Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanazilpanuM mukhya sAdhana [3] jIvana e mAtra zArIrika nathI. tethI UMDuM ane sUkSma jIvana mAnasika che ane tethI paNa vadhAre sUkSma ane sthAyI jIvana AdhyAtmika che. evA jIvanamAM zilpa racavuM eTale enI vividha kArIgIrI hastagata karavI. sAmAnya rIte ApaNe badhA ja jIvananA keI bhAgane sparzI tenA ghaDatara upara lakSa ApIe chIe. pariNAme jIvana ghaDAtuM nathI ane ghaDAya che te ekAMgI heI vikRta jevuM banI jAya che. tatvajJAna e jIvananA badhA ane sparzI vicAra kare te ja e varatanuM yathArthajJAna che ema kahI zakAya. tatvajJAnanI aneka vicArasaraNIo che. paribhASAo paNa judI judI che. A bhedane lIdhe sAmAnya janane to ke tatva judAM judAM bhAse che. zabdanirUpaNa ane tajajanya bedhanI je bhinna bhinna chApa mana upara paDe che te mANasane mULa vastunA abheda bhaNuM vicAra karatA moTe bhAge roke che. Ano vyAvahArika upAya che e prazna paNuM jIvanazilpI ke jIvana ghaDavaiyAne thAya che, eno uttara RSioe Ape che ane te e ke je tatvajJAna aMtaramAM vasyuM ke samajAyuM hoya te pramANe jIvana jIvavAne prAmANika prayatna e ja tatvajJAnanI bhinna bhinna samajaNamAM rahelA abhedane spaSTapaNe samajAvI Ape che. jeo e prAmANika prayatna kare che te game te vicArasaraNI ane game te paribhASA svIkAratA hoya, chatAM jIvanazuddhinI eka ja samAnabhUmikA upara AvI UbhA rahe che. pachI temane paraMparA ane zAstrone zAbdika bhede ADe nathI AvatA. temane bAhya AcAra ane jIvana praNAlIonA bheda paNa nathI naDatA. e bhedanuM bekhuM temane mATe uparachalluM rahI jAya che ane zuddhinI abheda bhUmikA ja vAstavika banI rahe che. AthI ja kahevAyuM che ke vicAranI zuddhi AcArathI thAya che. ahIM samajavuM ghaTe ke AcAra eTale bIjAo dekhI zake e mAtra sthaLa AcAra nahi, paNa zvAse zvAsanI peThe jIvanamAM vaNAyele ane AtmasAkSIe pratIta thAya evI sadgationA saMskArane AcAra. bIjI rIte ema kahI zakAya
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanazilpanuM mukhya sAdhana [ 15 ke AcAranI zuddhi vicArathI thAya che. jema jema sUkSma ane samabhAvI vicAra karavAmAM Ave tema tema AcAranA kalpita jALAM dhyAnamAM Ave che, ane tenAM baMdhanamAMthI chUTA thavAne utsAha paNa pragaTe che. A ja arthamAM dareka saMpradAye jJAna ane kriyA banene sarakhuM mahattva ApyuM che. paNa e jJAna eTale mAtra zAbdika jJAna nahi, ane e kriyA eTale mAtra samAjagata ke saMpradAyasaMgata praNAlI nahi. eTale jJAna eTale tattvanuM jJAna, mULa vastunuM jJAna ane e kriyA eTale e ja jJAnane jIvanamAM ekarasa karavAnI sAdhanA. A ja jIvananuM zilpa che, ema mane lAge che. "jIvanazila5 eTale ke vikAsa jIvanazilpane arthe vikAsa thaI zake. vikAsa be prakArano che. zArIrika ane mAnasika zArIrika vikAsa mAtra manuSyamAM nahi, paraMtu pazupakSImAM paNa dekhAya che. khAnapAna ne sthAna suMdara maLe ane koI bhaya na rahe to pazu paNa khUba baLavAna ne puSTa thAya. manuSya ja mAtra khAnapAna ne sthAnanI yiAmyatAthI zArIrika vikAsa nathI karI zakato. te sadhaLAM pAchaLa te meca mane vyApAra arthAta buddhiga ne saMyama rAkhe to ja te zArIrika vikAsa karI zake. mAnasika vikAsa mAnavamAM ja saMbhavita che. yoga vinA te saMbhavita nathI. chatAM game teTaluM zarIrabaLa kema na hoya, paNa samucita rItathI yogya dizAmAM mananI gati nathI thatI tyAM sudhI pUre mAnasika vikAsa thato nathI. eTale ke, manuSyano pUrNa zArIrika ke mAnasika vikAsa kevI vyavasthita ane jAgrata budiganI apekSA rAkhe che. ApaNe zodhavuM joIe ke vikAsanI asalI jaDa zemAM che? mukhya upAya kyA che ke je na hovAthI bIjuM badhuM hoya che te, na hAvA barAbara thAya che. Ane javAba bahu saraLa che ane ApaNI AsapAsanA jIvanamAMthI ja te javAba maLI zakaze. tame joze ke javAbadArI e ja vikAsanuM pradhAna bIja che. manane vikAsa tenA sarvaaMzanI yogyatAne pUrNa jAgRti para che. A satva aMzane rajasu ne tamansa aMzarUpa pramAda dabAvI de che. jyAM sudhI javAbadArI nathI rahetI tyAM sudhI mananI gati kuMThita thAya che ane pramAdanuM tattva vadhI paDe che, jene egazAstramAM mananI kSita ne mUDha avasthA kahe che. jevI rIte zarIra para zaktithI adhika be nAkhavAthI snAyubaLa kAryasAdhaka nathI banatuM te rIte kSipta ne mUDha avasthAne be paDavAthI mananI svA
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIna ane ciMtaH bhAvika vicArazakti niSkriya bane che. javAbadArI na hovAne lIdhe AvatI niyitAthI rajasa ne tamasa guNane udraka thAya che. AthI ja sauthI vadhu jarUra javAbadArInI che. javAbadArI aneka prakAranI che. kyAreka kyAreka te mehamAMthI Ave che? eka yuvaka mohavazAt tenI premikA pratye pitAnI jAtane javAbadAra samaje che. kyAreka kyAreka snehamAMthI A javAbadArI Ave che. mAtA snehavazAt ja bALaka pratye kartavyapAlana kare che. kyAreka javAbadArI bhayamAMthI Ave che: rAtanA jaMgalamAM vAgha AvavAnA hoya tyAre jAgrata rahI bacAva karavAnI javAbadArI sau para Ave che. A rIte lebhavRtti, parigrahakAMkSA, kaidhabhAvanA, bhAnamatsara vi. rAjasa-tAmasa aMzemAMthI javAbadArI Ave che. vikAsanA pradhAna sAdhanarUpa je javAbadArI kahI te A badhI javAbadArIo nathI. A badhI maryAdita ne saMkucita javAbadArI che, kSaNika bhAvavALI che. paNa huM je javAbadArI kahuM chuM te eka evA bhAvamAMthI janme che, je na to kSaNika che, na to saMkucita ane na malina. e bhAva che pitAnI jIvanazaktine yuthArtha anubhava karavAno. jyAre A bhAvamAMthI javAbadArI pragaTa thAya che tyAre te satata vegavALI nadInA pravAhanI jema rekI zakAtI nathI. potAnA paMtha para kArya karatI te jAya che, tyAre niyitA ke kuTilatA rahetI ja nathI. meha, sneha, bhaya, lebha Adi asthira saMkucita ne suda bhAvamAMthI pragaTatI javAbadArI eka vastu che ane jIvanazaktinA yathArtha anubhava pachI pragaTatI javAbadArI eka bIjI vastu che. uparanA be bhAvomAM zuM aMtara che ne bemAMthI kyAM bhAva zreSTha che te jevuM jarUrI che. mohamAM rasAnubhUti ne sukhasaMvedana paNa che, paNa te eTale te parimita ane asthira che ke tenA Adi madhya ne aMtamAM zaMkA, duHkha ane ciMtAne bhAva bharyo che. keI yuvaka tenA premapAtra tarapha pUla mehavaza dattacitta rahe che, paNa pachI pahelAnA premapAtranI apekSAe bIjuM pAtra adhika suMdara, adhika samRddha ne adhika baLavAna maLe to tenuM citta pahelI jagyAethI chuTI bIjI jagyAe mUkI paDaze ane tenI javAbadArI ke kartavyapAlananI gatinI dizA badalAze. mAtA nehavaza aMgajAta bALaka pratye potAnuM saghaLuM ApIne rasAnubhava kare che, paNa te rasAnubhava bilakula saMkucita ne asthira che; kAraNa, tenI pAchaLa behane bhAva che. mAne ke tenuM bALaka marI gayuM ne tethI vadhu
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanazipanuM mukhya sAdhana [ 17 suMdara eka mAtRhIna bALaka tenA Azraye AvyuM. paNa A nirAdhAra bALaka pratye kartavyapAlana karavAmAM e mAtAne eTale rasAnubhava nahi thAya. Ano artha e ke mAtAnI arpaNavRttino preraka bhAva kevala moha hato, zuddha ne vyApaka neha nahoto. e apariNata neha ha. jevI rIte rAMdheluM paNa na paceluM suMdara anna na te lohI banIne zarIrane sukha pahoMcADe ke na te bahAra nIkaLI zarIrane halakuM kare; mAtra aMdara aMdara saDIne zarIra ane cittane asvastha banAve. A ja sthiti mAtAnA kartavyapAlanamAM apariNata snehanI hatI. have bhaya laIe. rakSaNa mATe jhUMpaDuM baMdhAvyuM. bacavA mATe akhADAmAM baLa meLavyuM. kavAyata ne nizAnabAjI zIkhyA. paNa pitAnA para te bhaya na rahyo che jene pitAne samajyA che teo para paNa bhaya na rahyo, te kartavyapAlanamAM raNu thatI nathI, pachI bhalene rakSaNa karavAnI keTalIye zakti kema na hoya, A badhI javAbadArIo saMkucita bhAvamAMthI utpanna thaI che. meha jevA sadhaLA bhAve bilakula adhUrA, asthira ne malina che. jIvanazaktine yathArtha anubhava te bIje bhAva che, je na to udaya thayA pachI nAza pAme che, na maryAdita ke saMkucita che ke na to malina che. praznaH jIvanazaktinA yathArtha anubhavamAM evuM te kevuM tattva che jenAthI janmatuM kartavyapAlana hamezAM sthira, vyApaka ne zuddha ja hoya che? javAba : Ane javAba meLavavA mATe jIvanazaktinA svarUpa para vicAra karavo joIe. tame pote ja vicAraze ke jIvanazakti e zuM vastu che. koIpaNa samajadAra vyakti mAtra zvAsocchavAsa ke prANane jIvananI mULa AdhAra zakti nahi mAne; kAraNa ke, jyAre jyAre dhyAnanI viziSTa avasthAmAM prANano saMcAra cAlu nathI hotuM, tyAre paNuM jIvana cAlu ja hoya che. AthI mAnavuM paDe che ke prANasaMcArarUpa jIvananI preraka ne AdhArabhUta zakti kaIka bIjI ja vastu che. atyAra sudhInA AdhyAtmika sUkSma anubhavIoe e zaktine cetanA kahI che. cetanA e eka evI sthira ne prakAzamAna zakti che ke je daihika, mAnasika ne eNndriya Adi sarva kAryonuM thoDuM ghaNuM bhAna rAkhe ja che. ApaNe pratyeka avasthAmAM ApaNI aihika, mAnasika ke aMkiya kriyAne thoDe ghaNe paricaya rAkhI zakIe chIe, te zAthI? ApaNuM kriyAonuM AvuM saMvedana ApaNane cetanAzakti dvArA thAya che. game te thAya, paNa ApaNe kyAreya cetanAza thaI zakavAnA nathI. - 2
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 ] darana ane ciMtana cetanAnI sAthe eka bIjI zakita paNa otaprota thaI che, jene ApaNe saMkalpazakti kahIe chIe. cetanA je kAMI samaje te sadhaLAne kriyAkArI banAvavA athavA te tene mUrta svarUpa ApavA tenI pAse je bIjuM koI baLa na hoya to tenI samajaNa bekAra bane ane ApaNe jyAM chIe tyAM ja paDyA rahIe. ApaNe anubhavIe chIe ke samAjane anusarI eka vAra saMkalpa thatAM cetanA kAryAbhimukha thAya che. jevI rIte kudavAvALo saMkalpa kare che tyAre pitAnuM badhuM baLa ekaThuM karIne kUdakA mAre che. baLane vIkharAI jatuM rekavuM te saMkalpazaktinuM kArya che. saMkalpanI madada maLI eTale cetanA gatizIla thaIne pitAnuM sAdhya siddha karIne ja saMtuSTa bane che. A gatizIlatAne cetanAnuM vIrya samajavuM joIe. A rIte jIvanazaktinA pradhAna traNa aMza che : cetanA, saMkalpa ne vIrya. dareka jaNa sarjanakAryathI A traNa zaktino anubhava karI zake che. atyAre ApaNe sau tenuM anumAna ja karIe chIe. teno yathArtha anubhava eka judI ja vastu che. sAme rahelI dIvAlane inkAra karI tene na mAnanAra jema dIvAlane lAta mArIne tenA astitvano anubhava karI zake che, tema ApaNe sarvamAM rahela triaMzI jIvanazaktine anubhava karI zakIe tema chIe, AvA anubhava pachI jIvanadaSTi badalAI jAya che. pachI eka navI javAbadArI ke kartavyadaSTi vizva pratye prApta thAya che. mehanI kaTimAM AvanAra bhAthI prerita kartavyadaSTi akhaMDa ne nirAvaraNa nathI hotI. jIvanazaktinA yathArtha anubhavathI prerita kartavyadRSTi sAhajika che, sAtvika che, akhaMDa ane nirAvaraNa che. te rajasne tamasa aMzathI parAjita thatI nathI. buddha ne mahAvIre mAnavatAnA uddhAranI AvI javAbadArI zira para lIdhI. ziSyanA prabhanathI sokreTisa mRtyunA mukhamAM jatAM bacI zakata, paNa javAbadArI choDavI teNe ucita dhArI nahi. no premasaMdeza ApavAnI javAbadArI mATe jisase zULIne paNa siMhAsana gamyuM. gAMdhIjI brAhmaNonI seMkaDe kurUDhi rUpI pizAcinIothI ke muslimenI daMDAbAjIthI DarIne kartavyacalita na thayA. A sarve ApaNA jevA ja manuSya hatA, chatAM tenI javAbadArI sthira, vyApaka ne zuddha hatI, kAraNa ke, te javAbadArI jIvanazaktinA yathArtha anubhavamAMthI AvI hatI. mArI dRSTie AvI javAbadArI ja vikAsanuM mukhya sAdhana che, jIvanazilpanuM mukhya sAdhana che. -jIvanazi95 8. 53,