Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAtaH smaraNIya pUjyapAda munipravara zrI mohanalAlajI mahArAja sAheba teozrInA samudAyavartI pUjya AcArya devo pU. A. zrI nipuNuprabhasUrIzvarajI mahArAja pU. A. zrI munisuMdarasUrIzvarajI mahArAja pU. A. zrI cidAnaMdasUrIzvarajI mahArAja sikA pUrve sau prathama muMbaImAM praveza karanArA saMvegI muni ane abhUtapUrva zAsanaprabhAvanA pravartAvanArA pUjyapAda munipravara zrI mohanalAlajI mahArAja pUjyapAda munipravara zrI mohanalAlajI mahArAja eka vidvAna hovA uparAMta sAcA arthamAM kamalegI hatA. uttara pradezamAM janmyA hovA chatAM emaNe gujarAtane pitAnuM kAryakSetra banAvyuM. gujarAtamAM paNa khAsa karIne dakSiNa gujarAta ane muMbaIne emane vizeSa lAbha maLe. surata, navasArI, pAlItANA, siyAjI ane muMbaImAM emaNe jUnAM jinAlayano jIrNoddhAra karAvyuM tathA navA maMdiranI sthApanA mATe preraNA ApI. aneka alabhya pustako ekaThAM karI suratamAM jJAnabhaMDAranI sthApanA karI. ghaNAM zubha kAryonAM preraNAmUti banI rahyA. jenasamAjane mATe upayogI evI dharmazALA, bhejanazALA, upAzraya, pustakAlaya vagere saMsthAo sthApavAmAM emaNe mahattvano bhAga bhajavyuM. uttara pradezamAM mathurAthI 60 ki. mI. dUra cAMdapura nAmanA gAmamAM saM. 1887 (I. sa. 1831)nA vaizAkha suda ne guruvAre pUjyazrIne janma thaye hate. emanuM saMsArI nAma mohana, pitAnuM nAma bAdaramala ane mAtAnuM nAma suMdarI hatuM. teozrI dhanADhaya brAhmaNa 2010_04
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsanaprabhAvaka kuLamAM janmyA hovA chatAM jainadharmanA prakhara pracAraka banyA e bAbata noMdhapAtra che. mihananI nava uMmare mAtApitA emane laIne jodhapura rAjyanA nAgora zaheramAM AvyAM. nAgora bhUtakALamAM nAgapura tarIke oLakhAtuM hatuM. nAgoramAM jenI vastI sArA pramANamAM hatI. emAM rUpacaMdajI nAmanA jena yati ghaNA prasiddha hatA. zrI rUpacaMdajIe kharataragacchanA AcAryazrI jinaharSasUrijI pAse yatidIkSA lIdhI. kharataragacchamAM saM. 1770 (I. sa. 1714)thI yatiparaMparA zarU thaI hatI. bAdaramala ane suMdarIe yati rUpacaMdajIne dhArmika saMskAra ane tAlIma mATe emane putra arpaNa karyo. mohane hindI bhASAnuM jJAna ane prAthamika zikSaNa pitAnA vatana cAMdapuramAM meLavyuM hatuM. itihAsa, bhUgaLa ane gaNitane De abhyAsa paNa karyo hate. rUpacaMdajIe emane dhArmika ane AdhyAtmika jJAna ApyuM. alpa samayamAM mehane pratikramaNanAM sUtra, cAra prakaraNa, traNa bhASya, cha karmagraMtha vagere kaMThastha karI lIdhAM. "tatvArthasUtrane abhyAsa karyo. rUpacaMdajIe emane vyAkaraNa, kAvya, tiSa, sAmudrikazAstra tathA svarodayazAstra zIkhavyAM. nAnI uMmare mohane A badhuM jJAna AtmasAt karyuM. abhyAsa pUrNa karyA pachI rUpacaMdajI mehanane laIne muMbaI gayA. emaNe muMbaIthI mohanane kharataragacchanA AcArya mahendrasUri pAse Indora mekalya. indoranI najIka makSItIrthamAM saM. 1903 (I. sa. 1847)mAM AcArya mahendrasUrie mahanane yatidIkSA ApI ane mohana have yati zrI mohanalAlajI banyA. e vakhate emanI vaya mAtra soLa varSanI hatI. thoDo samaya yati zrI mohanalAlajI AcArya mahendrasUri pAse rahyA. e pachI emane muMbaI emanA guru rUpacaMdajI pAse mokalavAmAM AvyA. rUpacaMdajI emane laIne grAliyara gayA. gvAliyaramAM rUpacaMdajIne acAnaka svargavAsa thaye. e pachI cAra varSe AcArya mahendrasUri paNa nirvANa pAmyA. baMne gurue vidAya letAM saM. 1914 pachI samaya yati mahinalAlajI mATe muzkelIne ba. saM. 1916 (I. sa. 1860)mAM bAbu buThThanajIe siddhAcalajIne saMgha kADhayo, jemAM mohanalAlajI paNa sAmela thayA. A rIte emaNe siddhAcalajInI prathama yAtrA karI, jene prabhAva emanA mana ane jIvana para amITa paDyo. siddhAcalajInI yAtrA pachI emaNe lagabhaga bAra varSa sudhI uttara pradezanA lakhana zahera ane enI AsapAsanA pradezamAM vihAra karyo. tyAMthI teozrI kalakattA gayA. tyAM temane yatimAMthI sAdhu banavAnI preraNA maLI. pitAnI badhI milakata dharmane arpaNa karI. tyAMthI teo ajamera gayA ane tyAM saM. 1930 (I. sa. 1874)mAM saMgha samakSa yatimAMthI saMvegI sAdhu-zramaNa banyA. zrI sukhasAgarajI mahArAja pAse emaNe godahana karI vAsakSepa lIdhe ane emanA ziSya banyA. kharataragacchanI saMvegI paraMparAmAM teo tejasvI sAdhu tarIke prasiddha thayA. saM. 192nuM comAsuM sirohImAM karyuM. tyAre tyAMnA rAjavI zrI kesarIsiMhajIe emanA upadezathI pitAnA rAjyamAM dara varSe zrAvaNa vada 11 thI bhAdaravA suda 11 sudhInA 15 divasa daramiyAna prANIonI hiMsA ane katala upara pratibaMdha mUkayo. e uparAMta, emanI preraNAthI sirohInareze rahIDA gAmamAM jainamaMdira banAvavAnI paravAnagI ApI. brAhmaNavADAnA 2010_04
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNabhagavaMte-2 jainamaMdirane vahIvaTa brAhmaNo pAsethI laIne jenone saMpyuM. teozrI jyAM jyAM vihAra karatA tyAM tyAM lokapriya banatA hatA. sihI pachI emaNe pAlI, sAdaDI, jodhapura, ajamera vageremAM comAsA karyA. jodhapuranA dIvAna amalacaMdajI emanI pAse dIkSA laIne muni ANaMdacaMdrajI banyA. A emanA prathama ziSya. jodhapuranA vatanI evA jeThamalajI paNa emanA bIjA ziSya banyA. saM. 1936nuM comAsuM e savAlanA mULa vatana osiyA tIrthamAM karyuM. jemAsA daramiyAna emanA upadezathI AsiyAna derAsarane jIrNoddhAra thayA. saM. 1940nuM comAsuM pUruM karIne teozrI uttara gujarAtanA pATaNa zaheramAM AvyA. saM. 1941nuM comAsuM pATaNa karyuM. te vakhate zrIsaMghanI vinaMtIthI tapAgacchanI dharmakriyAonuM AcaraNa karavA lAgyA. paNa ane gacchanI aMdara rahelA ziSyasamudAya tarapha samAna daSTi rAkhI zAsananI ANa vadhArI. gacchabheda ke matabheda emanI pAse hatA ja nahIM. jo ke temane na samajanAra keTalAka jaina bhAI ee virodha karyo hate. hakIkate gujarAtamAM tapAgacchanuM prAbalya vadhAre hatuM. tethI A parivartanane lIdhe surata ane muMbaImAM ghaNuM prazasya kArya karI zakyA. saM. 1944mAM harSamuni emanA ziSya banyA. saM. 1945nuM comAsuM pAlItANA karyuM. suratanA zrIsaMghanI vinaMtIthI saM. 1946nuM mAsuM suratamAM karyuM. surata jena saMghane emanA nAmanuM sUcana karanAra prasiddha muni AtmArAmajI hatA. suratamAM mahesANAvALA UjamazIbhAI ane mahIdapuranA rAjamalajIbhAI e emanI pAse dIkSA lIdhI. emanA ziSyonI saMkhyA vadhIne sAtanI thaI. suratanuM comAsuM pUruM thayA pachI muMbaInA zreSThio bAbu pannAlAla pUraNacaMda, navalacaMda udecaMda, nagInadAsa kapUracaMda, pAnAca da tArAcaMda vagere emane vaMdana karavA surata AvyA ane saM. 1947nuM mAsuM muMbaImAM karavA AgrahabharI vinaMtI karI. hajI sudhI keI sAdhue muMbaImAM praveza karyo na hato. teo muMbaIne vilAsI nagarI samajatA hatA ane je sAdhu muMbaI jAya te bhraSTa thayA vagara na rahe evI mAnyatA hatI. "mUkI tApI te thayA pApI" (eTale ke suratathI AgaLa javAmAM pApa che.) evI mAnyatA pracalita hatI. te bIjI bAju muMbaImAM vasatA jaina bhAI o mATe sAdhumahArAjanAM darzana-samAgama vagara dharmabhAvanA TakAvavI muzkela hatI. pagale pagale jyAM paDavAne bhaya hoya tyAM saceta banAvanArA saMta-mahAtmAnI jarUra sauthI vadhu rahe. pitAnuM A kartavya samajI pU. munizrI mehanalAlajIe muMbaInuM AmaMtraNa svIkArI lIdhuM. muMbaI javA mATe vaccenI dariyAI khADIo pasAra karavA relavenA pulane upayoga karavo paDe tema hatuM. muMbaInA saMghe e mATe patravyavahAra karI khAsa paravAnagI meLavI. Ama, pU. mohanalAlajI mahArAje aneka muzkelIo veThI muMbaImAM praveza karyo. muMbaI jatAM rastAmAM navasArInA jINuM derAsarane uddhAra karavA tyAMnA saMghane preraNA ApI. muMbaImAM pUjya mahArAjazrInuM bhavya sAmaiyuM thayuM. saM. 1947ne caitra suda 6ne e divasa muMbaI mATe eka anero ane aitihAsika avasara hatA. sAmaiyAmAM jene uparAMta pratiSThita hinduo, aMgreja adhikArIo, vakIle, nyAyAdhIze, pArasIo, muslimo vagere paNa joDAyA hatA. pUjya mahArAjazrInI nizrAmAM lAlabAganA jaina upAzraye sauprathama mAsA daramiyAna ghaNuM 2010_04
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsanaprabhAvaka ArAdhanA ane ujavaNIo thaI. be vyaktie emanI pAse dIkSA lIdhI. muMbaImAMnA e prathama dIkSA mahotsava hatA. saM. 1948mAM suratanA dhanADhaya zreSThI dharamacaMda udayacaMda jhaverIe suratathI siddhAcalajIne pagapALA saMgha kADhavAnI ane emAM pU. mahArAjazrIne sAmela thavAnI vinaMtI karI. pUjyazrIe e svIkAra karyo, ane teozrI surata padhAryA. tyAM AvI vaDAcauTAnA zrI sImaMdharasvAmInA jinAlayano jIrNoddhAra karAvyuM ane katAragAmanA derAsarane jIrNoddhAra zarU karAvyuM, je saM. 1955mAM pUre thaye. saM. 1949mAM suratathI ciddhAcalane saMdha nIkaLe. lagabhaga savA mahine e pAlItANA paheMcyA. pAlItANAnA ThAkora sAheba saMghanuM sAmaiyuM karavA sAme AvyA. yAtrAsaMdhanI khUba yAdagAra rIte samApti thaI. te pachI siddhAcalanI taLeTImAM baMdhAyela dhanavasahI TUMka (bAbunA derAsara)nA mULanAyaka AdinAthanA biMbanI aMjanazalAkA vidhi ane pratiSThAvidhi paNa pUjyazrInA haste thaI. pAlItANAmAM emanA haste zrI triSimunie dIkSA grahaNa karI. e pachI teozrI surata ane muMbaImAM comAsAM karatA rahyA. suratamAM kula cha comAsAM karyA. e daramiyAna zeTha nemacaMda meLApacaMdane upAzraya, mehanalAlajIne upAzraya, graMthabhaMDAra, jaina bhojanazALA, kuMvara jaina jJAnaudyoga zALA vagere baMdhAvyAM. sUrajamaMDana pArzvanAtha jinAlayane saM. 1956 (I. sa. 1900)mAM jIrNoddhAra karAvyuM. surata emanI priya karmabhUmi banI. muMbaImAM emaNe kula ATha mAsAM karyA. e daramiyAna tyAM jainadharmane jayajayakAra thaI rahyo. lAlabAganuM samagra jaina saMkula (derAsara, upAzraya, pustakAlaya, dharmazALA, bhejanazALA vagere) emanI preraNA ane prayAsothI vikAsa pAmyuM. vAlakezvaranuM AdinAthanuM jainamaMdira emanI preraNAthI baMdhAyuM ane enI pratiSThA paNa pUjyazrInA haste thaI aMte, saM. 1993 (I. sa. 1907)mAM caitra vada 12ne divase suratamAM teozrI kALadharma pAmyA. azvinIkumAranA smazAnagRha pAse tApI nadInA kinAre, jyAM emanA agnisaMskAra thayA tyAM emanuM smAraka racavAmAM AvyuM che. emanA jIvananI uttarAvasthAmAM surata emanuM sthiravAsa banI rahyuM hatuM. tyAM mehanalAlajI upAzraya" e emanuM kAyamI jIvaMta smAraka banI gayuM che. vartamAnamAM emanA samudAyanA gacchAdhipati pU. zrI cidAnaMdasUrijI tathA emanA ziSya zrI kIti senamunijI avAranavAra tyAM rahIne dharma ane jJAnanA prasAra-pracAranuM stutya kArya kare che. pU. mohanalAlajI mahArAjanuM sauthI vadhAre mahattvanuM kArya emane muMbaIpraveza. emaNe sAhasa karIne prathama vAra muMbaImAM praveza karyo ane anya jaina munio mATe muMbaInAM dvAra khelI ApyAM. muMbaI jevA AMtararASTrIya mahAnagaramAM praveza karanAra sau prathama jaina muni tarIke teozrI jainadharmanA itihAsamAM ciraMjIva sthAna dharAve che. muMbaI tathA dakSiNa gujarAtamAM jainadharmanA pracAraka tarIke paNa emanuM noMdhapAtra pradAna che. muMbaI, surata, pAlItANA vagere sthaLenAM derAsaramAM emanI ArasanI mUtio sthApI emanI smRti kAyamI banAvavAmAM AvI che. pUjyazrInA jIvana vize prakAza pAtharate eka smRtigraMtha "zrI mohanalAlajI 2010_04
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNabhagavata-2 47 ardha zatAbdI samArakagraMtha' paNa prakAzita thayela che, jenA lekhaka ane saMpAdaka pU. munizrI mRgendramunijI mahArAja che, jeo pU. A. zrI cidAnaMdasUrijInA ziSya ane zizu che. tyAra bAda, hamaNa ja, saM. 2047mAM, pUjya munipravara zrI mohanalAlajI mahArAjanA muMbaIpravezane 100 varSa pUrAM thatAM te nimitta, tA. 1-6-91 thI tA. 9-6-91 sudhI muMbaI, bhAyakhalA mukAme pUjyapAda munipravara zrI mohanalAlajI mahArAja vihAra-zatAbdIne bhavya kAryakrama-mahatsava gAdhipati pU. AcArya zrI cidAnaMdasUrIzvarajI mahArAja tathA pU. AcArya zrI yazobhadra sUrIzvarajI (DahelAvALA ) mahArAja tathA vizALa munimaMDaLanI nizrAmAM-upasthitimAM ujavAyo hatA. A mahotsavamAM muMbaInA samasta zrIsaMghe sAmela thayA hatA. A aitihAsika zatAbdI prasaMganI kAryavAhImAM pU. munizrI muktiprabhamunijI mahArAja, pU. munizrI suyazamunijI mahArAja ane pU. munizrI vinItabhamunijI mahArAje bhAre jahemata uThAvIne prasaMgane saphaLatA kAkI: * sAme ja dika pU. munizrI muktiprabhamunijI ma. pU. munizrI suyazamunijI ma. pU. munizrI vinItabhamunijI ma. apAvI hatI. A yAdagIrI pUjyazrIne jIvanane yAvacaMdradivAkara ajara-amara banAvaze. uparAMta, muMbaInI dharmaprANa jainajanatA pUjyazrInA upakAronI haMmeza mANI raheze. evA e virala vibhUti sAdhuvane keTa keTi vaMdanA ! (saMkalana : prA. De. mugaTalAla pI. bAvIsI.) aneka guNarUpI pupothI naMdanavana samAna ugra tapasvI zAstravizArada-bAlabrahmacArI pU. AcAryazrI nipuNaprabhasUrIzvarajI mahArAja mevADanA vasI gAmamAM suzrAvaka kharatAjIne tyAM navalamalajI tarIke saM. 1960nA jeTha suda 14nA janma laI, surata pAse marelI gAmamAM temanAM pheIne tyAM prAthamika zikSaNa lIdhuM. 16 varSanI yuvAna vaye suratanA dharmaniSTha vratadhArI suzrAvaka zrIkRSNAjI jodhAjIne tyAM 2010_04
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsanaprabhAvaka rahetAM dharmapreraNA meLavI vrata, paccakkhANa, sAmAyika, pauSadhamAM joDAvA lAgyA. saM. 1980mAM surata-gopIpurAmAM paM. zrI padmamunijI mahArAja pAse upadhAna karyA. tyAM dIkSAnI bhAvanA thaI ane saM. 1984nA mahA vada 3nA zrI zatruMjayAvatAra-katAragAma tIrthamAM dIkSA thaI. nAmakaraNa pU. paM. zrI kanakamuni gaNinA ziSya zrI nipuNamunijI mahArAja thayuM. tyAra bAda, pU. zrI mehanalAlajI mahArAjanA ziSya pU. zrI devamunijI mahArAja pAse vaiyAvaccha-bhakti karatAM AgamasUtronuM vAcana karyuM. pU. paM. zrI kIti munijI mahArAja tathA pU. paM. zrI haramunijI mahArAja tathA pU. A. zrI amRtasUrijI mahArAja pAse goddhahana karyo. saM. 2012mAM surata vaDA cauTAmAM pU. A. zrI samudrasUrijI pAse paMnyAsapadavI thaI. saM. 2018mAM muMbaI-lAlabAga mAsuM karI pU. zrI mehanalAlajI smRtigraMtha pragaTa karAvyo. saM. 2022nA caitra vada 7ne tA. 30-3-1967mAM pU. A. zrI vijayaudayasUrijI mahArAja Adi pAMca AcAryonI nizrAmAM AcArya padavI thaI ane sametazikharajInA tathA kalakattAthI pAlItANAnA saMghamAM padhAryA. vihAramAM paNa zrI vardhamAnatapanI oLIe cAlu rAkhI 110 eLI sudhI pahoMcyA. aMtima paNa cevihAra cAra upavAsa karI saM. 203-aa phAgaNa vada bIja ne budhavAra tA. 30-3-83mAM samAdhipUrvaka kALadharma pAmyA. zrI vardhamAnatapanA ArAdhaka, ugravihArI, tapasvI sUri devane keTiza: vaMdanA ! (saMkalana : pU. zrI cidAnaMdasUrijI mahArAjanA ziSya munirAja zrI kIrtisena munijI mahArAja ) samatA, samabhAva ane samakitabhAvane svajIvanamAM mUrtimaMta banAvanArA pU. AcAryazrI munisuMdarasUrIzvarajI mahArAja jainama eTale tapa-tyAgane mArga arthAt sukhanA tyAga ane duHkhanA svIkArane mArga. mArga sAce che, paNa saraLa nathI; kaThina che. e kaThina mArgane upAya che samatA. paraMtu e to enAthI ye vadhu kaDina-duSkara che. duSkara che, paNa e ja sAce mAge che. ane ene kaI viralA ja sArthaka karI jANe che. AvA virala AtmAmAM eka che, pU. AcArya zrI munisuMdarasUrijI mahArAja. kuTuMbIjanonA aDhAra sabhyamAMthI sattara sabhyo mAtra deDha varSanA samayagALAmAM svargavAsa pAmyA. jANe AghAta upara AghAtanI paraMparA cAlI. tyAre temanI uMmara 23 varSanI hatI. e asadA AghAte vacce paNa samatAbhAva TakAvI rAkhe emAMthI divya evo samakitabhAva-vairAgyabhAvene prAdurbhAva thaye. madhya pradezanA mAlavAnuM rUNIjA gAma teozrInI janmabhUmi. saM. 196nnA mahA suda pane divase janma thaye. pitAnuM nAma kezaramalajI, mAtAnuM nAma suMdarIbAI ane temanuM saMsArInAma vasaMtIlAlajI. pitAjI pratApagaDha sTeTanA dIvAna hatA. sukhasAhyabI ane saMskAra siMcana sAthe vasaMtIlAlajIno uchera thaze. kumAra avasthA ane yuvA avasthAnA prAraMbha sudhI kuTuMbanA vizALa vaDalAnI chAyA nIce sukhacenamAM mahAlatA rahyA; duHkhane 2010_04