Book Title: Nasikya Pachi Vyanjanagama ane Sarupya
Author(s): H C Bhayani
Publisher: Z_Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_Mahotsav_Granth_Part_1_012002.pdf and Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_
Catalog link: https://jainqq.org/explore/230149/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 bhAratIya-AryanI prAcIna bhUmikAnA m+ ane+l e vyaMjanasaMyogo je parivartana pAmIne madhyama bhUmikAmAM AvyA che tenI viziSTatA e che ke temAM vacce no Agama thayo che. saM Amra H prA. aMkha : 30 o AdyAtaka : nAsiksa pachI vyaMjanAgama ane sArUpya harivallabha cUnIlAla bhAyANI tAmra amla : aMmADaa : taMtra : aMma: *cAmAmvara: AaMbila : AsvikAra : aMmiliA : aMbADo tAMbuM AmavuM, aMbAvuM khela AMbalI ra nAsikaya vyaMjana (n, m, anusvAra) ane hakAranA saMyoganA parivartanamAM eka valaNa AvuM ja che. te anusAra na pachI dUnI, ma pachI m no ane anusvAra pachI zno Agama thAya che. paravartI hakAranI sAthe bhaLI jatAM te anukrame g, bhuM, ane ghU rUpe niSpanna thayA che. AmAM ha mULano hoya athavA to mAdhyamika parivartanaprakriyA anusAra niSpanna thayelo hoya.eTale ke mULanA pUrvavartI huM ke s mAMthI nIpajelo ane vyatyayane pariNAme paravartI banelo hoya. udAharaNo : saM cihna : prA. ciMdha : guru cIMdhavuM saMskRti : saMbharai sAMbhare Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava ratha siMha: siMgha : siMga, saMga (mAnasiMga, abhesiMga) kuSmANDa: kuMbhaMDa: kaubhAMDa A valaNa nAsikya vyaMjana ane 2 ke saMyukta nahIM paNa nikaTanikaTa hoya tyAre paNa kavacita pravarte che. prAcIna bhUmikAmAM paNa AnuM udAharaNa che : vaidika sUnara "prasanna" : saM0 sundara, uparAMta saM. zAmali, prA. siMbali, gu. zImaLo. saM. brahanala : apa0 vihaMdala: guja, vyaMDaLa. keTalAMka gujarAtI udAharaNa A valaNa amuka aMze prabaLa hovAnA ghotaka che. (AmAM paravartI dhvani ke lU sivAya kavacita che) saMva cUrNa : prA. cunna : guja. cUMdaDI (hiMdI cunarI) vAnara : a50 vanara : guja. vAMdara, vAMdaro paMcadaza : pannaraha : paMdara parNa : panna : pAMdaDuM ratana : ranna + la : nala, rAMdala guja0 mInI, mIDI, mIMdaDI uparAMta cAmaDuM, gAmaDuM, AmanA virodhe cAMbaDuM, gAMDuM, AMbaLuM, (Amalaka) evAM uccAraNane paNa ahIM nirdeza karI zakAya. nikaTavartI akSaronA nAsikaya vyaMjana ane kAra vacce vyaMjanAgama thayAnAM paNa eka udAharaNa maLe che : abhijJAna : ahinmANa : ahiMtANa: eMdhANa madanala : mayaNahala : mIMDhaNu, mIMDhoLa aMdhANamAM paravata dhvani Na che. suratI uracAraNuM baMdhe (Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAsirca pachI vyaMjanAgama ane sArU ? 221 arvAcIna gujarAtI uccAraNamAM uparanA valaNathI sthULa dRSTie viparIta kahI zakAya tevuM valaNa pravarte che, sAnunAsika svara pachIno madhyavartI apaprANa ghoSa sparza (ghaNuMkharuM to ba) anunAsikanI asara nIce sArUpya pAmIne potAnA vargano nAsikaya sparza bane che. udAharaNo : amarAI (prA. aMbarAI saMta AmrarAji), zImaLo (prA. siMbali, saM. zAmali), kAmaThI-kAmaDI (aa kaMbA), cImaTo (mULamAM ciMbu-). uparAMta AMbaLuM-Ama, AMbalI-AmalI, uMbaro-Umaro, kAMbaLo-kAmaLo, tAMbaDI-tAmaDI, taMbaDI-tUmaDI, puMbhaDuM-pUmaDuM, lIMbaDo-lImaDo evI mAnya joDaNIo; tathA jabaLI-jAmaLI, sAMbeluM-someluM, lAMbaDo-lAmaDo, cAnakI (cAMda, caMdra), bInakI (bindu) sAnunAsika svara pachIno zabdAMta alpaprANa ghoSa sparza (khAsa karIne bra-, tethI o che aMze dU, Du) nAsikya sparza (ma, na, Na) banavAnuM valaNa vizeSa dharAve che. udAharaNaH karamo-karamalo (karaba) cUmavuM-cUmI (cuMba-cuM) jhUmavuM, jhUmaNuM, jhummara (prAjhuMba-baNaga), subuka bUma (prA. bubA) lUma (laMba, laeNbI) sAma (sAMbeluM, saMba, za...) aDIkhama, malakhama (1khaba, khaMbha) DAmavuM (DAMbhavuM, prArA bhaNa) vAma (vAMbha). A uparAMta rojanI lokavyavahAranI bhASAmAM prAdezika prayogo lekhe khANa (khAMDa), gANa (gAMTha), mANa (mAMDa), rANano (rAMDano), kanamULa (kaMdamULa), banabAraNe (baMdha bAraNe), canarA (caMdrA), vAna, pAlaDI, panara, cUnaDI, vanarAvana, anarAdhAra, zinarI (zIMdarI), gana (ke ghana, gaMdha), govanajI (goviMda) jevAM uccAraNa pracalita che. te paNa A valaNa aMge dizAsUcaka che." nAsikya dhvaninA prabhAva nIce > Na, n > Na, nyU > (kaNabI, vANaMda, bamaNuM, gabharAmaNa vagere) e parivartanavalaNo upara varNavelA valaNa sAthe saMvAdI che. TippaNa 1 carcelA parivartanono pUrvaniza, vicAraNA vagere mATe juo hemacaMdra, siddhahema, 8, 2pa6, 1264, 250 274, 45412; pizala, grAmAtika, $ 285, 26 7; Tarnara, gujarAtI phonolaoNji, 6 78, 84; narasiMharAva, Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 H zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava ca gujarAtI, leMgvaja eNnDa liTarecara, 1, 328-333, 471, 472 (bI); bhAyANI, vALyApAra, pR. 310, 325. sarakhAvo bloka (bhASAMtara, parAMjape), marAThI bhASacA vikAsa, huM 123. caMtanAgamavALA zabdono vicAra karatAM narasiMharAve prAkRta bhUmikAnAM udAharaNo noMdhyAM che, paNa temane ja vAraso gujarAtI vagerene maLyAnuM temanI samajamAM nathI AvyuM. A parivartanane samajAvatAM temAM temaNe svarabhAranI asarathI athavA pAchaLanA , ne kAraNe mULanA nAsikya vyaMjanano nAsikatha 6, vagere thayAnuM mAnyuM che, paNa emanuM pRthakkaraNa bhUla bhareluM che : temaNe pR. 472 (bI) upara Takelo mata ja sAco khulAso rajU kare che, duSita pRthakkaraNane kAraNe temaNe A valaNanAM udAharaNo sAthe mU> - e bhinna valaNanAM udAharaNo bheLavI dIdhAM che ane eka vairyanuM udAharaNa paNa (aDavANuM : aNuvANu hu) e sAthe mUkayuM che. 2 Tarnara, InDo-Aryana leMgvajija ka AcAmAmsa, AlA, kukamANaha, * cibu e zIrSakonI nIce juo. 3 anya prAkRta-apabhraMza udAharaNo : baMbha (brahma), baMbhaNa (brAhmaNa), giMbha (thIma), saMbha (glaeNma), kuMbhAra (kAra= kAzamIra), saMghAra (saMhA2), saMghu (zam), AsaMdhU (AzaM) vagere. e yAnamAM rAkhavAnuM che ke vadhu vyApaka valaNa to kazA Agama vinA nAsikaya ane hakAranA saMyogane bIjA saMyogonI jevo gaNavAnuM ane pachIthI hakArano dhaNuMkharuM lopa karavAnuM che. udAharaNo: UnuM (unDa, uNu), kAno (kanha, kRNa), pAnI (pahuva, prastava), pAnI (pahua, pAkirNa), nAnuM (lanDa, lakSaNa), ame (akhta, asma-), tame (tuha, Rtuma), masANa (masANa, mazAna) , dhIma (gilDa, grIma), vIsare (visaI, vismarati), narazI (narasaha, narasiMha) vagere. ja hiMdI tAMbA, baMda2, paMdraha vagere banajArI (ke laMbADI) huMdALamAM (=unALAmAM), marAThI tAMbe, AMbA, vAMdara, aMdharA, sAMga vagere. aMgrejI (keTalAka mULa to keTalAka kecamAMthI) fumble, grumble, humble, nimble, gander, gender, thunder vagere tathA grIka andros vagere AvA ja vyaMjanAgamanAM udAharaNo che. hiMdI amarAI, Ama, cUmanA, jhumanA, homa, mana, khAma, malakhama, geremAM A ja parivartanavyApAra che. sarakhAvo romAnI (Doba), aMgrejI zabdAnta - mb no ma (bomb, comb, dumb, thumb, tomb, womb, jamb, lamb, limb, vageremAM) tathA -ing nA Da (sing, ring, coming vageremAM) AvI ja prakriyA rajU kare che.