Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 jaina dharma aura darzana karma granthikoM aura saiddhAntikoM kA matabheda sUkSma ekendriya Adi dasa jIvasthAnoM meM tIna upayogoM kA kathana kArmagranthika mata kA phalita hai / saiddhAntika mata ke anusAra to chaha jIvasthAnoM meM hI tIna upayoga phalita hote haiM aura dvIndriya Adi zeSa cAra jIvasthAnoM meM pA~ca upayoga phalita hote haiN| pR0-22, noTa | ___avadhidarzana meM guNasthAnoM kI saMkhyA ke saMbandha meM kArmagranthikoM tathA saiddhAntikoM kA mata-bheda hai| kArmagranthika usameM nau tathA dasa guNasthAna mAnate haiM aura saiddhAntika usameM bAraha guNasthAna mAnate haiN| pR0-146 / saiddhAntika dUsare guNasthAna meM jJAna mAnate haiM, para kArmagranthika usameM ajJAna mAnate haiM / pR0-166, noTa / vaikriya tathA AhAraka-zarIra banAte aura tyAgate samaya kauna-sA yoga mAnanA cAhie, isa viSaya meM kArmagraMthikoM kA aura saiddhAntikoM kA mata-bheda hai / pR0170, noTa / graMthibheda ke anantara kauna-sA samyaktva hotA hai, isa viSaya meM siddhAnta tathA karmagraMtha kA mata-bheda hai / pR0-171 / [ cauthA karmaprantha cauthA karmagrantha tathA paJcasaMgraha jIvasthAnoM meM yoga kA vicAra paJcasaMgraha meM bhI hai| 10-15, noTa / apayAMta jIvasthAna ke yogoM ke saMbandha kA mata-bheda jo isa karma-graMtha meM hai, vaha paJcasaMgraha kI TIkA meM vistArapUrvaka hai| pa0-16 / / jIvasthAnoM meM upayogoM kA vicAra paJcasaMgraha meM bhI hai |p.-20, noTa / karmagranthakAra ne vibhaGgajJAna meM do jIvasthAnoM kA aura paJcasaMgrahakAra ne eka jIvasthAna kA ullekha kiyA hai| pa0-68, noTa | ... aparyApta avasthA meM aupazamikasamyaktva pAyA jA sakatA hai, yaha bAta paJcasaMgraha meM bhI hai / pa0-70 noTa / puruSoM se striyoM kI saMkhyA adhika hone kA varNana paJcasaMgraha meM hai / pa..125, noTa / paJcasaMgraha meM bhI guNasthAnoM ko lekara yogoM kA vicAra hai / pR0-163, noTa / guNasthAna meM upayoga kA varNana paJcasaMgraha meM hai / pR0-167, noTa /
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ cauthA karmagrantha tathA pacasaMgraha 345 bandhahetutroM ke uttara bheda tathA guNasthAnoM meM mUla bandhahetutroM kA vicAra paJcasaMgraha meM hai / pR0-175, noTa / sAmAnya tathA vizeSa bandhahetutroM kA varNana paJcasaMgraha meM vistRta hai / pU0181, noTa | guNasthAnoM meM bandha, udaya Adi kA vicAra paJcasaMgraha meM hai / pR0 - 187, noTa / guNasthAnoM meM alpa bahuttva kA vicAra paJcasaMgraha meM hai / pu0-162, noTa / karma ke bhAva paJcasaMgraha meM haiM / pR0 - 204, noTa / uttara prakRtiyoM ke mUla bandha hetu kA vicAra karmagrantha aura paJcasaMgraha meM bhinnabhinna zailI kA hai / pR0-227 / eka jIvAzrita bhAvoM kI saMkhyA mUla karmagrantha tathA mUla paJcasaMgraha meM bhinna nahIM hai, kintu donoM kI vyAkhyAoM meM dekhane yogya hai | pR0-226 | cauthe karmagrantha ke kucha vizeSa sthala jIvasthAna, mArgaNAsthAna aura guNasthAna kA pArasparika antara / pR0 -5 | parabhava kI Ayu bA~dhane kA samaya vibhAga adhikArI-bheda ke anusAra kisakisa prakAra kA hai ? isakA khulAsA / pR0 - 25, noTa / udIraNA kisa prakAra ke karma kI hotI hai aura vaha kaba taka ho sakatI hai ? isa viSaya kA niyama / 50 - 26, noTa / dravya-lezyA ke svarUpa ke saMbandha meM kitane pakSa haiM ? una sabakA zrAzaya kyA hai ? bhAvalezyA kyA vastu hai aura mahAbhArata meM, yogadarzana meM tathA gozAlaka ke mata meM lezyA ke sthAna meM kaisI kalpanA hai ? ityAdi kA vicAra / pR0-33 / thor3A sA vicAra-bheda [ cauthA kamapantha zAstra meM ekendriya, dvIndriya Adi jo indriya-sApekSa prANiyoM kA vibhAga hai vaha kisa apekSA se ? tathA indriya ke kitane bheda-prabheda haiM aura unakA kyA svarUpa hai ? ityAdi kA vicAra / pR0 - 36 / saMjJA kA tathA usake bheda-prabhedoM kA svarUpa aura saMjJitva tathA saMjJitva ke - vyavahAra kA niyAmaka kyA hai ? ityAdi para vicAra | 0- - 38 / paryAsa tathA paryApta aura usake bheda Adi kA svarUpa tathA paryApta kA svarUpa | pR0-40 |
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ k jaina dharma aura darzana kevalajJAna tathA kevaladarzana ke kramabhAvitva, sahabhAviva aura abheda, ina tIna pakSoM ko mukhya-mukhya dalIleM tathA ukta tIna pakSa kisa-kisa naya kI apekSA se hai ? ityAdi kA varNana | pR0 - 43 / bolane tathA sunane kI zakti na hone para bhI ekendriya meM zruta upayoga svIkAra kiyA jAtA hai, so kisa taraha ? isa para vicAra / pR0 - 45 / puruSa vyakti meM strI-yogya aura strI vyakti meM puruSa yogya bhAva pAe jAte haiM aura kabhI to kisI eka hI vyakti meM strI-puruSa donoM ke bAhyAbhyantara lakSaNa hote haiM / isake vizvasta sabUta / pR0 -53, noTa | zrAvakoM kI dayA jo savA vizvA kahI jAtI hai, usakA khulAsA / pu0 -- 61, noTa / manaH paryAya upayoga ko koI zrAcArya darzanarUpa bhI mAnate haiM, isakA pramANa / pR0 - 62, noTa / jAtibhavya kisako kahate haiM ? isakA khulAsA / pR0 - 65, noTa / aupazamikasamyaktva meM do jIvasthAna mAnanevAle aura eka jIvasthAna mAnane vAle AcArya apane-apane pakSa kI puSTi ke lie paryApta avasthA meM zrapazamika samyaktva pAe jAne aura na pAe jAne ke viSaya meM kyA kyA yukti dete haiM ? isakA savistara varNana / pR0 - 70, noTa / saMmUrchima manuSyoM kI utpatti ke kSetra aura sthAna tathA unakI Ayu aura yogyatA jAnane ke lie zrAgamika pramANa | pR0 - 72, noTa svarga se cyuta hokara deva kina sthAnoM meM paidA hote haiM ?. isakA kathana / pR0 --- 73, noTa / caturdarzana meM koI tIna ho jIvasthAna mAnate haiM aura koI chaha | yaha matabheda indriyaparyApti kI bhinna-bhinna vyAkhyAoM para nirbhara hai| isakA sapramANa kathana | pR0 - 76, noTa / karmagrantha meM azI paJcendriya ke strI aura puruSa, ye do bheda mAne haiM aura siddhAnta meM eka napuMsaka, so kisa apekSA se ? isakA pramANa / pR0 --- noTa / ajJAna trika meM do guNasthAna mAnanevAloM kA tathA tIna guNasthAna mAnanevAloM kA Azaya kyA hai ? isakA khulAsA | pR0 -- 82 / - kRSNa Adi tIna azubha lezyAoM meM chaha guNasthAna isa karmagrantha meM mAne hue haiM aura paJcasaMgraha Adi granthoM meM ukta tIna lezyAtroM meM
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ cauthe karmagrantha ke kucha vizeSa sthala 347 cAra guNasthAna mAne haiM / so kisa apekSA se ? isakA pramANa pUrvaka khulAsA / p0-88| - jaba maraNa ke samaya gyAraha guNasthAna pAe jAne kA kathana hai, taba vigrahagati meM tIna hI guNasthAna kaise mAne gae ? isakA khulAsA / pR0-86 / strIveda meM teraha yogoM kA tathA veda sAmAnya meM bAraha upayogoM kA aura nau guNasthAnoM kA jo kathana hai, so dravya aura bhAvoM meM se kisa-kisa prakAra ke veda ko lene se ghaTa sakatA hai ? isakA khulAsA / pa0-67, noTa / upazamasamyaktva ke yogoM meM audArikamizrayoga kA parigaNana hai, so kisa taraha sambhava hai ? isakA khulAsA / pR0-68 1 mArgaNAoM meM jo alpabahutva kA vicAra karmagrantha meM hai, vaha aAgama Adi kina prAcIna granthoM meM hai ? isakI sUcanA / pR0-115, noTa / kAla kI apekSA kSetra kI sUkSmatA kA sapramANa kathana / 10-177 noTa | zukla, padma aura tejo lezyAvAloM ke saMkhyAtaguNa alpa-bahutva para zaGkAsamAdhAna tathA usa viSaya meM TabAkAra kA mantavya | pa0-130, noTa / tIna yogoM kA svarUpa tathA unake bAhya-Abhyantara kAraNoM kA spaSTa kathana aura yogoM kI saMkhyA ke viSaya meM zaGkA-samAdhAna tathA dravyamana, dravyavacana aura zarIra kA svarUpa / pa0-134, ; __samyaktva sahetuka hai yA nirhetuka ? kSAyopazamika Adi bhedoM kA AdhAra, aupazamika aura kSAyopazamika-samyaktva kA Apasa meM antara, kSAyika samyaktva kI una donoM se vizeSatA, kucha zaGkA-samAdhAna, vipAkodaya aura pradezodaya kA svarUpa, kSayopazama tathA upazama-zabda kI vyAkhyA, evaM anya prAsaGgika vicAra / pR0-136 / aparyApta avasthA meM indriya paryAti pUrNa hone ke pahile cakSurdarzana nahIM mAne jAne aura canardarzana mAne jAne para pramANa pUrvaka vicAra / pR0-141 / / vakragati ke saMbandha meM tIna bAtoM para savistara vicAra-(1) vakragati ke vigrahoM kI saMkhyA, (2) vakragati kA kAla-mAna aura (3) vakragati meM anAhArakatva kA kAla mAna / pR0-143 / avadhi darzana meM guNasthAnoM kI saMkhyA ke viSaya meM pakSa-bheda tathA pratyeka pakSa kA tAtparya arthAt vibhaGga jJAna se avadhidarzana kA bhedAbheda | pR0.146 / zvetAmbara-digambara saMpradAya meM kavalAhAra-viSayaka mata-bheda kA samanvaya / pR0-148| kevala jJAna prApta kara sakane vAlI strIjAti ke lie zrutazAna vizeSa kA
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 jaina dharma aura darzana arthAt dRSTivAda ke adhyayana kA niSedha karanA, yaha eka prakAra se virodha hai| isa saMbandha meM vicAra tathA naya-dRSTi se virodha kA parihAra / pR0-146 / caturdarzana ke yogoM meM se audArika mizra yoga kA varjana kiyA hai, so kisa taraha sambhava hai ? isa viSaya para vicAra | pa0-154 / kevalisamudghAta saMbandhI aneka viSayoM kA varNana, upaniSadoM meM tathA gItA meM jo AtmA kI vyApakatA kA varNana hai, usakA jaina-dRSTi se milAna aura kevalisamudghAtajaisI kriyA kA varNana anya kisa darzana meM hai ? isakI sUcanA / pa0-155 / jainadarzana meM tathA jainetara-darzana meM kAla kA sparUpa kisa-kisa prakAra kA mAnA hai ? tathA usakA vAstavika svarUpa kaisA mAnanA cAhie ? isakA pramANapUrvaka vicAra | pR0-157 / chaha lezyA kA saMbandha cAra guNasthAna taka mAnanA cAhie yA chaha guNa-sthAna taka ? isa saMbandha meM jo pakSa haiM, unakA zrAzaya tathA zubha bhAvalezyA ke samaya azubha dravya lezyA aura azubha dravya lezyA ke samaya zubha bhAvalezyA, isa prakAra lezyAoM kI viSamatA kina jIvoM meM hotI hai ? ityAdi vicAra | pR0---- 102, noTa / ____ karmabandha ke hetuoM kI bhinna-bhinna saMkhyA tathA usake saMbandha meM kucha vizeSa UhApoha | pa.---174, noTa / Abhigrahika anAbhigrahika aura Abhinivezika-mithyAtva kA zAstrIya khulAsA / pR0-176, noTa / / tIrthakaranAmakarma aura AhAraka-dvika, ina tIna prakRtiyoM ke bandha ko kahIM kaSAya-hetuka kahA hai aura kahIM tIrthakaranAmakarma ke bandha ko samyaktva-hetuka tathA AhAraka dvika ke bandha ko saMyama-hetuka, so kisa apekSA se ? isakA khulAsA / pR0-181, noTa / chaha bhAva aura unake bhedoM kA varNana anyatra kahA~-kahA~ milatA hai ? isakI sUcanA / pR0-166, noTa / . mati Adi ajJAnoM ko kahIM kSAyopazamika aura kahIM audayika kahA hai, so kisa apekSA se ? isakA khulAsA / pa0 166, noTa / saMkhyA kA vicAra anya kahA~ kahA~ aura kisa-kisa prakAra hai ? isakA nirdeza / pR0-208, noTa / yugapad tathA bhinna-bhinna samaya meM eka yA aneka jIvAzrita pAe jAnevAle bhAva aura aneka jIvoM kI apekSA se guNasthAnoM meM bhAvoMka uttara bheda / pR0-231 / [cauthA karmagrantha