Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna-57 paM. devaprabha viracita kumArapALa rAsa ___ - muni sujasacandra - suyazacandravijayau caulukyavaMzanA rAjA kumArapALano itihAsa saune vizruta ja che. kalikAlasarvajJa zrIhemacandrAcArya pAsethI pratibodha pAmI jemaNe jainadharmanAM vratono svIkAra ko ane potAnA tAbA heThaLanA 18 dezomAM amArI paDaha vagaDAvyo tathA madyapAnAdi sAte vyasanonuM nivAraNa karI paramArhat evaM biruda prApta karyu te rAjA kumArapALanA guNavaibhavathI prabhAvita thaI tatkAlIna temaja uttarakAlIna ghaNA vidvAnoe saMskRtAdi bhASAomAM temanA jIvanacaritranI racanA karI. prastuta kRti paNa temanA jIvanacaritra upara prakAza pAtharatI madhyakAlIna bhASA-kRti che. / prastuta kRtimAM kavie kumArapALa mahArAjAnAM dhArmika kAryonI sundara padyomA varNanA karI che. vyasanone vaza thayelA dazaratha rAjA, nala rAjA ityAdinAM dRSTAntothI vyasanatyAga karavAnI preraNA karatAM padyo kharekhara vakhANavA lAyaka che. aNahillavADanA kumAravihAranuM tathA zatruJjayAdi tIrtha yAtrAsaMgha, etihAsika varNanakaratI paGktio kavie adbhuta rIte kAvyamAM vaNI kADhI che. kAvyamAM ante karAyela 'kumArapALanI prArthanA, sUrya-candranI jema kAvyanI akSaya sthitinI abhilASA tathA zAzvatasukhanA AzIrvAda A badhAM padyo paNa kavinI zreSTha pratibhAne pragaTa kare che. kartA pote kayA gacchanA che, temanI paramparA zuM che ityAdi viSe kAvyamAM kazI ja noMdha nathI. paraMtu pratanI lekhana zailI uparathI prAyaH 16mI sadImAM pratanuM lekhana thayuM haze ema kalpI zakAya. prastuta pratanI Xerox sampAdana mATe ApavA badala zrI AtmAnanda sabhA (bhAvanagara)nA vyavasthApakazrIno khuba khuba AbhAra. paDhama jiNaMdaha namIa pAya, anu vIraha sAmIa, goama pamuha ji sUrirAya, muNi siddhiiM gAmIa, samaravi sarasati kavaDa jakkha, vara devi aMbAI, kumara nariMdaha taNau rAsa, pabhaNauM suhadAI // 1 //
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Disembara 2011 meru khaDI pharasIi jAma, masi kIjai sAyara, aMta na lAbhai guNaha taNau, jima caMda-divAyara, pahilauM dharIi dhaja-patAka, giri meru samANA, kumaravihAraha karai bhagati, savi maMDalika rANA // 2 // sovana thaMbhe pUtalI e, maI mayagala dIThA, sAMbhali kumaranariMdarAya, jinapaMDita baiThA, rAyaha kumaranariMdarAya, hemasUri bUjhAvai, AheDau vArau sayala, rAu dhamma karAvaiM // 3 // ariThanemi jima kumarapAli, DAMgarau vajAviu, chAlI bokaDa karaI vAta, gADari vadhAviu, sasalA nAcaiM rUliabhare, ajarAmara huA, lahiA dahiA karaiM Ali, pArevai sahiA // 4 // bhaiMsA anai hariNa rojha, sUara anaiM saMbara, cItrA kumaranariMdarAji, raMgi nAcai tItira, jU ana mAMkuNa lIkha koi, kimaIa na mAraiM, hariNA-hariNI karaI keli, sukhi hemasUri vAraI // 5 // lAvA lavaiM paMjari thiA, sukhiA chau bhUtali, sUDA navi paMjari thiA, puNa nAcai sItali, kAbari annaiM hola bhaNaiM, sAMbhari tauM sAraiM, pANi mAhi jima challa e, lodhA navi mAraI // 6 / / sArasa rIsa rihAMsa lavaI, moraDI avadhAraiM, akhaIa hoje kumarapAla, amha maritu na AvaiM, kAga sarapa tihiM suNahaDA, dhAu koI navi ghAlaI, na marauM kumaranariMdarAji, sukhi hIDauM cuNa letA // 7 // kaMTesari cAmaMDa bhaNaI, sAMbhali ho asAugi, chaMDi na puDaNA taNIa vAta, e ubhaI usAvaga, kaMTesari ApaNai citti thakI AlocIa, hemasUri sarisau kisiu, rosa jasa na sakauM pahacIa // 8 //
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna-57 vAlInAhaha parahaDA e, be paDaNi paDatA, chaMDi na AmiSa taNI Asa, acchi vAkula khaMtA, vAlInAhaha diu grAsa, lIhAvau vahI e, mAMDe lADU karau bhagati, anaiM IDarIe // 9 / / pAradhi jIvana posiuM e, bahu pAvaha jogA, pAradhi khelata dasarathaha, huu putta viyogo, kumAranaresara niyayarAji, AheDau vAraI, jalacara-thalacara-khayara jIya, iha koi na mAraiM // 10 // vastuH paDaNa TAlia paDaNa TAlia jIvasaMhAra, sUara saMvara rojha tihiM phiraI jeha maNaha bhAvaiM, dahiA tItira sAlahia kaccha maccha nahu maraNa AvaiM, chAlI bokaDa gADaraha koi na ghAlaI ghAu, rAta karaiM jAMme iNihiM, kumaraDa rAyaha rAya // 11 / / jUa vasaNi hUu nala nariMda, damayaMti viyoga, aDavi bhamaMtAM bAra varisa, pAMDava mani soga, dekhI dUSaNa jUa taNau, kei navi khelaI sAri, jUrI navi jUa ramaI, navi bolaI mAri // 12 // maMsa vasaNi sodAsi rAya, pAMmia duha seNIa, dIThI naragaha taNI bhUmi, naravaI puNa seNIa, AmiSa bhoaNa taNaiM daMDi, battIsa vihAra, rAya karAvia kumarapAli, jagi tihuaNasAra // 13 / / dUSaNi madirApAna taNaiM, yAdavakula nAso, kIu dIvAyaNai duTha devi, bAravai viNAso, rAya AdesiiM nIca save, hiva madirA melhaiM, maduvArA navi madu karaI, muMbhalIuM khelaiM // 14 // gaNikAgamana nivAriue, naravai nia rAji, chaMDavi vesAvasaNa loga, lAgA savi kAji, vezyA kIdhI satI sarisa, taI kumaraDa rAya, tAM puNa pUjai jiNahamutti, vaMdaiM gurupAya // 15 / /
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Disembara 2011 vezyAvasaNiiM gamaI aratha, te purisa adhannau, pAcchai jhUraI manahamAhi, jima vaNia kayavannau, coraha jaNaNI ima bhaNai e sAMbhali vaccha vAta, nizciiM jIvIa jAisIie, jai pADisi khAtra // 16 // dIsaI cora na desamAhi, jima sUsami raMku, ghara UghADe bAri loka, hiva sUi nisaMka, parastrI dosiiM rAvaNahi e, dIuM naragi piANauM, dasarathanaMdaNi rAmadevi, kiuM akaha kahANauM // 17 // nia nia maMdiri bhaNaiM nAri, sAMbhali bharatAra, nAri piArI joatau, hiva jANisi sAra, raMgihiM gharaNI bhaNaiM nAha, muNidhamma vicAro, mana siddhiiM hiva karina sAmi, parastrI parihAra // 18 // vastuH jUa vArIa jUa vArIa maMsa saMsutta, surApAna navi jANIa, vesavasaNa nayaNe na dIsaiM, pAradhi jIva na mAraiM, cora koi nayaNe na dIsaiM, kumaraDa rAyaha mUlatau, parastrInau parihAra, sAtai vasaNa nivAri kari, gahiu dhammaha bhAru // 19 / / pANI gAlaI tinni vAra, aNAthamI karatA, kumaranariMda taNaiM rAji, savei paDikaMtA, vaDA zrAvaka thiA acchaI, zrAvakavidhi palAI, dhammihiM lINA rAti-divasa, pAtaka te TAlaiM // 20 // bahinaDI bAMdhava bhaNaI e, majjha kautiga bhAvaiM, hemasUri guru taNau bodha, amha bhalau suhAvai, kumaravihAra vaMdAvi cAli, jiNa rAya karAvia, aNahilavADauM kumarapAli, tili tili maMDAvia // 21 // sovanathaMbhe pUtalI e, ApuNa joaMtI, niruvama rUvihiM ApaNaI e, tihuaNa mohaMtI, hIre mANika cUnaDI e, pAtharakhaMDa jaDiA, nimmala kaMtIa biMbarAsi, ainiuNe jaDiA // 22 //
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna-57 maMtrIa mokali desi-videsi, bahu saMgha melAvaI, dhAmI bahuA rAsa diiM, rAu yAtrA calAvaiM, desa-videsaha milia saMgha, pahutau gUjarAta, bAhuDa maMtria vInavaiM e, suNi sAmia vAta // 23 // caurA gUDara saMgha taNA, navi lAbhaI pAra, cAliu (?) naravara suraTha bhaNI, mana lAi na vAra, dIdhauM saMghapati tIrtha bhaNIya, pahila pIANauM, bholI buddhiiM ApaNI e, huM kiMpi vakhANaM // 24 / / vastuH bahua desaha bahua desaha saMgha melevi, jiNabhattihiM e gamaNa bhUmi nAha settujji vaccai, gAiM vAiM rUlia bhari, saMghaloa ANaMdi naccai, ThAmihiM ThAmi vadhAvIa, hiva hui maMgala cArU, arathihiM varisaiM megha jima, dAni mAni suvicArU // 25 // sUrirAya sirihemasUri, jaNa dhammadhurINA, samaNA-samaNI sahasa saMkha, maNi samarasi lINA, miliA sAvaya taNA lAkha, dhaNi dhanada samANA, sAcIa vahatA sIsi kamali, guru-guruNI ANA // 26 // bherI bhuMgala Dhola ghaNA, ghamaghamaI nIsANAM, khelA nAcaI rUliabhare, nava-navA sujANA, dhAmiNi taruNI diI rAsa, kiri saggaha AvI, mahurI vANiiM(hiM) bhaNaiM bhAsa, manaraMgihi (bahaviha) AvI // 27 // baMdI jaya-jayakAra karaiM, kai dIhara sAdi, gAyaiM gAyaNa satta sare, kevi kinnara sAdi, cAlI gayaghaDa mAlhatI e, jharatI madavAri, khANi khaNaMtA turaya lAkha, karahA saI cyAri // 28 / / rAuta-pAyaka-rAjaloka, anai mAgaNahAra, saMkha vivajjia calia loka, koi jANai sAru, ki iha cAlaI bharatarAya, ki sagaranariMdo, rAyA saMpai dasanabhada, kiM kanha goviMdo // 29 //
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Disembara 2011 23 kiM vA dIsai nalanariMda, kiM devaha rAu, bhaMti Upajai joaMtA e naravai samudAu, saMghapati karatau gAmi gAmi, jiNapUa vArI, pahutau settuji diyaI dANa, riddhi gaNai asArI // 30 // dekhIa harakhIa saMghavIa risahesara sAmia, vaMdai pUjaI thuNaiM bhAvi miliA savi dhAmIa, maMDia revaimaMDaNau, yAdavakula sAro, sIliiM suMdara nANavaMta, sirinemakumAro // 31 // vastuH bhaNai kumaraDa bhaNai kumaraDa risaha avadhAri, kara joDavi huM vinnavau sAmi pAsi huM kAya na mAgauM, jahiM kulitai no lakhau tihiM cakkavaI ma dei ----- ------ siri sittaMjaya girisihari vari paMkhIa kareja // 32 // saMgha sahita pahu pUja karI, rAu dANu dIyaMto, vAjata gAjata cAliyau, harisahi ulhasaMto, vIra juhArI vauNathalI, maMgalapuri pAso, dIvi ajAhari koDinAri, pATaNai jiNa pAso // 33 / / vastuH caDia bhUpati caDia bhUpati nAha settuMjji, risahesara paNamIa kari nara[ya]-tiriyoja(ni) dukkha vAraiM, taha Ujalagiri nemijiNa, kAma koha jo moha vAraiM, maMgali pATaNai vauNathali dIva ajjAhari deva, koDIyanAri juhAri-kari, pATaNai pahutau deva // 34 // sAnidha sAsaNadevi taNaiM, saMghi kIdhI yAtra, pATiNi AvI nAri kahaiM, ghari ghari ima vAta, kIdhA jaM puNa jAtu amhe, iha sAmi pasAu, pratapau koDi diyavAlIyahaM hemasUrisiuM rAya // 35 // kAsI kosala magadadesa, kosaMbI vacchA, marahaTha mAlava lADadesa, sorIpura kacchA, siMdhu savAlakha kAsamIra, kurakuMti saiMbhari,
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 anusandhAna-57 kAnhaDadesa kAnhaDIa bhaNaI, jANIa jAlaMdhara ||36|| vastuH mAri vAria mAri vAria desa aDhAri, desa-videsaha meli kari bhaviaNa jutta karAvia caudasahi cAlIsa sahia rAyavihAra kiu riddhi sAria, mogau mUMkI jeNa hiva jagi lIdhau jasavAu, huu na hosii avara koi, kumaraDa sarisau rAu ||37|| trihu bhuvaNe jasu kIrtita laINaI gUjara rAI, kRtayugi kaya avatAraM, neva gajia kalivAiM, sevia bhAvaThi ji kammadosa, jima baMbha cakkIsari, devabhUmigiiM siddhacakka, jayasiMha narIsari // 38 // cUlikyavaMsI tihuNapAla kulaaMbarabhANU, vikkama vacchari varatata e, egAra navANUM, pATi baIThau kuMmarapAla, bali bhIma samANau, maMDai raNaraMgi jAsu taNai koi rAu na rANau ||39|| meru na ThAmaha calai, jAva jAM caMda-divAyara, zeSanAga jAM dharai bhUmi, jAM sIsihaM sAyara, dhamma vasau jAM jagahamAMhi, hUa nizcila hoi, kumaraDa rAyaha taNau rAsa, naMdau bhU mahIali // 40 // sUrIsari sirisomatilaka, guru pAya pasAI, bahu devappae gaNivareNa, raciu iha rAso, paDhai guNaI je suNaiM rAsa, jiNa hari khelei, savihaM durihaM karia cheha, sivapura pAmei // 41 // // iti zrIkumArapAla bhUpAla rAsa sampUrNaH // ahiMsA prathamaM puSpaM, puSpamindriyanigrahaH / sarvabhUtadayA puSpaM, kSamA puSpaM vizeSataH // 1 // dhyAnapuSpaM tapaHpuSpaM, jJAnapuSpaM ca saptamam / satyaM caivA'STamaM puSpaM, tena tuSyanti devatAH // 2 // // iti aSTapuSpaM maM0 ajitavIragaNinA'lekhi //
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Disembara 2011 zabdakoza 1. maI = meM 2. AheDau = zikAra 3. DAMgarau = DhaMDhero 4. rUliabhare = AnaMdita thaI 5. lahiA = ? 6. dahiA = pakSivizeSa(daiyaDa?) 7. mAMkuNa = mAMkaDa 8. lAvA = pakSi vizeSa(lavArAM?) 9. sItali = eka zvetapakSI vizeSa 10. machalla = mAMchalA 11. lodhA = pAradhi? 12. rIsa = riMcha-popaTa ? 13. rihAMsa = ? 14. suNahaDA = kUtarA 15. cAmaMDa = cAmuMDA 16. puDaNA = ? 17. usAvaga = ? 18. parahaDA = 19. paDaNa (ha?) = paDaho20. dIvAyaNi = dvaipAyana 21. bAravai = dvArikA 22. mahuvArA = madya karanArA (banAvanArA) 23. bhUbhalIuM = ? 24. gayaghaDa = gajaghaTA, hAthI jUtha 25. saMkhavivajjia = saMkhyA vagaranA - asaMkhya 26. diyavAlIyahaM = dIvALIo sudhI 27. aNAthamI = covihAra(?) 28. ApuNa = potAne(?) 29. sUsami = suSamA kALamAM, cothA ArAmAM 30. piArI = parAyI (?) 31. pAtharakhaMDa = paththaranA khaNDa 32. gUDara = pagalA 33. kurakuMti = dezanuM nAma 34. mogau = mokaLu(?) 35. laINaiM = laIne(?)