Book Title: Navtattva
Author(s): Hemprabhashreeji
Publisher: Z_Jain_Vidyalay_Granth_012030.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/211248/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AryAratna hemaprabhA zrIjI janmadhAraNa karate hue nirantara AtmaniSTha hokara vikAsa kI ora bar3hatA jAya to parama aura carama tatva mokSa ko prApta kara sakatA hai| prathama zailI ke vibhAjana se yaha saMsAra SaTadravyAtmaka kahA jA sakatA hai : jIva ajIva (1) (2) dharmAstikAya adharmAstikAya AkAzAstikAya pudgalAstikAya kAla dvitIya zailI meM puNya evaM pApa ko svatantra tatva na mAna kara AtmA arthAt jIva ke Azrita mAnA hai| ata: tatvoM kI saMkhyA sAta hI raha jAtI hai| tRtIya zailI meM tatva nava mAne gaye haiN| isameM se jIva evaM ajIva ye do tatva dharmI haiN| arthAt Azrava Adi tatvoM ke AdhAra haiN| aura zeSa unake dharma haiN| inako puna:tIna vargoM meM vibhAjita kiyA jA sakatA hai : jJeya - jAnane yogya-jIva, ajiiv| upAdeya = grahaNa karane yogya-saMvara, nirjarA, mokss| heya = tyAga karane yogya-Azrava, baMdha, navatattva puNya, paap| ukta tatvoM kA saMkSipta svarUpa isa prakAra hai :-- jaina darzana meM padArtha yA vastu ko tattva kahA gayA hai| lAkSaNika 1.jIva : jIva kA lakSaNa upayogaarthAtcetanA hai| upayoga ke do artha meM vastu svarUpa (tat + va) hone kA sAtha 'sat se yukta tattva bheda haiM : (1) sAkAropayoga (jJAna) aura (2) nirAkAropayoga (darzana) ke tIna lakSaNa haiM- utpAda, vyaya, dhrauvy|' arthAt utpatti, nAza evaM ata: jisameM jJAna aura darzana rUpa upayoga pAyA jAya, vaha jIva hai| dhruva guNa dhAraNa karane vAlA tatva hai| yaha tatva (sat sahita) anAdi jIva sukha-duHkha aura anukUlatA-pratikUlatA kI anubhUti karane evaM ananta hai| jo sarvathA asat hai vaha tatva nahIM ho sktaa| sAra, meM sakSama hai| isIlie ise cetana kahA gayA hai| sva para kA jJAna, viveka bhAva yA rahasya ko bhI tatva kA paryAyavAcI kaha sakate haiM parantu Adi guNa anya padArthoM meM nahIM pAye jAte haiN| jIva ko satva, prANI, vAstava meM sadbhUta vastu ko hI tatva kahate haiN| tatva navIna paryAyoM kI vAna payAyA kA bhUta, AtmA Adi zabdoM se bhI jAnate haiN| utpatti evaM purAnI avasthA kA vinAza hone para bhI apane svabhAva kA sthAvara jIva ekendriya hote haiM ata: unake carma arthAt tvacA rUpa tyAga nahIM krtaa| indriya ke atirikta indriyA~ nahIM hotii| jo hamArI A~khoM se dikhAI AdhyAtmika dRSTi se AtmA hI mukhya tatva hai jo pUrNa evaM zuddha nahIM dete. ve sakSama haiM aura jo hameM daSTigocara hote haiM. ve bAdara haiN| avasthA meM paramatatva se vibhUSita ho paramAtmA hai aura karmayukta hokara yukta hokara jinako AhAra, zarIra, bhASA Adi paryAptiyA~ pUrNa prApta hoM ve paryApta jinako AtA jI saMsArI rUpa meM vividha yoniyAM dhAraNa karatA hai| aura jinheM prApta na ho sake ve aparyApta kahalAte haiM :tatva ko kaI rUpoM meM vargIkRta evaM vibhAjita kiyA jA sakatA vanaspatikAya kA vibhAjana isa prakAra haihai- prathama zailI-(1) jIva (2) ajiiv| bAdara dvitIya zailI-(1) jIva (2) ajIva (3) Azrava (4) saMvara (5) baMdha (6) nirjarA (7) mokss| isameM puNya aura pApa ina donoM ko paryApta aparyApta pratyeka sAdhAraNa aura jor3a dene se nava tatva bana jAtA hai| pratyeka-eka zarIra meM eka jIva ho| tRtIya zailI-(1) jIva (2) ajIva (3) puNya (4) pApa (5) sAdhAraNa-eka audArika zarIra meM ananta jIva eka sAtha janma Azrava (6) saMvara (7) nirjarA (8) baMdha (9) mokss| leM, AhAra leM aura zvAsocchvAsa kreN| inake aneka prakAra haiM- jaise uparokta vargIkaraNa meM bhI jIva evaM ajIva mukhya tatva haiM jo anya pyAja, AlU, ratAlU, gAjara, adarakha aadi| tatvoM ke AdhAra haiN| jIva pudgala (ajIva) ke saMyoga-viyoga se vividha vidvata khaNDa/18 zikSA-eka yazasvI dazaka sUkSma Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeka vanaspati ke bAraha bheda haiM1. rukkhA (vRkSa) do prakAra ke hote haiM (ka) egaTThiyA = eka guThalI vAle, jaise-Ama, nIma, jAmuna, nAriyala aadi| (kha) bahuviyA = bahubIjI jaise amarUda, anAra, aMjIra, sItAphala aadi| 2. gucchA-baigana, ToMDorI, tulasI aadi| 3. gummA (gulma)-gulAba, jUhI, campA, mogarA, maravA aadi| 4. layA (latA)-padma latA, azokalatA, naagltaa| 5. vallI (vela) torai, tumbI, karelA, aNguur| pavvagA (gAMTha meM bIja)-gannA, veMta aadi| 7. taNA (tRNa)-dUba, kush| valayA (golAkAra)- tamAla, nAriyala, khjuur| 9. hariyA (harI, kAma vAlI zAka bhAjI)-methI, pAlaka, bthuaa| 10. jalarUhA (jala meM utpanna hone vAlI vanaspati)-utpala, kamala, puMDarIka kamala, siNghaadd'aa| 12. kuhaNA = pRthvI ko phor3akara paidA honevAlI vanaspati jaise- bhaMphor3A aadi| dvIndriya se paMcendriya taka ke jIva trasa kahalAte haiN| cU~ki ye jIva apane hitAhita hetu sthAna parivartana karate haiM ata: gatizIla haiM aura trasa kahe jAte haiN| trasa ke bheda isa prakAra haiM 1. dvIndriya-sparza (zarIra) evaM rasana (jIbha) indriyoM vAle jIva jaise laTa, zaMkha, joMka aadi| 2. trIndriya-sparza, rasana evaM dhrANa indriyoM se yukta jIva jaise-jUM, lIkha, kIr3I, cIMTI aadi| 3. caturIndriya-sparza, rasana, dhANa evaM cakSu indriyoM vAle jIva jaise makkhI, macchara, bicchU, bhaMvarA aadi| 4. paMcendriya-sparza, rasana, ghrANa, cakSu evaM zrotra ina pA~coM indriyoM vAle jIva jaise pazu-pakSI, manuSya, nAraka evaM devtaa| ekendriya se caturIndriya taka ke jIva (tiryaMca) mana rahita hote haiM ata: asaMjJI (amanaska) kahalAte haiM aura paMcendriya tiryaMca mana vAle hone se saMjJI kahalAte haiN| isI prakAra garbhaja manuSya, aupapAtikadeva aura nAraka jIva bhI mana vAle hone ke kAraNa saMjJI kahalAte haiN| tiryaca paMcendriya jIvoM ke pA~ca prakAra haiM 1. jalacara-jala meM rahane vAle jIva jaise machalI, kachue, magara, graah| 2. sthalacara (ka) Thosakhura vAle (egakhurA) ghor3A, gdhaa| (kha) do khura vAle (bikhurA) bhaiMsa, bakarI, uuNtt| (ga) kaI khura vAle (gaMDIpayA) haathii| (gha) saNNaphayA = nakha vAle paMje jaise siMha, cItA, billI, kuttaa| 3. nabhacara-AkAza meM ur3ane vaale| (ka) carmapakSI-jhillIdAra pNkh| cimagAdar3a, bhAraMDa pkssii| (kha) romapakSI-roMe ke pNkh| cir3iyA, kabUtara, mora, totA, mainaa| (ga) samugga pakSI-Dibbe kI taraha baMda paMkha vaale| (gha) vitata pakSI-sadA paMkha khule hue| samugga pakSI aura vitata pakSI aDhAI dvIpa meM nahIM hote haiN| 4. ura sari sarpa (chAtI ke bala calane vAlI sarpa jAti) (ka) ahi (a) phaNa karane vAle-AzI viSa, ugra viSa aadi| (A) phaNa nahIM karane vAle-divvAgA, gonnsaa| (kha) nigala sakane vaale-ajgr| (ga) asAliyA-gA~va yA nagara kA nAza karane vaale| (gha) mahoraga (aDhAI dvIpa ke baahr)| (Ga) bhujaparisarpa-bhujA se calane vAle jaise nevalA, cUhA, chipakalI aadi| jJAtavya hai ki jaina darzana meM jIvoM kA vaijJAnika aura vistRta vargIkaraNa kiyA gayA hai| sUkSma ekendriya jIvoM meM vanaspati ke bAre meM vaijJAnika vizleSaNa ke bAda Aja sabhI mAnate haiM ki vanaspati meM bhI jAna hai parantu zatAbdiyoM pUrva per3a-paudhoM meM cetanA batAkara prabhu mahAvIra ne hameM ahiMsA kA mahatva batAyA thaa| isI prakAra nAraka jIvoM ke bheda, manuSya va devatA ke bhI bheda batAkara jIva kA svarUpa batAyA gayA hai| ajIva ajIva ko jar3a aura acetana bhI kahate haiN| jo cetanA rahita hai aura sukha-duHkha kI anubhUti nahIM karatA, use ajIva kahate haiN| inameM mUrta aura bhautika padArtha jaise cUnA, cA~dI, sonA, IMTa Adi aura amUrta tathA abhautika padArtha jaise kAla, dharmAstikAya Adi kA samAveza ho jAtA hai| ajIva ke pA~ca bheda haiM 1. pudgala-jo sparza, gaMdha, rasa evaM varNa se yukta hoM aura pUraNa tathA galana paryAyoM se yukta hoM, pudgala haiN| paraspara milanA, bikharanA, sar3anA, galanA Adi pudgala kI kriyAe~ haiN| zikSA-eka yazasvI dazaka vidvata khaNDa/19 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgala ke cAra bheda haiM skandha- paraspara baddha pradezoM kA samudAya / deza-skandha kA eka bhAga / pradeza- skandha yA deza se milA huA dravya kA sUkSma bhAga / paramANu- pudgala kA sUkSmatama aMza (parama. aNu) jisakA anya vibhAga na kiyA jA ske| andhakAra, chAyA, prakAza, zabda Adi pudgala kI avasthAe~ haiN| pudgala sadA gatizIla rahatA hai aura jIva se milakara tadanusAra gati pradAna karatA hai| pudgala ke cAra dharma haiM, jisake nimna bheda haiM sparza (8) mRdu, kaThina, guru, laghu, zIta, uSNa, snigdha evaM rakSa rasa (5) tikta, kaTu, amla, madhura, kapailA / gaMdha (2) sugandha, durgandha / varNa (5) nIla, pota, zukla, kRSNa, lohita / 2. dharmAstikAya - jIva aura pudgala dravyoM ko gati karane meM sahAyaka dravya ko dharmAstikAya kahA jAtA hai| yaha gati kA preraka nahIM, sahAyaka tatva hai / jisa prakAra machalI ke lie jala sahakArI hai usI prakAra dharmAstikAya hai| isake tIna bheda haiM skaMdha, deza aura pradeza 3. adharmAstikAya jIva aura pudgala ko gatizIlatA se sthira hone yA Thaharane meM sahAyaka dravya ko adharmAstikAya kahate haiN| isake bhI tIna bheda hai skaMdha, deza aura prdesh| 4. AkAzAstikAya jo saba dravyoM ko avakAza yA AkAza detA hai| isake do bheda lokAkAza aura alokAkAza haiN| lokAkAza meM sabhI dravya haiM parantu alokAkAza meM kevala AkAza dravya hai| isako bhI skaMdha, deza aura pradeza meM vibhAjita kiyA jA sakatA hai| 5. kAla - jo dravyoM kI vartanA (parivartana) kA sahAyaka hai, use kAla dravya kahate haiN| nae, purAne, bacapana, javAnI Adi kI pahicAna kAla dravya se hotI hai| kAla asti (sattA) to hai parantu bahupradezI na hone ke kAraNa 'kAya' rahita hai arthAt apradezI hai| jainAgamoM meM kAla ko vizeSa rUpa se nirUpita kiyA gayA hai jahA~ Aja saMkhyAe~ dasa zaMkha taka mAnI jAtI haiM, jaina zAstroM meM usase bahuta Age taka varNita haiN| kAla kI sUkSmatama ikAI 'samaya' ko mAnA gayA hai aura A~kha jhapakane meM asaMkhyAta samaya vyatIta hote haiN| samaya se lekara varSa taka kAla kI nimnalikhita paryAyeM haiM ( samaya sUkSmatama ikAI) 4446 AvalikA : 1 zvAsocchvAsa 1 stoka 1 lava 1 muhUrta 7 zvAsocchvAsa 7 stoka 77 lava vidvata khaNDa / 20 = (1,67, 77, 216 AvalikA = 1 muhUrta) 30 muhUrta 1 dina rAta 15 dina rAta 1 pakSa 2 pakSa 1 mAha 2 mAha 1 Rtu 3 Rtue~ 1 ayana 1 varSa 2 ayana jAtA hai| puNya ke nau bheda 1. ana puNya 2. pAna puNya 3. 4. puNya jo AtmA ko zubha kI ora le jAe, pavitra kare aura sukha prApti kA sahAyaka ho, puNya hai| puNya zubha yoga se bandhatA hai| puNya kA phala madhura hai| ise bA~dhanA kaThina hai aura bhoganA sahaja hai| layana puNya zayana puNya 5. vastra puNya 6. mana puNya AtmA kI vRttiyA~ agaNita haiN| ataH puNya-pApa ke kAraNa bhI aneka haiN| zubha pravRtti puNya kA aura azubha pravRti pApa kA kAraNa banatI hai| puNya nau prakAra se bA~dhA jAtA hai aura 42 prakAra se bhogA - -- mana kA zubha yoga pravartana / = = 7. 8. vacana puNya kAya puNya 9. namaskAra puNya puNya karma bhogane kI vedanIya ke udaya se Ayukarma ke udaya se gautrakarma ke udaya se nAmakarma ke udaya se - = anna dAna / jala yA peya dAna / sthAna yA jagaha denA / zayyA pATa, pATalA denaa| vastra dAna | zubha cintana, guNI jana ko dekha prasannatA evaM zubha - hitakArI vacana, madhura vacana / zarIra dvArA jIvoM kI sevA Adi krnaa| guNIjanoM, gurujanoM Adi kA vinaya va namana / 42 prakRtiyA~ (1) sAtA vedanIya sukha (3) deva manuSya tiryaca Ayu (1) uccagau (37) ---- = gati / jAti (3) manuSya gati, deva gati va paMcendriya jAti / zarIra (5) audArika audArika (udara) zarIra manuSya, pazu-pakSI aadi| vaikriya- nAnArUpa zarIra banAnA devatA nArakI, jIva labdhidhArI manuSya evaM tiryajJa bhii| AhAraka zarIra meM se zarIrAkAra sUkSma zarIra nikaalnaa| tejasa - tapobala se tejolezyA nikAlane kI zakti / zikSA-eka yazasvI dazaka Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArmaNa- aSTa karmoM ke vikAra se saMbaMdhita zarIra / jJAtavya hai ki tejasa aura kArmaNa zarIroM kA sambandha AtmA ke sAtha anAdikAla se hai aura mokSa pAye binA alaga nahIM hote| aMga, upAMga, aMgopAMga (3) aMga-bhujA, paira, sira, pITha Adi / upAMga- aMgulI aadi| aMgopAMga - aMguliyoM kI parva rekhAe~ / saMhanana (1) vajra RSabhanArAca - vizeSa AkAra yukta majabUta asthi racanA / saMsthAna (1) sama caturakha paryakAsanavat saMsthAna yukta zarIra zubhavarNa, gandha rasa sparza, yukta zarIra (4) AnapUrvI (2) devAnupUrvI - karmakSaya ke aMtima daura meM jIva ko anyagati kI ora AkRSTa hote hue bacA kara devagati meM le jAnA / manuSyAnupUrvI vigraha gati ke samaya punaH manuSya gati meM khIMcane vAle karma pudgala / zubha vihAyogati (1) haMsa, hAthI, vRSabha kI cAla / sa dazaka (10) trasa nAma, bAdara nAma, paryApta nAma, pratyeka nAma, sthira nAma, zubha nAma, subhaga nAma, susvara nAma Adeya nAma evaM yazaH kIrti nAma / " 31 agurulaghu 32. parAghAta nAma ( ajeya parAkrama) 33. Atapa nAma 34. udyota nAma 35. zvAsocchavAsa nAma 36. nirmANa nAma 37. tIrthaMkara nAma / pApa jo AtmA ko patana kI ora le jAe, malIna kare aura jisake kAraNa duHkha kI prApti ho, pApa kahate haiM azubha yogoM se bandha kara pApa kaTu phala pradAyaka haiN| pApa upArjana ke aThAraha kAraNa haiM : 1. prANAtipAta jIvoM kI hiMsA yA unheM duHkha denaa| 2. mRSAvAda-asatya bhASaNa / 3. adattAdAna - svAmI kI AjJA binA vastu lenA / 4. abrahmacarya-kuzIla sevana / 5. parigraha- dhana lipsA mamatva / 6. krodha kopa evaM gussaa| 7. mAna - ahaMkAra jisake kAraNa citta kI komalatA aura vinaya lupta ho jAya / 8. mAyA-chala-kapaTa / 9. lobha tRSNA, asaMtoSa / 10. rAmamAyA aura lobha ke kAraNa Asakti evaM manojJa vastu ke prati sneha zikSA eka yazasvI dazaka 11. dveSa- amanojJa vastu se dveSa / krodha evaM mAna ke vaza hokara dveSa kI jAgRti / 12. kalaha - lar3AI-jhagar3A / 13. abhyAkhyAna jhUThA dossaaropnn| 14. paizunya doSa pragaTana, cuglii| - 15. paraparivAda- dUsaroM kI burAI evaM nindA krnaa| 16. rati arati - sAvadya pApayukta kriyAoM meM citta lagAnA, ruci evaM niravadya zubha kriyAoM ke prati udAsIna, aruci bhAva rhnaa| 17. mAyA mRSAvAda-kapaTa yukta jhUTha / 18. mithyAdarzana- kudeva, kuguru, kudharma ke prati zraddhA rakhanA / pApa kA baMdhana 18 prakAra se hai to isake phala kA bhoga 82 prakAra se hotA hai| Azrava jIva rUpI tAlAba meM karma rUpI jala kA A + zrava arthAt pravAha hotA hai| saMsArI jIva meM pratikSaNa mana, vacana, kAya ke parispandana ke kAraNa karma pudgala kA ekIkaraNa hotA hai| isakA udAharaNa aneka chidroM vAlI nAva ko pAnI meM DAlanA hai mithyAtva avirati, pramAda, kaSAya aura yoga rUpI pA~ca dvAroM se karma grahaNa kara AtmA mala yukta hotI hai aura tadnusAra vividha janma dhAraNa karatI hai| mithyAtva - viparIta zraddhA athavA tatva jJAna kA abhaav| avirati-tyAga ke prati nirutsAha evaM bhoga ke prati utsAha pramAda - madya, viSaya, nidrA evaM vikathA yukta AcaraNa / kaSAya-krodha, mAna, mAyA, lobha kI vRttiyaaN| yoga- mana, vacana, kAyA kI zubhAzubha pravRtti / saMbara adhyAtma-sAdhanA meM saMvara mahatvapUrNa tatva hai| AtmA ko karma bandhana se mukta karane ke liye sarvaprathama AzravoM ko rokanA Avazyaka hai| jaba taka AzravarUpI dvAra khulA rahegA, tabataka pUrva Abaddha karma ke sAtha naye karmoM kA AnA bhI cAlU rhegaa| yadi pUrva-karma phala dekara AtmA se pRthaka ho bhI jAya to nava arjita karma apanA prabhAva DAlane ko taiyAra ho jaayeNge| isake mukhya chaH bheda haiM- samiti, gupti, parISaha, yatidharma, bhAvanA aura cAritra samiti Adi vAstavika saMvara tabhI bana sakate haiM jabaki ve jinAjJApUrvaka hoN| ataH saMvara meM samyaktva kA samAveza ho hI jAtA hai| Azrava kA nirodha karanA saMvara hai, ataH samyagdarzana se mithyAtva Azrava rukatA hai / yati dharma aura cAritra se avirati Azrava rukatA hai| gupti, bhAvanA aura yatidharma se kaSAya Azrava rukatA hai| samiti gupti, vidvata khaNDa / 21 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parISaha vagairaha se yoga aura pramAda Azrava rukatA hai| isa prakAra saMvara 7. arati-pratikUlatA Ane para bhI vicalita na honaa| kintu se Azrava kA nirodha hotA hai| bhAvI karma-vipAka kA vicAra kara, 'pratikUlatA ko sahana kara lene meM 5 samiti mahAn lAbha hai' yaha socakara pratikUlatA ko samabhAva pUrvaka sahana prabhu mahAvIra ne 'jayaM care, jayaM ciDhe' (yatanApUrvaka clo...ytnaa| khnaa| pUrvaka baiTho...) ke mAdhyama se sAdhu ko pratyeka pravRtti yatanApUrvaka 8.strIpariSaha-strI ko dekhakara mana ko vicalita na hone denaa| 9. caryApariSaha-gA~va-gA~va vicaraNa karate hue rAste meM kA~TehI 'samiti' hai| kAMkare, khaDDe Adi se hone vAle kaSTa ko samyak sahana krnaa| 1. iryAsamiti-jIvadayA kA dhyAna rakhate hue upayoga pUrvaka 10. niSadyA pariSaha-zmazAnAdi meM kAyotsarga Adi karate hue clnaa| yadi deva mAnava sambandhI upadrava hoM to use samatApUrvaka sahana krnaa| 2. bhASAsamiti-hita, mita, satya evaM priya vANI 11. zayyA pariSaha-U~ce-nIce A~ganavAlA, dhUlavAlA, sardIupayogapUrvaka bolnaa| garmI ke liye pratikUla upAzraya mile phira bhI Akula-vyAkula na 3. eSaNA samiti-viveka-pUrvaka nirIkSaNa kara, nirdoSa honaa| AhAra-pAnI, vastrAdi grahaNa krnaa| 12-13 Akroza-vadha-tiraskAra karane, kaTu zabda bolane 4. AdAna-nikSepaNA samiti-jIvadayA kA upayoga rakhate hue athavA prahAra karane para bhI zAnta rhnaa| vastra pAtrAdi ko vivekapUrvaka rakhanA evaM utthaanaa| 14. yAcanA-saMyama ke liye upayogI vastu kI yAcanA karate 5. pariSThApanikA samiti-mala-mUtra Adi ko nirjIva sthAna hue zarma yA dInatA na honaa| para vivekapUrvaka visarjana krnaa| 15. alAbha-upayogI vastu mA~gane para bhI yadi gRhastha na de to 3 gupti bhI mana meM roSa yA zoka nahIM krnaa| kintu apane antarAya karma kA gupti kA artha hai gopana karanA...saMyamana karanA..niyamana krnaa| udaya hai, aisA socakara zAnta rhnaa| ArtadhyAna, raudradhyAna na krnaa| dharmadhyAna, zukladhyAna meM mana ko kaThina sparza evaM maila Ane para kheda na krnaa| jodd'naa| 19. satkAra-satkAra-sammAna mile to khuza na honA, na mile 2. vacanagupti-duSita vacana na bolnaa| nirdoSavacana bhI binA to nArAja na honaa| kAraNa nahIM bolnaa| 20-21. prajJA-ajJAna-acchI prajJA ho to garva na krnaa| jJAna 3. kAyagupti-zArIrika azubha pravRtti se bcnaa| niSkAraNa na Ave to dInatA nahIM laanaa| zArIrika kriyA ko roknaa| 22. samyaktvaparISaha-anya dharmoM ke mantra-tantra camatkAra 10. yatidharma :- (1) kSamA (sahiSNutA) (2) namratA (laghutA) Adi ko dekhakara vItarAga-prarUpita dharma se vicalita na honA kintu (3) saralatA (4) nirlobhatA (5) tapa (bAhyaabhyantara) (6) saMyama jainadharma meM sthira rhnaa| (prANidayA va indriyanigraha) (7) satya (niravadya bhASA) (8) zoca (mAnasika pavitratA) (9) aparigraha kisI para bhI mamattva na rakhanA (10) brahmacarya pUrNarUpa se pAlana krnaa| 22. parISaha- bhUkha-pyAsa Adi se janya kaSTa ko karma nirjarA evaM saMyama kI dRr3hatA ke liye samatApUrvaka sahana karanA parISaha hai| 1-5 = bhUkha, pyAsa, sardI, garmI evaM macchara Adi se janya kaSTa ko karmakSaya meM sahAyaka va satvavardhaka mAnakara samatApUrvaka sahana krnaa| 6. acelaka = jIrNa-zIrNa, mala malina vastra ho to bhI mana meM kheda na krnaa| acche vastra kI cAha na krnaa| vidvata khaNDa/22 zikSA-eka yazasvI dazaka