Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. 3. zrI yazovijayajI | [ 129 ] mahAna jyotirdhara pU. upA. zrI yazevijayajI vANI vAcaka yaza taNI ke naye na adhUrIjI" A vAcaka yaza te koNa? vAcaka yaza eTale mahAna tirdhara upAdhyAya zrImadda yazovijyajI jemaNe svaracita "zrIpALa rAsa"nI DhALa bAramImAM, ane tene anusarIne racelI navapadajInI pUjAmAM ukta ullekha karyo che. A mahApuruSane janma aNahillapura pATaNanI AsapAsa kaheDA gAmamAM sattaramAM saikAmAM thaye hato, tema anumAna karI zakAya che. teo jAte osavALa hatA. bAlyAvasthAmAM temanA pitAzrInuM mRtyu thayuM hatuM. temanI smaraNazakita bALapaNathI tIvra hatI temanA mAtuzrIne dararoja gurunI pAse jaIne upAzrayamAM "bhaktAmara stotra" sAMbhaLavAne niyama hato. comAsAmAM eka vakhate varasAdanI meTI helI thavAthI tema ja potAnuM zarIra narama hovAthI, mAtAjI guru pAse jaI bhaktAmara stotra " sAMbhaLI zakyAM nahIM. emane niyama evo hato ke, "bhakatAmara stotra" sAMbhaLyA sivAya bilakula anna levuM nahIM. uparanA kAraNathI traNa divasanA upavAsa thayA. bhAI " jaze" nI uMmara te vakhate pAMca cha varSanI haze. cethA divase jazoe pitAnI mAtAne pUchayuM ke "he mAtuzrI ! tame anna kema letAM nathI ? tyAre mAtAe kahyuM, he putra ! huM "bhaktAmara stotra" sAMbhaLyA sivAya bilakula bhajana letI nathI. jazAe vinayathI kahyuM ke, "tamArI IcchA hoya to tamane "bhaktAmara stotra" saMbhaLAvuM. mAtA Azcarya pAmI belyAM ke te tane kyAMthI AvaDe ? putre kahyuM: he mAtuzrI ! tame mane tamArI sAthe upAzrayamAM guru pAse darzana karavA teDI jatAM hatAM te vakhate huM paNa "bhaktAmara stotra" sAMbhaLatuM hatuM, te mane yAda rahI gayuM che. mAtAe saMbhaLAvavAnuM kahyAthI putre eka paNa bhUla sivAya "bhaktAmara stotra ' saMbhaLAvyuM. (te ja vakhate guruzrI nayavijayajI tyAM padhAryA hatA)-A bAlya avasthAmAM temanI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 130 ] jaina darzana mImAMsA yAdazaktinA namUne che; tyArapachI temaNe sa. 1988 mAM dIkSA lIdhI. sa. 178 mAM upAdhyAya padavI emane maLI, saM. 1743 mAM DabhAi ( darbhAvatI ) nagarImAM teozrI samAdhipUrvaka kALadharyuM pAmyA. " tavA kArikA ''mAM zrImadra umAsvAti vAcake prabhu zrI vadhamAnasvAmI sabaMdhamAM kahyuM che ke, ' mAvitamALo maceyanejevu". arthAt janma janmAMtaranA saMskArA pachI tIrthaMkarapaNuM maLelu che; temaja bhagavadgItA " mAM paNa kahevAmAM AvyuM che ke, jIvInAM zrImatAM zeDhe coLamaToDatha nAcate '' arthAt pUrva janmamAMthI yogabhraSTa thayelA AtmA janma pavitra kuTuMbamAM thAya che ane e janmamAM yAgamAga nI zarUAta kare che; tema upAdhyAyajI zrI yovijayajI mATe paNa kahI zakAya. '' ,, ekavIza divasa paryaMta haiM'nA bIjathI sarasvatI devInu emaNe ArAdhana karyuM hatuM. ekavIsamA divasanI rAtrie sarasvatI devI sAkSAt hAjara thayAM ane temane varadAna mAgavA kahyuM. zrI yazavijayajIe jaina zAsananA uddhArAthe zAstro racavAmAM sahAya mAgI. sarasvatI devIe kahyuM: " te pramANe thA ! ema kahI devI aMtardhAna thayAM. HH ,, emane upAdhyAya padavI zrI vijayaprabhasUrijIe ApI hatI. te vakhate yatiomAM cAlatA zithilAcArane dUra karavA temaNe zrI satyavijayajI panyAsanI sAthe maLI kriyAhAra karyA hatA. jema zrImAna haribhadrasUrijIe svaracita graMthaine cheDe "vahu" zabda rAkheleA hateA, tema zrImad upAdhyAyae svaracita graMthanI zarUAtamAM " dra '" zabda sAMketarUpe rAkhelA che. upAdhyAyanA zrI Ana dhanajI sAthe samAgama thayA hatA. AbunI yAtrA karI teTalAmAM zrI Ana ghanajInI zeAdha karatAM tee maLI gayA Ana dhanajI ke jeo adhyAtmayogI hAI, pAchaLathI ekAMta
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. 9. zrI yazovijayajI [ 131] vAsamAM rahetA hatA, temanA taraphanA pUjyabhAvathI upAdhyAyajIe "aSTapadI" racI che. tenA namUnA rUpe A padya dhyAnamAM levA jevuM che. AnaMdaghanake saMga sujasa hI mile jaba, taba AnaMda sama bhaye sujasa; pArasa saMga lAhA je pharasata, kaMcana hota hI tAke kasa." A rIte teozrI prakhara vidvAna hovA chatAM kevI guNagrAhI vibhUti hatA! emanA samakAlIna vidvAna jyotirdharo-u. zrI mAnavijayajI, paM. zrI satyavijayajI, upA. zrI vivijyajI, vijyadevasUri, vijayasiMhasUri ane vijayaprabhasUri vagere hatA. teozrIe kAzImAM vidyAbhyAsa karela ane bAdamAM vijaya meLavatAM nyAyavizAradanI padavI temane ApavAmAM AvI hatI. teozrInA varada haste nimna graMtho racAyelA che. keTalAka labhya che ane keTalAka alabhya che. saMskRta ane prAkRta bhASAmAM banAvelAM "adhyAtmamata parIkSA, adhyAtmasAra, anekAMta vyavasthA, taparibhASA" vagere chetAlIza gratha labhya che. temanA hAthanuM zAsanapatra saMvata 1738 mAM lakheluM te bhAvanagarathI pragaTa thatAM "AtmAnaMda prakAza mAsika pu. 13, aMka 6 mAM prasiddha thayeluM che. ghoghAmAM AvyA tyAre temaNe "samudra ane vahANanA saMvAda"nuM kAvya racyuM; ane temAM manuSya jIvananI durlabhatA batAvI bhaviSyanI prajAne bodha Ape. "adhyAtmamata parIkSA, dipA corAzI bela" vagere graMthe temaNe digaMbara saMpradAyanAM maMtavya sAme racyA che. temaNe gUrjara bhASAmAM racelA " dravyaguNuparyAya rAsa" uparathI digaMbara kavi zrI bhojarAjajIe " dravyAnugatarkaNa", nAme vigya graMtha saMskRtamAM banAvyuM che.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 132 ] jaina darzana mImAMsA savAse, daDhaso ane sADAtraNaso gAthAnAM stavanomAM sthAnakavAsI maMtavyo sAme tema ja paDradarzananA vAdIo, ke jeo ekAMta matavAdIo gaNAya che, temanI sAme jaina darzanano syAdvAda mata temaNe prakharapaNe rajU karela che; taduparAMta "bahmagItA, samAdhizataka, samatAzataka, vIza viharamAnanA stavane, amRtavelI sajhAya, cAra AhAranI sajajhAya, paMca parameSTIgItA, sImaMdharasvAmInuM nizcaya-vyavahAragarbhita beMtAlIsa gAthAnuM stavana, ATha daSTinI sajajhAya, mauna ekAdazInA doDhase kalyANakAnuM stavana, agiyAra aMganI sajajhAya. samyakta thAnakanI copAI atIta, anAgata ane vartamAna covIzInA stavane, pado, jina sahastranAma varNana, caDatI paDatInI sajajhAya" vagere graMthe racI gurjara sAhitya sRSTi upara temaNe mahAna upakAra karyo che. jema temaNe lekacya sAdAM stavana, jemake-"jagajIvana jaga vAlaha", "vimalAcala nitu vaMdIe" vagere sAhitya racyuM che, te rIte "jJAnasAra" ane "adhyAtmasAra" jevA vidagya gahana ucca keTinA graMthanI racanA paNa karI che. upAdhyAyajIe kyA viSayamAM kalama nathI calAvI e kahevuM muzkela che. temaNe nyAyanA aneka graMtho jevA ke-zAstravArtA samuccaya-TIkA, napadeza, nyAyakhaMDa khAdya nyAyAleka, narahasya vagere racyA che. anya darzananI mAnyatAne jaina darzanamAM utAravAnuM temanuM adbhuta sAmarthya hatuM. emanI kRtio pratipAdaka zailInI ane prasaMgopAta khaMDanAtamaka zailInI, samanvayavALI, vizada daSTivALI, taka ane nyAyathI bharapUra ane AgamomAM gaMbhIra rahasya ane ciMtanavALI pUravAra thaI che. darzana, jJAna, cAritra sAthe tapamAM paNa teo saMyamI jIvanavALA hatA. vIzasthAnakanuM tapa temaNe karyuM hatuM. je "navapadajI pUjA oLInA divasomAM cAlu hoya che te temaNe " banAvI che. zrI vinayavijaya gaNie "zrIpALa rAsa" saM.1738mAM banAvyo, temAM sADAsAtaso gAthA sudhI gAma rAMderamAM rAsa racA
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. . zrI cavijayajI | [ 133] pachI teo kALadharma pAmyA; bAkInA rAsane vibhAga ke jemAM navapadajInI pUjA AvI jAya che, te vibhAga upA. zrI yazovijayajIe pUrNa karyo. A rIte sahAdhyAyInuM RNa adA karyuM, ane jaina jagatane upakArI banyA. jevI rIte zrI hemacaMdrAcAryajInA jIvanaprasaMgonI tithio barAbara maLI zake che, tevI rIte upAdhyAyajInA jIvanaprasaMgonI tithio ane sAla ekasa rIte upalabdha thaI zakatI nathI. chatAM "sujasevelI bhAsa" graMtha ke je te samayanA muni zrI kAntivijayajIe lakhela che, temAM teozrI saM. 1747 mAM zrI upAdhyAyajIe DabhoImAM cAturmAsa karela che, ane cAturmAsa pachI kALadharma(svargavAsa) pAmela che-evI hakIkata jaNAve che. teozrInI pAdukA saM. 1745 mAM DabhoImAM pratiSThita thayelI che. vastutaH pAdukAno jIrNoddhAra pU mahArAja zrI vijayadharmasUrijInA vidvAna ziSya zrI yazovijayajI mahArAja (jemane mATe najIkanA bhaviSyamAM maMgalamaya upAdhyAya padaprApti mATenI AgAhI mArI daSTie lAge che) jemaNe muMbaI-bhAyakhalAmAM saM. 2007mAM sva. pU. upAdhyAyajInI derIne jIrNoddhAra ane jIvanacaritra prakAzita karavAno samitiThArA nirNaya jAhera karyo hato. teozrInI ja hAjarImAM teozrInA guruvaryo hastaka saM. 2008 mAM traNa divasanA mahotsavapUrvaka DAImAM ArasanA bhavya nUtana gurumaMdiramAM mUrtinI pratiSThA tathA zrI yazovijayajI sArasvatasatra mahotsava ujavAyo hate e AnaMdadAyaka bInA hatI. codo cuM mAlisa (144) graMthanA kartA yugapradhAna zrImAna haribhadrasUri pachI lagabhaga eka hajAra varSe yazovijayajI upAdhyAya thayA che, ane te "laghu haribhadra" nAme saMdhAya che. sADAtraNa kroDa kenA racayitA, aDhAra dezamAM ahiMsAnA pracAraka ane kumArapALa rAjAnA pratibaMdhaka zrI hemacaMdrAcAryajI tathA akabara bAdazAhanA pratibodhaka ane bhAratavarSamAM ahiMsAne DaMke vagADanAra zrI WWW
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 134 ] jaina darzana mImAMsA hIravijayasUri pachI zAsanaprabhAvaka tarIke zrI yazovijayajIne avatAra ; AvA jyotirdhara mahAtmAothI jaina zAsana avicchinnapaNe TakI rahyuM che. amuka yuge pachI AvA mahAtmAo pragaTa thavA joIe, tema zrI mahAvIra paramAtmAe kahela che, te mujaba ja jaina zAsana ekavIza hajAra varSo paryata cAlu rahI zakaze. zrI upAdhyAyajIe ekaso graMtha uparAMta lagabhaga be lAkha zlekanI racanA karelI che. ghaNu graMthe temanA alabhya che. "bhASArahasya" nAmanA svaracita graMthamAM temaNe ja kahela che ke, " rahasyapadAMkita 108 graMtha karavA nirNaya karela che, temAMthI mAtra "bhASArahasya", "upadezarahasya" ane "nayarahasya" maLe che. sva. upAdhyAyajI mahArAjanuM sAhityajIvana eTale samyagdarzana, jJAna, cAritramaya apAra pAMDitya, bAla brahmacarya, saMyama, tapa, gurjara bhASA samRddhi, vyavahAra ane nizrayadaSTinI samanvitatA, tArkikapaNuM, nyAyagraMthanuM utpAdana, navIna nyAyanA graMthonuM sarjana, saraLamAM saraLa gurjara bhASAnA stavane kAvyo ane pavALuM tema ja "adhyAtmasAra" ane adhyAtmapaniSada" jevA uccakeTinA graMthonI sarjakatAvALuM vagere vividhatAnA saMmizraNarUpa TaMkazALI vanimaya jIvana, te prasaMgopAta kahevAnuM prApta thAya che ke, gata varSanA di. vaizAkha mAsanA zrI kAnajIsvAmI taraphathI senagaDhathI bahAra paDatA "Atmadharma" mAsikamAM temane mATe "vyavahAra vimUDha" zabda vAparIne temane halakaTa rIte citaravAmAM AvyA che, paNa te kevaLa lekhakanuM teozrI viracita sAhityanA taddana binaanubhavapaNuM che, athavA IrAdApUrvaka daiSajanyakRtya che. temaNe to vyavahAranI mukhyatA rAkhI nizrayadaSTinI gauNatA, ApaNu jevA bharatakSetranA mAnavIo mATe sakSamaguNasthAnaka sudhI maryAdA rUpe batAvI che. kevalI bhagavaMtane paNa temAM guNasthAnakamAM vyavahAra sAcavavo paDe che, tethI ja tIrthaMkara paramAtmAo caturvidha saMdhanI sthApanA kare che, e suprasiddha che. navakAranAM padomAM prathama
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 u. zrI yazovijyajI 9 [135 ] arihaMta pada te vyavahAra ane bIjuM siddha pada te nizcaya che arihaMta paramAtmA vagara arUpI siddhapadanI oLakhANa koNa ApI zake ? e viSe upAdhyAyajI mahArAje svayaM kahyuM che ke "nizcaya daSTi hadaya dharI, pAle je vyavahAra puNyavaMta te pAmazejI, bhavasamudrano pAra." A mahAna tirdhara ke jeo pUrva janmane abhuta kSapazama laIne avataryA hatA, teo padarzanattA, seMkaDe grathanA racayitA, nyAya, vyAkaraNa, chaMda, sAhitya, alaMkAra, kAvya, tarka, siddhAMta, Agama, naya, pramANa, saptabhaMgI, adhyAtma, ga, syAdvAda, AcAra, tattvajJAna ItyAdi viSayo upara virbhAgya, tathA sAmAnya janatA mATe gujarAtI vagere lekabhASAmAM vipula sAhityane rasathALa dharI gayA. navya nyAyanA Adya jaina vidvAna, nyAyAcArya, nyAyavizArada Adi bistone prApta karanAra yuga-yotirdharane ApaNe anekaza: vaMdana ho, upamitibhavaprapaMcAkathA" ke je soLa hajAra zlekamaye saMskRta graMtha che, temAMthI sAra kheMcI gurjara bhASAmAM zrI vimaLanAthanA stavanamAM emaNe-- tatva prItikara pANI pAe, vimalA leke AjIjI; - leyaNa guru paramAtra dIye tava, bhrama nAkhe saMva bhAMjIjI." dharmabodhakara pAkazAstrI(guru)thI prApta kareluM samyagdarzanarUpa tattva prItikara pANI, sajJAnadaSTirUpa nirmaLa aMjana ane saccAritrarUpa paramAna(kSIra)nuM svarUpa lekabhASAmAM khaDuM karyuM che; tema ja zrI suvidhinAthanA stavanamAM- mULa Urdhva tarUara adha zAkhA re, chaMda purANe evI che bhASA re, arijavALe acarija kIdhuM re. bhakta sevaka kAraja sIdhuM re.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ [136 ] jaina darzana mImAMsA A hakIkata "zrI bhagavadgItAmAM kahela leka sAthe keTalIka rIte meLa khAya che. "urdhvamUDhamAra zArva, azvArtha prAdura cartha chandAMsi yasya patrANi, yastaM veda sa vedavit // " A lekanA rahasyane Azcarya tarIke ghaTAvI prabhu bhakti mATe lokabhASAmAM samanvaya karyo che. doDhaso ane sADAtraNaso gAthAnA stavanamAM nizcaya naya ane vyavahAra nathI bharapUra upadeza che. emAM apUrva yuktiothI mUrtipUjA siddha karI che. chevaTe kahyuM che ke "muja heje citta zubha bhAvathI bhavabhava tAharI seva re; yAcIe keDI yatna karI. eha tuja AgaLa deva re; tuja vacana rAga sukha AgaLe navi gaNuM suranara zarma re; keDI je kapaTa koI dAkhave, navi tanuM teo tuja dharma ?" A che temane addabhuta zAsanarAga ane alaukika prabhu bhakti. AnaMdasUri ga7nA zrI vijayAnaMdasUrijIe sattaramA saikAmAM racele "dharmasaMgraha" graMtha ke jenI TIkA mahopAdhyAya zrI mAnavijaya gaNIe karI che te graMthanuM saMzodhana upAdhyAyajI mahArAje karela che; tene tAjetaramAM ja bhASAMtara sAthe prathama vibhAga prakAzita thaye che. saM. 1739 mAM "zrI jabUsvAmI rAsa" temaNe khaMbhAtamAM racela. te temanA pitAnA hAthanA akSaravALA pAnAMo sAthene maLe che. - A rIte teozrI bhaktiparAyaNa, jJAnaparAyaNa, saMyamI ane tapaparAyaNa sAhityajIvana jIvI gayA che, ane ApaNA mATe vividha sAhityanI vAnagIothI bharapUra vAraso mUkI gayA che, jethI zAsananI prabhAvanAnuM nimitta banI potAnA AtmA upara tema ja bhaviSyanI prajA upara mahAna upakAra karI gayA che. AvA mahAtmAo pitAnI jIvanalIlA saMkelIne svarge saMcaryA. zrI bhartuharijInA zabdomAM kahIe
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. u. zrI yazevijayajI [117] te AvI mahAna vibhUtio "gaLa muvaH pRthvInA alaMkArarU5" che. tema ja kavi bhavabhUtinA zabdomAM "nayati teDadhiOM namana ka7he mahAtmana ! tamArA janmathI A jagata jayavaMta varte che." eTaluM kahI upasaMhAramAM temaNe ja racelA "jJAnasAra graMthana aMtima-sarva nAnA AzrayavALe stuti-ka tathA AtmajAgRti mATe temaNe racelI "amRtavelI sajhAya"nI vAnagIrUpa eka kAvya sAdara rajU karI viramuM chuM. amUDhalakSyAH sarvatra, pakSapAtavivarjitAH / jayanti paramAnandamayAH sarvanayAzrayAH // " "nizvaya naya ane vyavahAra nayamAM jJAna pakSa ane kriyApakSamAM, eka pakSagata-bhrAMti tajIne sarva nA Azraya karanArA parama AnaMdathI bharapUra (mahApurUSa) jayavaMta varte che." cetana jJAna ajuvALIe, TALIe meha saMtApa re; citta DamaDalatuM vALIe, pALIe sahaja guNa Apa re." zrI yazavijaya smRti graMtha vi. saM. 2013 AtmA''hArazcidAnaMdo dehA''hArazca pudgalam / cittAhAro vicArazca vANyAhAraH subhASaNam / / AtmAne AhAra jJAnane AnaMda, zarIrane AhAra pugale, manane AhAra vicAra ane vANIne AhAra madhura vacane che." -AdhyAtmagItA, le. 345