Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAna mahAvIrane maMgaLa vAraso [5]. Ajano divasa sAMvatsarika parvane che. te jainenI daSTie vadhAremAM vadhAre pavitra che. AkhA divasa karatAM AjanuM prabhAta vadhAre maMgaLa che ane te karatAM paNa je kSaNe ApaNe maLIe chIe te kSaNa vadhAre mAMgalika che; kAraNa ke, anya prasaMgoe sagAMsaMbaMdhI, mitro vagere maLe che, paNa Aje te ApaNe evA loke maLyA chIe, jeo moTebhAge ekabIjAne pichAnatA paNa na hoya. AnI pAchaLa bhAvanA e che ke ApaNe badhA bheda ane taDa bhUlI koI mAMgalika vastu--jIvanasparzI vastu sAMbhaLIe ane te upara vicAra karIe. ' sAmAnya rIte ApaNane je vArasAmAM maLe che te traNa prakAranA che. mAbApa ane vaDIlathI zarIrane lagatA rUpa, AkAra Adi guNadharmani. vAraso te pahele prakAra ane mAbApa ke anya taraphathI janma pahelAM amara janma bAda saMpatti vArasAmAM maLe che te bIje prakAra. pahelA ane bIjA prakAra vacce meTe bheda che, kemake zArIrika vArase saMtatine avasthaMbhAvI che, jyAre saMpatti vize ema nathI. ghaNIvAra mAtApitAe saMtatine kazI ja saMpatti vArasAmAM na ApI hoya chatAM saMtati navesara enuM upArjana kare che ane keTalIka vAra vaDIle taraphathI maLelI saMpatti te sAva veDaphI paNa nAkhe che, te tenA hAthamAM rahetI nathI. saMskAra e mAtApitA pAsethI paNa maLe, zikSako ane mitro pAsethI paNa maLe, tema ja je samAjamAM uchera thAya temAMthI paNa maLe. trIje saMskArano vArase kaMI eka ja jAtane nathI hatuM. bhASAne lagatA ane bIjI anekavidha kathAne lagatA ema dhaNI jAtanA saMskAre prApta thAya che. jIvana jIvavA, ene vikasita tema ja samRddha karavA uparanA traNeya vArasAo upayogI che e kharuM, paNa e traNe prakAranA vArasAomAM jIvaMtapaNuM preranAra, emAM saMjIvanI dAkhala karanAra vAra e koI judo ja che; ane tethI ja te vAra maMgaLarUpa che. A mAMgalika vArasa na hoya te uparanA traNeya vArasAo sAdhAraNa jIvana jIvavAmAM sAdhaka thAya, upayogI bane, paNa tethI jIvana keI ucca prakAranuM---dhanya na
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAna mahAvIranA maMgaLa vArasA [ 283 ane. e ja A cothA vArasAnI viziSTatA che, je mAMgalika vArase mahAvIre ApyA ke sAMpyA ema huM kahuM chuM te vArasA ApaNate mAbApathI ke anya vaDIlAthI ke sAmAnya samAjamAMthI maLeja eve niyama nathI ane chatAMya te kAI judA pravAhamAMthI maLe to che ja. zArIrika, sAMpattika ane sAMskArika e traNe ya vArasA sthULa iMdriyothI gamya che, jyAre cothA prakAranA vArasA vize ema nathI. je mANasane prajJA-driya prApta hAya, jenuM saMvedana sUkSma ane sUkSmatara hoya te ja A vArasAne samajI ke grahaNa karI zake che. khIjA vArasA jIvana daramiyAna ke mRtyu samaye nAza pAme che, jyAre A mAMgalika vAse kadI nAza pAmatA nathI. eka vAra te cetanamAM pravezyA eTale te janmajanmAMtara cAlavAna, enA uttarAttara vikAsa thavAnA ane te aneka jaNane saplAvita----tarakhALa paNa karavAnA. ApaNe evI kAi Aya paraparAmAM janmyA chIe ke janmatAMveta AvA mAMgalika vArasAnAM AMdolane ApaNane jANe-ajANe sparze che. ApaNe tene grahaNa karI na zakIe, yathArtha rUpamAM samajI paNa na zakIe ema ne, paNa A mAMgalika vArasAnAM AMdalane AryabhUmimAM bahu sahaja che. zrI araviMda, zrI rAdhAkRSNana vagere bhAratabhUmine adhyAtmabhUmi tarIke oLakhAve che te eja amAM. bhagavAna mahAvIre je mAMgalika vArasA ApaNane ApyA ke soMpyA che te kayA che e Aje ApaNe vicAravAnu che. eka bAbata spaSTa sama laIe ke A sthaLe siddAnaMdana ke trizalAputra sthULa dehadhArI mahAvIra vize ApaNe mukhyapaNe vicAra nathI karatA. emanuM aitihAsika ke gradhabhad sthULa jIvana te hamezAM ApaNe vAMcatA ane sAMbhaLatA AvyA chIe. Aje je mahAvIranA huM nirdeza karuM chuM. te zuSuddha ane vAsanAmukta cetanasvarUpa mahAna vIrane dhyAnamAM rAkhI nirdeza karuM chuM. AvA mahAvIrmAM siddhAnadanane te samAveza thaI ja jAya che, paNa vadhArAmAM temanA jevA badhA ja zuddhabuddha cetanane paNa samAveza thaI jAya che. A mahAvIramAM kAI nAtajAta ke dezakALanA bheda nathI. te vItarAgA tarUpe eka ja che. A muddA dhyAnamAM rAkhIne ja aneka stutikArAe stuti karI che. jyAre mAnatuMga AcAya
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 ] darzana ane ciMtana jIya tatvane buddha kahe che, zaMkara kahe che, vidhAtA kahe che ane puruSottama kahe che tyAre te saguNAtanI bhUmikAne ja sparze che. AnaMdadhana "rAma rahimAna kAna" vagere saMpradAya pracalita zabda vAparI evA ja kaI paramatattvane stave che. te ja rIte Aje ApaNe mahAna vIrane samajIe. bhagavAna mahAvIre je maMgaLa vArasa ApaNane sapo che, upade che te mAtra temaNe vicArapradezamAM ja saMdharI mUkyo na hato. emaNe ene jIvanamAM utArI, paripakava karI, pachI ja ApaNu samakSa rajU karyo che; eTale te vAraso mAtra upadeza pUrata nathI, paNa AcaraNane viSaya che. bhagavAna mahAvIre upadezela vArasAne saMkSepamAM kahe che te tene -cAra bhAgamAM vaheMcI zakAya H (1) jIvanadaSTi, (2) jIvanazuddhi, (3) raheNIkaraNInuM parivartana ane (4) puruSArtha. bhagavAnanI jIvana vizenI daSTi zI hatI te prathama samajIe. jIvananI daSTi eTale tenuM mUlya AMkavAnI dRSTi. ApaNe sahu pitapotAnA jIvananuM mUlya AMkIe chIe. bahu te je kuTuMba, je gAma, je samAja ke je rASTra sAthe ApaNe saMbaMdha hoya tenA jIvananuM mUlya AMkIe chIe. AthI AgaLa vadhIe te AkhA mAnavasamAja ane tethI AgaLa vadhIe to ApaNI sAthe saMbaMdha dharAvatA pazupakSInA jIvananuM paNa mUlya AMkIe chIe. paNa mahAvIranI svasaMvedanadRSTi tethI paNa AgaLa vadhI hatI. gayA eprilanI covIsamI tArIkhe amadAvAdamAM kAkAsAhebe bhagavAna mahAvIranI jIvanadaSTi ullekha karatAM kahyuM hatuM ke teo eka evA pairya saMpanna ane sUphamajhA hatA ke temaNe kITa-pataMga te zuM paNa pANI ane vanaspati jevI jIvananya gaNAtI bhautika vastuomAM paNa jIvanatatva joyuM hatuM. mahAvIre potAnI jIvanadaSTi loko samakSa rajU karI tyAre koNa tene grahaNa karI zakaze e na vicAratAM eTaluM ja vicAryuM ke kALa niravadhi che ane pRthvI vizALa che. game tyAre keI te ene samajavAnuM ja. jene UMDAmAM UMDI spaSTa pratIti thaI hoya te adhIra thaI ema nathI mAnI le ke mArI pratItine tatkALa le ke kema nathI samajatA ? mahAvIre AcArAMga nAmanA pitAnA prAcIna upadezagraMthamAM bahu sAdI rIte e vAta jU karI che ane kahyuM che ke darekane jIvana priya che, jevuM ApaNane pitAne. bhagavAnanI saraLa sarvagrAhya dalIla eTalI ja che ke "huM AnaMda ane sukha cAhuM chuM tethI ja huM pote chuM. te pachI e ja nyAye
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAna mahAvIrane maMgaLa vAra [28AnaMda ane sukhane cAhanAra bIjAM nAnAmeTAM prANuo hayaevI sthitimAM ema kema kahI zakAya ke mANasamAM ja AtmA che, pazupakSImAM ja AtmA che ane bIjAmAM nathI ? kITa ane pataMgo te sukhanI zodha pitapitAnI Dhabe karatA dekhAya ja che, paNa sUkSmatama vAnaspatika jIvasRSTimAM paNa saMtati, janana ane piSaNanI prakriyA agamya rIte cAlyA ja kare che.' bhagavAnanI A lIla hatI, ane e ja dalIlane AdhAre temaNe AkhA vizvamAM pitAnA jevuM ja cetanatatva UbharAtuM, ullAsanuM joyuM. ene dhAraNa karanAra, nabhAvanAra zarIre ane ikiyenA AkAra-prakAramAM game teTaluM aMtara heya, kAryazaktimAM paNa aMtara heya, chatAM tAtvikarUpe sarvamAM vyApela cetanatatva eka ja prakAranuM vilasI rahyuM che. bhagavAnanI A jIvanadRSTine ApaNe AtmaupajyanI daSTi kahIe. jevA ApaNe tAvikarUpe tevA ja nAnAMmoTAM saghaLAM prANuo. je anya prANIrUpe che te paNa kyAreka vikAsakramamAM mAnavabhUmi sparze che ane mAnavabhUmiprApta jIva paNa avakrAMti kramamAM kyAreka anya prANInuM svarUpa le che. AvI utkrAMti ane avakrAMtinuM cakra cAlyA kare, paNa tethI mULa cetanatattvanA svarUpamAM kaze ja phera paDato nathI. je phera paDe che te vyAvahArika che. bhagavAnanI AtmaupajyanI dRSTimAM jIvanazuddhinA prazna AvI ja jAya che. ajJAta kALathI cetanane prakAza game teTalo AvRta thaye heya-kaMkAyeluM hoya, tene AvibhaoNva ocho ke vo haiya, chatAM zakita to enI pUrNa vikAsanI-pUrNa zAhinI che ja. je jIvatatvamAM pUrNa zuddhinI zakyatA na hoya te AdhyAtmika sAdhanAno koI artha raheto ja nathI. je je dezamAM sAcA AdhyAmika anubhavIe thayA che, temanI pratIti eka ja prakAranI che ke cetanatatva mULe. zaddha che, vAsanA ane lepathI pRthak che. zuddha cetanatattva upara je vAsanA ke karmonI chAyA paDe che te tenuM mULa svarUpa nathI. mULasvarUpa te ethI juduM ja che. A jIvanazuddhine siddhAMta . jene ApaNe AtmaupajyanI dRSTi kahI ane jene jIvanazuddhinI dRSTi kahI temAM vedAMtIone brahmAtavAdake bIjA tevA kevaLAdvaita ane zuddhAdvaita jevA vAdo samAI jAya che, bhale tene sAMpradAyika paribhASAmAM judA judA artha heya. je tAtvikarUpe jIvanuM svarUpa zuddha ja che to pachI ApaNe e svarUpa kaLavavA ane meLavavA zuM karavuM e sAdhanA viSayaka prazna Ubho thAya che. bhagavAna mahAvIre e praznane javAba ApatAM kahyuM che, ke jyAM lagI raheNI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286] darzana ane ciMtana karaNInuM parivartana na thAya, AtmauSamyanI dRSTi ane Atmazuddhi sadhAya evA jIvanamAM pheraphAra na thAya, tyAM lagI pahelI be khAkhatA anubhavamAM na Ave. raheNIkaraNInA parivartanane jainazailImAM caraNakaraNa kahe che. vyavahAru bhASAmAM eno artha eTale ja cheke taddana saraLa, sAduM ane niSkapaTa jIvana jIvavuM. vyavahAru jIvana e AtmaupamyanI dRSTi keLavavA ane AtmAnI zuddhi sAdhavAnuM eka sAdhana che, nahi ke evI daSTi ane zuddhinA upara AvaraNanA--mAyAnA paDadA vadhArye javAnu. raheNIkaraNInA parivartanamAM eka ja mukhya khAkhata samajavAnI che ane te e ke maLelAM sthULa sAdhanAne upayoga evA na karavA ke jethI emAM ApaNI jAta ja khAvAI jAya. paNa uparanI badhI vAta sAcI hoya chatAM e te vicAravAnuM rahe ja che ke A badhuM kevI rIte ne ? je samAja, je lokapravAhamAM ApaNe rahIe chIe temAM te AvuM kazuM banatuM jovAtuM nathI. zuM Izvara ke daivI evI krAI zakti nathI ke je ApaNA hAtha pakaDe ane leAkapravAhanA vaheNanI UlaTI dizAmAM ApaNune lai jAya, UMce caDAve? Ane uttara mahAvIre svAnubhavathI ApyA che, te e ke A mATe puruSA ja Avazyaka che. jyAM lagI kAI paNa sAdhaka svayaM puruSA na kare, vAsanAnA dabANu sAme na thAya, enA AdhAta-pratyAdhAtathI kSeAbha na pAmatAM aDagapaNe enI sAme jhUjhavAnuM parAkrama na dAkhave tyAM lagI upara kahelI beMke khAkhata kadI siddha na thAya. tethI ja te temaNe kahyuM che ke ' laMgammi vIIiyam' arthAt saMyama, cAritra, sAdI raheNIkaraNI e badhA mATe parAkrama karavuM. kharI rIte mahAvIra e nAma nathI, vizeSaNa che. je AvuM mahAna vI-parAkrama dAkhave te sahu mahAvIra, AmAM siddhArthanadana to AvI ja jAya che ane vadhArAmAM khIjA badhA evA adhyAtmaparAkramI paNa AvI jAya che. * je vAta bhagavAna mahAvIre prAkRtabhASAmAM kahI che te ja vAta anya paribhASAmAM jarAka khIjI rIte upaniSadezamAM paNa che. jyAre izAvAsya maMtrano praNetA RSi ema kahe che ke AkhA vizvamAM je kaI dRzya jagata che te -badhu zithI bhareluM che, tyAre te e ja vAta khIjI rIte kahe che. loko Iza zabdathI Izvara samaje temAM kaIM khATu' nathI; kAraNa ke, je cetanatattva AkhA vizvamAM laherAI rahyuM che te zuddha hAvAthI IMza ja che, samaya ja che. ahIM IzvaravAda-anIzvaravAda agara dvaitAdvaitanI tArkika mImAMsA nathI. ahIM to cetanatattvanI vyAptinI vAta che. e RSi kahe che ke je AkhA vizvamAM cetanatattva hAya tA sAdhakano dharma e che ke te tyAga karIne ja kaMI paNa
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ gavAna mahAvIrane maMgaLavAra [287 bhagave. huM te ema kahuM chuM ke te sAdhaka tyAga karyo pachI bhoganuM sukha mANe che, eTaluM ja nahi, paNa te te tyAgamAM ja bheganuM sukha mANe che. evA sAdhakane tyAgathI judA koI bheda nathI. dunyavI vyavahAramAM mAtA saMtati mATe tyAga kare che tyAre te temAM ja upabhoganuM parama sukha anubhave che. jyAre ahIM te adhyAtmasAdhakanI vAta che. e RSi chevaTe eka bAbata vize sahu sAdhakane cetave che ke kazI vastumAM vRddhi arthAt lAbha ke mamatA na seve, paNa mAtra te jIvanavyavahAra pUratA ja vicAra kare. ApaNe nizaMkapaNe joI zakIe chIe ke je mAMgalika vAra mahAvIranA upadezamAMthI lAdhe che te ja upaniSadomAMthI paNa lAdhe che, ane buddha ke tevA bIjA mahAna vIroe e sivAya bIjuM zuM kahyuM che ? A ja artha mAM huM upaniSadakAre vAparele bhUmA zabda vAparIne ema kahuM ke mahAvIra eTale bhUmA ane e ja brahma, te emAM kazI asaMgati nathI. mahAvIra bhUmA hatA, mahAna hatA, mATe ja te sukharUpa hatA, mATeja te amRta hatA. kadI ene duHkha sparzI zake nahi, kadI enuM mRtyu saMbhave nahi. duHkha ke mRtyu e te a5ne che, TUMkI dRSTine che, pAmarane che. vAsanAbane che, jene saMbaMdha kevaLa sthUla ane sUkSma zarIra sAthe ja saMbhave che, je mahAvIra vize huM kahuM chuM te to e ubhaya zarIrathI para hAI bhUmA che, a5 nathI. alabatta ItihAsakAro je rIte vicAra kare che te rIte vicAra karatAM e prazna saheje thaze ke mahAvIre je maMgaLa vAraso bIjAne Ape te vAra temaNe konI pAsethI, kevI rIte meLavyo? Ane uttara saraLa che. zAstromAM ane vyavahAramAM kahevAya che ke biMdumAM siMdhu samAya che. sAMbhaLatAM te A avaLavANuM lAge. kyAM biMdu ane kyAM siMdhu! siMdhumAM to biMdu hoya, paNa biMdumAM siMdhu kevI rIte ? paNa e taddana sAcI vAta che. mahAvIranA sthaLa jIvanane parimita kALa e te bhUtakALanA mahAna samudranuM eka biMdu mAtra che. bhUtakALa e te bhUta che, satarUpe rahetA nathI. ApaNe kaTapI zakIe tevI tvarAthI te Ave ane jAya che, paNa temAM saMcita thayelA saMskAre navAnavA vartamAnanA biMdumAM samAtA jAya che. bhagavAna mahAvIre jIvanamAM je AdhyAtmika vArasa meLavyo ane siddha karyo te temanA puruSArthanuM phaLa che e kharuM che, paNa enI pAchaLa ajJAta bhUtakALanA tevA vArasAnI satata paraMparA rahelI che. koI ene kaSabha ke neminAtha ke pArzvanAtha vagerethI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 ] darzana ane ciMtana. UtarI Avela kahe, paNa huM ene eka asatya tarIke svIkAruM chuM. bhagavAna mahAvIranA pahelAM mAnavajAtie je je AvA AdhyAtmika mahApuruSe savelA te game te nAmathI prasiddha thayA hoya athavA ajJAta rahyA hoya, paNa e samagra AdhyAtmika puSponI sAdhanAnI saMpatti mAnavajAtimAM evI rIte uttarottara saMkrAMta thatI jatI hatI ke te mATe ema kahevuM ke A badhI saMpatti kaI eke ja sAdhI che te e eka bhaktimAtra che. bhagavAna mahAvIre evA ja AdhyAtmika kALastrotamAMthI upara sUcavela mAMgalika vAra meLavyo. ane svapuruSArthathI ene jIvate karI vizeSa vikasAvI deza ane kALane anukULa thAya evI rIte samRddha karI ApaNI sAme rajU karyo. huM nathI jANatA ke temanA pachI thayelA uttarakAlIna keTalA bhekhadhArI saMtoe e mAMgalika vArasAmAMthI keTakeTaluM meLavyuM ane keLavyuM, paNa ema kahI zakAya. ke e biMdumAM jema bhUtakALane mahAna samudra samAyeluM che tema bhaviSyane. anaMta samudra paNa e biMdumAM samAyeluM cheeTale bhaviSyanI dhArA e biMdu vATe cAlavAnI ane cAlavAnI ja, - jyAre upaniSadomAM "tatvamasi" ema kahevAmAM AvyuM tyAre ene. artha bIjI rIte e che ke tuM arthAt avadazA prApta pote te ja arthAta zuddha paramAtmasvarUpa ja che. A paNa zaktinI ane yogyatAnI daSTie biMdumAM siMdhu samAyAne eka dAkhale ja che. upara sUcavela cothA prakAranA vArasAne dhyAnamAM rAkhIne ja bauddhamaMgaLasUtramAM kahevAyuM che ke purta maMgakuttama-A eka uttama maMgaLa che. Ane ja Adi, madhya ane aMtima maMgaLa kahevAmAM AvyuM che. jaina savamAMnA cAri maMgalama " pAThamAM je ceNuM maMgaLa kahevAmAM AvyuM che te A ja vastu che, ApaNA jIvanakALa daramiyAna ApaNe joyuM che ke gAMdhIjIe A mAMgalika vArasAmAMthI keTakeTaluM meLavyuM ane kaI kaI rIte vikasAvyuM. AjanI pavitra kSaNe ApaNe evI ja kaI mAMgalika bhAvanA sAthe judA paDIe ke ApaNe paNa AvA mAMgalika vArasAne pAtra kyAre banIe ? -akhaMDa AnaMda, navembara 49.