Book Title: Moti Sanshodhak Prerakta Dharavta Matbar Suchigrantho
Author(s): Raman Soni
Publisher: Z_Ek_Abhivadan_Occhav_Ek_Goshthi_001184.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249527/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTI saMzodhana-prerakatA dharAvatA mAtabara sUcigraMtho ramaNa sonI eka ja graMthane nimitte be saMzodhaka-saMpAdakonA bhagIratha kahevAya evA kAryanuM gaurava thatuM hoya evo A prasaMga kharekhara virala che. e eka bIjI rIte paNa virala che. kemake, jenI pAchaLa varSonAM parizramano ne sUjhano viniyoga thayelo che. evI A graMthazreNI mULe to eka varNanAtmaka hastapratasUci ja che chatAM eno eka moTA saMzodhanagraMtha, ne saMzodhana-upayogI graMtha tarIke mahimA karavAno thAya evuM enuM kAThuM che, enuM phalaka eTaluM vistRta che. kevaLa AMkaDAnI rIte joIe to paNa, mohanalAla desAIe emanA lagabhaga 4200 pAnAMnA A graMthomAM 1400thI vadhu jaina kavionI pa000 jeTalI kRtionA (uparAMta keTalAka jainetara kavionI kRtionA) vistRta AraMbha-aMta noMdhyA che, e mATe 400 jeTalA hastapratasaMgraho ne anya sAdhano joyAM che. 8000thI vadhu vyaktinAmonI, 1700 jeTalA sthaLanAmonI ne 3000 jeTalI dezIonI prathama paMktionI varNAnukrama-sUci karI che, tathA pustakanA pahelA khaMDanI savAtraNaso jeTalAM pAnAM lAMbI prastAvanA rUpe jUnI gujarAtI bhASAno ItihAsa Apyo che ! ane A badhuM kaMI hAthavaguM na hatuM - muzkelIo bharelA zramathI ne pUrAM dhIraja tathA sUjhathI karI zakAya evuM hatuM. A saMzodhaka aneka hastaprata-bhaMDAromAM pharyA, je upayogI najare paDavuM te saMgharI lIdhuM ane eka gaMjAvara dastAvejI sAmagrIne vaijJAnika vyavasthApUrvaka mUkI ApI. karavA jevuM mahattvanuM kazuMya kAma bAkI na rahI jAya enI kALajI rAkhI. jemake, kavi narmada 'narmakathAkoza' karelo enuM mahattva ne upayogitA tarata emanA dhyAnamAM AvyAM. emane thayuM ke "A ja rIte jaina kathAono koza haju koI vidvAna jena ke jaina saMsthA taraphathI bahAra paDelo nathI. e zocanIya binA che." ane jaina gUrjara kavionA bIjA bhAgamAM emaNe pa00 uparAMta nAmono jaina kathAnAmakoza paNa sAmela karyo. zrI dezAIe emanA AyuSyanAM adha uparAMta varSo A kAmane ApyAM hatAM - pUrAM 33 varSa emaNe A vidyAtapa karyuM e sAce ja ahobhAva prere evuM che. A ujvaLa vidyAkArya emanA samayamAM paNa vivecana-saMzodhana kSetranA ghaNA vidvAnono Adara pAmeluM. narasiMharAva jevA moTA vidvAne to Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTI saMzodhana-prerakatA dharAvatA mAtabara sUcigraMtho 29 kaheluM ke, AvA AkaragraMthanuM avalokana lakhavuM e mArA jevAnA sAmarthyanI bahAra che.' mohanalAla dezAIe A gaMjAvara sUcikArya uparAMta bIjAM paNa ghaNAM badhAM lekhanakAryo karelAM. "jaina sAhityano saMkSipta itihAsa emaNe Apyo; dasathI vadhu saMpAdanagraMtho karyA ane be sAmayiko "jenayuga' tathA jaina zvetAmbara konpharansa heralDa' uttama rIte calAvyAM, emAM saMzodhanamUlaka uparAMta sAhityika-aitihAsika caritrAtmaka vagere prakAranAM 900 uparAMta lekho ne lakhANa paNa karyo. A badhuM jotAM, jayaMta koThArIe emane mATe "virala viddhatu-pratibhA zabdo vAparyA che e yathArtha lAge che. evuM ja kAma jayaMta koThArInuM che. atyAre saMzodhaka-saMpAdaka tarIke te emanI pratiSThAnA zikharasthAne che paNa e pratiSThAnI eka khUba majabUta bhUmikArUpe temaja enI samAntare emanuM vividha dizAnuM uttama vivecanakArya aDIkhama UbhuM che. e vivecakanI UMDI marmajJatA ne jhINI najara tathA jaTilamAM jaTila bAbatane paNa vizadarUpe mUkI ApatuM adhyApakIya abhivyakti kauzala - emanAM A sarva saMpAdana-saMzodhanakAryone paNa ajavALatAM rahyAM che. jayaMtabhAI jaina gUrjara kavionA parizodhita saMpAdananA saMkalpa sudhI pahoMcyA enA mULamAM gujarAtI sAhityakozanA saMpAdaka tarIkenI emanI kAmagIrI paDelI che. e kAma karatAM karatAM, madhyakAlIna sAhityanA itihAsa ane anya saMdarbhagraMthonI sAmagrImAM Dagale ne pagale saMzuddhio karavAnI AvI, atyaMta upayogI nIvaDelAM samartha pustakomAM paNa. madhyakAlIna sAhityakozamAMnAM jaina kata-kRtio mATe sauthI vadhu upayogI thayelo samartha graMtha te A "jana gUrjara kavio', eTale A aprApya graMthanuM kevaLa punarmudraNa nahIM paNa saMzodhita saMskaraNa karavAmAM Ave to madhyakAlIna sAhityanA bhAvi abhyAsIo, itihAsakAro, kozakAro ne saMzodhakone e vadhu upayogI ne ghaNuM mArga-darzaka banI zake evA AzayathI, kozakArya pachInI nivRttinA samayamAM te A graMthanA puna saMpAdanamAM lAgI gayA. emaNe paNa eka tapa jeTalo. 12 varSano samaya A kAmane Apyo. kemake enI zuddhi-vRddhi tathA A kAmane vadhu zAstrIya ne upayogI banAvanArI punavyavasthA lAMbo samaya mAgI le evAM hatAM ja. vaccenAM pacAsa varSa daramyAna thayelA saMzodhano-saMpAdanonI sAmagrIno tathA, vadhu to, madhyakAlIna sAhityakozanA kAryo saMpaDAvelI jANakArIno ne saMkalanazaktino lAbha A parizodhanane maLyo che. mULa graMthonAM cAra hajAra pAnAne badale navI AvRtti pAMceka hajAra pAnAMnI thaI emAM kartA-kRtiomAM ne chellA traNa bhAgomAM saLaMga mukAyelI (mULamAMnI pUraka sAmagrImAM thayelI vRddhi uparAMta gaNanApAtra vRddhi to sUcigraMtha. (bhAga-7)mAM thaI hovAnuM jaNAya che. dase Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 eka abhivAdana-occhava, eka goSThi bhAgomAM sauthI vadhu zramasAdhya banelo ne sauthI moTo (lagabhaga navaso pAnAMno) banelo A graMtha kartAonI, kRtionI, e kRtionI viSayavibhAga anusAranI temaja saMvata anusAranI ane vyakti-vaMza-sthaLanAmonI - ema vividha dRSTikoNathI karelI anukramaNikA Apato hovAthI, hajAro pAnAMmAM phelAyelI gaMjAvara sAmagrIne, upayoga tathA jarUriyAta mujaba enA abhyAsI mATe, tarata sulabha karI ApanAra bane che. saMdarbhagraMthamAM sUcigraMtha cAvIrUpa graMtha gaNAya. jayaMtabhAIe lakhyuM che ema sUcinI sahastra AMkhothI ja AvA saMdarbhagraMthanA vizALa jagatane pAmI zakAya che.' e rIte jotAM A graMtha namUnedAra - maoNDelarUpa - banyo A - 7mA - bhAganA nivedanamAM saMpAdake eka vAta e lakhI che ke, "ekalA jaina gUrjara kavione AdhAre pIeca.DI. mATenI so thisIso taiyAra thaI zake." A vAMcIne pahelo prazna to e thAya ke evA so zahIdo maLI Avaze kharA ? Ama to pIeca.DI. thavAnI doDarekhA para ethIye vadhu utsuko lIlI jhaMDInI rAha jotA tatpara UbhA che. paNa emAMnA keTalA A ka para doDaze ? paNa jo thoDAka paNa maLI AvavAnA hoya to emane mATe viSayanirdezo karavAnuMya jayaMtabhAI cUkyA nathI ! (juo e nivedana.) mohanalAla dezAIe pahelA bhAganI prastAvanAmAM lakheluM ke "A pustakanI bIjI AvRtti thAya ke nahIM e prazna che. emane thayuM haze ke vivecanagraMtho paNa bIjI AvRtti pAmatA nathI tyAM A hastaprata-sUcinI te zI vAta, paraMtu, aradhI sadI pachI enI bIjI AvRtti thaI. ne e paNa Ama zAstrIya parizuddhipUrvaka, eNe zrI dezAInA pracaMDa puruSArthane pharI eka vAra sArthaka banAvyo - vadhu sArthaka karyo. AvA mahAna kAryanuM gaurava karatI vakhate eka prazna manamAM e jhabakI jAya ke, ApaNA samayanuM je vidyAkIya vAtAvaraNa che - emAM AvA kAryanI prastutatA keTalI ? rAmanArAyaNa pAThakanA bRhat piMgaLa'nuM traNacAra varSa pahelAM punarmudraNa thayuM tyAre paNa A ja vicAra Avelo - chaMdathI dUra jatA rahelA. ApaNA lekhako-sAhityarasiko-abhyAsIonA A samayamAM AvA virala puruSArthanI paNa prastutatA keTalI ? bhautikatAvAde vidyA-kalAo pratye udAsInatA vadhArI hoya e vAta kaMI navI nathI, AkhI sadI daramyAna e saMbhaLAtI rahI che. paNa have A prasAra-mAdhyamonA, vidyA-kalAone khUNe haDaselavA mAMDelA vegIlA. pravAha vadhu bhaya-ciMtA UbhAM karyAM che. paNa ethI, vidyApravAha naSTa thaI jaze evo atItarAga tarka karavAnI jarUra nathI. bane ke e pravAha thoDAka vadhu UghaDe - chaMdamAM ne madhyakAlIna kalA-saMskRtimAM dilacaspI lenAra paNa nIkaLI AvavAnA. Ameya, moTAM vidyAkAryonI upayogitA maryAdita vartuLomAM rahevAnI. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTI saMzodhana-prerakatA dharAvatA mAtabara sUcigraMtho 31 eTale vidyAnA raste vaLanAra thoDAka jaNane paNa AgaLano rasto sujhADe evAM kAmonuM mUlya noMdhapAtra ne upakAraka banavAnuM. eTale A graMtha kyAMkyAM upayogI ne preraka bane e vicAravAnuM rahe. A kAryanI eka prerakatA to, harivallabha bhAyANIe batAvI che te e che ke mohanalAla desAI uparAMta cImanalAla dalAla, muni puNyavijayajI, jinavijayajI, maMjulAla majamudAra vageree je moTAM kAma karyuM che enI AvI zuddhi-vRddhi UbhI ja che - e mATe paNa A graMthanuM kArya preraka banI zake. A kozaprakArano saMdarbhagraMtha che -- e kaMI saLaMga vAMcavA mATeno nathI, je abhyAsIne jyAre je vigatonI jarUra paDe che tyAre joI levA - riphara karavA - mATeno che eTale enI vizeSatAono ane, rahI gaI hoya to te, gUTiono tyAre vadhu khyAla Ave. paNa e bAbata to spaSTa ja che ke je cokasAI-zrama-sUjha-zAstrIyatA ahIM viniyoga pAmelAM dekhAya che e koIpaNa abhyAsIne kyAMya gUMcavyA vinA, pathadarzaka banI zakaze. A gaMjAvara kAmamAMthI, madhyakAlIna sAhitya-saMskRtinA kAyamI saMzodhaka-abhyAsIone vadhAre vakhata pasAra thavAnuM rahevAnuM. paraMtu mane enI eka bIjI upayogitA-prerakatA paNa jaNAya che. ApaNI vidyAsaMsthAomAM je saMzodhanakAryo cAle che emAM vidyArthIpakSe padavI-prAptinI ema mArgadarzaka-parIkSaka pakSe padavI-dAnanI pravRtti jarUra karatAM ghaNI vadhAre jhaDapathI balake utAvaLathI cAlI rahI che. vyavasthita Ayojana mATe, vastu-vigatanI cokasAI karavA mATe, zAstrIya paddhati nipajAvavA mATe koI ja rokAtuM nathI - emane eno jhAjho khyAla paNa nathI. emanI sAme ja nahIM, niSThA ane jijJAsAthI kAma karavA mAganAra sAme paNa bahu namUnA (moDelsa) nathI. ghaNAkharA mArgadarzakonI paNa A ja sthiti che. e badhAnI sAme, bIjo thoDAMka kAmonI sAthesAthe, "jena gUrjara kavio'nA A dasa bhAga paNa mUkI ApavA jevA che. pIeca.DI.-dIkSA-utsuko enAM mAtra pAnAM pheravaze, enI prastAvanAo dhyAnathI joze, ne khAsa to vividha-parimANI sUci graMtha (graMtha 7) jhINavaTathI joze to paNa saMzodhananI dizAmAM paga mUkavo te keTalAM sAvadhAnI-cokasAI-mahenata temaja paddhatinI sUjha mAgI le che eno tene khyAla Avaze. enI aMdhAdhUMdha gati aTakaze ne vairyabharI ekAgratAnI paNa eka romAMcakatA hoya che eno aMdAja AvI zakaze. pachI bhalene e nava-saMzodhaka madhyakAlIna sivAyanA koI viSaya para kAma AdaravAno hoya. A kAma ene preraka banI zakaze. kemake jayaMtabhAInI saMzodhaka tarIkenI sauthI moTI vizeSatA potAnuM ja eka AgavuM ne nakkara upayogitAvALuM paddhatizAstra nipajAvavAmAM rahelI che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 eka abhivAdana-occhava, eka goSThi (emaNe taiyAra karelA saMzodhakonAM kAma A paddhati-viniyoganI rIte jovA jevAM che ja.) A rIte, "jaina gUrjara kavionuM A saMzuddha saMskaraNa aneka rIte mUlyavAna gaNAya. AvAM mUlyavAna ne vaLI bRhatkAya kAma moTA mUDIrokANanI suvidhA vinA na thAya - aTakI rahe. eTale ramaNalAla cI. zAha jevA madhyakALanA abhyAsInI bhalAmaNathI mahAvIra jaina vidyAlaya jevI eka vidyAkIya saMsthA vaLatara vinAnA moTA rokANa mATe taiyAra thaI eya abhinaMdanIya gaNAya. kevaLa vidyApremIo ja nahIM paNa dharma ane sAhityanA vidvAno evA AcArya zIlacaMdrasUrijI tathA AcArya pradyumnasUrijInI paNa sAvaMta prerakatA A graMthanA nirmANamAM rahI che. AvA eka cirasthAyI mUlyavALA graMthanI pUrNAhutino occhava vimocana zabdane paNa sArthaka kare che.