUpAdi-janya sukhono saMbaMdha thavA svarUpa sukhano bhoga
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. atyAra sudhI atyaMta suMdara jaNAto e viSayajanyasukhano bhoga A daSTimAM prApta thayelA sUkSmabodhAdinA kAraNe bhavasvarUpa sarpanI phaNAnA vistAranI jema bhayaThThara bhAse che. kAraNa ke viSayajanya sukhono upabhoga ghaNAM ja duHkhonuM kAraNa che. prANIone duHkha pahoMcADyA vinA IndriyArtha-sukhano bhoga zakya ja nathI. tethI tenA bhogathI pApano baMdha thAya che ane tenA kAraNe bhara duHkhonI paraMparA prApta thAya che. yadyapi dharmathI puNya baMdhAya che ane tethI sukhanI prApti thAya che. A rIte dharmathI prApta thayelA sukhabhogathI duHkha prApta thatuM nathI, paraMtu puNya ane pApa : baMnnenuM phaLa (sukha ane duHkha... vagere) AtmAno dharma na hovAthI samAna ja che. vyavahArathI suzIlatva(suMdarazIla) ane kuzIlatvanA kAraNe puNya ane pApamAM bhinnatA hovA chatAM nizcayathI to puNya ane pApa baMnne saMsAramAM ja praveza karAvanArAM hovAthI ekasarakhAM ja che. kAraNa ke baMnnemAM saMsArapravezakatvasvarUpa kuzIlatva samAna ja che. Azaya samajI zakAya che ke je saMsAraprApaka che, temAM kuzIlatva manAya che ane je saMsAramocaka che, temAM suzIlatva manAya che e pramANe nizcayanayano abhiprAya che. vyavahAranayathI to laukika-vyavahArane anusarI suzIlatvAdine laIne puNya ane pApamAM tulyatA nathI. ra4-pA k
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmathI utpanna thayelA bhogone asuMdara nahi mAnavA joIe. kAraNa ke dharmathI te prApta thayelo hovAthI suMdara cheA zaMkAnuM samAdhAna karAya chedhrmaadpi bhavan bhogaH, prAyo'naya dehinAm / candanAdapi sambhUto, dahatyeva hutAzanaH // 24-6 // "dharmanA kAraNe paNa devalokAdimAM prApta thayelA bhogo (IndriyArthasukhabhogo) bahulayA prANIone anartha mATe thAya che. caMdanathI paNa utpanna thayelo agni bALe che ja." A pramANe chaThThI zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke dharmathI paNa prApta thayela IndriyArthaviSayasukhano bhoga anartha mATe thAya che. dharmanI ArAdhanAthI baMdhAyelA puNyayoge devalokAdimAM AtmAne viSayajanya sukhonA upabhoganI prApti thAya che. paraMtu te vakhate tevA prakArano pramAda karavAthI bahulatayA AtmAne anarthanI prApti thAya che. zlokamAM proDanA' ahIM je praya' padanuM upAdAna karyuM che, tenuM kAraNa e che ke koI vAra zuddhadharmane prApta karAvanAra bhogo tevA prakAranA pramAdanuM kAraNa banatA nathI. tethI tenA nivAraNa mATe prAya" padanuM upAdAna karyuM che. atyaMta anavadya (cokkasa ja mokSamAM abAdhako evA zrItIrthaMkarapadanI prApti svarUpa phaLanI siddhi thavAthI tevA prakAranA puNyanI zuddhinA viSayamAM Agamano pakSapAta
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavAthI dharma ja jemAM sArabhUta che evA cittanI upapatti thAya che. puNya ane zuddhine uddezIne AgamamUlaka kriyAno Agraha rAkhavAthI cittamAM dharmanuM ja prAdhAnya rahe che. tyAM bhogasukhanuM prAdhAnya rahetuM nathI. jethI te dharmathI prApta thayelA bhogo mokSabAdhaka banatA nathI. bAkI to dharmathI paNa prApta thayelA bhogo prANIone anartha mATe ja thAya che. A vAtane daSTAMtathI samajAvatAM zlokanA uttarAddhathI jaNAvyuM che ke caMdanathI paNa arthAt svabhAvathI ja tevA prakAranA zItasvabhAvavALA caMdanathI paNa utpanna thayelo agni bALe che ja. kAraNa ke agnino dAhaka svabhAva che. e dAhaka svabhAvanI parAvRtti(pheraphAra) zakya banatI nathI. koI vAra maMtrAdithI adhiSThita agni nathI paNa bALatoA vAta sarvalokaprasiddha che. A pramANe pUrvAcAryabhagavaMto jaNAve che-e yukta che. kAraNa ke je aMzamAM jJAnAdi che te aMze nizcayanayanI apekSAe baMdhana nathI. jeTalA aMzamAM pramAdAdi che teTalA aMze baMdhana che ja. AthI samajI zakAze ke zrI tIrthaMkaranAmakarma ane AhArakazarIranAmakarma vagerenA baMdhanA kAraNa tarIke anukrame samyaktva ane saMyama(sarvavirati) vagerene je varNavAya che, te upacArathI jaNAvAya che. zrI tIrthaMkara-nAmakarma vagerenA baMdhanA kAraNa vastuta: samyaktvanI sAthe avazya rahelA yoga(manoyogAdi) ane kaSAya che. tenI sAthe niyame karI rahelA samyakatvAdimAM to, temAM (yogAdimAM) rahelI tevA TAGS A 10
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAranI (zrI tIrthaMkaranAmakarmAdinI) baMdhakAraNatAno upacAra karAya che. A rIte spaSTapaNe samajI zakAze ke sthirAdaSTimAM sUkSmabodhanI prApti thaI hovAthI Indriya ane tenAthI grahaNa karAtA viSayono saMbaMdha vagere bAhya nimitto karmabaMdhanI pratye kAraNa banatAM nathI. paraMtu te udAsIna ja rahe che.. AthI vizeSa A viSayanuM varNana graMthakAra paramarSie vistArathI anyatra karyuM che. jijJAsue te mATe 'adhyAtmasAra' vagere graMthonuM adhyayana karI levuM joIe. 24- 6 upara jaNAvyA mujaba sthirAdaSTimAM bhogajanyasukho asAra pratIta thAya che... e jaNAvyuM; paraMtu bhogajanya sukhanA upabhogathI bhogecchAnI nivRtti thAya che, je yoganI prAptino upAya che tethI bhogane asAra mAnavA joIe nahi-A zaTTAnuM samAdhAna karAya cheskndhaat skandhAntarArope, bhArasyeva na tAttvikI / icchAyA virati bhogaat, tatsaMskArAnatikramAt // 24-7 // bhogasukhanA upabhogathI thanArI IcchAnivRtti, eka khabhA uparathI bIjA khabhA upara mUkavAnA kAraNe thanArI bhAranI nivRttinI jema tAtvika nathI. kAraNa ke tyAM bhogajanya sukhanA saMskAronuM atikramaNa thayeluM nathI. A pramANe sAtamA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che wwwvA jas
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke viSayonA bhogathI IcchAnI(viSayecchAnI) nivRtti thAya che, paraMtu te tAttvika nathI. kAraNa ke te vakhate karmabaMdhanA kAraNe utpanna thayelA bhoganA saMskAro (vAsanAAsakti...vagere svarUpa saMskAro) paDelA ja che, te gayA nathI. tevA prakAranA saMskAro to tyAre jAya che ke jyAre tenAthI viparIta saMskAronI(bhoganI asAratAdinI) bhAvanAthI te saMskArone atyaMta maMda banAvavAmAM Ave. IcchAno viccheda thavAthI athavA to mAtra saMskAranA tirodhAnathI saMskArano atikrama(sarvathA apagama) thato nathI. saMskAranI vidyamAna avasthAmAM bhogathI bhoganI IcchAnI je virati-nivRtti thAya che, te tAttvika nathI. eka khabhA upara mukAyelA bhArane bIjA khabhA upara mUkavAmAM Ave tethI bhArano apagama vastuta: thato nathI. sAmAnya rAhata thayelI jaNAya kharI, paNa te vAstavika nathI. basa ! AvI ja avasthA bhogathI thanArI IcchAnivRttinI che. A rIte sthirAdaSTimAM bhoganI asAratAnuM vibhAvana karavAthI sthirAdaSTimAM sthiratA prApta thAya che. evI sthiratA prApta thavAthI yogIne alaulya(lolupatAno abhAva) vagere guNo prApta thAya che-ema yogAcAryo kahe che. alaulya, Arogya, aniSThuratA, zubhagaMdha, alpamUtrapurISa, krAMti, prasAda ane svaranI saumyatA-A yoganI pravRttinAM prathama cihno che. te te viSayomAM maitrI vagerethI 12 *****ER ER HER ER kAmano A B C D E F *************
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsita citta, prabhAvavaMtuM citta, vairyavALuM citta, zItoSNAdi dvandrothI aparAbhava, ISTa vastunI prApti tema ja janapriyatna yogIone hoya che. doSono vigama, parama tRmi, aucityapUrNa vyavahAra, zreSTha koTinI samatA; vairAdino nAza ane RtabharA prajJA-A niSpannayoganAM cihno che-A pramANe yogAcAryoe jaNAvyuM che. IndriyonI capaLatAne lolupatA kahevAya che. viSayonI pAchaLa doDatI Indriyo viSayonI lolupatAne jaNAve che. yogIjanomAM evI lolupatA hotI nathI. temanuM zarIra rogarahita hoya che. mana niSphara hotuM nathI. zarIra sugaMdhI hoya che. laghunIti ane vaDI nIti alpa hoya che. zarIranI kAMti ane prasannatA suMdara hoya che. svaramAM saumyatA hoya che. A badhA guNo, yogIonA yoganI zarUAtamAM hoya che. sarva jIvAdinA viSayamAM e yogIonuM citta maitrI vagere bhAvanAthI bhAvita hoya che. viziSTa puNyathI prabhAvavaMtuM ane game tevA du:khanA prasaDAmAM dhairyavALuM citta hoya che. zIta-uSNa, sukha-duHkha ke mAna-apamAna.. ItyAdi indomAM teo parAbhava pAmatA nathI. yoganI sAdhanAmAM abhISTa vastunI prApti sahaja rIte temane thAya che ane yoganA prabhAve teo lokomAM priya thatA hoya che. tema ja yoganI siddhi thavAthI teonA doSo kSINa thAya che; teone parama tRmi, aucityapUrNa yoga ane adbhuta samatA prApta thAya che. temanA vaira-virodhAdi nAza pAme che mA ja javA txxxxxxxxxxxxx
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane teone tambarA prajJA (prAtijajJAna) prApta thAya che... A badhAM lakSaNo siddha thayelA yoganAM che. yogAcAryoe jaNAvelA e guNo ahIM paNa sthirAdaSTinI prApti pachI sahaja rIte ja zarU thAya che. yogAcAryoe jaNAvelA alaulya vagere guNonuM vistArathI varNana yogadaSTi eka parizIlana'mAM A pUrve karyuM che. jijJAsue te tyAMthI jANI levuM joIe. 24-zA *** have chaThThI kAMtAdaSTinuM varNana karAya chedhaarnnaa prItaye'nyeSAM, kAntAyAM nityadarzanam / nAnyamut sthirabhAvena, mImAMsA ca hitodayA // 24-8 // "kAMtAdaSTimAM darzana nitya hoya che, anya janone prIti Upaje evI dhAraNA prApta thAya che. sthiratAnI prApti thayelI hovAthI anyamud nAmano doSa naDato nathI. tema ja hitanA udayavALI mImAMsA prApta thAya che."-A pramANe AThamA zlokano sAmAnyartha che. eno Azaya e che ke pUrve jaNAvyA mujaba sthirAdaSTimAM sUkSma bodhanI prApti thavAthI uttarottara sthiratA vadhatI hovAthI kAMtAdaSTimAM darzana nitya hoya che. tArAonI prabhA jevuM e darzana (bodha) kyAre paNa maMda banatuM nathI, satata prakAze che. kAMtAdaSTimAM yoganAM ATha yamAdi amAMthI chaThThI dhAraNA nAmanA yogAnunI prApti thAya che. dhAraNAnuM svarUpa have
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI varNavAze. A dhAraNA sAmAnyathI anya jano mATe prItinuM kAraNa bane che. A daSTimAM prApta thayelI sthiratAne laIne yoganA bAdhaka evA doSomAMthI "anyamud nAmanA doSano abhAva thAya che. yoga ane tenA sAdhanane choDIne anyatra harSa thato nathI. kAraNa ke A daSTimAM e atattvabhUtano pratibhAsa thato nathI. Azaya e che ke kAMtAdaSTimAM samyagdarzananI prApti thayelI hovAthI mokSa sAdhaka tattvane ja tattvasvarUpe pratIta karAya che. ene choDIne anya saghaLuM ya atattvasvarUpa pratIta thatuM hovAthI sAdhakane e badhuM yAda ja AvatuM nathI. jethI anyatra harSa-AnaMda thavAno prasa Avato nathI. tema ja anyadarzanonA zravaNAdimAM paNa citta jatuM nathI. zrI vItarAga paramAtmAe upadezelA paramatAraka mokSamArgane choDIne anyatra tattvano pratibhAsa thato na hovAthI "anyamud doSa raheto nathI. zrI SoDazaka eka parizIlana... vageremAM anyamud vagere doSonuM nirUpaNa vistArathI karyuM che. jijJAsuoe enuM anusaMdhAna karI levuM joIe. aSAdi ATha guNomAMthI mImAMsAguNanI prApti A daSTimAM thAya che. sthirAdaSTimAM prApta thayelA sUkSma bodhanA sAmarthyathI sadvicArAtmaka mImAMsAnI prApti thAya che, jenuM phaLa samyajJAna che. tattvanI prApti mATe mImAMsA, eka mahattvanuM sAdhana che. tattvano bodha(jJAna) pAmyA pachI
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadasanI vicAraNA karavAmAM Ave nahi to tattvanI prApti nahi thAya. sadasanI vicAraNA karavAnuM kharekhara ja Avazyaka hovA chatAM Aje enI AvazyakatA ApaNane jaNAtI nathI. tattvanI pratipatti mATe e mImAMsA karyA vinA cAle evuM nathI. sthirAdaSTimAM prApta thayelo bodha jema jema vadhavA mAMDe tema tema A saMsArano uccheda kaI rIte thAya ItyAdinI ciMtA svarUpa sadvicAraNA (mImAMsA) paNa vadhatI jAya che. aMte ethI sabhyajJAnanI prApti dvArA AtmAne sarvaviratisvarUpa tattvanI prApti thAya che. 1128-611 *** dhAraNAnuM svarUpa varNavAya che dezabandho hi cittasya, dhAraNA tatra susthitaH / priyo bhavati bhUtAnAM dharmekAgramanAstathA // 24 - 9 // " "zarIranA eka deza(nAbhi vagere)mAM cittane bAMdhI rAkhavA svarUpa dhAraNA che. te dhAraNAmAM sArI rIte sthiratAne pAmelA yogI prANIone priya bane che ane dharmamAM ja lAgelA manavALA bane che.''-A pramANe navamA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke nAbhicakra (nAbhimaMDala-nAbhi), nAsikAno agrabhAga ane hRdayakamala vagere zarIranA eka deza upara athavA bAhya devAdiviSaya upara cittane sthira karavA svarUpa dhAraNA che. atyAra sudhI IN THE ***** ENNEN 16 EN IN A A HE ************
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ aprazasta evA strI vagere padArthomAM citta ekAgra hatuM. e aprazasta viSayono parihAra(tyAga) karI zarIranA te te dezAdine vize citta jyAre sthira bane che, tyAre cittane dhAraNAnI prApti thAya che. yogasUtra(3-1)mAM paNa jaNAvyuM che ke-devavizeSanI sAthe je cittano saMbaMdha che, tene dhAraNA kahevAya che. A dhAraNAmAM yogI susthita hoya che. kAraNa ke temanuM aMtaHkaraNa maitrI pramoda karuNA ane mAdhyacya... ItyAdi suprasiddha bhAvanAothI vAsita hoya che. pAMca yama(ahiMsAdi) ane zauca saMtoSa tapa svAdhyAya tathA IzvaranuM praNidhAna svarUpa pAMca niyamo sArI rIte abhyasta thayelA hoya che. pavAsanAdi Asanone jItanArA hovAthI (arthAt Asana siddha thavAthI) yogI zvAsa-prazvAsanA vikSepane dUra kare che. Indriyone viSayavikArothI dUra rAkhavAnA kAraNe sahaja rIte ja yogIonuM zarIra saraLa hoya che. zIta-uSNa, harSa-viSAda ane mAnApamAna ItyAdi dvandrone yogI jItI le che ane samrajJAtayoganA abhyAsamAM tatpara hoya che. tethI yogIjano dhAraNAmAM susthita hoya che. AthI teo sarva lokone priya bane che tema ja ekAgramanathI dharma karanArA teo bane che. 24-9 dhAraNAmAM yogI dharmane vize ekAgramanavALA bane
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ che-enuM kAraNa jaNAvAya che asyAmAkSepakajJAnAnna bhogA bhavahetavaH / zrutadharme manoyogAcceSTAzuddhe yathoditam // 24-10 // kAMtAdaSTimAM cittAkSepaka jJAnanA kAraNe mRtadharmaAgamamAM nitya manano saMbaMdha hovAthI pravRttinI zuddhine laIne bhogo bhavanA hetu banatA nathI. jema kahyuM che ke je zlo.naM. 11mAM jaNAvAze)"-A pramANe dazamA zlokano sAmAnya artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke saMsAranI koI paNa pravRttimAM A daSTine pAmelA yogIne AnaMda Avato nathI. sthirAdaSTimAM prApta karelA samyagdarzana ane samyajJAnanA prabhAve e yogIonuM citta A daSTine laIne mokSa ane tenAM prAsa-aprAsa sAdhanomAM ja lAgI rahe che. te te karmanA udaye kAyAnI aviratipratyayika kriyA karatA hoya tyAre paNa A daSTimAM rahelA yogIonuM citta AgamamAM ja lIna hoya che. cittane pakaDI rAkhanAra AkSepaka jJAnanA kAraNe, pAMceya IndriyonA te te viSayono bhoga bhavanuM kAraNa banato nathI. kAraNa ke te vakhate ceSTApravRttinI zuddhi hoya che, je mananI nirmaLatAthI thAya che. prApta thayelAM sAdhanono yogya rIte upayoga karI aprApta sAdhanone prApta karavAnuM kArya A daSTimAM sarasa rIte thAya che. sAdhana sAdhanAMtarane lAvI na Ape to prApta sAdhana siddhinAM kAraNa nahIM bane. A daSTimAM sAdhanano upayoga
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI aprApta sAdhananI prApti mATe yogI pUrNapaNe prayatnazIla hoya che. A daSTinI e eka adbhuta siddhi che. maLelAM sAdhanono yogya rIte upayoga karI na zakavAnA kAraNe ghaNA-kharA sAdhako sAdhanAmArgathI vicalita banyA che... ItyAdi ahIM yAda rAkhavuM. ra4-1nA * upara jaNAvelI vAtanuM samarthana karAya che. Azaya e che ke dazamA zlokamAM yathohita-A padathI jema ke kahyuM che e pramANe jaNAvyuM hatuM, te have jaNAvAya che mAyAmbhastattvataH pazyannanudvignastato drutam / tanmadhyena prayAtyeva, yathA vyAghAtavarjitaH // 24-11 // yogadaSTisamuccayamAM (zlo.naM. 165) pU.A.bha.zrI. haribhadra sU. mahArAjAe pharamAvyuM che ke-"jema vRkSanI chAyAmAM jaNAtA pANIne jeo pANIno AbhAsa samaje che-e pANI vAstavika rIte pANI nathI ema mAne che, teo temAMthI koI paNa prakAranA vighna vinA ugathI rahitapaNe tarata ja nIkaLI jAya che.'-A pramANe agiyAramA zlokano sAmAnyartha che. kahevAno Azaya spaSTa che ke mRgajaLane je mRgajaLa svarUpe ja jANe che te udvega pAmyA vinA avarodharahitapaNe te mRgajaLamAMthI jaladIthI nIkaLI jAya che. kAraNa ke mAyApANI vAstavika rIte pramANamAM avarodha karavA samartha - 1
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja nathI. A pramANe A zlokathI daSTAMtanuM varNana karyuM che. teno upanaya have pachInA zlokathI jaNAvAya che. |/ra4-11AA. *** upara jaNAvyA mujaba daSTAMtanuM varNana karIne have teno upanaya jaNAvAya chebhogaan svarUpataH pazyaMstathA mAyodakopamAn / bhuJjAno'pi hyasaGgaH san, prayAtyeva paraM padam // 24-12 // "tema ja pAMca IndriyonA viSayonA bhogane svarUpathI asAra tarIke jANanArA yogI mRgajaLa jevA e bhogone bhogavato hovA chatAM temAM Asakta banyA vinA parama padane prApta kare ja che."-A pramANe bAramA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke Indriya ane rUpAdi arthanA saMbaMdha(grahaNa) svarUpa bhogone jeo vAstavika rIte mRgajaLajevA asAra jANe che teo te karmathI AkSita (kheMcAIne AvelA) bhogone bhogavatA hovA chatAM temAM Asakta banatA nathI. tethI A daSTine prApta karelA yogIjano pAMceya IndriyonA viSayasukhone paramArthathI asAra mAnatA hovAthI temAM abhiSya-rAga ryA vinA paramapade jAya che ja. kAraNa ke teone viSayopabhogamAM abhivUDa na hovAthI paravazatA nathI. AthI koI paNa prakAranA avarodha vinA teo paramapade jAya che. A chaThThI daSTimAM was as a s2)
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ e eka adbhuta siddhi che ke bhoganI paNa pravRtti mokSa pratyenA prayANano avarodha karanArI banatI nathI. 24-12aa * upara jaNAvelI vAtanuM vyatirekamukhe samarthana karAya chebhogtttvsy tu puna, na bhavodadhilaGghanam / mAyokaMTAvezatene rAtIda : pathA ra4-rA viSayanA bhogane je pAramArthika mAne che tene bhavasamudrathI taravAnuM zakya banatuM nathI. mRgajaLane jeNe vAstavika jaLa mAnyuM che te, te mArgathI kaI rIte jAya ?" kahevAno Azaya e che ke upara jaNAvyA pramANe bAramA zlothrI e jaNAvyuM che ke bhogane pAramArthika rIte atattvasvarUpa jeo mAne che teo bhoganI pravRttimAMthI paNa avarodha vinA paramapade jAya che jaenA vyatirekaabhAva svarUpe A zlokathI pUrvokta vAtanuM ja samarthana karAya che. jeo pUrve jaNAvyA mujaba bhogane atattvasvarUpa mAnatA nathI paraMtu bhogone svarUpathI(vAstavika rIte) tattvasvarUpa ja mAne che teo bhavasamudranuM ullaMghana karI zaktA nathI. A vAta zlokanA uttarArdhathI daSTAMta dvArA samajAvI che. eno Azaya e che ke je mArgamAM mRgajaLa www w w w w w w w waa ja
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ che; te mRgajaLane je mANasa paramArthathI jaLa ja mAne che, evo kyo te mANasa che ke te mArge jAya ? arthAH evo koI paNa te mArge jAya ja nahi. kAraNa ke mAyA pANImAM tene vAstavika pANInuM jJAna thayuM che... ItyAdi spaSTa che. ra4-13 *** bhogane pAramArthika tattvasvarUpa mAnanArane bhavasamudrane taravAnuM azakya che enuM kAraNa je che te jaNAvAya che sa tatraiva bhavo(yo)dvigno, yathA tiSThatyasaMzayam / mokSamArge'pi hi tathA, bhogajambAlamohitaH // 24-14 // jene mAyA pANImAM pANIno daDha Avela che te bhavamAM (bhayathI) udvega pAmelo, jema tyAM Ubho ja rahe che tema bhogarUpa kAdavamAM moha pAmelo te, mokSamArgamAM paNa Ubho ja rahe che." A pramANe caudamA zlokano akSarArtha che. eno Azaya samajI zakAya che ke mAyApANI hovA chatAM jene temAM "e pANI ja che evo cokkasa nirNaya che, e te mArgamAM Ubho rahI ja jAya che; paraMtu saheja paNa AgaLa jato nathI. kAraNa ke mAyA pANImAM tene jalanI buddhi thayelI che. AgaLa pANI che ja ema mAnanAra AgaLa jAya ja nahi-e samajI zakAya che. AvI ja rIte bhoganA kAraNabhUta zarIra, viSayo ane Indriyo vagerenA prapa(mAyA)thI moha pAmelA
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyajJAna-darzana-cAritra svarUpa mokSamArge jatA ja nathI, jyAM che tyAM ja UbhA rahe che. kAraNa ke temane bhoga pAramArthika jaNAya che, mokSamArga pAramArthika jaNAto nathI. 24-14 *** A rIte zlo.naM. 11 thI 14 sudhInA cAra zlokothI akSarazaH yogadaSTisamuccayanA zloka naMbara 165 thI 168 sudhInA cAra zlokomAM jaNAvelI vAtanuM varNana karyuM. ethI samajI zakAya che ke bhogane pAramArthika na mAnavAnA kAraNe kAMtAdaSTimAM mokSamArgamAM cokkasapaNe daDhatApUrvaka gamana thAya che. paraMtu bhoganI pravRtti cAlatI hovAthI te dharmano bAdha karanArI to bane ja ne ? A zAnuM have samAdhAna karAya che dharmazaktiM na hantyasyAM, bhogazakti balIyasIm / hanti dIpApaho vAyurvvalantaM na davAnalam // 24-15 // A kAMtAdaSTimAM balavatI evI dharmazakitane bhogazakti haNatI nathI. kAraNa ke dIpakane dUra karanAra vAyu baLatA evA dAvAnaLane dUra karato nathI.'-A pramANe paMdaramA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke A chaThThI kAMtAdaSTimAM pUrve jaNAvyA mujaba bhogone atattva svarUpa cokkasapaNe jANI lIdhelA hovAthI temAM svArasika pravRtti thatI nathI. tevA prakAranA sunikAcita karmanA yoge
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvI paDelI e bhoganI pravRtti hoya che. e karmokSima hovAthI nirbaLa hoya che. enI apekSAe dharmanI zakti svAbhAvika hovAthI atyaMta prabaLa che. kAraNa ke A daSTine pAmelA puNyAtmAo mAyApANInI jema bhogane cokkasapaNe pAramArthika nathI ja mAnatA. tethI niraMtara svabhAvathI ja pravartatI prabaLa dharmazakitane haNavAnuM sAmarthya taddana ja nirbaLa paravaza evI bhogazaktimAM saheja paNa nathI. A vAtanuM samarthana zlokanA uttarArdha dvArA daSTAMtathI karAya che. jeno Azaya spaSTa che ke dIpakane dUra karanAra pavana dAvAnaLane bujhavavA samartha na ja bane. kAraNa ke game teTalo virodhI hoya to ya nirbaLa hoya to te kazuM ja karI zake nahi. uparathI te baLavAna hovAthI dAvAnalAdinI pratye sahAyaka bane che. A rIte ahIM paNa balavatI dharmazaktine avazyabhogya karmano kSaya karavAmAM bhogazakti sahAya kare che. bhogazakti nirbaLa hovAthI dharmazaktine rokatI nathI. - yadyapi sthirAdaSTimAM paNa jJAna hovAthI bhogonI pravRtti akiMcitkara che, topaNa sthirAdaSTimAM bhoganI pravRttimAM pramAda paNa sahakArikAraNa che. kAMtAdaSTimAM dhAraNAnA kAraNe jJAnano utkarSa thato hoya che. tethI bhogomAM pramAdanuM sahakAritva hotuM nathI. gRhasthone paNa A daSTimAM upacArathI sAdhupaNuM hoya che. bhaviSyamAM khUba ja najIkanA kALamAM gRhasthonI A sthiti sAdhutvanuM kAraNa bane che.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ tethI kAraNamAM kAryano upacAra karAya che. gRhasthone A kAMtAdaSTimAM cAritramohanIyakarmano udaya hovAthI saMyama sthAnono lAbha thato nathI. paraMtu kyAre paNa cAritravirodhI pariNAma saheja paNa thato nathI. A pramANe zrImad haribhadrasUrIzvarajI mahArAjano Azaya che. 24-15 **** chaThThI daSTimAM prAma thayelI mImAMsAnuM phaLa varNavAya che mImAMsA dIpikA cAsyAM mohadhvAntavinAzinI / tattvAlokena tena syAnna kadApyasamaJjasam || 24-16 // 9 '"mohasvarUpa aMdhakArano vinAza karanArI dIpikA samAna mImAMsA kAMtAdiSTamAM hovAthI tenA tattvaprakAzanA kAraNe kayAre paNa asamagrasa pravRtti thatI nathI.''-A pramANe soLamA zlokano artha che. enuM tAtparya spaSTa che. mImAMsA sadvicArasvarUpa che, je ajJAnatimirano vinAza karatI hovAthI dIpikAsvarUpa che. te dIpikAnA paramArtha prakAzathI kyAre paNa asamagrasa(avicArI) kRtya thatuM nathI. kAraNa ke enuM nimitta ajJAna che. paraMtu eno vinAza to mImAMsAthI thayo che. tethI kyAre paNa avicArI pravRtti thatI nathI. / / 24-16 // *** 25 HNGU TE A
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ have sAtamI prabhASTinuM varNana karAya chedhyaansaaraa prabhA tattvapratipattiyutA rujA / varjitA ca vinirdiSTA, satpravRttipadAvahA // 24-17 // dhyAnanA sAravALI prabhASTi che, je tattvaprattipattithI yukta hoya che, doSathI rahita hoya che ane sa-vRtti- padane vahana karanArI jaNAvAI che."-A pramANe sattaramA zlono akSarArtha che. eno Azaya e che ke A sAtamI daSTi yoganA aDabhUta dhyAnathI manane haranArI che. arthAt priya bane che. vAstavika svarUpanA anubhava svarUpa tattvapratipatti nAmanA yogaguNanI ahIM prApti thAya che. "A Ama ja che... ItyAdi prakAranA daDha nirNayane tattvapratipatti kahevAya che. A pUrve prApta thayelI tattvamImAMsAnA kAraNe jJAnanA viSayano daDha nirNaya thavAthI te te viSayamAM pravRtti ke nivRttinuM kAraNa, jJAna banatuM hoya che. jJAna, zraddhA ane pravRtti-A traNano saMvAda ja vastutaH tattvapratipatti che. e saMvAda A daSTimAM pahelI vAra ja jovA maLe che. A pUrve jJAna, zraddhA ane pravRtti : A traNano samAgama thayo na hato, je A daSTimAM thAya che. tethI mumukSune sahaja rIte ja jJAnAdinA viSayamAM AdarAtizaya pragaTe che. ene laIne mumukSu zrI vItarAga paramAtmAnI AjJA mujaba akhaMDitapaNe anuSThAna karavA samartha bane che. tethI te te anuSThAnamAM koI paNa prakAranI
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ alanA thatI nathI. evI skUlanAsvarUpa doSane anuSThAnano roga kahevAya che, je rum nAmanA doSasvarUpe ahIM yogamArgamAM prasiddha che. A sAtamI daSTimAM e gU doSano abhAva hoya che. e rudoSathI anuSThAnasAmAnyano uccheda thato nathI. paraMtu niraticAra anuSThAnano nAza thato hoya che. tethI sAticAra anuSThAna hovA chatAM vivakSita phaLanI prApti thatI nathI. sAtamI daSTimAM evI avasthA hotI nathI. A daSTi sapravRttipada (asanAnuSThAna)ne prApta karAvanArI che. sampravRttipadanuM svarUpa have pachI jaNAvAze. 24-1LI. dhyAnanuM svarUpa varNavAya checittsy dhAraNAdeze, pratyayasyaikatAnatA / dhyAnaM tataH sukhaM sAramAtmAyattaM pravarttate // 24-18 // dhAraNAnA viSayamAM, mananI zAnasaMbaMdhI je ekAgratA che tene dhyAna kahevAya che. tethI sArabhUta svAdhIna evuM sukha pravarte che." A pramANe aDhAramA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke sUryanI prabhA jevI prabhA che jenI evA bodhavALI A daSTimAM dhyAnasvarUpa yoganA akhanI prApti thAya che. cittanI dhAraNAnA viSayamAM je pratyayaeNkatAnatA che, tene dhyAna kahevAya che. je viSayanI dhAraNA che tenAthI visadaza evA pariNAmano parihAra
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ karIne sadaza pariNAmanI dhArAmAM je citta lAgI rahe che, tene pratyayanI(jJAnanI) ektAnatA(ekAgratA) kahevAya che. pAtalayogasUtramAM A aMge jaNAvyuM che ke "tatra pratyarthatInatA dhyAne rU-rA arthodda dhAraNAnA te te viSayamAM je dhyeyAkAra cittanI ekAgratA, tene dhyAna kahevAya che. je viSayamAM dhAraNA vaDe cittavRtti lagADelI hoya te viSayamAM vijAtIyavRttipravAhathI rahita sajAtIya vRttino niraMtara pravAha karI devA svarUpa dhyAna che. Azaya e che ke jenuM dhyAna karAya che te viSayaka ja cittavRttino pravAha rahe, paNa anyaviSayakacittavRttino pravAha rahevo nA joIe. Ane ja vijAtIya pratyayathI rahita sajAtIyapratyayapravAha kahevAya che. sAmAnyathI dhAraNAnA viSayamAM jJAnanI je ekatAnatA che, tene dhyAna kahevAya che. sthUladaSTie dhyAna ane dhAraNA : e bannemAM rahelA bhedane samajavo hoya to mULabhUta viSayamAM cittanI ekAgratA-e dhAraNA che ane enA vyApyabhUta avAMtara eka viSayamAM cittanI ekAgratAe dhyAna che. dhAraNAmAM mULaviSayanI AsapAsa ja citta pharatuM rahe che. jyAre dhyAna vakhate te viSayanA ekadezabhUta viSayamAM ja citta sthira bane che... ItyAdi yoganA jJAtAo pAsethI samajI levuM joIe. A dhyAnathI parama utkRSTa evA sukhanI prApti thAya che; je AtmAyatta
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ (svAdhIna) hoya che, bIjAne AdhIna hotuM nathI. (24-18 sukha ane duHkhanuM svarUpa jaNAvAya chesrvN paravazaM duHkhaM, sarvamAtmavazaM sukham / etaduktaM samAsena, lakSaNaM sukhaduHkhayoH // 24-19 // parAdhIna badhuM du:kha che ane svAdhIna badhuM sukha che-A pramANe saMkSepathI sukha ane duHkhanuM svarUpa munioe jaNAvyuM che. A pramANe ogaNIsamA zlokano artha spaSTa che. eno Azaya Ama to khUba ja spaSTapaNe samajI zakAya che. paraMtu ene zraddheya banAvavAnuM khUba ja kaThina che. graMthakAraparamarSie jaNAvelI e vAtano vicAra karIe to na samajI zakAya evI e vAta nathI. saMsAramAM pApanA udayathI prApta thatuM duHkha to duHkha che ja. paraMtu puNyathI prApta thatuM sukha paNa duHkhasvarUpa ja che. kAraNa ke te du:khanI jema ja karmanA udayathI prApta thatuM hoya che. AtmA ane tenA guNone choDIne anya zarIra vagere saghaLA ya padArtho para che. saMsAranuM koI paNa sukha e parapadArthane AdhIna che, tethI te duHkhasvarUpa che. parapadArthanI apekSA e moTAmAM moTuM duHkha che. karmajanya zreSThamAM zreSTha sukho paNa duHkhanAM kAraNa hovAthI duHkhasvarUpa che.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ AthI samajI zakAze ke dhyAnanA kAraNe utpanna thanAruM sukha ja vAstavika sukha che. kAraNa ke te svAdhIna (Atmaviza) che. puNyanA udayathI prApta thanAruM koI paNa sukha parAdhIna hovAthI duHkhasvarUpa ja che. puNyanA udayathI prApta thanAruM sukha vastutaH sukha ja nathI. kAraNa ke temAM sukhanuM lakSaNa nathI, paraMtu temAM du:khanuM lakSaNa che. yogadaSTi samuccayamAM (zloka naM. 173) e pramANe jaNAvyuM che kepuNyanA udayathI prApta sukha paNa paravaza che-e nizcita che. kAraNa ke puNya AtmAdithI para che. tethI puSyanI apekSAvALuM sukha paNa duHkharUpa ja che. kAraNa ke paravazatA svarUpa duHkhanuM lakSaNa e sukhamAM sata thAya che. A rIte dhyAnathI utpanna thayeluM sukha ja tAttvika sukha che-e spaSTa che. ahIM yogadaSTisamuccayanA zlo.naM. 173mAM cothuM pada "dhyAna tAttvi suham' A pramANe che. tenA sthAne e graMthamAM takSaniyoga: A pramANe pATha che, jeno artha upara jaNAvyo che. 24-19nA * Atmavaza sukha hovAthI mahAtmAone te niraMtara hoya che, te jaNAvAya che dhyAnaM ca vimale bodhe, sadaiva hi mahAtmanAm / sadA prasRmaro'nabhre, prakAzo gagane vidhoH // 24-20 // nirmaLa bodha hote chate mahAtmAone sadAne mATe
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna hoya che; meghadhI rahita AkAzamAM sadAne mATe caMdramAno prakAza prasarato hoya che."-A pramANe visamAM zlokano artha che. kahevAno Azaya spaSTa che ke A sAtamI daSTimAM sadAne mATe nirmaLa bodha hovAthI dhyAna paNa sadAne mATe hoya che. kAraNa ke nirmaLa bodha niyata ja dhyAna hoya che. nirmaLa bodhathI potAnA zuddha svarUpanI pratIti thavAthI tene pragaTa karavA mATe mumukSu AtmAonuM mana mAtra mokSamAM lAgyuM hoya che. e rIte citta mokSamAM sthira banatuM hovAthI ahIM sadAne mATe dhyAna hoya che, tethI ja dhyAnathI janya evuM svAdhIna sukha A daSTimAM niraMtara hoya che. e sukhanA kAraNe game tevI pravRttithI paNa dhyAnano viccheda thato nathI. spaSTa kSayopazamanA kAraNe utpanna thayelA nirmaLa bodhanA prabhAve tAttvika sukhano anubhava thavAthI atAtvika sukhamAM rati thatI nathI. karmayoge prApta thayelA viSama saMyogone paNa mokSanI prAptine anukULa banAvavAnI kuzaLatA A daSTimAM prApta thatI hoya che, je nirmaLa bodhanI ja vizeSatA che. A vAtane daSTAMtathI khUba ja spaSTapaNe A lokanA uttarAddhathI samajAvI che. meghathI rahita AkAzamAM caMdramAno prakAza prasarato hoya che, tema A daSTimAM prApta thayelA spaSTa-nirmaLa bodhathI sadAne mATe dhyAna hoya che. tevA prakAranA svabhAvathI ja evI avasthA A daSTimAM
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya che. ra4-2I . * pUrvokta satkavRttipadanuM svarUpa varNavAya chestprvRttipdN cehAsaGgAnuSThAnasaMjJitam / saMskArataH svarasataH, pravRttyA mokSakAraNam // 24-21 // "A prabhASTimAM asaphanuSThAna-saMjJAvALuM satravRtti pada, pUrvaprayatnathI svabhAve pravRtti thatI hovAthI mokSanuM kAraNa bane che."-A pramANe ekavIsamA zlokano sAmAnya artha che. enuM tAtparya e che ke A sAtamI prabhASTimAM sa-vRttipada prApta thAya che. A pramANe pUrve (lo.naM. 17mAM) jaNAvyuM hatuM. e satyavRttipadanuM svarUpa A lothI jaNAvAya che. asakAnuSThAna' A nAmavALuM satvavRttipada che. e asAnuSThAna arthAt satpavRttipada saMskAranA kAraNe svarasataH thatI pravRttithI mokSanuM kAraNa bane che. A pUrvenA prayatnathI te te pravRttine anukULa evA saMskAra utpanna thAya che ane te te pravRttine karavAnI IcchA vinA svabhAvathI je pravRtti thAya che, te pravRtti saMskArathI ane svarasa(svabhAva)thI thAya che. AvI pravRtti pravRtti svarUpa hoya che. ene laIne A daSTimAM thatuM asaNAnuSThAna mokSanuM kAraNa bane che. Azaya e che ke daDha evA daMDathI cakanuM je bhramaNa
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che, te prAraMbhika bhramaNa daDha daMDanA prayogathI thayeluM hoya che. paraMtu pachI je cakanuM bhramaNa thAya che te cakamAM utpanna thayelA vega nAmanA saMskArathI thAya che. arthAt cakabhramaNanI paraMparA tenA vegAkhya saMskAranA anuvedhathI, svabhAvathI ja thAya che. tevI ja rIte ahIM paNa zarUAtamAM abhyAsathI dhyAna pachI tenA saMskArane laIne sahajapaNe ja dhyAnanA pariNAma jevA pariNAmano eka pravAha cAle che, jene asahAnuSThAna kahevAya che. ahIM sAtamA guNasthAnakano prarSa hoya che... ItyAdi samajI levuM. 24-21 A asaDAnuSThAnanuM varNana anyadarzanakAroe je rIte kyuM che, tenuM varNana karAya cheprshaantvaahitaasNgN, visabhAgaparikSayaH / zivavartma dhruvAdhveti, yogibhi gIyate hyadaH // 24-22 / / A asanAnuSThAnane prazAMtavAhitA, visabhAgaparikSaya, zivavatma ane dhuvAdhyA nAmathI yogIjano varNave che." A pramANe bAvIsamA zlokano akSarArtha che. kahevAno Azaya e che ke-sAkhyadarzananA jANakAro anuSThAnane, "prazAMtavAhitA'nA nAmathI varNave che. bauddho tene "visa bhAganA parikSaya rUpe jaNAve che. zaivo tene zivavatma kahe che ane mahAvratiko tene "dhuvAdhvA' tarIke jaNAve che. in a new waa vAla
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayakaSAyanI pariNatinA abhAvane prazAMtavAhitA' kahevAya che. viSayaSAyanI pariNatine utpanna karanArA saMskAronA abhAvane 'visabhAgaparikSaya' kahevAya che. avyavahita(vyavadhAnarahita-sAkSAt) mokSamArgane zivavatma ane dhruvAdhvA kahevAya che. sAmAnyathI A badhI avasthAo sAmarthyayoganI samIpanI che. anyatra varNavelI amRtAnuSThAnanI avasthAmAM ane ahIM varNavelI asahAnuSThAnanI avasthAmAM khAsa pharaka nathI. anuSThAnanA satata abhyAsathI paDelA daDhatara saMskAranA kAraNe AtmasAt thayeluM A asAnuSThAna bhAvaprakarSathI pUrNa hoya che. mokSanA nirmaLa pariNAma svarUpa Atmatava ja vastuta: asaddhAvasthA che. vastu sArAmAM sArI ane rAga saheja paNa nahIM-A eka adbhuta siddhi che. prabhASTinI A prabhA ApaNA Atmatattvane pragaTa karanArI che. ra4-rarA ** sAMkhyadarzanaprasiddha prazAMtavAhitAnuM svarUpa vagere jaNAvAya cheprshaantvaahitaa vRtteH, saMskArAt syAnnirodhajAt / prAdurbhAvatirobhAvI, tavyutthAnajayorayam // 24-23 // vRttinA nirodhathI utpanna thayelA saMskArathI prazAMtavAhitAnI prApti thAya che. nirodhathI janya saMskArano 5 0 0
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvirbhAva ane vyutthAnathI janya saMskArano je tirobhAva che, te ahIM vRttiono nirodha che."-A pramANe trevIsamA zlokano akSarArtha che. eno Azaya e che ke sAmAnya rIte vikSepano parihAra karavA vaDe cittano je ekAkAra niraMtara cAlato pravAhasvarUpa pariNAma che, tene prazAMtavAhitA kahevAya che. A prazAMtavAhitAnuM svarUpa samajavA mATe e samajI levuM joIe ke eka ja citta; sattva rajas ane tamasa guNane laIne sAtvika rAjasa ane tAmasa : A prakArathI traNa prakAranuM che. tattvajJAna, prasannatA, prIti, utsAha, laghutA (haLavuM), dayA, kSamA, dhairya ane viveka vagere dharmathI yukta citta sAttvika kahevAya che. udyogazIlatA, paritApa (citAvizeSa), zoka, lobha ane ISya vagere dharmathI yukta citta rAjasa kahevAya che. tema ja anudyamazIlatA, vihaLatA, ajJAnatA, jaDatA, dainya, ALasa ane bhaya vagere dharmathI yukta citta tAmasa kahevAya che. A rIte sattva rajas ane tamasa guNane laIne citta triguNAtmaka che. emAM sattvaguNanI nyUnatA hoya ane rajoguNa tathA tamoguNanI samAnatA hoya tyAre zabdAdi viSayone tema ja aNimAdi aizvaryane priya mAnI temAM ja citta Asakta bane che, e citta kSima kahevAya che. jyAre sattva ane rajoguNano abhibhava karIne tamoguNano prasAra thAya che, tyAre ajJAna vairAgya ane nidrA vagere avasthApanna cittane mUDha kahevAya che. jyAre
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ tamoguNanI prakSINatAthI sattvaguNano vikAsa thAya che, tyAre rajoguNanA lezathI yukta citta dharma, vairAgyAdimAM pravRttizIla bane che. evA cittane vikSima citta kahevAya che. mAtra sattvaguNamAM ja prAdhAnyano anubhava karanAruM svabhAvasthita citta paraprasaMkhyAna svarUpa che ane cittanI sarvavRttiono nirodha thavAthI citta niruddha kahevAya che. upara jaNAvelA kSita mUDha ane vikSita cittanI bhUmionuM je vyutthAna che ane niruddha cittanI bhUmi svarUpa je nirodha che, tenA saMskArano anukrame je tirobhAva ane prAdurbhAva che; te ahIM nirodhasvarUpa pariNAma che. vartamAna mArganI abhivyakti : e ahIM prAdurbhAva che ane potAnuM kArya karavAnA sAmarthyano abhAva : e ahIM saMskArano tirobhAva che. cittanI vRttio ane citta e baMnne abhinna hovAthI vRttiono nirodha hovA chatAM vRttimaya cittanA nirodhathI utpanna thayelA saMskArathI prazAMtavAhitAnI prApti thAya cheema varNavyuM che. pAtaMjalayogasUtra(3-10)mAM e pramANe varNavatAM jaNAvyuM che ke "nirodhajanya saMskArathI cittanI prazAMtavAhitAno lAbha thAya che. A nirodha zuM che ? evI zaTTAnuM samAdhAna zlokanA uttarAddhathI jaNAvyuM che, jeno Azaya upara jaNAvyo che. vyutthAna-saMskAronI atIta avasthA (svakArya karavAnI asamarthatA) ane nirodhasaMskAranI vartamAnatA svarUpe cittano nirodha-pariNAma
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. kSaNe kSaNe triguNAtmaka cittanI caMcaLatA hovA chatAM pUrvApara kSaNamAMnA pariNAmonA abhAvamAM paNa banne kSaNomAM cittano saMbaMdha hoya che ja. AvA prakAranI cittanI sthiratAne laIne cittanA nirodha-pariNAmano vyavahAra thAya che. kSaNe kSaNe je cittamAMthI vyutthAnasaMskAronuM nirgamana ane nirodhajanya saMskArono praveza che; te svarUpa ahIM cittano nirodha-pariNAma che. A vAtane jaNAvatAM pAtaMjalayogasUtra(3-9)mAM jaNAvyuM che kevyutthAna ane nirodhanA saMskArono anukrame je abhibhava ane prAdurbhAva che, tene nirodhasvarUpa cittasaMbaMdhAtmaka nirodha pariNAma kahevAya che...' ItyAdi adhyApaka pAsethI barAbara samajI levuM joIe. A sthAne sAtamA guNasthAnakanI ane sAmarthya-yoganI avasthAnuM anusaMdhAna karavAthI uparyukta padArthane samajavAnI thoDI anukULatA thaze. ra4-23AA . * nirodha pariNAmanuM varNana karIne prasathI samAdhipariNAmanuM varNana karAya chesrvaarthtaikaagrtyoH, samAdhistu kSayodayau / / tulyAvekAgratA zAntoditau ca pratyayAviha // 24-24 // sarvArdhatA ane ekAgratAno anukrame kSaya ane udaya svarUpa samAdhi-pariNAma che. A darzanamAM ekasarakhA zAMta
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane udita je pratyayo che tene ekAgratA kahevAya che.''A pramANe covIsamA zlokano artha che. enuM tAtparya e che ke citta caMcaLa hovAthI aneka prakAranA arthanuM grahaNa karavA svarUpa tenI sarvArthatA che, je cittano vikSepa svarUpa dharma che ane koI eka ja AlaMbanamAM nizcala vRttipravAhe sthiratA prApta karavAthI AlaMbanamAM samAna pariNAma svarUpa ekAgratA cittadharma che. AmAMnA sarvArthatAdharmano atyaMta abhibhava(tirodhAna), sarvArthatAnA kSaya svarUpa che ane ekAgratAnI abhivyakti svarUpa ekAgratAno udaya che. AvA kSaya ane udayane samAdhi kahevAya che, jene udvikta sattvathI yukta cittanA saMbaMdhI rUpe avasthita samAdhipariNAma kahevAya che. A vAtane jaNAvatAM pAtaMjala yogasUtramAM jaNAvyuM che ''sarvArthatAprato: kSoI cittasva samadhiIiLAma:'' 5rU-zA eno artha upara jaNAvyA mujaba spaSTa che ke cittanI sarvArthatA(vikSimatA) ane ekAgratAno anukrame nAza ane prAdurbhAva thavo e samAdhipariNAma kahevAya che. pUrve varNavelA nirodha-pariNAmamAM ane ahIMnA samAdhi-pariNAmamAM e vizeSatA che ke nirodha-pariNAmamAM vikSepano abhibhava mAtra hoya che ane ahIM samAdhipariNAmamAM teno(vikSepano) kSaya hoya che. arthAd pUrve nirodha-pariNAma sthaLe vikSepano mAtra abhibhava hato (tirodhAna hatuM), ahIM samAdhi-pariNAmamAM vikSepano YL LL LSL LSL LLLL L 38 it to see C
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ atyaMta kSaya thavAthI tenI utpatti ja thatI nathI, jethI teno atItamArgamAM praveza thAya che arthAt teno kSaya thAya che. A pAtagraladarzanamAM ekasvarUpavALA AlaMbananA kAraNe ekasarakhA zAMta ane udita pratyayane ekAgratA kahevAya che. atItAdhdhapraviSTa pratyaya zAMtapratyaya che ane vartamAnamArgapraviSTa(sphurita) pratyaya uditapratyaya che. arthAd upara jaNAvyA mujaba vikSimatAdharmano kSaya thavAthI zAMtapratyaya ane uditapratyaya : baMnne ekasarakhA thaI jAya che; tene ekAgratA kahevAya che, je samAdhiyukta cittano dharma che. e pramANe yogasUtra(3-12)mAM jaNAvyuM che. eno Azaya e che ke vikSimatAdharmano kSaya thavAthI; je bhUta-vartamAna(zAMta-udita) pratyayo ekasarakhA thaI jAya tene cittanI ekAgratA kahevAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke samAdhisvarUpa pariNAma sthaLe e pUrve samAdhiyukta cittano je pratyaya udita thaI zAMta thayo hato tenA jevo ja evo pratyaya pAchaLathI utpanna thAya che, tenAthI te pratyaya judo nathI. e baMnne pratyayo vakhate cittasvarUpa dharmI anugata hoya che... ItyAdi bhaNAvanAra pAsethI jANI levuM joIe. 'A rIte zAMta ane udita pratyaya svarU5 ekAgratA mAnavAthI cittamAM anvaya(saMbaMdha, udita pratyayano saddabhAva) ane vyatireka (abhAva-saMbaMdhAbhAva, zAMta 39
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyaya)-A viruddha dharmono eka cittamAM samAveza saMbhavita nathI."-A pramANe kahevAnuM ucita nathI. kAraNa ke lokamAM paNa dharmasvarUpa avasthAonA pariNAmo daSTigocara thAya che. kahevAno Azaya e che ke-mATI(mRttikA)svarUpa dharmI, potAnA piMDa svarUpa dharmano tyAga karIne ghaTasvarUpa dhamatarano(bIjA dharmano) svIkAra kare che. A rIte eka ja dharmImAM dharmapariNAma jovA maLe che. lakSaNa pariNAma e che ke jema te ja ghaTa, anAgatAdhvano(bhaviSyadavasthAno) parityAga karIne vartamAnAdhvano(vartamAnAvasthAno) svIkAra kare che athavA vartamAnAdhvano parityAga karIne atItAdhvano svIkAra kare che ane avasthA pariNAma, te ghaTano ja prathama ane dvitIya kSaNano je pariNAma che (je prAcIna ane arvAcIna avasthA svarUpa che) te banne samAna kSaNamAMnA saMbaMdha svarUpa che. caMcaLa evI sattva rajas ane taman svarUpa guNonI vRttionuM guNapariNamana(dharmasvarUpe pariNamana), zAMta ane udita evA zaktisvarUpe badhe rahelA dharma hote jIte sarvAtmakatvanI jema jeno vyapadeza thato nathI evA te dharmo, dhamadhI kazcidra bhinna hovAthI tenAthI saMbaddha dharmInI jema dekhAya che. Azaya e che ke sarvatra dhama zaktisvarUpe te te dharmamAM rahelA che. vastunuM svarUpa e rIte sarvAtmaka che. paraMtu teno vyapadeza-vyavahAra thato na hovAthI te dhane avyapadeza(avyapadezya) kahevAya che. te te dharmo
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre paNa pariNAma pAme che tyAre dharmIno saMbaMdha hoya che. kathaMcid bhinna dharmo hoya tyAre tenuM vipariNamana dharmI jevuM dekhAya che. dA.ta. mATIno piMDa ane ghaTAdimAM mATI, pratyeka kSaNe anya anya svarUpe rahelI hovAthI te svarUpa ja dharmonA vipariNAmomAM bheda che. e pariNAmomAM keTalAka pariNAmo pratyakSapramANathI ja jaNAya che. dA.ta. sukha, du:kha vagere pariNAmo ane saMsthAna vagere pariNAmo. keTalAMka karma saMskAra ane zakti svarUpa pariNAmo anumAnathI gamyamAna che. e pariNAmo jenA che te dharmI, pariNAmathI kathaMcit bhinnAbhinnarUpe te te pariNAmomAM sarvatra anugata(saMbaddha) che; tethI koI doSa nathI. A viSayamAM pAtaMjalayogasUtramAM (3-13, 14, 15) jaNAvyuM che ke-"cittanI pariNatinuM kathana karavAthI bhUta(pRvyAdi) ane IndriyonA dharmapariNAma, lakSaNapariNAma ane avasthApariNAmonuM nirUpaNa karAyuM che.''(3-13) Azaya e che ke dharmI vidyamAna hovA chatAM pUrva dharmanA tirobhAvapUrvaka bIjA dharmano je prAdurbhAva, tene dharmapariNAma kahevAya che. vidyamAna dharmonA anAgatAdi kAlano tyAga karavA pUrvaka vartamAnakAlatAdino lAbha thavA svarUpa lakSaNapariNAma che ane vivakSita vartamAna dharmanI prabaLatA ane tenAthI anya dharmanI vartamAnamAM je durbaLatA hoya che tene avasthApariNAma kahevAya che. cittanA vyutthAna KEY YES YES YES YES YESY KESY KASY 89 KE KEY EYE
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane nirodhasvarUpa dharmane AzrayIne cittanA dharmapariNAmAdi traNanuM nirUpaNa karavAthI pRthyAdi bhUto ane IndriyonA paNa te te pariNAmonuM nirUpaNa thayeluM che ja. kAraNa ke e samajavAnuM saheluM che. vastumAtranI triguNAtmakatAnuM paribhAvana karavAthI e samajI zakAya che. dharmapariNAmAdi je dhamanA che tenuM svarUpa varNavatAM jaNAvyuM che ke "zAMta, udita ane avyapadezya dharmanA anupAtIne(saMbaMdhIne) dharmI kahevAya che." Azaya e che ke vastumAtramAM bhUta vartamAna ane bhaviSya dharmo hoya che. kRttikAnI vartamAna piDAvasthA vakhate cUrNAvasthA atIta (bhUta-zAMta)rUpe hoya che ane ghaTAvasthA anAgata (avyapadezya-bhaviSyada)svarUpe hoya che. jyAre piDAvasthA udita che-A rIte mRttikA sva-svarUpe sarvatra vidyamAna hovAthI tene dharma kahevAya che. (3-14) A rIte eka dharmInA aneka dharmo(pariNAma) hoya che. tenuM kAraNa jaNAvatAM varNavAyuM che ke, "pariNAmonA bhedamAM kamano bheda kAraNa che." (3-15) Azaya spaSTa che ke prathama mATIno cUrNasvarUpe pariNAma thAya che. tyAra pachI piMDa svarUpa pariNAma thAya che ane tyAra pachI ghaTasvarUpe pariNAma thAya che. ghaTano nAza thAya eTale anukrame ThIkarA ane kaNasvarUpa pariNAma vagere pariNAma thAya che. A rIte kamavizeSanA kAraNe te te pariNAmomAM bheda jovA maLe che, je sarvajanasiddha che.. ItyAdi pAtaMjalayogasUtranA
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ jANakAro pAsethI vyavasthita rIte samajI levuM joIe. ahIM to prakRtopayogI aMzanuM ja varNana karyuM che, je graMthanA paramArthane samajAvavA mATe pUratuM che. 24-24 *** A prabhAdaSTine je kAraNe satpravRttipadAvahA kahevAya che, te kAraNanuM varNana karAya che asyAM vyavasthito yogI, trayaM niSpAdayatyadaH / tatazceyaM vinirdiSTA, satpravRttipadAvahA / / 24 - 25 / / ''zlokArtha spaSTa che. Azaya e che ke dhyAnasArA pramA...A (17) zlokamAM prabhAdaSTine 'satpravRttipadAvahA' svarUpe varNavI che. enuM je kAraNa che te jaNAvavA mATe A zloka che. A sAtamI prabhAdaSTimAM rahelA yogI nirodha, samAdhi ane ekAgratA : A traNane sAdhe che. tethI A daSTine satpravRttipadane vahana karanArI kahevAya che. kAraNa ke nirodhAdinI sAdhanAthI badhI rIte prazAMtavAhitAnI (juo zlo.naM. 22) ja siddhi thAya che, je asaGgAnuSThAna svarUpa che... ItyAdi A pUrve jaNAvyuM che. 24-25 *** have AThamI parASTinuM varNana karAya che samAdhiniSThA tu parA, tadAsaGgavivarjitA / sAtmIkRtapravRttizca taduttIrNAzayeti ca / / 24- 26 / / SYKSY KES KGS KEY KEY YES YES YES YE ,
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ "samAdhithI yukta ane samAdhinA AsaDathI rahita parASTi che. temAM pravRtti AtmasAt thayelI hoya che. tema ja koI pravRtti karavAnA AzayathI e uttIrNa(rahita) hoya che.'-A pramANe chavvIsamA zlokano sAmAnyartha che. kahevAno Azaya e che ke yama-niyamAdi ATha yoganAM aomAMthI chellA AThamA "samAdhi'aDunI prApti thAya che, tethI A parAdaSTi samAdhiniSTha(samAdhithI Asakta-vyAsa) kahevAya che. have pachI samAdhinuM svarUpa varNavAze. kheda, ugAdi yogabAdhaka ATha doSomAMno Asa nAmano AThamo doSa paNa A daSTimAM na hovAthI samAdhi AsaphathI rahita hoya che. prApta thayelA te te guNasthAnakane ja sArA mAnavAthI uttarottara guNasthAnakane prApta karavAnuM azakya banAvavAnuM kArya AsadoSa kare che. A ja anuSThAna sarasa che.' AvA prakAranI buddhine AsaabhiSya kahevAya che. AvI buddhinA kAraNe bahu bahu to te anuSThAna surakSita rahe che. paraMtu tethI uttarottara vizuddha anuSThAnanI prApti thatI nathI. A sthitimAM sAdhakane ISTa sthAne pahoMcavAnuM zakya banatuM nathI. tethI eka rIte vicArIe to pUrve karelI sAdhanA nirarthaka banI jAya che. pravRttinI sArthakatA ISTanI prAptithI che. adhavacce aTakI javAmAM nathI-e vAtane A daSTimAM sArI rIte samajI zakAya che. A daSTimAM AsaDudoSathI rahita pravRtti hovAthI te
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasAt thayelI hoya che. caMdanano gaMdha jema ekarUpa thayelo hoya che, tema ahIM AtmAnI sAthe (pariNAmanI sAthe) badhI rIte erUpa thayelI pravRtti hoya che. sarvadhA vizuddha IcchAmAtrathI rahita) hovAthI e pravRtti karavI che'... ItyAdi svarUpa adhyavasAya paNa hoto nathI. tethI pravRttivAsaka(prayojaka) evA cittano abhAva hoya che. tene laIne ahIM pravRtti, pravRttinA AzayathI uttIrNa (rahita) hoya che... ItyAdi spaSTa che. 24-2dA samAdhisvarUpa yogAnuM nirUpaNa karAya chesvruupmaatrnirbhaasN, samAdhi Anameva hi / vibhAgamanatikramya, pare dhyAnaphalaM viduH // 24-27 / / "svarUpamAtrano nirmAsa jemAM che evA dhyAnane ja samAdhi kahevAya che. aSTApha yoga che-A pramANenA yoganA vibhAgane AzrayIne dhyAnanA phaLane keTalAka vidvAno samAdhi kahe che. A pramANe sattAvIsamA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke dhyAnavizeSa ja samAdhi che ane jJAnavizeSasvarUpa dhyAna che. grAhya(jJAnanA viSayo arthanA grahaNathI bhUtArtha(viSayAkAra) svarUpa je jJAnasvarUpa che te svarUpa vizeSa dhyAna che. dhyAnamAM jJAna ane zeya(dhyeya)no pratibhAsa hoya che, paraMtu jyAre abhyAsathI jJAnanuM svarUpa tirohita thavAthI mAtra dhyeyano ja pratibhAsa thAya che,
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAre te dhyAna ja samAdhi kahevAya che. arthA dhyAna ja jyAre abhyAsathI potAnA dhyAnAkArane choDIne mAtra dhyeyasvarUpe prakAzita thAya che, tyAre te dhyAnane samAdhi kahevAya che. AthI samajI zakAya che ke dhyAnamAM dhyeya tathA dhyAnanuM bhAna hoya che ane samAdhimAM mAtra dhyeyano ja nirmAsa hoya che. adra dhyeyanA svarUpamAM anugata thayelA dhyAnanuM dhyeyasvarUpe bhAna thAya che. A vAtane jaNAvatAM yogasUtramAM (3-3mAM) jaNAvyuM che ke, "te pUrve varNaveluM, artha(dhyeya)mAtranA nibhasane karanAruM ane potAnA dhyAnAkArasvarUpathI zUnya evuM je dhyAna che-tene samAdhi kahevAya che. upara jaNAvyA mujaba dhyAnavizeSane samAdhisvarUpe varNavavAthI aSTApha yoganA vibhAganuM atikramaNa thAya che. kAraNa ke samAdhine dhyAnavizeSasvarUpa varNavavAthI yoganAM a sAta ja thAya che. tethI yoganA vibhAganuM atikramaNa na thAya e mATe keTalAka bIjA yoganA jANakAro dhyAnanA phaLa svarUpe samAdhine varNave che, je samatAdi svarUpa che. ItyAdi adhyApaka pAsethI samajI levuM joIe. |24-2nA *** samAdhi, dhyAnavizeSasvarUpa hovAthI prabhASTimAM ane parAdaSTimAM khAsa pharaka hoya evuM nA lAge, tethI prabhA
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ daSTimAM ane parASTimAM je vizeSatA che-te jaNAvAya cheniraacaarpdo hyasyAmata: syAnAticArabhAk / ceSTA cAsyAkhilA bhuktabhojanAbhAvavanmatA // 24-28 / / A daSTimAM yogIne aticArano saMbhava nathI, tethI ahIM yogIne koI vizeSa AcAra hotA nathI. A daSTimAM yogInI badhI ja ceSTA bhaktanA bhojananA abhAva jevI manAya che. A pramANe aThThAvIsamA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke A parAdaSTimAM, aticAranA nimittabhUta saMjavalananA kapAyo nAzonukha hovAthI aticAra lAgatA nathI. AThamA guNasthAnAdimAM prApta A daSTimAM yogIo aticArathI rahita hoya che. A rIte ahIM parAdaSTimAM aticArano saMbhava ja na hovAthI pratikramaNAdisvarUpa AcAra paNa hotA nathI, tethI ahIM nirAcArapadanA yogI hoya che. Ama chatAM ahIM je koI hitakAriNI ane ahitaparihAriNI ceSTA dekhAya che te bhaktanA bhojanAbhAva jevI manAya che. jeNe jamI lIdhuM che te jema bhojana karato nathI, tema ahIM paNa tevA prakAranI ceSTA hovA chatAM te nathI ema ja manAya che. kAraNa ke jJAnAdi AcArathI khapAvavA yogya karmono ahIM abhAva che. lagabhaga ahIM karmo kSINa thayelAM hoya che. tethI jamI lIdhelA mANasone jema jamavAnI jarUra nathI hotI tema ahIM muktaprAya(jamI lIdhelAnI jema) yogI
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ hovAthI temane AcArathI koI phaLavizeSanI siddhi thatI nathI. kAraNa ke bhojana karI lIdheluM hovAthI tenI IcchA jema nAza pAme che ane tethI tene bhojananuM koI prayojana rahetuM nathI tema ja ahIM paNa pUrva kALe karelA AcArathI karmono lagabhaga nAza thayo hovAthI yogIne AcAranuM koI prayojana nathI. ra4-28 *** upara jaNAvyA mujaba AThamI daSTimAM AcAranuM prayojana na hoya to pachI bhikSATana vagere AcAra ahIM kema hoya che, A zaMkAnuM samAdhAna karAya chertnshikssaadRgnyaa hi, tanniyojanadRg yathA / phalabhedAt tathAcArakriyApyasya vibhidyate // 24-29 // "ratnano abhyAsa karanAra mANasanI ratna jovAnI daSTithI jema ratnanI parIkSAmAM nipuNa mANasanI daSTimAM bheda hoya che, tema ahIM paNa phaLanA bhedanA kAraNe bhikSATanAdinI kriyA pUrvenI e kriyAthI judI che."-A pramANe ogaNatrIsamA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke ratnonuM jJAna meLavavAnI jemane IcchA hoya che, tevA loko jyAre teno abhyAsa karatA hoya tyAre ratnane jovAnI daSTi karatAM; ratnano vyApAra karatI vakhate je daSTi hoya che, temAM pharaka hoya che. abhyAsakALamAM sAcA khoTAno bheda pArakhavAnuM tAtparya hoya che ane ratnanA niyojana
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ (vyApAra) kALamAM tenA mUlyane pArakhavAnuM tAtparya hoya che, ema ahIM AThamI daSTi prApta thavAnI pUrvanI ane AThamI daSTi prApta thayA pachInI bhikSATanAdinI kriyAmAM paNa bheda che. kAraNa ke A daSTi prApta thatAM pUrve bhikSATanAdinI kriyAthI kyAyapratyayika baddha karmono (ghAtI kano) kSaya thato hato ane have A daSTi prApta thayA pachI bhavopagrAhI(aghAtI) karmono kSaya thAya che. A rIte phaLanI vizeSatAnA kAraNe te te bhikSATanAdinI kriyAmAM vizeSatA che. ItyAdi "yogadaSTi eka parizIlana'thI barAbara samajI levuM. 24-29 nazikSakanyA ItyAdi lokathI varNavelA Azayane spaSTa karAya che kRtakRtyo yathA ratnaniyogAdratnavid bhavet / tathAyaM dharmasannyAsaviniyogAnmahAmuniH // 24-30 // jema ratnanA jANakAra ratnanA niyogathI kRtakRtya thAya che, tema A parAdaSTimAM rahelA mahAmuni dharmasanyAsa yoganA viniyogathI kRtakRtya thAya che. A pramANe trIsamA zlokano akSarArtha che. kahevAno Azaya spaSTa che ke ratnanI jAti, tenA sAmarthya ane tenA mUlya AdinA jANakAro jema potAnI IcchA mujaba vyApAra karavAthI kRtakRtya bane che; ardhA bhaviSyamAM evI koI apekSA 49
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahetI nathI tema ahIM paNa bIjA apUrvakaraNe (AThamA guNasthAnake) rahelA mahAmunio paNa dharmasanyAsayoganA viniyogathI(prayoga-vyApArathI) kRtakRtya thAya che. kAraNa ke tyAra pachI teozrIne koI paNa kArya karavAnuM rahetuM nathI. samAdi kSayopazamabhAvanA dharmono sarvathA tyAga jemAM che, tene dharmasanyAsayoga kahevAya che, je sAmarthyayoga daramyAna hoya che. bAramA guNasthAnakanA aMte yogI kSayopazamabhAvanA saghaLA ya dharmono tyAga karI kRtakRtya bane che. ItyAdi anyatra anusaMdheya che. ra4-30 *** dharmasanyAsayogathI prApta thanArA phaLanuM varNana karAya che. kevalazriyamAsAdya, sarvalabdhiphalAnvitAm / paraMparArthaM sampAdya, tato yogAntamaznute // 24-31 // tyAra bAda sarva prakAranI labdhiothI yukta evI kevalyalakSmIne prApta karI ane bIjA jIvone zreSTha arthane prApta karAvIne yoganI pUrNatAne prApta kare che." A pramANe ekatrIsamA zlokano artha che. tenuM tAtparya e che ke dharmasanyAsayoganA prayogathI yogIjano sarva prakAranI labdhiothI yukta evI kevalajJAnasvarUpa lakSmIne prApta kare che. koI paNa prakAranI utsuktAno AThamI daSTimAM abhAva hovAthI dareka prakAranI labdhio pragaTe che. paraMtu vairAgyAdi
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNone laIne sarvathA sukyathI parivarjita yogIjano mAtra AtmaramaNatAmAM lIna hoya che, tethI kevalyAvasthAne teo prApta kare che. Ama chatAM teozrI dezanA dvArA bIjAone temanI yogyatA mujaba zreSTha evA samyadarzana, dezavirati ane sarvavirati Adi svarUpa parArthane prApta karAve che ane tyAra bAda yogAtane(zailezI avasthAne) teozrI prApta kare che.... ItyAdi spaSTa che. ra4-31AA * zailezI avasthAnuM (yogAtanuM) phaLa varNavAya chettraayogaad yogamukhyAd, bhavopagrAhikarmaNAm / kSayaM kRtvA prayAtyuccaiH, paramAnandamandiram // 24-32 // yogAte manoyogAdinA abhAva svarUpa (nirodha svarU5) sarvotkRSTa yogathI bhavopagrAhi karmono kSaya karI lokanA aMte rahelA paramAnaMdanA AzrayabhUta mokSe yogIjano prayANa kare che. A pramANe batrIsamA zlokano sAmAnyArtha che. eno Azaya khUba ja spaSTa che. zailezI avasthAmAM sarvotkRSTa yoganI prApti thAya che, je mana vacana ane kAyAnA vyApAranA nirodha rUpa che. yoganA aMte manoyogAdino koI vyApAra(prayoga-upayoga) hoto nathI, tethI ayogasvarUpa sarvotkRSTa yoganI prAptithI bhavopagrAhi(AyuSya nAma gotra ane vedanIya)-cAra aghAti karmono kSaya thAya che ane tethI sarvathA karmathI zakaasssssssxxxxxx
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahita evA yogI lokAkAzanA aMtabhAgamAM paramAnaMdanA maMdirabhUta mokSane prApta kare che. aMte A batrIzInA parizIlanAdithI ApaNe sau paramAnaMdanA maMdire prayANa karIe e ja eka zubhAbhilASA. 24-3 // iti zrIdvAtriMzadvAtriMzikAyAM sadRSTidvAtriMzikA // analpAnativistAramanalpAnatimedhasAm / vyAkhyAtamupakArAya candraguptena dhImatA //
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhaka : zA. vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvAlA bhavanA hirAjena sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-5|