Book Title: Jaisalmer Puratattvik Tathya
Author(s): Bhanvarlal Nahta
Publisher: Z_Yatindrasuri_Diksha_Shatabdi_Smarak_Granth_012036.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/211060/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaisalamera : purAtAttvika tathya bha~varalAla nAhaTA... bhArata kI pazcimI sImA kA praharI jailasamera nagara apane unake svargavAsa ko sATha varSa bIta jAne para bhI prakAzita nahIM ho kalApUrNa jinAlayoM aura tAr3apatrIya graMthoM ke lie vizvavizruta hai| sakA hai? gata sau-savAsoM varSoM meM aneka purAtattvajJa, kalA-marmajJa, paryaTaka jaba zrI harisAgarasarijI kA jaisalamera jAnabhANTAra ke nirIkSaNa evaM tIrtha yAtrIgaNa usa durgama pradeza meM apanI prAcIna graMthAdi evaM zodha ke lie virAjanA huA taba kAkAjI agaracaMdajI ke sAtha itihAsa kI zodha-ruci ke kAraNa bhayAnaka kaSTa uThAkara jAte rhe| vahA~ jAkara 25 dina hama rahe aura nAharajI ke prakAzita kie hue haiN| kyoMki vahA~ mArga meM jalAbhAva svAbhAvika hai| vahA~ saikar3oM lekhoM ko milAkara saMzodhana kiyA aura chUTe hue avaziSTa 271 tAlAba Adi haiM, kintu varSA tIsare varSa hotI hai aura duSkAla kA ra duSkAla kA lekha saMgraha kara bIkAnera jainalekhasaMgraha ke sAtha prakAzita kie| ThAvA-ThikAnA mAnA jAtA rahA hai| kahA bhI jAtA hai ki-- nAharajI kA prakAzana Aja se 67 varSa pUrva huA thaa| san 'pagapUgala dhar3a medd'tebaahaaNbaahdd'mer,bhuulyocuukyobiikpuurtthaavojeslmer|' vahA~ ke jJAnabhaNDAra dekhane videzI vidvAna bhI ge| jainAvArI 1936 meM to unakA svargavAsa hI ho gayA thaa| zrI jinakRpAcaMdra sUrijI, zrI harisAgarasUrijI, munizrI puNyavijayajI AryAvarta meM sarvaprAcIna jainadharma hai aura isameM anAdikAla purAtattvAcArya jinavijayajI Adi ne suvyavasthita karane kA se mUrtipUjA kA pracalana rahA hai| anyadharmoM meM martipUjA jaina dharma prazaMsanIya kArya kiyA tathA gAyakavAr3a sarakAra ne cimanalAla ke bAda hI calI thI, yoM devaloka, naMdIzvara, dvIpAdi meM sarvatra DAhyA bhAI tathA paM. lAlacaMda bhagavAna dAsa gAMdhI ne vahA~ ke . anAdikAla se prathA calI AnA siddha hai| mUrtipUjA kA virodha muslima zAsanakAla meM hI huA aura unakI saMskRti ke prabhAva graMthoM kI sUcI bhI prakAzita kI thii| munizrI puNyavijayajI ne se jainadharma meM bhI yaha duSprabhAva phailaa| vizeSa rUpa se kArya kiyA, aMta meM jodhapura nivAsI svargIya jauharImalajI pArakha ne graMthoM kA philmIkaraNa bhI krvaayaa| kisI bhI nagara gA~va ke basane se pUrva apane iSTadeva kA maMdira nirmANa karanA anivArya thaa| jaisalamera basane se pUrva laudravAjI sana 1929 meM svanAmadhanya zrI paranacaMdajI nAhara ne vahA~ meM prAcInatama maMdira thaa| Aja jo cAra sau varSa prAcIna maMdira hai, vaha ke zilAlekha va pratimA lekhoM kA saMgraha karake itihAsa ke sAtha 479 abhilekha. jainalekhasaMgraha kA tRtIya bhAga jaisalamera nAma se hai. usake nIce vAle bhAga ke ghise hae patthara svayaM yaha udaghoSa kara sacitra prakAzita kiyaa| una dinoM maiM unake saMparka meM Ane se rokane sahamAli pala ke / ma unaka sapaka ma Ana sa rahe haiM ki ve sahastrAbdi pUrva ke nizcita rUpa se haiN| laudravapura tathA prAyaH ravivAra ko unake yahA~ jAtA aura hastalikhita graMthoM va rAjasthAna ke vibhinna sthAnoM se Ae hue jainazrAvakoM ne vahA~ apane anya sAmagrI kA AvazyakatAnusAra nirIkSaNa krtaa| unakA nivAsasthAna meM anekoM gRhacaityAlaya tathA kile meM jinAlaya kA saMgraha dekhakara hamane bhI saMgraha kArya prAraMbha kiyaa| phalasvarUpa nirmANa karAyA thaa| laudravapara vIrAna ho gyaa| Aja hama savA-Der3ha lAkha graMthoM tathA purAtattva sAmagrI kA nAharajI ne kile ke maMdiroM ke phuTanoTa meM likhA hai ki saMgrahAlaya, kalAbhavana, bIkAnera meM sthApita kara ske| nAharajI vRddhiratna mAlA meM vRddhiratnajI ne zrI pArzvanAthajI kA maMdira saMvat ne jainalekhasaMgraha 3 bhAga nikaale| ve baMgAla ke jainoM meM sarvaprathama 1212 meM pratiSThA kA samaya likhA hai paraMtu yaha jaisalamera nagara grejueTa aura purAtattvavettA the| jaba jailasamera kA tRtIya khaNDa kI sthApanA kA samaya hai| maMdira to 250 varSa bAda bane the| chapa rahA thA taba maiMne bhI apane saMgraha ke aitihAsika stavanAdi maMdira-pratiSThA kA varNana aura saMvat prazasti meM spaSTa hai| nAharajI prakAzita karavAe the| nAharajI ne mathurA ke abhilekhoM kA hindI va kA yaha lekha vartamAna pariveza kI apekSA ThIka hai, kinta maMdira aMgrejI-anuvAda sahita graMtha taiyAra kiyA thA, para vaha adyAvadhi dodriwaridwdnidmidnidiadridnidnidmiridwid[113Handiridnindiadridridihiridihirdidaolod G Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - yatIndrasUri smAraka granya - itihAsajo nagara basane ke samaya basA thA, usakI avasthiti kA koI do-do varSa ke aMtara meM tIna bAra zAyada hI Aropita hue haiN| ye abhilekha Adi prApta nahIM hotaa| yavana zAsaka alAuddIna kisa sthAna para the, yaha jAnane ke lie hamAre pAsa koI sAdhana khilajI kI dhvaMsa lIlA ke zikAra prAcIna maMdira kitane kyA nahIM hai, kintu prAcIna kSatigrasta jinAlaya ke sthAna para hue hoM, the, unakA avaziSTa zilpagata pramANa nahIM milatA, kintu anumAna sahaja hI kiyA jA sakatA hai| yugapradhAnAcArya-gurvAvalI Adi evaM graMthoM kI prazastiyoM meM prAcIna paMdrahavIM, solahavIM zatI ke jailasamera kI jAhojalAlI maMdira kI pratiSThA ke spaSTa ullekha prApta hote haiN| apane pUrNa madhyAhna meM thI aura usI samaya jaisalamera durga para tADapatrIya graMthaprazastiyoM se siddha hotA hai ki maNidhArI vizvavikhyAta kalApUrNa jina maMdiroM kA kramazaH nirmANa huA dAdA zrI jinacaMdra sUri ke paTTadhara AcArya zrI jinapatisUrijI ke thaa| ina maMdiroM kA itihAsa jAnane ke lie maMdiroM, zilAlekha param bhakta seTha kSemaMdhara ke putra jagaddhara ne yahA~ pArzvanAtha jinAlaya prazasti, pratimAlekha aura caitya-paripATI stavanAdi se bar3I sahAyatA kA nirmANa karAyA thaa| AcAryazrI jinapatisUrijI mahArAja saM. milatI hai| 1260 meM jaisalamera padhAre usa samaya yahA~ devagraha banA huA thA, jaisalamera meM sarvaprathama pArzvanAtha jinAlaya nirmANa seTha jisameM phAlguna sudi 2 ke dina unhoMne zrI pArzvanAtha bhagavAna kI jagaddhara kA gauravapUrNa vaMza paricaya tAr3apatrIya graMtha-prazastiyoM ke pratimA sthApita kii| isa pratiSThA-sthApanA kA mahotsava seTha AdhAra para de rahA hai| jagaddhara ne bar3e samArohapUrvaka kiyA thaa| ye botharA bacchAvata UkezavaMza meM ASAr3ha seTha maharddhika aura dharmiSTha hue haiN| ve Adi ke pUrvaja the| pahale mahezvara dharma ko mAnane vAle mAhezvarI the, jo pratidina pA~ca saM. 1321 meM jinezvarasUrijI (dvitIya) ne jaisalamera meM sau yAcakoM, pathikoM ko ghRta va annadAna karate the| inhoMne dambhI jasodhavalakArita devagRha ke zikhara para mitI jyeSTha zukla 12 ke vyAsa kI duSTatA dekhakara mAhezvaratva chor3a diyA, kyoMki laghukarmI dina bhagavAna pArzvanAtha kI sthApanA evaM dhvajAropaNa kiyA thaa| the| ataH upakezapura meM vItarAga munipuGgavoM se samyaktvaratna isI prakAra saM. 1323 miti jyeSTha sudi 10 ke dina jAvAlipura meM prApta kara Arhat dharma svIkAra kara saparivAra zrAvaka ho ge| jesalamera ke vidhicaitya para AropaNa karane ke lie sA. nemikamAra inake putra jAmubAga aura unakA putra seTha bohitya huA isake sA. gaNadeva ke banavAe hue svarNamaya daNDakalaza kI pratiSThA huii| padmadeva aura vIha nAmaka do patra the| seTha padmadeva bhAryA devazrI ye donoM bhrAtA seTha yazodhavala ke vaMzaja the| (Avazyakalaghu kA putra suprasiddha seTha kSemaMghara huaa| padmadeva ne nAgaura ke pAsa vRtiprazasti pR. 38) saM. 1325 meM vaizAkha sudi 14 ke dina / kuDilupura meM jinAlaya nirmANa kraayaa| kSemaMdhara ne marukoTa durga svarNamaya daNDakalazAdi kA AropaNotsava vizeSavistArapUrvaka meM maNidhArI dAdA zrI jinacaMdrasUrijI se pratibodha pAkara vidhi sampanna huA thaa| yugapradhAna-AcArya-gurvAvalI se jJAta hotA hai mArga svIkAra kiyA aura saM. 1218 vaizAkha sudi 10 ko dharkaTa ki usa samaya jaisalamera marusthala ke janapadoM meM mukhya mahAdurga vaMzIya pArzvanAtha ke patra seTha gollakakArita caMdraprabha jinAlaya thaa| zrI jinaprabodha sUrijI mahArAja sa. 1340 ke phAlguna meM kI 'pratiSThA daNDa-kalaza dhvajArohaNa ke samaya 500 dramma dekara yahA~ padhAre taba mahArAja karNadeva ne sAmane Akara svAgata kiyA mAlA grahaNa kii| usa samaya vahA~ rAjAsiMhabala kA rAjya thaa| aura AgrahapUrvaka cAturmAsa bhI kraayaa| dAdAzrI jinakuzalasUrijI seTha kSemaMdhara ke do putra mahendra aura pradyumna itaH pUrva dIkSita mahArAja ne siMdhudeza-vihAra ke samaya jaisalamera padhArakara ho cuke the, ve caityavAsI-paraMparA meM the| apane putra pradyumnAcArya svahastakamaloM se pratiSThita zrI pArzvanAtha bhagavAna ko vaMdana kiyaa| ko suvihita vidhimArga meM lAne ke lie inhoMne saM. 1244 meM uparyakta pramANoM se jaisalamera basane ke pazcAt vartamAna AzApallI meM zrI jinapatisUrIjI ke sAtha zAstrArtha karAyA aura maMdiroM ke nirmANa se pUrva vahA~ zrI pArzvanAtha svAmI kA svarNa vidhicaityoM kI garimA mAnya karAI para ve vidhi mArga meM na aae| daNDakalazayukta saudhazikharI jinAlaya honA siddha hotA hai| ye / ajayapura ke vidhi caitya meM maNDapa-nirmANa hetu seTha kSemaMdhara ne bha maMdira ekAdhika ho sakate haiM, kyoMki svarNa-daNDa-kalaza Adi solaha hajAra rupae pradAna kie aura hajAroM pArutthaka (madrA) inodrowondooriwaridwohrowdriwaridrodaridrira[114Hiwariridwaridniramidniduiriramidairaniudnoramonand Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - yatIndasUrismAraka grantha - itihAsavyaya kara apane kula ke zreyArtha tIrtha yAtrAe~ kiiN| inake yazodevI vartamAna meM jo sarvaprAcIna kalApUrNa aura mukhya jinAlaya aura haMsinI nAmaka bhAryAe~ thii| yazodevI ke putra jagaddhara ne zrI pArzvanAtha svAmI kA hai| vaha khilajI kAla meM musalamAnoM ke jaisalamera meM devavimAnatulya pArzvanAtha jinAlaya kA nirmANa kraayaa| adhikAra meM jaisalamera thaa| vaha dhvasta kie jinAlaya ke sthAna inakI strI kA nAma sADhalahI thaa| jisakI kokha se 1 yazodhavala, meM hI banA yA anyatra yaha patA nahIM, kyoMki vartamAna jinAlaya 2 bhuvanapAla, 3. sahadeva nAmaka putra aura AsulA, hIralA rAMkA seTha parivAra dvArA nirmita hai| jisa kI vistRta, prazasti meM nAmaka do putriyA~ huiiN| seTha, yazodhavala, marusthala-kalpadruma kahalAte unakI vaMzaparaMparA dI gaI hai| the| ve pratidina dezAntaroM se Ae hae zrAvakoM kI bhojanAdi se yaha pratiSThA saM. 1317 vaizAkha sudi10 ko huI thii| zrI bhakti karate the| dUsare bhrAtA bhuvanapAla bar3e puNyAtmA the| chaha abhayatilaka gaNi ne apane mahAvIrarAsa meM likhA hai ki bhavanapAla mAsa bhUmizayyA, ekAsanatva, snAnatyAga, SaDAvazyaka, navakAra ne yaha saudhazikharI jinAlaya rAya maMDalika ke Adeza se banavAyA maMtra smaraNa, brahmacarya Adi aneka niyamoM ke dhAraka the| saM. aura maNDalikavihAra nAmaka maMdira banavAkara apane pitA zrI 1288 Azvina sudi 10 ko pAlanapura meM guru mahArAja zrI jagaddhara zAha ke kula meM kalaza cddh'aayaa| jinapatisUri ke stUparatna para dhvajArohaNa kraayaa| zrI bhImapallI bhImapallI purivihibhuyaNi anu saMThiu vIra jiNaMdo,. meM saudhazikharI prAsAda nirmANa karAke zrI jinezvarasUrijI ke tasuuvari bhuyaNa utuMga vara toraNaM, maMDalirAya Aesi ai sohaNaM karakamaloM se vIraprabhu kI sthApanA kraaii| inakI patnI puNyinI sAhuNA bhuvaNapAleNa karAviyaM, jagadhara sAhukuli kalaza caaddaaviyN| bar3I puNyAtmA thI, jisake tribhuvanapAla aura dhIdA nAmaka putra hema dhaya daMDa kalaso tahi kArio, pahu jiNesara sUri pAsi paiThAvio hue| unake kSemasiMha aura abhayacaMdra putra hue| vikkamevarisi terahaisatarotare (1317) seya vaisAha dasamIi suhavAsare apane guru zrI jinezvarasUrijI kI zrIsaMgha senA ke senApati isI vaMza meM sA. vIradeva bar3e nAmAMkita vyakti hue, bne| aura tIrthayAtrA dvArA apane kala para apane nAma kA kalaza jinake dvArA saM. 1381 meM zrI jinakuzala sarijI ke sAnnidhya cddh'aayaa| udAracetA bhuvanapAla ne pratyekabuddha-caritra likhavAkara meM zaMgatrujayAdi tIrthoM kA saMgha nikAlane kA vizada varNana zrI jinezvarasUri ko samarpita kiyaa| abhayacaMdra kI bhAryA lakSminI milatA hai| usake bhAI sA. mAladeva va hulamasiMha,dhanapAla, thI aura dhIdhA, jagasiMha, tejA nAmaka tIna putra aura padminI va sAmala ke nAma bhI pUrvajoM ke rUpa meM Ae haiN| saM. 1377 meM kumArikA do putriyA~ evaM sAcA Adi pautra-prapautra hue| seTha jagaddhara zrI jinakuzalasUrijI ke paTTAbhiSeka ke samaya bhI vIradeva pattana dvArA zrImAlanagara meM samavazaraNa, pratiSThA va zAMtinAtha sthApanA ke meM upasthita ha / inheM bhImapallI ke mukuTamaNi sAdhurAja ullekha milate haiN| sAmala ke putra the, likhA hai| seTha kSemaMdhara kI dvitIya patnI haMsinI ke 1 bhImadeva 2 zrI nAharajI ke jainalekhasaMgraha tatIya bhAga meM prakAzita padama 3 purisar3a putra the| padma kI strI jayadevI aura putra kA nAma jayadavA Ara putra kA nAma abhilekhoM ke atirikta rAMkA seTha parivAra dvArA nirmApita vartamAna bhI sADhala mahAzrAvaka thaa| jinAlaya gata lekhoM ke atirikta nimnokta kalpasUtra lekhanaprazasti uparyukta itivRtta jailasamera meM sarvaprathama devavimAna sadRza bhI isI parivAra se saMbaMdhita hone se yahAM uddhRta kI jA rahI hai| pArzvanAtha jinAlaya nirmANa karAne vAloM kA hai jo jaisalamera kalpasUtra-lekhana-prazasti jJAnabhaNDAra kI kaI tAr3apatrIya graMthaprazastiyoM evaM yuga-pradhAnAcArya -gurvAvalI ke AdhAra para likhA gayA hai| isa samaya na to koI gRkssgccaarushaakhaayugaa..naaspryojyt| zrImAnUvezavaMzo'yaM, ciraM naMdyAn mahItale / / 1 / / zilAlekha-prazasti Adi upalabdha hai aura na usa maMdira kA patA hai| jinAlaya nirmAtA kA gotra bhI nahIM likhA hai| ata: bohittha tA cA-zeSThiraMkakazAkhAyAM, yakSadevasya nndnH| ke vaMzaja botharA gotra samajhanA caahie| abhUt jhAMbaTakAbhikhya, ttsuunurdhaaNdhlottmH||2|| zrIgajU bhImasighAkhyAnabhUtAM dhaaNdhlaanggjau| Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * yatIndrasUri smAraka grantha itihAsa. gajUkasya gaNadevo, mokSadevastayA sutau / / 3 / / meghA jesala mohaNa, nAmAMna itica vikhyAtA / gaNadevasya rasAlAzca catvAro jajJire putrAH / / 4 / / jesalabhAryApUrI, tatputrAstraya ime guNaiH khyaataa| lakSmIvanto yazasA, bhuvanatrayamaNDanapravarAH / / 5 / / AmbAkaH prathamastatrAparo jIndAbhidhastathA / tRtIyo mUlarAjAkhyo jAto puNya janAgraNI / / 6 / / AMbarAjasya bhAryeyaM, bahurI tatsutAvimau / zivarAja mahArAjo, rANI zyANI ca putrike / / 7 / / vallabhA mUlarAjasya mAlhaNade'bhidhA budhA / sahasrarAja tatsUnuH zrIdevagurubhakti bhAk // 8 // // mohanabhAryA puMjI ca tu tatsUnavaH catvAraH / kIhaTa pAsA delhA, dhannA saMghAdhipa... mIH / / 9 / / kI haTa bhAryA jAtA, karpUrItatsutA catvAraH / prathama zcosabhadattA dhAmAkAnhAkhyajagamAlAH / / 10 / / sarasvatikautigadevyA bhArye sAdhu pAsadattasya / vIlhAvimalAbaMdhu, sarasvatInandanau jAtau / / 11 / kautigadevIputrAH karmaNahemAkhyaThavankurAH pravarA / delhAkasyotpannau putrau jIvanda kumpAkhyau / / 12 / / AlhI suvallabhAjajJe, dhannA saMghapatestayoH / jagapAlastathAnAthU amarAkhyau sutA ime / / 13 / / dhanyasya jagapAlasya, satInAyakade priyA / sute caMdrAvalI hastU, ityAkhye ca manohare / / 1 / / nAyakade zrAvikayA guruvarajina bhadrasUrivacanena / puNyArthamalekhi tathA sandehaviSauSadhigranthaH / / 2 / / itazca - Ambrako muni caturdaze4 zate bANe bAhu' mite vatsare karot / devarAjapuri yAtrayotsavaM zrI jinA dAgurUpadezanAt / / 14 / / uccAnagaryAM yavanAkulAyAM yaH kArayAmAsa mahApratiSThAM muni dvividyo "pramitezubhAbde, vistArataH sUri jinodayAkhyaiH / / 15 / / tathA manuSyalakSaM...: sphuTaghoTakapeTakam zakaTAnAM sahastrANi mIlayetvA mahAjanam / / 16 / / mAgvaNAnAM samastAzA... ApUrayan dhnm| saddAnadhArayA varSan mArga bhAdrapadAM buvat / / 17 / / caturddazazate varSe SaTtriMzadadhike vare (1436) zrI jinarAjasUrINAM pAdAbjaM sirasA spRzat / / 18 / / 116 zrI AMbarAja AdAya saMghezapadamuttamam / zatruJjayo jJjayaJjantAdri tIrthe yAtrA vinirmame / / 19 / / zreSThI kahanA matApUMjI te stathA / zrI zatruJjayatAraGgArAsaNeSunutA jinA / / 20 / / punarasto kalokayo dhneshvrmnohrm| atyADambarataH saMgha vidhAya zakaTo dbhaTam / / 21 / / sAdharmikAdivAtsalyaM kurvandAnaM dadanmudA / zrI saMghezapadaM lAtvA zrI jinarAjasUriyuk / / 22 / / caturdaze zate varSe nanda' vedamite' karot / yAtrAM zatruMjayetIrthe raivate cApi kIhaTa: / / 23 / / tathA zrIkIhaTAdyaizca puJjI mAtuH subAndhavaiH / * mAlAropaNotsavo 'kAri zrIjinarAjasUribhiH / / 24 / / tadAvRtotsavo bhAvasundarasya yaterapi / caturddazazate a bANa' pramitavatsare / / 25 / / dhannAdhAmAbhidhAnAbhyAM paMcamyudyApanaM mahat sAgaracaMdrasUrINAmupadezAtkRtaM varam / / 26 / / itazcAsmin mahAdurge caturddazazate mudA / trisaptatitame varSe saphalIkurvvatA dhanam / / 27 / / saMghAdhipatinA zreSThi dhanarAjena sAdhunA jagapAlasutAdyAtmaparivArayutane sarva saMghaM samAkArya nAnAdezanivAsinam / viziSTA supratiSThApyaM bimbAnAM kAritottamA / / 29 / / evaMvidhAnisaddharma kAryANi prativAsaram / vai / / 28 / / . kurvANAste ciraM zrAddhAH vijayante mahItale / / 30 / / itazca -- zrI vIratIrthaMkara rAjatIrthe svAmIsudharmAgaNabhRdvabhUva / tadanvaye candrakulAvataMza udyotana zrIguruvarddhamAnaH / / 31 / / jinezvaraH zrIjinacandrasUri saMvignabhAvo'bhayadevasUri / vairaMgika zrI jinavallabho'pi, yugapradhAno jinadattasUriH / / 32 / / bhAgyAdhikaH zrI jinacaMdrasUri kriyAkaThoro jinapatisUri / jinezvarasUrirudAracetAH jinaprabaMdho'pitapopanaMtA / / 33 / / prabhAvaka : zrIjinacandrasUri : sUrirjinAdiH kuzalAvasAnaH / padmapadaM zrI jinapadmasUrirlabdhernidhAnaM jinalabdhisUriH / / 34 / / saiddhAntikaH zrIjinacandrasUrirjinodayaH sUrirabhUdabhUri / tataH paraM zrIjinarAjasUrirvAkacAturIraMjitadevasUriH / / 35 / / svabaMdhujiMdAmidhamUlarAja : saMyuktasaMghAdhipa AMbarAjaH / alekhayatpustakamAtmamAtRpUMjI supuNyAya girAtha teSAM / / 36 / / ke ke p Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - yatIndrasUri smAraka granya - itihAsaprazasti kA saMkSipta sAra kA udyApana AcArya zrI sAgaracaMdrasUri ke upadeza se kiyaa| saM. 1473 meM isI mahAdurga jaisalamera utsavAdi ke Ayojana meM dhana upakezavaMza kI zreSThi-rAMkA zAkhA/gotra ke yakSadeva ke putra saphala kiyaa| saMghapati seTha dhanarAja ne apane putra jagapAla Adi jhAMbaTa ke putra dhAMdhala hue| unake putra gajU aura bhImasiMha the| gajU ke ke sAtha nAnA deza nivAsI saMgha ko AmaMtrita kara pratimAoM kI patra gaNadeva aura mokSadeva the| gaNadeva ke meghA, jesala, mohana aura pratiSThA krvaaii| isa prakAra pratidina dhArmika kArya karate hue rasAla hue| jesala kI bhAryA pUrI ke tIna putra prasiddha guNavAna, zrAkka pRthvI para cirakAla jaya vijayI ho| dhanavAna aura tIna loka meM maNDanasvarUpa th| unake nAma AbA, isake pazcAta bhagavAna mahAvIra ke zAsana meM gaNadhara sadharmA jIdA aura malarAja the| Abaraja kI bhAyo bahurI ke do putra zivarAja svAmI kI paraMparA meM caMdrakala ke udyotana sari se zrI jinarAjasari aura mahIrAja tathA rANI aura zyANI do putriyA~ thIM, mUlarAja kI paryaMta paTTadharoM kI nAmAvalI dene ke pazcAt 36veM zloka meM svabaMdhu priyA mAlhaNa de tathA putra sahastrarAja devaguru bhakta thaa| jiMdA, mUlarAja sahita AMbarAja ne yaha graMtha mAtA pUMjI aura apane mohana kI bhAryA pUMjI ke cAra putra RSabhadatta, dhAmA, kAnhA puNyArtha likhAne kA ullekha kiyA hai| aura jagamAla the| pAsadatta ke sarasvatI aura kautiga devI do "saMvat 1497 varSe azvayujimAsizrIvalakSapakSe 10 striyA~ thii| sarasvatI ke vIlhA aura vimala do putra the| kautigadevI vijayadazamyAM some adyeha zrIjesalamerumahAdurge zrIvairisiMha bhUmRti ke putra karmaNa, hemA aura ThakurA the| dhannA saMghapati kI vallabhA rAjyaM prati pAlayati satizrItarahAgacchagaganadinanAthAyamAna AlhI thI, jisameM putrI hastU, caMdrAvalI manohara thii| nAyakade zrAvikA ne guruvara zrI jinabhadrasarijI ke vacanoM se saMdehaviSauSadhi zrIjinarAjasUripaTTasArasahakAravanavasaMtAyamAnazrImanzrI jinabhadrasUrIzvaravijayarAjye zrIkalpapustaka prazastiH smrthitaa| graMtha likhvaayaa| zivamastu srvjgtH||shrii||shrii||" AMbA ne saM. 1425 meM zrI jinezvarasUri guru ke upadeza se (zrI jesalameranagarasya bRhatkharataTagacchopAzraye paMcAyatI bhNddaareprti|) derAvara dAdA tIrtha yAtrotsava kiyaa| uccA nagarI jo yavanA kula thI, usameM se 1427 meM zrI jinodayasUrijI se prANa-pratiSThA karavAI karavAI kile ke vartamAna maMdiroM meM sarvaprAcIna zrI pArzvanAtha jinAlaya tathA lAkha manuSya..ghor3e, hajAroM gAr3oM ke sAtha mahAjanoM ne milakara hai, jisakA nAma lakSmaNabihAra tatkAlIna mahArAvala lakSmaNajI prayANa kiyaa| yAcakajanoM kI AzA pUrNa kii| bhAdrava mAsa kI ke nAma se yaha kharajaraprAsAdacUDAmaNi prasiddha kiyaa| saM. 1459 bhAMti dhana kI dAnavRSTi kii| meM nirmANa prAraMbha hokara saM. 1473 meM 14 varSoM meM pUrNAhati huii| saM. 1436 meM zrI jinarAjasari mahArAja kI caraNa-vaMdanA zrI pArzvanAtha maMdira nirmAtAoM dvArA do prazastiyA~ suzobhita saMgha sahita kii| zatraMjaya giranAra tIrthoM kI yAtrA karake AMbarAja haiM jo nAharajI ke lekhAMka 2112 aura 2013 meM prakAzita haiN| Adi ne saMghapati pada prApta kiyaa| seTha kIhaTa, dhannA Adi ne jinake AdhAra para uparilikhita vaMzavRkSa diyA gayA hai, jo mAtA paMjI sahita zatraMjaya, tAraMgA. ArAsaNa Adi tIrthoM kI prakAzyamAna isa kalpasUtra prazasti jo saM. 1497 meM likhI gaI. yAtrA kii| phira bahata se dhanADhya logoM ke sAtha saMgha sahita se samarthita hai| yaha 22 aura 24 paMktiyoM meM zilotkIrNita hai| susajjita manohara gAr3iyoM meM tIrthayAtrA karate hue svadharmavAtsalya / paryukta vaMzavRkSa meM kalpasUtraprazasti meM prApta patniyoM aura putriyoM evaM dAna-puNya karane meM satata saMlagna rahakara zrI jinarAjasarijI ke nAma bhI jor3a die gae haiN| gaNadeva ke putroM meM mohana ke bAda mahArAja se saMghapati pada prApta kiyaa| veDUra ke sthAna para kalpasUtraprazasti meM rasAla nAma likhA hai| kucha nAma anya lekhoM se bhI samarthita hote haiN| saM. 1449 meM seTha kIhaTa Adi ne mAtA paMjI tathA baMdhu bAMdhavoM sahita zatrujaya, giranAra yAtrA kara zrI jinarAjasUrijI ke - pUjya zrI jinadharaNendrasUrijI mahArAja ke daphtara meM isa sAnnidhya meM mAlAropaNa mahotsava manAyA evaM yati bhAvasaMdara kA rAMkA seTha parivAra se saMbaMdhita jo kavitta milA hai. use yahA~ dIkSotsava saMpanna huaa| saM. 1454 meM dhannA, dhAmA dvArA paMcamI tapa uddhRta kiyA jA rahA hai| Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - yatIndrasUri smAraka grantha - itihAsakavitta sUrai samarai noDarAja soDa kAma uttama kiiyaa| kIhaTa no jiNa bhuvaNa jeNa maMiyo jesaannai| TApara nai bhojai eNa pari jaitAraNa jagajasa liiyaa|| tAsu vaMza jAvar3a sujasa dAravyau bhunniyaannai|| isa kavitta ke nAmoM meM tathA Age die jAne vAle vaMzavRtta sonerUpai sAha soha jiNa sAsaNa caaddh'ii| ke nAmoM meM (kIhaTa ke putroM ke nAmoM meM) sAmyatA dekhI jAtI hai| tejapathaga puhakaraNa bhalA ju seTha bhraaddii|| vizeSa zodha Avazyaka hai| vaMzavRkSa rAMkA zreSThi jAkhade - Asadeva jhAMbaTa dhAMdhala bhImasiMha lAkhaNa gaNadeva mokhadeva mammaNa megha megha jesala . veDUra (bhAryApurI) mohana (paMjI) jayasiMha narasiMha AMbA (bahurI) jIdA mUlarAja (mAlhaNade) rUpA gelhA bhoja harirAja sahasarAja zivarAja / mahIrAja putriyA~-rANI zyANI delhA kIhaTa (kapUrI) pAsadatta (1 sarasvatI 2 kautigade), dhannA (AlhI) kRpA RSabhadatta dhAmA kAnhA jagamala (cAMpU) jamapAla nAthU amara (nAyaka de) putrI-candrAvalI hastU somA (makU) mIradatta vimaladatta karmaNa hema ThAkurasiMha aaruguru guruvaarutiirupooru saaguruvaaruurururururururururururuurNgaarurNguruvaarN Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAparA 1 mANaka 1 giro 2 rAmo Aso 1 kelo 2 sono 1 sUrau 1 bhojolakhaNa 3 jaiyo sAMgo mAMDo every hIro 1 khetI2 mAno 3 dedo 4 sAvala thobhaNa lAlo bhagavAna samerA jaya kamA T DhAkura gha hAthI 1 jehora manno 3 colA haro 1 raho vaNo 1 vaccho 2 amaroi 3 samaraya rUpo - yatIndrasUri smAraka grantha - itihAsa. chajau kIhaTa jAvar3a serabo 1 lAlo 2 - tez2o jayasiMha 9 moTA 2 jaso 1 parIyo 2 ANaMda 3 sAraMga kapUra rUpA jAvar3a ro ker3a sukhA re sAtha luko thayo pura mAMDala meM rahe che / jagamAla veNo viradho vIro 2 sakaramaNa 3 satIdAsa ANaMdo 1 jagoM 2 ajabo dhanno varavato 1 ceno 2 werowery??? avera noDo bhAdo, 3 maMDalaka 4 balarAja 2 kAno 9 ghiro 1 kheto 1 lakho 2 sIhA 3 kAno 1 bhIno 2 vIrama 9 jodhA 2 jayavaMta 3 ravImA4 sIco1 sAkarara sivo 3 suratANa4 sAMDo 1 sahajA jagA~ ajabo1 Asora kIkama notho - 1 lakhamo mANI 1 budhau kaMmA 1 kelo 2 ravImo1 bhUpati 2 lAlo 3 jAlapa mehAjala jIvora kezavara tora dAmodara de mohana1 giradhara2 bhAramala3 jaimoM uttamo varavato amaro bhAI dAsa1 satIdAsara bhairo3 kisano4 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --catIndrasUri smAraka grantha - itihAsa seTha jhAMjhaNa jaito somo mokala 99 mAlora ThAkura bUco mokala 1 pAto2 hararAja kuMbho 1 padamI mAlo2 ThAkura3 barajAMga 1 vIdA 2 harakho 3 jhAjho peso jAvar3a karamo mero rupo 1 rANau 2 rAyapAla 3 amIpAla zrIkarNa dedo (ye saba bAgasUrI meM hai|) (bUMdI chai) (koThiye chai) sAkara samarathara nemo3 noDo 4 sado5 (khAna lai masUdai vAsa chai) amaro 1 lAkho 2 vIrapAla 3 kAlo 4 jodhA 5 tejI sAvala vachA 1 hAso 2 hemo 3 neto 1 khetoM 2 kAlo devarAja / vachau jIvo 1 jagU 2 ladho 3 bhairava 4 vadho vRddha AdyagaNe jaitAraNa rA.......... seTha nAthA khetojI 1 hIro 2 mAno 3 dedo 4 Isara sobhA 1 AbhAra tiloka caMda 1 khuzyAla caMda 2 gumAna caMda 3 haracaMda 4 khImarAja 1 bhImarAja 2 mANakacaMda - bhairo mahAcaMda 1 viradho 2 motI 3 jIvarAja 1 vijayarAja 2 khUbo 1 hukamo 2 ceno 3 savAI 4 hemarAja 1 akho 2 vinayacaMda 3 sAMvata 4 rUpo yaha vaMzavRkSa pUjya zrI jinadharmendrasUrijI mahArAja ke daphtara ke AdhAra para taiyAra kiyA gayA hai| yadyapi zilAlekhoM tathA kalpasUtraprazasti ke tatkAlIna ullekhita kIhaTa ke vaMzajoM ke nAmoM meM nAmAMtara ho sakatA hai| yaha aMtara do patniyoM yA aise anya kisI kAraNa se ho sakatA hai ? ina vaMzAvRkSoM meM jahA~ taka nAma Ae haiM, unake bAda unake vaMzaja vartamAna ke nAma jor3akara inhe pUrA kara sakate haiN| zrI pArzvanAtha bhagavAna ke vartamAna jinAlaya tathA isase pUrva ke jinAlaya kA varNana tADapatrIya graMthoM tathA yugapradhAnAcArya gurvAvalI se liyA gayA hai tathA vartamAna kA itihAsa zrIpUjya jI ke daphtara, kalpasUtraprazasti tathA zilAlekhoM ke AdhAra para likhA gayA hai| jaisalamerake kalApUrNa jainamaMdira to apane kalA evaM vaibhava ke lie vizvavizruta haiN| milaritairrorisutrawbrowamisamarorishivariridi120dmiritinidiomidnidmirmidiomiadmirabarivarta