Book Title: Jain Sahityatil kahi pramukh Acharya va tyanche pramukh granth
Author(s): A S More
Publisher: Z_Anandrushi_Abhinandan_Granth_012013.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/210945/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prA0 a0 asa0 more, ema0 e0 [prAkRta vibhAga pramukha, dayAnanda mahAvidyAlaya, solApura] jaina sAhityAtIla kAhI pramukha AcArya tyAMce pramukha grantha % 3 Ala jaina sAhitya atI vizAla ANi mahAna Ahe / bhAratIya sAhityAta tyAce eka viziSTa sthAna asUna, bhAratIya sAhityAce te eka avibhAjya aMga mAnale jAte / jaina AcAryAMnI va sAhityakArAMnI vividha bhASAMmadhana graMtharacanA karUna bhAratIya sAhityAlA vividhatA prApta karUna dilI Ahe va bhAratIya sAhitya samRddha karaNyAcyA dRSTIne ATokATa prayatna kele Aheta / jaina dharmAcyA itihAsAce avalokana kele tara, jaina dharmAne bhAratIya samAja jIvana vikasita va sudRr3ha karaNyAsa kitI madata kelI Ahe he sahajapaNe lakSAta yeIla / zivAya yA dharmAne samAja jIvanAcA vicAra saMkucita dRSTikona ThevUna kelelA nAhI / jaina dharmAce kArya ekA rASTrIya bhamiketUna jhAlyAmule tyAta sadaiva udAra va ucca vicArasaraNIcA avalaMba kelA gelA Ahe / jainAcAryA nI Apale barecase jIvana sAhitya racaNyAtaca vyatIta kele aahe| tyAMnI ApalyA jaina darzana va tarka zAstra, jaina tattvavidyA ANi paurANika kathA, jaina siddhAMta va nItizAstra taseca anya sAhityika racanAMnI jainadharmAce yathArtha darzana ghaDavile aahe| jainadharmAta aneka prakAMDa paMDita va vidvAna AcArya jhAle / tyAtIla kAhI mahAna tArkika, vyAkaraNakAra, tattvavette va nyAyAcArya hoUna gele kAhI AcAryAMnI kAvya, nATaka, kathA, TIkA, zilpa, maMtrataMtra, vAstu, vaidyaka ityAdI viSayAMvara dekhIla puSkala sAhitya lihilele aahe| jarmana vidvAna DaoN0 viMTaraniTaja yAMcyA mate 'jaina sAhitya he bhAratIya bhASAMcyA itihAsAcyA dRSTIne atI mahatvapUrNa aahe|' dharma pracArAsAThI mhaNUna jainadharmAne tatkAlIna lokabhASAMcAca svIkAra kelA Ahe / Aja je jaina sAhitya upalabdha Ahe, te bha0 mahAvIrAMcyA paraMparezI saMbaMdhita Ahe / bha0 mahAvIrAMce prathama gaNadhara gautama iMdrabhUtI hote / bha0 mahAvIrAMcA upadeza lakSAta TheUna to bArA aMga va caudA pUrvAcyA rUpAne vibhAgalA / aMga va pUrvAMga jJAnAta te nipuNa hote tyAMnA zrutakevalI mhaTale jAta ase / jaina paraMpareta 'kevalajJAnI' va 'zrutakevalI' hI dona pade atyata mahattvAcI mAnalI jAta / 'kevalajJAnI' samasta carAcara -AAAAAJAL na n danRJAJALAnnanAANAS AcAryapravara abhiAcAryapravabhinI zrIAnandagrantha zrIAnandantha Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aouadarasinawwantarAJAJMEASABoaawanSADARADARMAdewasiaNASANNADASE wwwmarwareneurs AcAryapravabhinayaAcAryapravarAtrI Minocommmmmmm mmmmmmmmmms 208 itihAsa aura saMskRti jagAlA pratyakSa jANatAta va pAhatAta / tyAcapramANa zrutakevalIhI zAstrAta kathana kelelA pratyeka viSaya zra tajJAnAne spaSTapaNe jANata / bha0 mahAvIrAMcyA nirvANAnaMtara tIna kevalajJAnI va pAca zrutakevalI jhAle / tyAtIla bhadrabAha he zevaTace zrutakevalI hote / puDhe duSkAla va itara kAhI ApattImule sAdhUcArAta barIcazI zithilatA AlI / bhadrabAhUcyA gairahajerIta je sAhitya lihile gele te ekapakSI hote / tyAMnA itarAMnI mAnyatA dilI nAhI va yAmuleca jainadharmAce zvetAMbara va digaMbara he dona saMpradAya nirmANa jhAle / prastuta lekhAmadhye zvetAMbara va digaMbara yA donhI saMpradAyAtIla agadI pramukha pAca AcArya va tyAMce pramukha grantha yAMcA ADhAbA gheNyAta AlA Ahe / yAtIla bahuteka AcAryAMnA digaMbara ANi zvetAMbara yA donhI saMpradAyAMcI mAnyatA Ahe / te AcArya puDhIla pramANe 1. A0 umAsvAti, 2. A0 haribhadrasuri, 3. bhaTTAkalaMka, 4. A0 nemicaMdra, 5. A0 hemacaMdra / AcArya umAsvAti va tatvArthasUtra A0 umAsvAti he vikrama saM tisarayA zatakAta hoUna gele / te kUdakuMdAce paTTaziSya asUna tyAMnI jaina siddhAMta saMskRta sAhityAta nibaddha karUna 'tatvArthasUtra' nAmaka mahAna graMthAcI racanA kelii| zvetAMbara va digaMbara yA donhI saMpradAyAMcI yA AcAryAMnA mAnyatA Ahe / digaMbara paraMpareta tyAMnA 'umAsvAmI' mhaTale asUna, zvetAbara paraMpareta tyAMnA 'umAsvAtI' ase mhaTale Ahe / yA AcAryAMnI kamIta kamI lihana jAstIjAsta prasiddhi milavilI aahe| A0 umAsvAtIcA paricaya ApaNAlA zvetAMbarI tattvArthAdhigama' yA graMthAta milto| tyAMcA janma nyagrodhikA nAmaka nagarIta jhAlA asUna tyAMcyA pityAce nAva svAti ANi mAtece nAva vAtsI ase hote / gotrAne te kaubhiSiNI hote / tyAMnA gRdhrapicchAcArya yA nAvAne dekhIla saMbodhile jaate| gAvogAva vihAra karIta asatAnA te ekadA kusumapUra nagarAta Ale / tethe tuccha zAstrAmule hatabuddhi jhAlelyA lokAMcyA viSayI anakaMpA nirmANa hoUna va tyAMnA mArgadarzana karaNyAkaritA tatvArthasUtrAcI racanA kelI asAvI, azI eka kathA dilI jAte / tara siddhaya nAvAcyA vidvAnAlA mokSAce svarUpa samajAvUna deNyAsAThI tatvArthasUtra yA graMthAcI racanA kelI asAvI, azI dusarI kathA sAMgitalI jAte arthAta saMskRtamadhye sUtraracanA karaNAre he prathama jaina AcArya mAnale jAtAta / zekaDo graMthAMcA sAra kADhUna A0 umAsvAtInI 'tatvArthasUtra' yA mahAna graMthAcI racanA kelii| yA graMthAlA dUsare nAva 'mokSazAstra' asehI dile Ahe / vaidika darzanAta je mahatva gItesa, muslima dharmAta je mahatva kurANAsa, khristI lokAMta je mahatva bAyabala yA graMthAsa Ahe, taca mahatva jaina paraMpareta 'tatvArthasUtra' yA graMthAsa dile gele Ahe / 'tatvArthasUtra' dravyAnayogAtIla eka pramukha graMtha mhaNUna gaNalA jaato|haa grantha ekaNa dahA adhyAyAta vibhAgalA Ahe / tyAce prAmukhyAne jJAnamImAMsA, jJayamImAMsA va cAritramImAMsA yA tIna bhAgAta vibhAjana kele asUna, yA graMthAta javala javala ekUNa 357 itakI sUtrasaMkhyA Ahe / 'samyagdarzanajJAnacAritrANi mokSamArgaH' yA atizaya mahatvapUrNa sUtrAne yA graMthAcI sarUvAta jhAlI aahe| jJAnamImAMsecyA pahilyA - Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAhA jaina sAhityAtIla kAhI pramukha AcArya va tyAMce pramukha grantha 206 mAgAta naya va pramANAnusAra mati, zruti, avadhi, manaparyAya va kevala he prakAra sAMgUna jJAnAce kUmati, kuzruti, kuavadhi i vAITa prakAra sAMgitale Aheta. samyagdarzana, samyagjJAna va samyakacAritra yA tinhIMcI ekatA hoNe mhaNajeca mokSamArgAcI prApti hoNa ase kathana kele Ahe / jJayamImAMseta jagAtIla jIva ajIva yA dona jagatamUla goSTIMce vivecana kole Ahe tisatyA adhyAyAta adho, madhya va Urdhva lokAce vivecana kele Ahe arthAta yethe bhaugolika varNana adhika deNyAcA prayatna kelA Ahe caudhyA adhyAyAta devasRSTIce varNana kele asUna pAcavyA adhyAyAta dravyaviSayaka carcA kelI Ahe / / cAritra mImAMseta 6 te 10 adhyAyAMcA sAmAveza asUna karmaviSayaka carcA kelI Ahe vAITa athavA cAMgalyA pravRttIMce vivecana karUna, zevaTI kevalajJAnAcA hetU, mokSAce svarupa va muktI i goSTIce sundara vivecana kele Ahe. mokSa hA sarva prANyAnAM iSTa asUna sarva prANyAMcI tyAsAThI khaTapaTa cAla asate. itara darzanAtUna dekhIla mokSaviSayaka barIcazI carcA kelI gelI Ahe mokSa hA sarvamAnya asUna to prApta karaNyAce prakAra mAtra vividha sAMgitale Aheta tatvArthasUtrAtIla kAhI sUtre mhaNaje jaNa ratnAMcI khANaca Ahe, 'gAgara meM sAgara' yA uktI pramANe kamI zabdAta adhika maulyavAna goSTIMce vivecana kele aahe| A0 umAsvAtikRta 'tatvArthasUtra' yA graMthAce vaiziSTya mhaNaje yA graMthAvara aneka mahAna vidvAnAMnI va AcAryAMnI aneka TIkA lihilyA Aheta, tyApaikI kAhI pramukha TIkA puDhIlapramANe Aheta, A0 samaMtabhadrakRta gaMdhahastimahAbhASya, A0 pUjyapAdaracita sarvArtha siddhi, A0 akalaMkadevakRta rAjavAtika, A0 vidyAnaMdIkRta zlokavArtika, zrI abhayanaMdasUrikRta tatvArthaTIkA i0 A0 umAsvAtIMcI lekhanazailI atyaMta sarala, subodha ra va saMkSipta Ahe / tyAMnI ApalI graMtharacanA saMskRtabhASetaca kelI Ahe, AcAryAMcyA sUtrarUpI zailIcA puDhacyA aneka AcAryAcyAvara prabhAva paDalelA disUna yeto, tyAMnI jainAgamAtIla bhUgola, khagola, tatvajJAna, tarkazAstra i0 vividha goSTIMcA sUtrarUpAne tatvArthasUtrAta ullekha kelA Ahe jainetara darzanAMce khaMDana kalyAsAThI umAsvAtInI nyAya, vaizeSaki sAMkhya yoga bauddha i0 itara darzanAMcA abhyAsa kelelA disato. A0 umAsvAtIMcI racanA adhyAtmatattvAMnI mukta Ahe, prasanna, sarala saMkSipta va zuddha bhASAzailIvarUnaca tyAMce agAdha pAMDitya Apale mana AkaSita karUna ghete| kharokhara hatabuddha, jJAnAcI atyaMtika talamala asaNAnyA lokAMnA mArgadarzanapara 'tatvArthasUtra' sArakhA mahAna graMtha lihUna jaina dharmAvara agAdha upakAra kele Aheta he, kadApi visaratA yeNAra naahiiN| A0 haribhadrasUri va SaDdarzanasamuccaya jaina sAhityAtIla kAhI pramukha AcArya va tyAMce kArya pahAta asatAnA A0 haribhadrAMcyA kAryAkaDe durlakSa karUna cAlaNAra nAhI : A0 haribhadra he zvetAMbara paraMparece mAnale asUna AThavyA zatakAtIla te eka 'yugapradhAna lekhaka' mhaNUna gaNale jAtAta. haribhadrAMcA janma brAhmaNa kulAta jhAlA. tyAMcyA pityAce nAva zaMkarabhaTTa va mAtece nAva gaMgA ase hote. tyAMcA janma citauDa madhIla 'brahmapurI' yA gAvI jhAlA asAvA tyAMcA jIvanakAla sAdhAraNapaNe vi0 saM0757 te 827 itakA mAnalA jAto. brAhmaNa Wan AcArgaprazasabhAgAyaphratAranAzaka zrIAnanda zrIAnanda Pramommmmmmmmmmmmmmmonommmmmmmmmm Amrenmoosmaroommmmmmmameriwala Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aainamw-JANKRABAIKALAJAJARAJAMANAVSSASAJANAMANABAJAJAAMAAMAALAAAAAAAAADuos AcAryapravabhiAAryapravabhi AnannzrAAnandAnthara 210 itihAsa aura saMskRti paraMparenusAra tyAMnI prathama saMskRtacA gADhA AbhyAsa karUna saMskRtamadhyeca graMtharacanA kelI, prAkRta tathA jainazAstrAcA abhyAsa karAvayAcA asaletara, jinadIkSA ghyAvI lAgela hI aTa asalyAmule tyAnI jainadIkSA svIkAralI, ApalyA jJAnAcyA garvAmule 'jyAce vacana malA kalaNAra nAhI tyAce bhI ziSyatva patkarena' ase zabda koralelA eka suvarNapaTa galayAta aDakabUna ta bihAra karIta hote paNa puDhe tyAMcA 'cakkidugaM haripaNaga'... yA zlokAmule parAjaya jhAlA arthAta to parAjaya yAkinI mahattarene kelA hotA, mhaNUnaca puTe te svata:la 'yA kinIsuta' athavA 'dharmato yAkinImahattarAsUnu' yA vizeSaNAta svataHlA dhanya mAnIta / A0 haribhadrasUri jainadharmAtIlaca navhe tara bhAratAtIla eka mahAna AcArya hoUna gele tyAMcyA jJAna viSayaka graMthAMnA donhI saMpradAyAMcI mAnyatA Ahe pro kilhaoNrna hayulAra, hayulara piTarsana, jekobI i0 pAzcyAtya vidvAnAMnI tyAMcyA graMthabhAMDArAce mUlyAMkana karaNyAcA prayatna kelA tara viMTaraniTsa, jekobI, lAyamana, suvAlI va zabriga i0 vidvAnAMnI tyAMcyA graMthAviSayI va jIvanaviSayaka puSkala carcA kelI Ahe, pAzcAtya vidvAnAMcyA vidvattevA eka viSaya hoUna basaNe, yAvarUnaca haribhadra sUrocI pratibhA kitI mahAna asela he spaSTa hote| haribhadrasUrInA 'bhava viraha' yA dusa-yA vizeSaNAne saMbodhile jAte arthAta he vizeSaNa tyAMcyA pratyeka graMthakRtIcyA zevaTI dilela Ar3halata he vizeSaNa tyAMnA puDhIta tIna kAraNAvarUna milAle asAve dharmasvIkAra prasaMgI, ziSyAMcyA viyogAprasaMgI, yAcakAMcyA AzirvAda prasaMgI, A0 haribhadrasUrI udyottanAce guru asUna jinabhadrAce ziSya hote, tyAMnI 1400 prakaraNa graMtha racale hote, ase mhaTale jAte, tyAce SaDdarzana samuccaya, zAstravArtAsamuccaya, anekAntavAda praveza-anekAnta jayapatAkA i. grantha prasiddha, Aheta, saMskRta prAkRta donhI bhASevara tyAMce pUrNa prabhutva hote, yogAviSayaka yogAbiMdU va yogazAstra he dona graMtha lihile tara, samarAiccakahA va dhUrtAkhyAna he dona atiprasiddha kathA graMtha lihile, arthAta sAhityAcyA pratyeka kSetrAta tyAnI saMcAra, kelelA disato prastuta ThikANI tyAMcyA 'SaDdarzana samuccaya' yA mahatvAcyA graMthAcI thoDIphAra mAhitI deNyAta AlI Ahe / bhAratIya darza ce pratipAdana karaNArI sarva prathama jaina graMtharacanA A0 siddhasena divAkara yAnI kelelI disate, tyAMcyA naMtaraca A0 haribhadrasUrIMce nAva ghetale jAte, haribhadrAne SaD darzanasamuccaya yA graMthAta sahA darzanAMce vivecana kele Ahe, he sarva vivecana padyabaddha Ahe, siddhasena divAkara AcAryAMcyA mAnAne haribhadrasUrine agadI sAdhyA va sarala rItine darzanAMce vivecana kele Ahe, SaDdarzana samuccaya hA graMtha itakA mahatvapUrNa mAnalA jAto kI, haribhadrasUrinaMtara yA graMthAcA ullekha marvasiddhAMta pravezaka, sarvasiddhAMta saMgraha, sarvadarzana saMgraha, jainAcArya rAjazekharakRta SaDdarzana samuccaya va mAdhavasarasvatIkRta sarvadarzanakaumudI yA pAca granthAmadhye kelA gelA aahe|| 'SaDdarzana samuccaya' hayA graMthAtIla 87 zloka anuSTupa chaMdAta Aheta, haribhadrasUrIMnI devatA ANi tatva yA mUla bhedAvarUna bauddha, naiyAyika, sAMkhya, jaina, vaizeSika va jaiminIya yA sahA darzanAcA vicAra kela Ahe, yA sahA darzanAnusAra yA sahA graMthatIla prathamacyA11 zlokAmadhye bauddha darzanAcI carcA kelI asUna IAAD ANNEL Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhityAtIla kAhI pramukha AcArya va tyAMce pramukha grantha 211 12- 32 madhye naiyAyika darzanAcI, 33 te 43 sAMkhya darzanAcI 44 te 58 madhye jaina darzanAcI 56 te 67 vaizeSika darzanAcI va 68 te 77 zlokAM madhye jaiminIya darzanAcI mAhitI dilI Ahe / vaizeSika darzanAcA khulAsA karatAnA, sukhAtIlAca mahale Ahe kI, devatAMcyA apekSene naiyAyika darzana va vaizeSika darzana yAMta vizeSa bheda nAhIM, donhI darzanAta mahezvarAlA sRSTikartA va saMhAraka mhaTale Ahe / tatvaviSayaka jo bheda Ahe to tyAMnI spaSTa kelA Ahe / barIca darzane naiyAyika darzana va vaizeSika darzana yAta vizeSa bheda mAnIta nAhIta. donhI darzanAMnA ekAca darzanAMrtagata mAnale Ahe / azaprakAre pUrva ullekha kelelI 5 astika darzanAta eka nAstika darzana arthAta cArvAka darzanAcI vAda karUna ekUNa sahA saMkhyA purI kelI Ahe / zevaTI 80 te 87 zlokAta lokAyata darzanAcI dekhIla mAhitI dilI Ahe / yethe vizeSa namUda karaNyAsArakhI goSTa mhaNaje A0 haribhadrasUrInI koNatyAhI darzanAcI TIkA kelI nAhI / kevala koNatyA darzanAcI koNatI mAnyatA Aha yAcI carcA ketI Ahe / 'SaTdarzana samuccaya' graMthAvara guNaratnasUri ( vi0 saM0 1400-75) racita eka 'tarka rahasyadIpikA' nAvAcI TIkA Ahe / arthAt darzanAviSayaka mAhitI deNArA 'SaTdarzana samuccaya 7 hA A0 haribhadracA eka mahAna grantha Ahe / tyAMcyA lekhana zailIcA prabhAva naMtaracyA aneka vidvAnAMcyAvara paDalelA disato / AcArya bhaTTAkalaMka va tatvArtharAjavArtika A0 bhaTTAkalaMka hai, vyA zatakAtIla eka prakAMDa paMDita hoUna gele. jaina vAGamayAta tyAMce sthAna anupameya ase Ahe. tyAMnA zvetAMbara va digaMbara yA donhI saMpradAyAMcI mAnyatA asUna, tyAMnI jaina nyAyAsa yathArtha svarUpa dile hote, jaina nyAyAsa tyAMnI je yathArtha rUpa dile tyAvaraca puDhacyA jaina graMthakArAMnI ApanI nyAyaviSayaka graMtharacanA kelI. te eka mahAna vidvAna, dhuraMdhara zAstrArthI va utkaSTa vicAraka hoUna gele. tyAMcI graMtharacanA vidvAna dArzanika paMDitAMnA dekhIla samajaNyAsa kaThINa azI Ahe. tyAMnA jaina nyAyAce 'sarjana' ase mhaTale Ahe. tyAMccA nAvAvarUnaca jaina nyAyAsa zleSAtmakarityA 'akalaMka nyAya' ase mhaTale Ahe. svAmI samatabhadra va pujyapAda yAMcyAnaMtara tyAMnIca jaina vAGamaya samRddha banavilele disate ANi mhaNanaca bhaTTAkalaka yAMce nAva aikatAca jaina dhImayAMce mastaka zraddhene nata hote / bauddha dharmAcA prasAra ati jorAta cAlalA asatA va itara sarva darzanAMcyA prasArAlA AlA basata cAlalA asatAnAca, A0 bhaTTAkalaMkAcA janma jhAlA bauddha dArzanikAMcyA barobara tyAMnI bar2yAca velA carcA karuna zevaTI anekAMta vijaya cI patAkA phaDakavilelI disate yAviSayIcI mAhitI ApaNAlA kathAkoza graMthAta va rAjavalIkathenusAra milate evaDheca navhetara, tyAMcyA vidvattacI prazaMsA aneka zilAlekhAtUna va vividha graMthakArAMcyA graMthAtUna milate / A0 bhaTTAkalaMkAMcyA jIvanAviSayIcI nizcita mAhitI ApaNAlA milU zakata nAhI jI mAhitI upalabdha Ahe tyA mAhitInusAra te 'laghuhabva' rAjAce putra asUna, Ajanma brahmacArI asalelA disatAta tyAMcyA ekA bhAvAce nAva nikalaMka asalyAce sAMgitale Ahe. jJAnaprAptIsAThI akalaka va nikalaMka yA zrI Ananda jan zrI Ananda phra grantha Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya pra0 grantha Man DaoN. Man AAnandA grantha 212 itihAsa aura saMskRti doghA bhAvAMnI paradezagamana kelyAcI va khUpa kaSTa sosalyAcI mAhitI kathAkozAta va itara kAhI graMthAtUna milate | A0 bhaTTAkalaMkAMce smaraNa aneka graMthakArAMnI tyAMcyA graMthAtUna kelele disate. mahAkavi vAdirAjasUrIne pArzvanAthacaritAta, tyAMcA ullekha kelA asUna, pAMDavapurANa va mahApurANa yA graMthAtUnahI tyAMcA ullekha ADhalato. tyAMnA aneka vidvAnAMnI vividha vizeSaNAMnI dekhIla vibhUSita kele. Ahe mahAkavi vAdirAjAne 'tArkikaloka mastakarmANi,' prabhAcaMdrAne 'itaramatAvalambIvAdirUpa', laghusamaMtabhadrAMnI 'sakalatA - kikacUDAmaNimArIcimecakitacaraNanakhakiraNo bhagavAna bhaTTAkalaMkadevaH' devasurinI 'prakaTitatIrthAntarIma kalaGko'kalaGgaH' mara padhnaprabhamaladhAridevAne 'tarkAbjArka' (tarkarUpI kamalAMnA vikasita karaNAre sUrya) yA vividha vizeSaNAMnI bhUSavile Ahe. yA tyAMcyA vividha ullekhAvarUnacate kitI gADhe vidvAna asatIla yAcI ApaNAla sahaja kalpanA yete. arthAta tyAMnI ApalyA sarva nyAyagraMthAtUna svamatAce pratipAdana va paramatAce vyavasthitarItyA khaMDana kelele disUna yete. A0 bhaTTAkalaMka yAMcI agAdha vidvattA, tArkikatA, tathA lekhana zailI ityAdi viSayI mAhitI karuna ghyAvayAcI aselatara tyAMccA sAhityarUpI gaMgotrIta snAna karaNe tathA nimagna hoNe atyAvazyaka Ahe. tyAMce lekhana gadya aso vA padya aso te sUtrAMcyAmANe atisaMkSipta asUna gahana va arthabahulatene yukta Ahe. svataHhAcyA graMthAvara tyonI svata:ca bhASya lihile Ahe. A0 bhaTTAkalaMka yAMcyA sAhityAvara TIkA lihiNAre syAdvAdapati vidyAnandI va anaMtavIrya he dona mahAna AcArya hoUna gele / A0 bhaTTAkalaMka yAnI bhASya ANi svatantra graMtharacanA azA dona prakAre Apale sAhitya lihile Ahe. bhASyA madhye tattvArtharAjavArtika va aSTazatI he dona pramukha graMtha hota tyAzivAya laghIyastraya, nyAyavinizcaya, siddhivinizcaya, pramANasaMgraha, svarUpasaMbodhana, vRhatatraya, nyAyacUlikA, akalaMkastrotra, akalaMka prAyazcita, va akalaMkapratiSThApATha ityAdI tyAMcI svatantra graMtharacanA Ahe arthAta yAtIla kAhI graMtha adyApa upalabdha jhAlele nAhIta. mAtra tyAMcIhI mahAnagraMtharacanA itara sAhityakArAnA atyaMta upayogI paDalI yAcI pracItI varacevara yeteM prastuta ThikANI A0 bhaTTAkalaka yAMcyA 'tattvArtharAjavArtika' yA mahAna va prasiddha graMthAMcA thoDakyAna paricaya karuna deNyAcA prayatna kelA Ahe / 'tatvArtha rAjavArtika' hI umAsvAtIMnI lihilelyA tatvArthasUtrAvarIla TIkA Ahe yA graMthAtIla mahAnatA va gaMbhIratA yA dona guNAmule yA graMthAlA 'tatvArtharAja' yA AdaraNIya nAvAne saMbodhile Ahe umAsvAtIMcA 'tatvArtha sUtra' hA grantha 10 adhyAyAta vibhAgalA asUna rAjavartikAta dekhIla to dahA adhyAyAta vibhAgalA Ahe yA granthAcI zailI atipraur3ha ANi gahana azI Ahe yA graMthAdvAre A0 akalaMka dArzanika, saiddhAtika, va mahAvyAkaraNakAra yA tIna svarUpAta prakaTa jhAlele Aheta tyAMce sarvAMgINa pAMDitya mAtra graMthAvarUna prakaTa jhAlele disate yA graMthAcI vizeSatA mhaNaje jainadarzanAcA prANa asalelyA anekAMtavAdAlA yA graMthAta adhika vyApaka svarUpa dile Ahe jainetara sarva vAdAMce nirAkaraNa prastuta graMthAta kole Ahe tyAMcyA pratyeka sUtrAcyA kArakAnazailItUna dArzanika dRSTikona prakaTa jhAlelA disato mA graMthAtIla prathama adhyAyAta sAMkhya, vaizeSika ANi bauddha yAMcyA mokSAce vivecana kele asUna, dusar2yA adhyAyAcyA daramyAna Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhityAtIla kAhI pramukha AcArya va tyAMce pramukha grantha 213 CIAN zarIrAce tulanAtmaka vivecana kele Ahe / tisa-yA adhyAyAta adholoka, madhyaloka yAMce vistRta vivecana kele asUna cyauthyA adhyAyAcyA daramyAna svargalokAce pUrNa vivecana kele Ahe pAcavyA adhyAyAta SadvyAMce vivecana kele asUna, sahAvyA adhyAyAta vividha karmAca Azrava va tyAMcA pariNAma sAMgitalA Ahe sAtavyA adhyAyAta jainagRhasthIcA AcAra kathana kelA asUna, AThavyA adhyAyAta karmasiddhAMta mAMDalA Ahe 6 vyA adhyAyAta jainamuniAcAra kathana kelA asUna 10 kA adhyAyAta mokSAce vivecanA kele aahe| anya matAMcyA vivecanAsAThI pataMjalIce mahAbhASya, vaizeSika sUtra, nyAyasUtra, vasubaMdhUcA abhidharmakoza ityAdi graMthAtIla uddharaNe udhRta kelI aahet| kharokhara A0 akalaMkAMcyA mahAna sAhitya kRtIMce aMtaraMga DokAvUna pAhiletara tyAMcyA asAmAnya vyaktitvAcI chApa ApalyA manAvara sahaja paDate te tarkapradhAna va vicArapradhAna ase mahAna vidvAna asUna svataH alpabhASI va satata vicAra jAgRtI bAlagaNAre mahAna AcArya hoUna gele / __ AcArya nemicaMdra va gommaTasAra AcArya nemicaMdra siddhAMta cakravartI he vi0 saMvata 11 vyA zAtakAta hoUna gele, jaina siddhAMta sAhityAce te eka mahAna paMDita hote / tyAMnA 'siddhAMta cakravartI' hI mahAna padavI prApta jhAlI hotI / te naMdisaMgha dezIya gANace AcArya asUna rAjA zrI rAjamalladeva, cAmuDarAya, zrI rAjAbhoja yAMce guru hote / yAvarUnaca te gaMgavaMzIma rAjA mArasiMha va cAmuDarAya yAMccA kAlAta hoUna gele asAveta / gaMgavaMzIyAMcA rAjyakAla mhaNaje jainadharmAcyA dRSTIne to eka suvarNakAla mAnalA jAto / kAraNa jaina dharmAlA yA gaMgavaMzIya barAca rAjAzrama dina hotA / nemicaMdrAMccA vidvattelA azA rAjAMcI sAtha milAlI asela he sahajazakya Ahe / te eka catura vidvAna va siddhAMta sAhityAtIla prakAMDa paMDita hoUna gle| te svataHhaviSayI lihitAta jai cakkeNa ya cakkI chaha khaMDa sAhiyaM avigghenn|| taha maicakkeNa mayA chaha khaMDaM sAhiyaM sammaM // 367 (go0 ka0) arthAta 'jyApramANe cakravartI samrATa ApalyA cakrarUpI astrAne bharatAcyA sahA khaMDAMnA svavaza karato, tyApramANe mI (nemicaMdrAne) ApalyA buddhirUpI cakrAne Adya siddhAMta sAhityAce sahA khaMDa mhaNaje SaTa-khaMDa-AgamAcI sAdhanA kelii|' AnemicaMdrAccA guru-ziSya paraMpareviSayI ApaNAlA tyAMcyA 'trilokasAra' graMthAtuna mAhitI milte| nemicaMdrAMnI abhayanaMdIlAca Apale paramaguru mAnale asUna vIranaMdi, iMdranaMdi yAMnA jyeSThabaMdhavat namaskAra kelA Ahe / kanakanaMdIlA dekhIla tyAMnI Apale guru mAnale Ahe / hI goSTa tyAMccA kAlanirNayAvarUna dekhIla spaSTa hote / A0 nemicaMdrAcA kAla sAdhAraNapaNe 11 vyA zatakAcyA pUrvArdhAtaca mAnalA aahe| A0 nemicaMdrAMnI rAjA mArasiMha va cAmuMDarAya yA mahAna bhaktAMcyAvara anugraha karaNyAsAThIca graMtharacanA kelI Ahe / evaDheca navhe tara cAmuMDarAya rAjAcyA nimittAneca tyAMnI 'gommaTasAra' yA prasiddha graMthAcI racanA kelI aahe| AUR pa AMRAAAAAAAANI.AAIABAD zrIAnanda anya zrIAnanda anya mywar Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ w`q`q`@ m` mrmt wrd wrwd bh m`trf` wtmt`h`h`h```` `qd mn m`h mw mrymrGyfq`w drdy khy mrhqr`yd m`rfy` `rq` 214 itihAsa aura saMskRti A0 nemicaMdra siddhAMtideva va A0 nemicaMdra siddhAMta cakravatI he donhI AcArya bhinna bhinna asAveta kI ekaca asAveta yAviSayI vidvAnAMcyAta ajana matabheda Aheta .A0 nemicaMdra siddhAMtideva yAMnI 'bahada dravyasaMgraha' yA graMthAcI racanA kelyAce mAnale jAte tara, A0 siddhAMta cakravartI nemicaMdrAMnI 'gommaTasAra' graMthAcI racanA kelyAce mAnale Ahe / yA donhI AcAryAcI mAhitI ApaNAlA paM0 jugalakizora mukhtAra yAMcyA purAtana vAkya sUcI madhye, bRhadadravyasaMgraha lekhaka ajitakumAra jaina yAMcyA prastAvaneta, sanmatijJAnaprasAraka maMDala solApUra saMpAdita dravyasaMgraha, va bhAratIya jJAnapITha dvArA prakAzita 'jainendra siddhAnta koza' ityAdi graMthAtUna pAhAvayAsa milate / AgadI AlikaDe prasiddha jhAletayA jainendra siddhAnta koza graMthAta he donhI graMtha ekAca nemicaMdra AcAryAce mAnale Aheta (pra0 khaMDa pR0 naM0623) / yA dona graMthakartyA viSayI vizeSa sakhola vicAra karaNe yethe zakya naahii| A0 nemicadrAMnI vipula graMtharacanA kelI nasalItarI, jI graMtharacanA kelI Ahe tI atyaMta mahatvapUrNa Ahe / tyAMcyA graMthAcyA zailIvirunaca tyAMcI agAdha vidvattA sahajapaNe ApaNAlA disUna yete| jaina siddhAMtazAstrAvara gADha prabhutva asalete nemicaMdrAcAryAsArakhe AcArya agadI alpaca disUna yetAta / siddhAMtazAstrAvara tyAMnI ApalI racanA agadI adhikAra vANIne kelI Ahe / tyAMcI graMtharacanA puDhIlapramANe mAnaNyAta AlI Ahe / 1. gommaTasAra 2. labdhisAra 3. kSapaNasAra 4. trilokasAra i| prastuta ThikANI A0 nemicaMdrAMcyA 'gommaTasAra' yA prasiddha graMthAviSayI saMkSipta va mahatvapUrNa mAhitI deNyAcA prayatna kelA aahe| gommaTasAra' yA graMthanirmitIviSayI eka kathA sAMgitalI jaate| AcArya zrI siddhAMta cakravartI ekadA siddhAMta graMthAcA svAdhyAya karIta asatAnA, cAmuDarAya yAMnI pAhile / va tyAMcyA darzanAsa gele tevhA AcAryazrInI caTakana zAstravAcana baMda kele / cAmuMDarAyAMnI kAraNa vicAratAya te mhaNAle, 'zrAvakAMnI siddhAMta graMtha vAcU nayeta / ase zAstra Ahe / tyAtIla gUDhAzayAce nITa Akalana na jhAlyAsa kAhI viparIta ghaTanA ghaDaNyAcI zakyatA asate / ' paNa tatvajijJAsU cAmuMDarAyAne punaHpunaH vinavaNI kelyAvara, tyAMnI zrAvakAMcyA svAdhyAyAlA yogya hoIla azA ta-hene 'paMcasaMgraha' yA graMthAcI racanA kelI / nemicaMdrAMnI ApalyA yA tattvajijJAsU va mahAna dharmaprabhAvaka ziSayAcyA gauravArtha yA graMthAlA 'gommaTasAra' ase nAva dile / ' zivAya graMthakartA gommaTadevatece bhakta hote ANi gommaTa rAjA AcAryA cA bhakta hotA / 'gommaTasAra' graMthAce jIvakAMDa va karmakAMDa ase dona vibhAga Aheta / siddhAMtazAstrAtIla vistRta viSayAMce vivecana yA graMthAta saMkSipta rUpAne ghetale Ahe / mahAkarmaprAbhUta siddhAMtAtIla jIvaTThANa, khuddAbadha, baMdhasvAmI, vedanAkhaMDa, vargaNAkhaMDa, yA pAca mahAna siddhAMta zAstrAtIla viSayAMce saMkSipta saMkalana yA 'gommaTasAra' graMthAta kele Ahe / yAmuleca yA graMthAce dusare nAva 'pacasaMgraha' asehI dile aahe| 'gommaTasAra' graMthAtIla jIvakAMDAta saMsArI jIvAMcyA karmAcyA kamI adhika AvaraNApramANe hoNA-yA vividha avasthAMce varNana kele Ahe / gati, jAti, paryApti, kaSAya, lezyA, veda ityAdi caudA mArgaNAdvAre karmAdhIna jIvAMcyA vividha ucca nIca avasthAMce varNana yA bhAgAta kele Ahe / 'karmakAMDa' vibhAgAta aSTa prakAracI karma, karmAce svarUpa, karmAcA sthitikAla, karmAcI phaladAyaka GION MPA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhityAtIla kAhI pramukha AcArya va tyAMce pramukha grantha 215 zaktI, karmaparamANUcI saMkhyA i0 jaDakarmAcyA avasthAMce varNana kele Ahe / thoDakyAta yA graMthAta jIvA - tmyAce mUlasvarUpa, yA jIvAtmyAcyA karmajanya vividha saMsArI avasthA, jIvAtmyAce aMtima dhyeya, tyA dhyeyamArgAta yeNAre bhAvakarmarUpI aneka aDathale, te kase TAlAveta yAMce mArgadarzana atyaMta vyavasthitarItyA kele Ahe / hA graMtha atyaMta upayogI asUna nitya svAdhyAya karaNyAsa yogya Ahe / yA graMthAvara cAra TIkA lihilyA gelyA Aheta / 1. cAmuMDarAyakRta paMjikAsvarUpa kannaDa bhASetIla TIkA / 2. abhayacadra saiddhAMtIkRta TIkA 3. kezavavarNIkRta kannaDa TIkA 4. jJAnabhUSaNa nemicaMdrAcAryAkRta jIvatattvapradIpikA / siddhAtazAstrAce nirUpaNa karaNAre A0 nemicaMdra siddhAMtacakravartI eka mahAna AcArya hoUna gele / tyAMnI 'gommaTasAra' sArakhyA graMthAcI racanA karUna mumura lokAvara mahAna upakAra kele Aheta / A0 hemacaMdra va siddhahemazabdAnuzAsana A0 hemacaMdra 11 vyA zatakAtIla eka mahAna vidvAna hoUna gele / te zvetAMbara paraMparetIla eka ananyasAdhAraNa vidvAna mAnale jAtAta / tyAMnA tatkAlIna 'jJAnadIpa' ase mAnale jAte / bhAratIya jainasAhityAcyA prAMgaNAta sarvazreSTha vibhUtIMcyA madhye A0 hemacaMdra hI eka divya, alaukika va mahAna vibhUtI hoUna gelI / tyAMcI mahAna buddhI, alaukika pratibhA, gaMbhIra jJAna yA goSTIMcyAviSayI anumAna karaNe, sarvasAdhAraNa mANasAlA atyaMta kaThINa Ahe / tyAMnI ApalyA mahAna maMgalamaya graMtharacanene vidvAnAMna mohavUna TAkale Ahe / bha0 mahAvIra svAmIMcyA gUDha siddhAMtAce spaSTIkaraNa sarvasAmAnyAsAThI sulabha karuna deNyAce mahAna kArya tyAMnI kele | A0 hemacaMdrAMcA janma gujarAthamadhIla dhuMdhakA gAvI sana 1088 madhye jhAlA / tyAMcyA pityAce nAva cAcAdeva va mAtece nAva pAhinIdevI hote / te jAtIne moDha mahAjana asUna tyAMce janmanAva caMgadeva ase hote / bAlavayAtaca tyAMcI cANAkSa buddhi pAhUna deveMdrasUriMnI tyAMnA jainadharmAcI dIkSA dile | deveMdramUracyA sAnidhyAta asatAnAca tyAMnI tattvajJAna, nyAya, kAvya, tarka, lakSaNa va Agama sAhitya yAce sakhola jJAna milavile / sarasvatI ANi lakSmI ekAca ThikANI nAMdU zakata nAhIta ase mhaNatAta, paraMtu hemacaMdrAcyA bAbatIta he viparIta ghaDalyAce disate / tyAMcyA jivhevara tara sarasvatI jaNU nAcata hotI; ANi zivAya tila lakSmIcI sAtha mhaNUna kI kAya tyAMnA cAlukyavaMzI siddharAja jayasiMhAcA rAjAzraya milAlA hotA rAjA jayasiMhAlA vyAkaraNAcI phAra AvaDa hotI / rAjAne hemacaMdrAMnA vyAkaraNa lihityAvizayI vinatI kelI / hemacaMdrAMnI ekA mahAna vyAkaraNa graMthAcI racanA kelI / tI pAhUna rAjAlA atyAnaMda jhAlA / hemacaMdrAcyA upadezAvarUna rAjAcyA manAta jainadharmAviSayI prItI utpanna jhAlI va tyAne tyAca nagarAta vizAla jinamaMdire ubhAralI / tyAne A0 hemacaMdrAMnA Apale rAjaguru, dharma-guru va dIkSAguru mAnale / va jainadharmatattvAMcyA prasArAlA suruvAta kele / A0 hemacaMdrAMcI graMtharacanA vizAla ANi samRddha Ahe / tyAMnI ApalyA pratimece vaibhava dAkhavile nAhI asA sAhityAcA ekahI vibhAga ApaNAlA dAkhavitA yeNAra nAhI / nyAya, vyAkaraNa, kAvya, koza, chaMda, rasa, alaMkAra nItI, yoga, maMtra, kathA, caritra i0 laukaki, adhyAtmika dArzanika i0 vividha viSa Arya zrI Ananda AcArya prava26 grantha JO LUNDLE grantha Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ K deva Ananda antha abhinandana STGS 216 itihAsa aura saMskRti yAMvara hemacaMdrAMce jJAnAne paripUrNa ase mahAna graMtha Aheta / tyAMnI ApalyA bahumola jIvanAta sAr3he tIna koTI zlokAMcI racanA kelI asalyAce mAnale jAte / tyAMcI vividha graMtharacanA puDhIlapramANe Ahe / AAAAAAAA 1. siddhahemazabdAnuzAsana / 2* dvayAzraya mahAkAvya / 3. abhidhAna ciMtAmaNi, anekArthasaMgraha, dezInAmamAlA, nighaMTuzeSa (koSa sAhitya), 4. kAvyAnuzAsana, 5. chaMdonuzAsana 6. pramANamImAMsA, anyayogavyavacchedikA, ayogavyavacchedikA (nyAyAviSayaka) 7. yogazAstra ( zAstraviyayaka ), 5. vItarAgastrotra 6. triSaSTizalAkA puruSacaritra ( caritra sAhitya) i / A0 hemacaMdrAcyA sarva graMthAMcI mAhitI deNe zakya nAhIM / yethe phakta tyAMcyA 'siddha hemazabdAnuzAsana' yA vyAkaraNa graMthAcI saMkSipta mAhitI deNyAta yeta Ahe A0 hemacaMdra ekadA vihAra karIta asatAnA, aNahillapura pATaNa nagarAta yeUna pohacale / tethe cAlukyavaMzI siddharAja jayasiMha rAjAcA tyAMnA rAjAzrama milAlA / yA rAjAlA vyAkaraNAcI phAra AvaDa hotI / va yA rAjAcyA vinaMtInusAraca A0 hemacaMdra yAMnI 'siddha hemazabdAnuzAsana' yA mahAna vyAkaraNa graMthAcI racanA kelI tI pAhUna rAjAlA atyAnaMda jhAlA mA vyAvaraNa graMthAcI hattIvarUna mikhaNUka kADhalI va puDhe tyAca rAjAcyA manAta jainadharmAviSayI zraddhA utpanna jhAle / 'siddha hemazabdAnuzAsana' yA vyAkaraNa graMthAta ekUNa 8 adhyAya asUna tyAtIla pahile 7 adhyAya saMskRta bhASecyA vyAkaraNAviSayI Aheta / zevaTacA adhyAya prAkRta bhASecyA vyAkaraNAbAbata Ahe / yA adhyAyAta hemacaMdrAMnI mahArASTrI, zaurasenI, paizAcI, cUlikA peMzAcI, apabhraMza yA bhASAcyA vyAkaraNAcI mAhitI dilI Ahe / tyAMce vyAkaraNa vistRta va pramANabhUta Ahe / AThavyA adhyAyAce tyAMnI cAra pAda kele asUna 'caula pAdAta apabhraMza bhASecI lakSaNe sAMgitalI Aheta / kharokharaca 'siddha hemazabdAnuzAsana' hA vyAkaraNa graMtha atyaMta mahatvapUrNa asUna, hemacaMdrAMcyA uttarAvartI vyAkaraNakArAMnA to atyaMta upayogI paDalA aneka graMthAtuna prastuta graMthAcA ullekha kalelA ApaNAlA disUna yeto / A0 hemacaMdrAMcI lekhaNI jainasAhityAcyA pratyeka sAhityAzI nigaDati Ahe / tyAMce dUradarzitA va vyavahAradakSatA i0 guNa pAhUnaca vidvAnAMnI tyAMnA 'kalikAlasarvajJa' yA upAdhIne vibhUSita kele Ahe / tara pITarsana sArakhyA pAzcAtya vidvAnAMnI tyAMnA "Ocean of knowledge'' arthAta 'jJAnamahAsAgara' yA sArtha upAdhIne bhUSavile Ahe / A / hemacaMdrAMcI viSaya varNana zailI suspaSTa, prasAdaguNAMnI yukta va hRdayasparzI Ahe | vAcakAMnA ApalyA graMtharacanetIla zailIne maMtramugdha karUna TAkaNyAcI eka vegalIca kalA Ahe / tyAMcyA prakAMDa pAMDityAmuleca tyAMce tatkAlIna vidvAnAta atyaMta mAnAce sthAna hote / sAdhAraNapaNe mahAna pratApI rAjA vikramAdityAcyA rAjadarabArAta mahAkavI kAlidAsAce, guNajJa rAjA harSAcyA zAsana kAlAta je sthAna lekhaka paMDita pravara bANabhaTTAce, sthAna hote taseca rAjA siddharAja jayasiMhAcyA rAjadarabArAta A0 hemacaMdrAce sthAna hote / arthAta yAvarUnaca A0 hemacaMdra he sarva kalAguNasaMpanna eka mahAna AcArya hoUna gele he spaSTa hote / 'jaina sAhityAtIla kAhI pramukha AcArya va tyAMce pramukha graMtha' yA nAvAkhAlI lihilelyA yA lekhAmadhye ullekhilele, A0 umAsvAti, A / haribhadrasUri A0 bhaTTAkajaMka, A0 nemicaMdra va A hemacaMdra yA pAcahI AcAryAMce jainadharmAta atizaya mahattvapUrNa va ucca ase sthAna Ahe / yA mahAna AcAryAMnI Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / jaina sAhityAtIla kAhI pramukha AcArya va tyAMce pramukha grantha 217 atyaMta prabhAvazAlI azI graMtharacanA karUna jainasAhityAlA samRddha kele Ahe / yA AcAryAMcyA graMtharacanelA vizeSa mhaNaje digabara-zvetAMbara yA donhI saMpradAyAMcI mAnyatA aahe| thor3A phAra pharaka asela tara to durlakSa karaNyAsArakhA Ahe / jaina sAhityAtIla AcArya paraMparA mahAna aahe| aneka AcAryAMnI jaina dharma vRddhIsAThI Apale sarvasva jIvana jhijavile aahe| ANi tyAMceca anaMta upakAra mhaNUnaca kI kAya AjacA jainadharma viSayAcA abhyAsa karaNArA abhyAsU tyAMcyA graMtharUpI gaMgotrI madhye svachaMdapaNe Dubata asa nA disato aahe| saMkSipta svarUpAta mAhitI dilelyA barIla pAca jainAcAryA paikI A0. umAsvAtI he jainasiddhAMta zAstrAta, A0 haribhadrasUri jaina dArzanika zAstrAta, A0 bhaTTAkalaMka jaina nyAyazAstrAta, A0 nemicaMdra jainabhUgola va siddhAMtazAstrAta, tara A0 hemacaMdra vyAkaraNa, nyAya i0 sAhityAtIla sarva kSetrAta nipuNa hote / yA sarva AcAryAMcI graMtharacanA mhaNaje jainasAhityAtIla mahAna saMpattIca hoya / yA graMtha AjacyA vidvAnAMnI cikitsaka rasikatene avalokana karUna, tyAMce vicAra pArakhUna va samajAUna gheUna te navyA tulanAtmaka dRSTine punaH samAjapuDhe ThevaNe atyAvazyaka aahe| tyAmule jaina samAjAcyA sAMskRtika va dhArmika unnatIcA mukhya hetU saphala hoNyAsa barIcazI madata hoIla, azI zubhecchA vyakta karaNyAsa kAhIca harakata naahii| saMdarbha graMthAcI yAdI 1. jaina sAhitya aura itihAsa para vizada prakAza-paM0 jugalakizora mukhtaar| . .. 2. prAkRta sAhitya kA itihAsa-jagadIzacaMdra jaina / 3. jaina lakSaNAvalI-saM0 bAlacadra siddhAMtazAstrI (prathamabhAga) 4. jainendra siddhAnta koza-bhAratIya jJAnapITha prakAzana prathama bhaag| 5. jainadharma-jIvarAja jaina graMthamAlA solapUra / 6. jaina sAhitya aura itihAsa-nAthUrAma premii| 7. tatvArthasUtra-paM sukhlaaljii| 8. samadazI AcArya haribhadra-pra0 rAjasthAnI purAtana grNthmaalaa| 6. nyAyakumudacaMdra-paM0 mahedrakumAra nyAyazAstrI / 10. gommaTasAra-pra0 zrImad rAjacaMdra jaina zAstramAlA / 11. dravyasaMgraha-jIvarAja jaina graMthamAlA solApUra / 12. apabhraMza sAhitya-paM0 gulerI zarmA / 13. siddhahemAnuzAsana-pyAracadaMjI / ADMAASALAAAA A AAAAAAAAAAAAADAmrawasana w AGARMASALAIJAanarasRNAMANABAJARAJEmadarsaiduowwe AcAryapravAsa zrIAnantha bhiApApratA zrAAnanda-nya womenimammmmamyanmmmnanimarinawimmamimmeoneinwimmirmwine