Book Title: Navangi vruttikar Abhaydevsuri
Author(s): Agarchand Nahta
Publisher: Z_Manidhari_Jinchandrasuri_Ashtam_Shatabdi_Smruti_Granth_012019.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/211249/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navAGgI - vRttikAra zrI abhayadevasUri [ agaracaMda nAhaTA ] suvihita mArga prakAzaka zrI jinezvarasUrijI ke do pradhAna ziSya the, eka saMvegazAlA prakaraNakarttA zrI jinacandrasUri aura dUsare navAGgI vRttikarttA zrI abhayadevasUri / zrI jinezvarasUrijI ke paTTa para zrIjinacandrasUri aura unake paTTa para zrI abhayadevasUrijI pratiSThita hue| Apake prArambhika jIvana ke sambandha meM prabhAvaka caritra meM likhA hai ki AcArya jinezvarasUri saM0 1080 ke pazcAt jAvAlipura (jAlora) se vihAra karate hue mAlava pradeza kI rAjadhAnI dhArAnagarI meM pdhaare| vahAM ApakA pravacana nirantara hotA thA / isI nagarI meM zreSThI mahIdhara nAmaka vicakSaNa vyApArI rahatA thaa| unakI patnI dhanadevo thI / abhayakumAra unakA saubhAgyazAlI putra thaa| AcArya jinezvarasUri kA vyAkhyAna sune ke lie mahIdhara kA putra abhayakumAra bhI AyA karatA thA / AcAryazrI ke vairAgyapoSaka zAMta rasavarddhaka upadeza se abhayakumAra prabhAvita huA aura mAtA-pitA se anumati prApta kara zrIjinezvarasUri ke pAsa dIkSA grahaNa kii| unakA dIkSA nAma abhayadevamuni rakhA gayA / zrI jinezvarasUri ke pAsa hI sva-para zAstroM kA vidhivat adhyayana abhayadeva ne kiyaa| jJAnArjana ke sAtha-sAtha ve ugra tapazcaryA bhI karane lage / ApakI yogyatA aura pratibhA ko dekhakara jineza / sUri ne Apako saMvat 1088 meM AcArya pada pradAna kiyA / usa samaya ke pramukha pramukha AcArya saiddhAntika AgamoM kA adhyayana chor3akara Ayurveda, dhanurveda, jyotiSa, sAmudrika, nATya zAstrAdi viSayoM meM pAragata hote jA rahe the | maMtra, yaMtra aura taMtra vidyA ke camatkAroM se rAjAoM va janatA para bhI unakA acchA prabhAva jamatA jAtA thA / AgamoM ke abhyAsa kI paramparA zithila ho jAne se bahuta se guru AmnAya lupta ho gae aura mUla pATha bhI truTita aura azuddha hote jA rahe the| aisI paristhiti ko dekha kara abhayadevasUri ne apanI bahuzrutatA kA upayoga una AgamoM para TIkAe~ banAne ke rUpa meM kiyA / saM0 1120 se 1128 taka yaha kArya nirantara calatA rhaa| pATaNa meM AgamoM ko pratiyAM aura caityavAsI Agama vijJa AcArya kA sahayoga sulabha thA / madhya vartI samaya meM saM0 1124 meM Apane dhavalakA meM rahate hue kula aura naMdika seTha ke ghara meM paMcAzaka TIkA banAI / ThANAMga sUtra se lekara vipAka sUtra taka navAGgoM kI jo Apane TIkA banAI, usakA saMzodhana udArabhAva se caityavAsI gItArtha droNAcArya se karAyA jisase ve sarvamAnya ho gaI / abhayadevasUrijI ke jIvana kI dUsarI ghaTanA staMbhana pArzva - nAtha pratimA ko prakaTa karanA hai / kahA gayA hai ki TokAe racane ke samaya adhika parizrama aura cirakAla AyaMbila tapa ke kAraNa ApakA zarIra vyAdhigrasta aura jarjarita ho gyaa| anazana karane kA vicAra karane para zAsanadevI ne kahA ki seDhI nadI ke pArzvavartI khokharA palAza ke nIce bha0 pArzvanAtha kI pratimA hai / ApakI stavanA se vaha pratimA prakaTa hogii| usa pratimA ke snAtrajala se ApakI sArI vyAdhi miTa jAyagI / zAsanadevI ke nirdezAnusAra unhoMne "jayatihuapa" stotra dvArA bha0 pArzvanAtha kI pratimA pragaTa kI / Aja bhI yaha stotra pratidina kharataragaccha meM pratikramaNa meM bolA jAtA hai / sumatigaNi racita gaNadhara sArdhazataka vRhad vRtti, jinopAlopAdhyAya kRta yugapradhAnAcArya gurvAvalI, jinaprabhasUri kRta vividha tIrthakalpa evaM somadharma racita upadeza - Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 16 ] saptati ke anusAra pArzvanAtha pratimA kA prakaTIkaraNa hone ke pazcAt navAGgI TIkA racI gaI thI aura prabhAvaka caritra, prabaMdhacintAmaNi va purAtana prabandha saMgraha ke anusAra navAGgI TIkA pUrI hone ke bAda pratimA kA prakaTana huA / / AcArAMga aura sUyagaDAMga do AgamoM para zIlAMkAcArya kI TIkAe haiM, bAkI navAMga sUtroM para Apane TIkA likhakara jaina zAsana kI mahAn sevA kI hai| TokAeM bahuta hI upayogI aura mahattvapUrNa hai / inake atirikta aura bhI bahuta se grantha paMcAzaka vRtti, va kaI granthoM ke bhASya banAye the / Apake racita kaI stotra, prakaraNAdi bhI prApta haiM / abhayadevasUrijI ne aneka vidvAna taiyAra kiye, jinameM se varddhamAnsUri racita AdinAthacarita, manoramA yAdi prAkRta bhASA ke mahatvapUrNa grantha race haiM / zrIjinavallabha gaNi ko Apane AgamAdi kA abhyAsa karavAke bahuta hI yogya vidvAna aura kavi banA diyaa| ina jinavallabhasUri kI prApta samasta racanAoM kA saMgraha aura unakA AlocanAtmaka adhyayana mahopAdhyAya vinayasAgarajI ne kiyA hai / unake isa zodhakArya para hindI sAhitya sammelana ne unheM mahopAdhyAya pada se vibhUSita kiyA hai| AcArya abhayadevasUri sarvagacchamAnya the / unakA caritra kharataragaccha kI gurvAtra li-paTTAvaliyoM ke atirikta anya gacchIya prabhAcandrasUri ne prabhAvaka caritra meM eka svataMtra prabandha ke rUpa meM grathita kiyA hai| isI taraha tapAgacchIya somadharma ne upadeza - saptati meM bhI unakA prabandha likhA hai / purAtana prabandha saMgraha meM bhI eka unakA prabandha prakAzita huA hai / ina tInoM prakAzita prabandhoM ke atirikta merutuMgasUri racita staMbha pArzvanAtha caritra ke antima prabandha meM bhI abhayadevasUri ko kathA dI hai / aprakAzita hone se usa kathA ko nIce diyA jA rahA hai / " prabhAva kaparamparAyAM zrIcandrapacche zrI suvihitazirovataMsa baddha mAnasUritAmA vaDhavANanagare vihAraM kurvannAyayau ! mAna somezvarasvapnaM somezvaranAmA dvijAtiH, prabhAte varddhamAnasUrirUpa Izvaro'yaM sAkSAdeSa bhagavAnAcAryaH / ini svapnAdezapramANena pratipadyatsthAM yAtrAsampUrNo manyaAcAryAnti ke ziSyo jAtaH pAdAbhiSiktaH kAle jAto jinezvarasUrinAmA / tasya ziSyaH zrImadabhayadevasUrinavA GgavRttikAraH / so'pi karmodayena kuSTI jAtaH / zrutadevatAdezAt dakSiNa digvibhAgAt dhavalakka ke samAtya saMprayAtrA zrIstambha nAyakaM praNetu sa sUrirAgataH / 1131 varSe zrI stambhanAyakaH prakaTIkRtaH / grAmabhaTTena bohAvena sahIDa eSa pUjyamAna: / pratidinaM grAmabhaTTakapilayA gavA nijovasyakSarat payodhArayA saMjAyamAnasnapanasvarUpo'bhUt / tadA ca zrImadabhayadevasUriNA jayatihuaNa dvAtriMzatikA sarvajinazAzana bhakta daivatagaNa prauDhapratApodayAt guptamahAmantrAkSarA peDhe SoDaze ca kAvye sa sUrirazokabAlakuntala samapudgala zrI : janisvAmI ca palAzavRkSamUlAt AvirAsa / tataH zAsanaprabhAvako jAtaH / 1368 varSe idaM ca bimbaM zrI stambha tIrthe samAyAto bhavikAnugrahaNAya / itthaM kAlApekSayA nAnAbhaktye nAnA nAmagrAhaM nAnAbhaktyA pUjito'yaM paramezvaraH / sarvArthasiddhidAtA jAtasteSAM dvAtrizatA prabandhebaddha zrIstammanAtha caritamidaM / zrI patra dviSoDazo SbhUt bandho'bhayadevasUrikathA // 32 // iti amanya jagadAnanda dAyini AcArya zrI meruturaMgaviracite devAdhideva mAhAtmya zAstre zrI svambhanAtha carita dvAtriMzatprabandhabandhure dvatriMzattamaH prabandha: samarthitaH / samApta cedaM zrIstambhanAthacaritam / saM0 1413 ke uparyukta prabandha meM stambhana pArzvanAtha ke prakaTIkaraNa kA samaya saM0 1931 diyA hai isase navAMgavRtti racanA ke bAda hI yaha ghaTanA huI - siddha hotA 1 abhayadevasUrijI kA svargavAsa saM0 135 yA saM0 1936 meM kADavaMja meM huA / kharataragaccha paTTAvalI ke anusAra Apa Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 gA0 85 gA, 25 [ 19 ] caturtha devaloka meM haiM aura tIsare bhava meM mokSagAmI hoMge 13 saptatikA bhASya yathAH - 14 vRhad vandanaka bhASya "bhaNiyaM titthayarehiM mahAvidehe bhavaMmi taiyammi / 15 navapada prakaraNa bhASya tumhANa ceva guruNo sigdhaM muttiM gamissaMti // 1 // 16 paMca nigranthI karpaTavANijye nagare zrIabhayadevA divam 17 Agama aSTottaro gatAH caturtha devaloke vijayinaH santi / " / 18 nigoda SavizikA 16 pudgala SatriMzikA AcArya zrIabhayadevasUrijI ko nimnokta 20 ArAdhanA prakaraNa ___ racanAe~ prApta haiM 21 AloyaNA vidhi prakaraNa 1 sthAnAMga vRtti (saM0 1120 pATaNa) 14250 22 svadharmI vAtsalya kulaka 2 samavAyAGga vRtti (saM0 1120 pATaNa) 3575 23 jayatihumaNa stotra 3 bhagavatI vRtti (saM0 1128 , ) 18616 24 pArzvavastu stava [devadutthiya] 4 jJAtA sUtra vRtti (saM0 1-20 vijayA 25 staMbhana pArzva stava dazamo, pATaNa) 3800 26 pArzva vijJatikA (suranara kinnara.) 5 upAzaka dazA sUtra vRtta 812 27 vijJaptikA (jesalamera bhaNDAra) 6 aMtakRzA sUtra vRtti EE 28 SaTa sthAna bhASya 7 anuttaropapAtika sUtra vRtti 162 26 vIra stotra 8 praznavyAkaraNa sUtra vRtti 4600 30 SoDazaka TIkA 6 vipAka sUtra vRtti 600 31 mahAdaNDaka 10 ubavAi sUtra vRtti 3125 32 tithi paya nA 11 prajJApanA tRtIya pada saMgrahaNI - 133 33 mahAvIra carita (apabhraza) 12 paJcAzaka sUtra vRtti (saM0 1124 dholakA) 7480 34 upadhAna vidhi paMcAzaka prakaraNa gA0 30 gA0 16 gA08 gA0 pa0 26 gA0 173 gA. 22 patra 3. gA0 1.8 gA0 50 AcArya abhayadevasari ke mahattva ko vyakta karate hae droNAcArya kahate haiM :AcAryAH pratisadma santi mahimA yeSAmapi prAkRte, matiM nA'vyavasoyate sucaritaM teSAM pavitra jagat / ekenA'pi guNena kintu jagati prajJAdhanAH sAmprataM. yo dhatte'bhayadevasUrisamatAM so'smAkamAvedyatAm / / [yu' pradhAnAcArya gurvAvalI pR. 7 ]