Book Title: Pravruttilakshi Kalyanmarg
Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249163/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravRttilakSI kalyANamArga [12] svastha mANasane be phephasAM hoya che. banne yogya rIte kAma kare tyAre ja jIvanane saMvAda sacavAya che. eka bagaDe, nabaLuM paDe ke kADhI nAkhavAmAM Ave tyAre jIvana cAlatuM hoya tema te eka rIte bahu pAmara ne pAMgaLA jevuM banI jAya che. vyakti-dharma ane samAjadharmanI paNa kAMIka evI ja dazA che. koI vyakti jyAre aMtarmukha thaI pitAnI zaktione vikasAvavA Icche tyAre tene mATe paheluM kAma e heAya che ke pitAnAmAM rahelI khAmIone TALe, paNa sAthe ja teNe kharekhara zaktio vikasAvavI hoya te tene bIjuM e kAma karavAnuM hoya che ke, te pitAmAM rahelI zaktione vadhAremAM vadhAre vivekapUrvaka egya mArge vALe ane tene upaga kare. Ama kare te ja ene vaiyaktika dharma sacavAya ane vikAsa pAme. samAdharmanI paNa e ja rIta che. koI paNa samAja sabaLa thavA che tyAre teNe nabaLAIo khaMkheravI ja rahI. paNa te paristhiti pramANe zaktione kAmamAM na le te e nabaLAIo khaMkheratI dekhAya, chatAM pAklA bAraNethI te dAkhala thatI ja rahe ane pariNAme e samAja kSINa je ja banI rahe. dharmane ItihAsa tapAsIe te ema jaNAya che ke kyAreka te vizeSa bahilakSI bane che ane kyAreka aMtaralakSI. jyAre sAcA artha mAM dharma aMtaralakSI hoya che tyAre te mukhyapaNe vyaktimAM vikAsa pAme che. koI eka vyakti kharekhara aMtaralakSI hoya tyAre enI AsapAsa samAja AkarSAya che. samAjamAnasa evuM che ke tene satejavA sthaLa paNa rasadAyaka pravRttio joIe. e valaNamAMthI aMtaralakSI vyakitanI AsapAsa paNa kriyAkAMDe, kissavo ane vidhividhAnanI jamAvaTa thAya ja che. A jamAvaTanuM jora vadhatAM jyAre aMtaralakSI valaNa maMda thaI jAya che, ke kayAreka sAva bhUMsAI jAya che, tyAre vaLI koI virala vyakita evuM valaNa ANavA prayatna kare che. e prayatnamAMthI pAchuM ekAda navo phATe janme che ane kALakrame te phAMTAmAM paNa samAjamAnasa pitAne anukULa hoya evA kriyAkAMDe ane utsavo yoje che. Ama Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 darzana ane ciMtana dharmavRttine saMtoSavAnA prayatnamAMthI ja nivRtti ane pravRttinI be bAjuo UbhI thAya che. kyAreka baMne sAthe cAle che, kyAreka ekanuM prAdhAnya heya che te kyAreka baMne paraspara athaDAya che. jaina paraMparA mULe aMtaralakSI ane tethI karIne vyaktigata nivRttibAjumAMthI zarU thaI che. hiMsA na karavI, bhanano nigraha kara, upavAsa ane bIjA evA tro dvArA tapa sAdhavuM e badhuM nivRttimAM Ave che. nivRttino Azaya mULe te cittagata dene rokavAne ja che, paNa evI sUkSma samaja kAMI saune hotI nathI; eTale sAmAnya rIte nivRttinI zarUAta judI rIte thAya che. je je nimitte dezanA piSaka thavA saMbhava hoya tene tyajavA e nivRttine sthULa artha astitvamAM Ave che. A artha samAjagata rUDha thatAM kAMIka evuM ja vAtAvaraNa sarjAya che ke, jyAre koIne paNa dharmanI bhUkha jAge tyAre prathama evAM nimitta tyajavA te taiyAra thAya che, paNuM jema eka ja pheksAthI jIvana svasthapaNe nathI cAlatuM, tema mAtra tevAM nimitte TALavAthI vaiyaktika ke sAmAjika dharmanuM jIvana nirvikAraNe nathI cAlatuM. kAraNa e che ke je nimitte dezanA piSaka mAnI tyajavAmAM Ave te nimino kAMI ekAMta doSanA piSaka bane ja ema nathI hotuM. doSanuM mULa cittamAM hoya che. je e mULa kAyama hoya to ja evAM nimitte dezanAM piSaka bane che. jo e mULa cittamAM na hoya ke alpa hoya te teTalA pramANamAM bahAranAM nimitto paNa dezanA piSaka nathI thatAM ke ochAM thAya che. e ja rIte citagata do. ochA karIe tenI sAthe sAthe cittanI zakitaone vikasAvavA, ahalAvavA, ane tenAM lekahitakArI pariNAma lAvavA mATe paNa e ja bAhya nimitte upayogI bane che. cittagata doSane kAraNe je sAdhano vyakti ke samAjane nIce pADe che te ja sAdhane cittazuddhi ane viveka jAgatAM vyakita ane samAjane upakAraka bane che. A vastu bhulAI javAthI nivRttinI bAju prabaLa thAya che, tyAre bAhya tyAga upara bhAra apAya che ane pariNAme zaktivikAsa rUpAI jAya che. eka bAjuthI aMtaragata de kAyama hoya che ane bIjI bAjuthI jIvananI sAdhaka zaktione vikasAvavA mATe joItuM pravRttikSetra maLatuM nathI. jaina paraMparAnA ItihAsamAM, bIjI nivRttilakSI paraMparAonI peThe, A vastu aneka rIte jovA maLe che. kAMIka samAjamAnasa evuM ghaDAI jAya che ke pachI te pUrva paraMparA cheDI ekAeka pravRttikSetra pasaMda karatuM nathI ane nivRttine sAco bhAva pacAvI zakatuM nathI. tene lIdhe AvuM mAnasa nivRttinI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravRttilakSI kalyANa mArga kRtrima sapATI upara ramatuM hoya che ane pravRttimAM makkamapaNe samajapUrvaka bhAga laI zakatuM nathI; ne te vinA rahI paNa zakatuM nathI. eTale tenI dazA trizaMku jevI bane che. AvI trizaMku dazA AkhA ItihAsakALa daramiyAna ochAvattA pramANamAM dekhAya che. temAMthI udharavAnA prayatno sAva nathI thayA ema te nathI; paNa te samAjamAnasanA mULa ghaDataramAM vadhAre phera pADI zakyA nathI. bauddha, jaina ane saMnyAsa ke parivrAjaka e traNa paraMparAo mULe nivRttilakSI che. vaiyaktika mene Adarza e badhAmAM ekasarakho hovAthI emAM vaiyaktika sukha ane vaiyaktika cAritranuM tattvajJAna pradhAna pada bhagave che; jyAre pravRttilakSI dharmamAM sAmUhika sukhanI dRSTi mukhyapaNe hevAthI emAM sAmUhika cAritranA dhaDatara upara vizeSa bhAra mUkavAmAM Ave che. nivRttidharma ane pravRttidharmanuM tattvajJAna e rIte kAMIka juduM paDatuM hovAthI vyavahAramAM enAM pariName paNa judAM AvelAM seMdhAyAM che, ane atyAre paNa e pariNAmo judAM AvatAM anubhavAya che. bauddha paraMparA mULe nivRttilakSI hatI, chatAM temAM pravRttidharmanAM piSaka bIjo prathamathI ja hatAM. tene lIdhe te bahu vistarI paNa zakI. ane e vistAre ja tene pravRttidharmanuM ke mahAyAnanuM rUpa levAnI pharaja pADI. je bhAga mahAyAnarUpe astitvamAM Avyo te ja pravRttidharmanA AMtarika baLane lIdhe dUra dUra ati vizALa pradeza upara pharI vaLyo ane lekagamya paNa banyo; jyAre bIjo nivRttilakSI mArga pramANamAM bahu maryAdita rahyo, je hInayAna tarIke jANItA che. nivRttilakSI parivrAjaka paraMparAmAM paNa krAMti thaI ane gItA jevA anupama graMthe e nivRttinuM AkhuM svarUpa ja evuM badalI nAkhyuM ke nivRtti kAyama rahe ane pravRttine saMpUrNa avakAza maLe. e ja nivRtti-pravRttine gItApratipAdita subhaga samanvaya anAsakta kamaMga tarIke jANItuM che. e karmavege bahu moTA mANaso nipajAvyA paNa che, ane Aje paNa enI asara cemara vadhatI ja dekhAya che. bauddha upadezamAM je pravRttidharmanAM piSaka bIjo hatAM tene krAMtikArI vicArakoe evAM vikasAvyAM, tema ja e rIte amalamAM mUkyAM ke tene lIdhe nivRttinA himAyatI hInabhAgIo bahu pAchA paDI gayA. e ja rIte parivrAjaka dharmanA sUtrane avalaMbI je anAsakta karmayoga vikasya tene lIdhe maiiSkarmasiddhine nivRttilakSI zaMkarAcAryapratipAdita bhArga pAchaLa paDI gayo, Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana ane ciMtana ane zaMkarAcAryanA ja tatvajJAna upara anAsakta karmayoganI sthApanA thaI. A rIte bauddha ane parivrAjaka banne nivRtti-paraMparAoe pravRttine puSkaLa avakAza Avyo ane mAnavIya samagra zaktione navuM navuM sarjana karavAnI pUrI taka ApI, jenAM pariNAmo sAhitya, kaLA, rAjakAraNa Adi vividha kSetre jANItAM che. jaina paraMparAnuM mULagata nivRttilakSI daSTibiMdu badalAyuM nahi. kALabaLa ane bIjAM baLo judI asara upajAvavA madhyAM, paNa emAM nivRttilakSI dharma eTale badhe damULa ane ekAMgI rahyuM che ke chevaTe te parivartanakArI baLe phAvyAM nathI ane kAvyAM hoya to bahu juja pramANamAM ane te paNa kAyamI te nahi ja. A vastusthiti ApaNe ItihAsa uparathI jANI zakIe chIe. rAjakAraNamAM tilakane anekhuM sthAna apAvanAra e temano avicaLa karmayoga ja che. gAMdhIjInuM, jIvananAM samagra pAsAMone sparzatuM, adbhuta vyaktitva e temanA anAsakta karmavegane ja AbhArI che. zrI. vinobA vedAMta ane zAMkara tattvajJAnanA ekaniSTha abhyAsI chatAM je lokavyApI vicAra ane kAryanI krAMti karI rahyA che tenI pRSThabhUmikA ke tenuM prerakabaLa e temanA gItApratipAdita anAsakta kamaMgamAM raheluM che zAMta rakSita jevA nAlaMdA vidyApIThanA AcArya eMsI varSanI uMmare tibeTa jevA ati ThaMDA ane durgama pradezamAM jaI eka daza varSanI uMmara lagI satata kAma karatA rahyA, e mahAyAnanI bhAvanAne sabaLa purAve che. jaina paraMparAmAM evA puruSo pAkavAno saMbhava ja nathI ema mAnavAne koI kAraNa nathI. UlaTuM ema kahI zakAya ke jude jude samaye emAM paNa viziSTa puravAthI vyaktio pidA thaI che; ktAM e paraMparAnuM mULa baMdhAraNa ja evuM che ke koI eka samartha vyakti kAMIka kAMtikArI kAma vicAre ke prAraMbhe tyAM to takALa ke cheDA vakhata pachI tenAM mULa ja UkhaDI javAnAM. Ane lIdhe jaina paraMparAmAM je navA navA phaTA kALakrame paDatA gayA te badhA AtyaMtika nivRtti ane kriyAkAMDanA AdhAra upara ja paDayA che. eka paNa evo phAMTo nathI paDyo ke jenA puraskartAe jaina paraMparAmAM nivRttidharmane pravRttidharmanuM vyavasthita rUpa ApavAnI himAyata karI heya. Ane lIdhe zaktizALI mANasonI pratibhAne paraMparAmAM samagra prakAranI vidhAyaka pravRttio vikasAvavAnI taka maLatI nathI ane tethI te paraMparA gAMdhI ke vinobAnI koTinAM mANasone bhAgye ja janmAvI ke pipI zake. mAnavatA ke rASTrIyatAnI dRSTie paNa A eka pratyavAya ja kahevAya. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8i1 pravRttilakSI kalyANamA ApaNe joIe chIe ke saMtabAle vicAra ane vivekapUrvaka pravRttima svIkAryo che, paNa nivRttine sAco artha nahi samajanAra jaina samAja temane bhAgye ja sAtha Ape che. AcArya tulasIgaNi mAnavadharma lekhe aNuvratanA vyApaka vicAra rajU kare che, temAM paNa temane pravRttinI koI paNa vidhAyaka bAju rajU karatAM khacakAvuM paDe che. je ekAMgI nivRtti saMskArane sAMpradAyika vaLagADa ADe na AvatA hatA te, e ja tulasIgaNinAM vidhAno ane temanI pravRtti kaI judA ja rUpamAM heta ema kalpI zakAya. muni samatabhakajI, je hamaNuM ja digaMbara muni banyA che ane jemaNe AkhI jiMdagI samajaNapUrvaka keLavaNInuM udAta kArya karyuM che, teo je potAnA udAtta dhyeyane vadhAre vyApaka ane asAMpradAyika banAvavA bAhya digaMbaratvamAM ja kaupIna pUrata pheraphAra kare ane atyAre che tenAM karatAM paNa aMtaratyAga vadhAre keLave, toya temane samAja muni tarIke pheMkI devAne ane temanI zakitanuM ke kAryanuM mUlyAMkana nahi karavAne. A dhAraNa je sAcI hoya te ema kahevuM joIe ke jaina paraMparAmAM pracalita nivRttidharmanI ekAMgI kalpanA have nabhAvavA jevI nathI ane nabhe te tene Azare sarvAgI vikAsanI zakyatA paNa nathI. -prabuddhajIvana sapTembara 54