Book Title: Jain Nyaya ke Samarth Puraskarta Siddhasena Diwakar
Author(s): Devendramuni Shastri
Publisher: Z_Ambalalji_Maharaj_Abhinandan_Granth_012038.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/210797/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ D devendra muni zAstrI, sAhityaratna jaina paramparA meM tarka-vidyA aura tarka-pradhAna vAGmaya 1 ke prAdya praNetA prAcArya siddhasena kA antaraMga paricaya aitihAsika vivecanA ke sAtha prastuta hai / 0--0 jaina nyAya ke samartha puraskartA : siddhasena divAkara 000000000000 000000000000 Minar ma TWADA Jitand .... bhAratavarSa para sarasvatI kI bar3I kRpA rahI hai jisake phalasvarUpa yahA~ para samaya-samaya para aneka lekhaka, kavi, dArzanika aura vicAraka hue haiM jinhoMne mahattvapUrNa granthoM kA nirmANa kara apanI prakRSTa pratibhA kA paricaya diyaa| AcArya siddhasena divAkara bhI unhIM mUrdhanya lekhakoM meM se eka haiM jinhoMne jaina sAhitya ko aneka dRSTiyoM se samRddha banAyA jaina paramparA meM tarka-vidyA aura tarka-pradhAna saMskRta vAGmaya ke ve Adya praNetA haiN|' kavitva kI dRSTi se jaba hama unake sAhitya kA adhyayana karate haiM, to kavi kula guru kAlidAsa aura azvaghoSa kA sahaja hI smaraNa ho AtA hai| paNDita sukhalAlajI ne unako pratibhA-mUrti kahA hai, yaha atyukti nahIM hai| jinhoMne unakA prAkRta grantha 'sanmati tarka' dekhA hai, yA unakI saMskRta dvAtrizikAe~ dekhI haiM, ve unakI pratibhA kI tejasvitA se prabhAvita hue binA nahIM raha sakate / jaina-sAhitya kI jo nyUnatA thI, usI kI pUrti kI ora unakI pratibhA kA prayANa huaa| unhoMne cavita-carvaNa nahIM kiyaa| unhoMne TIkAe~ nahIM likhIM kintu samaya kI gatividhi ko nihAra kara unhoMne tarka-saMgata anekAntavAda ke samarthana meM apanA bala lgaayaa| sanmati tarka jaise mahattvapUrNa maulika grantha kA sRjana kiyaa| sanmati tarka jaina dRSTi se aura jaina mantavyoM ko tarka zailI se spaSTa karane tathA sthApita karane vAlA jaina-sAhitya meM sarvaprathama grantha hai| uttaravartI sabhI zvetAmbara aura digambara AcAryoM ne usakA Azraya liyA hai| sanmati tarka meM nayavAda kA acchA vivecana hai| isameM tIna kANDa haiM / prathama kANDa meM dravyAthika aura paryAyA thika dRSTi kA sAmAnya vicAra hai / dUsare kANDa meM jJAna aura darzana para sundara carcA hai| tRtIya kANDa meM guNa aura paryAya, anekAnta dRSTi aura tarka ke viSaya meM acchA prakAza DAlA gayA hai / naya sAta haiM / AgamoM meM sAta nayoM kA ullekha hai| naMgama, saMgraha, vyavahAra, RjusUtra, zabda, samabhirUr3ha aura evaM bhUta / ina sabhI nayoM ko dravyAthika aura paryAyAthika ina do nayoM meM samAviSTa kiyA jA sakatA hai / dravyAthika dRSTi meM sAmAnya yA abhedamUlaka samasta dRSTiyoM kA samAveza ho jAtA hai| vizeSa yA bhedamUlaka jitanI bhI dRSTiyA~ haiM una sabakA samAveza paryAyAthika dRSTi meM ho jAtA hai| AcArya siddhasena ne ina donoM dRSTiyoM kA samarthana karate hue likhA ki zramaNa bhagavAna mahAvIra ke pravacana meM mUlataH do hI dRSTiyA~ haiM-dravyAthika aura paryAyAthika, zeSa sabhI dRSTiyA~ inhIM kI zAkhAe~-prazAkhAeM haiN| tattva kA koI pahalU ina do dRSTiyoM kA ullaMghana nahIM kara sktaa| kyoMki yA to vaha sAmAnya hogA yA vizeSAtmaka / ina do dRSTiyoM ko chor3akara vaha kahIM nahIM jA sktaa| AcArya siddhasena ne anubhava kiyA ki dArzanika jagat meM ina do dRSTiyoM ke kAraNa hI jhagar3A hotA hai| kitane hI dArzanika dravyAthika dRSTi ko hI antima satya mAnate haiM, to kitane hI paryAyAthika dRSTi ko| ina donoM dRSTiyoM kA ekAnta Agraha hI kleza kA kAraNa hai / anekAnta dRSTi hI donoM kA samAna rUpa se sammAna karatI hai| vahI satya dRSTi hai| isa prakAra kArya-kAraNa bhAva kA jo saMgharSa cala rahA hai, use anekAntavAda kI dRSTi se sulajhAyA jA sakatA hai| kArya aura kAraNa kA ekAnta bheda mithyA hai| nyAya-vaizeSika darzana etadartha hI apUrNa hai| sAMkhya kA yaha mantavya hai ki kArya aura kAraNa meM ekAnta abheda hai| kAraNa hI kArya hai athavA kArya, kAraNa rUpa hI hai / yaha abheda-dRSTi bhI S R -~-::58 14-/ Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 | pUjya pravartaka zrI ambAlAlajI mahArAja-abhinandana grantha 000000000000 000000000000 ekAMgI hai| AcArya siddhasena ne dravyAthika aura paryAyArthika dRSTi ke AdhAra se kArya aura kAraNa kA prastuta virodha naSTa kiyaa| kAraNa aura kArya meM dravyAthika dRSTi se koI bheda nahIM hai| paryAyAthika dRSTi se donoM meM bheda hai| anekAnta dRSTi se donoM ko sahI mAnA jAtA hai / satya tathya yaha hai, ki na kArya-kAraNa meM ekAnta bheda hai na ekAnta abheda ho hai / yahI samanvaya kA zreSTha mArga hai / asatkAryavAda aura satkAryavAda hI samyak dRSTi hai| tattva cintana ke samyak patha kA vizleSaNa karate hue unhoMne ATha bAtoM para bala diyA / ve ATha bAteM yaha haiM(1) dravya, (2) kSetra, (3) kAla, (4) bhAva, (5) paryAya, (6) deza, (7) saMyoga aura (6) bheda / ina ATha meM pahale kI cAra bAteM svayaM bhagavAna mahAvIra ne batAI haiN| unameM pIche kI cAra bAtoM kA bhI samAveza ho jAtA hai kintu siddhasena ne dRSTi aura padArtha kI samyak prakAra se vyAkhyA karane ke liye ATha bAtoM para prakAza ddaalaa| AcArya siddhasena pUrNa tAkika the tathApi ve tarka kI maryAdA samajhate the| tarka kI apratihata gati hai, aisA ve. nahIM mAnate / unhoMne anubhava ko zraddhA aura tarka ina do bhAgoM meM bA~TA / eka kSetra meM tarka kA sAmrAjya hai, to dUsare kSetra meM zraddhA kA / jo bAteM vizuddha Agamika haiM jaise bhavya aura abhavya, jIvoM kI saMkhyA kA prazna Adi, una bAtoM para unhoMne tarka karanA ucita nahIM samajhA / una bAtoM ko usI rUpa meM grahaNa kiyA gayA / kintu jo bAteM tarka se siddha yA asiddha kI jA sakatI thIM una bAtoM ko acchI taraha se tarka kI kasauTI para kasa kara svIkAra kiyaa| ahetuvAda aura hetuvAda ye dharmavAda ke do prakAra haiN| bhavyAbhavyAdika bhAva ahetuvAda kA viSaya hai, aura samyak darzana, jJAna, cAritra Adi hetuvAda ke antargata / AcArya siddhasena ke dvArA kiyA gayA yaha hetuvAda aura ahetuvAda kA vibhAga hameM darzana aura dharma kI smRti dilAtA hai| hetuvAda tarka para pratiSThita hone se darzana kA viSaya hai aura ahetuvAda zraddhA para AdhRta hone se dharma kA viSaya hai| isa taraha AcArya siddhasena ne parokSa rUpa meM darzana aura dharma kI maryAdA kA saMketa kiyA hai| jainAgamoM kI dRSTi se sarvajJa ke jJAna aura darzana ko bhinna mAnA gayA hai kintu AcArya siddhasena ne tarka se yaha siddha kiyA hai, ki sarvajJa ke jJAna aura darzana meM koI bheda nahIM hai| sarvajJa ke stara para pahuMcakara jJAna aura darzana donoM ekarUpa ho jAte haiN| isake atirikta avadhi aura mana: paryavajJAna ko tathA jJAna aura zraddhA ko bhI eka siddha karane kA prayatna kiyA / jainAgamoM meM vizrata naigama Adi sAta nayoM ke sthAna para chaH nayoM kI sthApanA kii| naigama ko svatantra naya na mAnakara use saMgraha aura vyavahAra meM samAviSTa kara diyaa| unhoMne yahA~ taka kahA ki jitane vacana ke prakAra ho sakate hai utane hI mata-matAntara bhI ho sakate haiM / advaitavAdoM ko unhoMne dravyAthika naya ke saMgraha naya rUpa prabheda meM samAviSTa kiyaa| kSaNikavAdI bauddhoM kI dRSTi ko paryAyanayAntargata Rju sUtra nayAnusArI btaayaa| sAMkhya dRSTi kA samAveza dravyAthika naya meM kiyA aura kANAda darzana ko ubhayanayAzrita siddha kiyA / 10 jJAna aura kriyA ke aikAntika Agraha ko cunautI dete hue siddhasena ne kahA ki jJAna aura kriyA donoM Avazyaka hI nahIM parama Avazyaka hai / jJAna rahita kriyA vyartha hai aura kriyA rahita jJAna nikammA hai| jJAna aura kriyA kA samanvaya hI vAstavika sukha kA kAraNa hai| janma-maraNa se mukta hone ke liye jJAna aura kriyA donoM Avazyaka haiN|11 isa prakAra sanmati tarka meM unhoMne apane vicAroM ko spaSTa rUpa se abhivyakta kiyA hai / battIsiyAM AcArya siddhasena divAkara ne battIsa battIsiyA~ racI thIM jinameM se ikkIsa battIsiyA~ vartamAna meM upalabdha haiN| ye battIsiyA~ saMskRta bhASA meM racita haiN| prathama kI pAMca battIsiyAM aura gyArahavIM battIsI stuti-paraka hai| prathama pA~ca battIsiyoM meM zramaNa bhagavAna mahAvIra kI stuti kI gaI hai aura gyArahavIM battIsI meM kisI parAkramI rAjA kI stuti kI gaI hai| ina stutiyoM ko par3hakara azvaghoSa ke samakAlIna bauddha stutikAra mAtRceTa racita 'adhyardhazataka' aura Aryadeva racita 'catuHzataka' kI smRti ho AtI hai| siddhasena hI jaina-paramparA ke Adya-stutikAra haiN| AcArya hemacandra ne apanI donoM battIsiyA~ siddhasena kI battIsiyoM kA Adarza sAmane rakhakara hI racI hai / yaha unakI racanA se spaSTa hotA hai / 12 AcArya samantabhadra kI 'svayaMbhUstotra' aura yuktyanuzAsana' nAmaka dArzanika stutiyAM bhI AcArya siddhasena divAkara kI stutiyoM kA anukaraNa hai| onnuro .... sa PIRom auBAR CODE Ta For Private Personal use only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina nyAya ke samartha puraskartA : siddhasena divAkara | 437 000000000000 000000000000 AcArya hemacandra ne vyAkaraNa ke udAharaNa meM 'anusiddhasenaM kavayaH' likhA hai / yadi usakA bhAva yaha ho ki jaina-paramparA ke saMskRta kaviyoM meM AcArya siddhasena kA sthAna sarvaprathama hai, to yaha kathana Aja bhI jaina vAGmaya kI dRSTi se pUrNa satya hai| AcArya siddhasena ne indra aura sUrya se bhI bhagavAna mahAvIra ko utkRSTa batAkara unake lokottarattva kA vyaMjana kiyA / 13 unhoMne vyatireka alaMkAra ke dvArA bhagavAna kI stuti kii| he bhagavan, Apane gurusevA kiye binA hI jagat kA AcArya pada pAyA hai jo dUsaroM ke liye kadApi sambhava nhiiN|14 unhoMne saritA aura samudra kI upamA ke dvArA bhagavAna meM saba dRSTiyoM ke astittva kA kathana kiyA hai, jo anekAntavAda kI jar3a hai / 15 siddhasena sarvaprathama jaina vAdI haiM / ve vAda vidyA ke pAraMgata paNDita haiN| unhoMne apanI sAtavIM vAdopaniSad battIsI meM vAdakAlIna sabhI niyama aura upaniyamoM kA varNana kara vijaya pAne kA upAya bhI batAyA hai| sAtha hI unhoMne AThavIM battIsI meM vAda vidyA kA parihAsa bhI kiyA hai| ve kahate haiM, ki eka mAMsapiNDa ke lubdha aura lar3ane vAle do kuttoM meM kabhI maitrI kI sambhAvanA bhI hai, para do sahodara bhI vAdI hoM to unameM kabhI sakhya kI sambhAvanA nahIM ho sktii|16 unhoMne spaSTa kahA hai ki kalyANa kA mArga anya hai aura vAda kA mArga anya hai| kyoMki kisI bhI muni ne vAgyuddha ko ziva kA upAya nahIM kahA hai / 17 ___ AcArya siddhasena divAkara ne hI sarvaprathama darzanoM ke varNana kI prathA kA zrIgaNeza kiyaa| usake pazcAt anya AcAryoM ne unakA anusaraNa kiyaa| AThavIM zatAbdI meM AcArya haribhadra ne SaDdarzana samuccaya likhA aura caudahavIM zatAbdI meM madhvAcArya ne sarvadarzana saMgraha grantha likhA, jo siddhasena dvArA prastuta zailI kA vikAsa thaa| abhI jo battIsiyA~ upalabdha haiM, unameM nyAya, vaizeSika, sAMkhya, bauddha, AjIvaka aura jaina darzana kA varNana hai kintu cArvAka aura mImAMsaka darzana kA varNana nahIM hai / sambhava hai unhoMne cArvAka aura mImAMsaka darzana kA varNana kiyA hogA para ve battIsiyA~ vartamAna meM upalabdha nahIM haiM / jaina darzana kA varNana unhoMne aneka battIsiyoM meM kiyA hai| unakI purAtanatva samAlocanA viSayaka battIsiyoM ke sambandha meM paNDita sukhalAlajI likhate haiM, maiM nahIM jAnatA ki bhArata meM aisA koI vidvAna huA ho jisane purAtanatva kI itanI krAntikAriNI tathA hRdayahAriNI evaM talaspazinI nirbhaya samAlocanA kI ho| maiM aise vidvAna ko bhI nahIM jAnatA ki jisa akele ne eka battIsI meM prAcIna saba upaniSadoM tathA gItA kA sAra vaidika aura aupaniSad bhASA meM hI zAbdika aura Arthika alaMkAra yukta camatkAriNI saraNI se varNita kiyA ho / jaina paramparA meM to siddhasena ke pahale aura pIche Aja taka aisA koI vidvAn huA hI nahIM hai jo itanA gaharA upaniSadoM kA abhyAsI rahA ho aura aupaniSad bhASA meM hI aupaniSad tattva kA varNana bhI kara sake / para jisa paramparA meM sadA ekamAtra upaniSadoM kI tathA gItA kI pratiSThA hai usa vedAnta paramparA ke vidvAn bhI yadi siddhasena kI ukta battIsI ko dekheMge taba unakI pratibhA ke kAyala hokara yahI kaha uTheMge ki Aja taka yaha grantha ratna dRSTi patha meM Ane se kyoM raha gayA ! merA vizvAsa hai, ki prastuta battIsI kI ora kisI bhI tIkSNa-prajJa vaidika vidvAn kA dhyAna jAtA to vaha usa para kucha na kucha binA likhe na rhtaa| merA yaha bhI vizvAsa hai, ki yadi koI mUla upaniSadoM kA sAmnAya adhyetA jaina vidvAn hotA to bhI usa para kucha na kucha likhtaa|18 AcArya siddhasena ne likhA-purAne puruSoM ne jo vyavasthA nizcita kI hai, vaha vicAra kI kasauTI para kyA usI prakAra siddha hotI hai ? yadi samIcIna siddha ho, to hama use samIcInatA ke nAma para mAna sakate haiM, para prAcInatA ke nAma para nhiiN| yadi vaha samIcIna siddha nahIM hotI, to kevala mare hue puruSoM ke jhUThe gaurava ke kAraNa 'hA~ meM hA~' milAne ke lie maiM utpanna nahIM huA huuN| merI satya-priyatA ke kAraNa yadi virodhI bar3hate haiM to bar3heM / 16 purAnI paramparA aneka haiM unameM paraspara virodha bhI hai ataH binA samIkSA kiye prAcInatA ke nAma para yoM hI jhaTapaTa nirNaya nahIM diyA jA sktaa| kisI kArya vizeSa kI siddhi ke liye yahI prAcIna vyavasthA ThIka hai anya nahIM; yaha bAta kevala purAtana premI jar3a hI kaha sakate haiM / 20 Aja jise hama navIna kahakara ur3A denA cAhate haiM, vahI vyakti marane ke bAda nayI pIr3hI ke lie purAnA ho jAyegA, jabaki prAcInatA isa prakAra asthira hai, taba binA vicAra kie purAnI bAtoM ko kauna pasanda kara sakatA hai / 21 nyAyAvatAra jisa prakAra dignAga ne bauddha darzana mAnya vijJAnavAda ko siddha karane ke lie pUrva paramparA meM kiJcit pari are meristi Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 | pUjya pravartaka zrI ambAlAlajI mahArAja-abhinandana prantha 000000000000 000000000000 vartana karake bauddha pramANa zAstra ko vyavasthita rUpa pradAna kiyA usI prakAra siddhasena divAkara ne bhI pUrva paramparA kA sarvathA anukaraNa na karake apanI svatantra buddhi se nyAyAvatAra kI racanA kii| unhoMne jaina dRSTi ko apane sAmane rakhate hue bhI lakSaNa-praNayana meM dignAga ke granthoM kA paryApta mAtrA meM upayoga kiyA aura svayaM siddhasena ke lakSaNoM kA upayoga paravartI jainAcAryoM ne atyadhika mAtrA meM kiyA hai| Agama sAhitya meM cAra pramANoM kA varNana hai / 22 AcArya umAsvAti ne pratyakSa aura parokSa ye do pramANa mAne aura unhIM meM pAMca jJAnoM ko vibhakta kiyA / AcArya siddhasena ne bhI pramANa ke do hI bheda mAne haiM-pratyakSa aura parokSa, kintu unhoMne pramANa kA nirUpaNa karate samaya jaina paramparA sammata pA~ca jJAnoM ko pramukhatA pradAna nahIM kI hai, lokasammata pramANoM ko mukhyatA dI hai| unhoMne pratyakSa kI vyAkhyA meM laukika aura lokottara donoM pratyakSoM kA samAveza kiyA hai aura parokSa pramANa meM anumAna aura Agama kA / isa prakAra siddhasena ne sAMkhya aura prAcIna bauddhoM kA anukaraNa karake pratyakSa anumAna aura Agama kA varNana kiyA hai| AcArya siddhasena divAkara hI prathama jaina dArzanika haiM jinhoMne nyAyAvatAra jaisI laghukRti meM pramANa, pramAtA, prameya aura pramiti ina cAra tattvoM kI jaina darzana sammata vyAkhyA karane kA saphala prayAsa kiyaa| unhoMne pramANa aura unake bheda-prabhedoM kA lakSaNa kiyA hai| anumAna ke sambandha meM unake hetvAdi sabhI aMga-pratyaMgoM kI saMkSepa meM mArmika carcA kI hai| unhoMne kevala pramANa nirUpaNa kI hI carcA nahIM kI kintu nayoM kA lakSaNa aura viSaya batAkara jaina nyAyazAstra kI ora manISI dArzanikoM kA dhyAna AkarSita kiyaa| prastuta grantha meM svamatAnusAra nyAyazAstropayogI pramANAdi padArthoM kI vyAkhyA karake hI AcArya siddhasena santuSTa nahIM hue kintu unhoMne saMkSepa meM paramata kA nirAkaraNa bhI kiyA hai| lakSaNa nirmANa meM dignAga jaise bauddhoM kA yatra-tatra anukaraNa karake bhI unhIM ke 'sarvamAlambane bhrAntam' aura pakSAprayoga ke siddhAntoM kA yukti-purassara khaNDana bhI kiyaa| bauddhoM ne jo hetu-lakSaNa kiyA thA, usake sthAna meM antarvyApti ke bauddha siddhAnta se hI phalita hone vAlA 'anyathA nupapattirUpa' hetu lakSaNa apanAyA / vaha Aja bhI jainAcAryoM dvArA pramANabhUta mAnA jAtA hai / 23 isa prakAra hama dekhate haiM ki vikrama kI pAMcavIM zatAbdI ke jyotirdhara AcArya siddhasena divAkara ne sAhityika kSetra meM jo maulikatA dI hai, vaha mahAna hai / ve jaina nyAya ke prathama puraskartA haiM / 1 darzana aura cintana, pR0 270-paMDita sukhalAla jI (hindI) 2 vahI, pR0 266 3 (ka) anuyoga dvAra sUtra 156 (kha) sthAnAGga sUtra 71552 4 titthyrvynnsNgh-visesptthaarmuulvaagrnnii| davvadio ya pajjavaNao ya sesA viyappAsi ||-snmti tarka prakaraNa 113 5 davvaM pajjavaviuyaM davaviuttA ya pajjavA Natthi / uppAdavvayAdvii-bhaMgA, haMdi davvalakkhaNaM eyaM ||--snmti tarka 1112 je saMtavAyadose sakkolUyA bhaNaMti saMkhANaM / saMkhA ya asavvAe tesiM savve vi te saccA / / te u bhayaNovaNiyA sammadaMsaNamaNuttaraM hoti / jaM bhavadukkhavimokkhaM do vi na pUreMti pADikkaM ||-snmti tarka prakaraNa 3 / 50 / 51 7 davvaM khittaM kAlaM bhAvaM pjjaay-des-sNjoge| bhedaM ca paDucca samA bhAvANaM paNNavaNayajjA ||-snmti tarka 3 / 60 8 duviho dhammAvAo aheuvAo ya heuvAo ya / tattha u aheuvAo bhaviyA'bhaviyAdao bhAvA / / DOBRO 50 - FOR PHOBAR -- - Lansducationinten Sarrivate Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina nyAya ke samartha puraskartA : siddhasena divAkara | 436 000000000000 000000000000 13 kA bhavio sammadasaNa-NANaM-carittapaDivattisaMpanno / NiyamA dukkhaMtakaDo tti lakkhaNaM heuvAyassa ||-snmti tarka prakaraNa 3 / 43-44 6 jaM appuTu bhAve jANai pAsai ya kevalI NiyamA / tamhA taM gANaM dasaNaM ca avisesao siddha / / -sanmati tarka 2 / 30 10 jAvaiyA vayaNapahA, tAvaiyA ceva hoMti NayavAyA / jAvaiyA NayavAyA, tAvaiyA ceva parasamayA / / jaM kAvilaM darisaNaM, eyaM davaTThiyassa vattavvaM / suddhoaNataNaassa u, parisuddho pajjavaviappo / dohi vi Naehi NI, satthamulUeNa taha vi micchattaM / jaM savisaappaNahANataNeNa, aNNoNNaNiravekkhA ||-snmti 3 / 47-48-46 11 gANaM kiriyArahiyaM, kiriyAmettaM ca do vi egaMtA / asamatthA dAeuM jamma-maraNadukkha mA bhAI ||-snmti tarka 368 12 kva siddhasenastutayo mahArthA azikSitAlApakalA kva caiSA ? tathApi yUthAdhipateH pathasthaH skhaladgatistasya zizurna zocyaH ?-ayogavyavacchedikA zloka 3 kulizena sahasralocanaH, savitA cAMzusahasralocanaH / na vidArayituM yadIzvaro, jagatastadbhavatA hataM tamaH / / 14 na sadatsu vadannazikSito, labhate vaktRvizeSagauravam / anupAsya guru tvayA punarjagadAcAryakameva nirmitam / / 15 udadhAviva sarvasiMdhavaH, samudIrNAstvayi sarvadRSTayaH / na ca tAsu bhavAnudIkSyate, pravibhaktAsu saritsvivodadhiH / / grAmAntaropagatayorekAmiSasaMgajAtamatsarayoH / syAt sakhyamapi zuno trorapi vAdinorna syAt ||-bttiisii 81 17 anyata eva zreyAMsyanyata eva vicaranti vAdivRSAH / vAksaraMbhaM kvacidapi na jagAda muniH zivopAyam / / 18 darzana aura cintana (hindI), pR0 275 / / 16 purAtanaryA niyatA vyavasthitistathaiva sA ki paricintya setsyati / tatheti vaktuM mRtarUDhagoravAdahaM na jAta: prathayantu vidviSaH ||-bttiisii 63 bahuprakArAH sthitayaH parasparaM, virodhayuktAH kathamAzu nizcayaH / vizeSasiddhAviyameva neti vA purAtana-prema jaDasya yujyate ||-bttiisii 6 / 4 21 jano'yamanyasya svayaM purAtanaH purAtanareva samo bhaviSyati / purAtaneSvityanavasthiteSu ka: purAtanoktAnyaparIkSya rocayet ||-bttiisii 6 / 5 22 (ka) pamANe caubihe paNNatte taM jahA paccakkhe aNumANe / ovamme Agame jahA aNuogaddAre tahA NeyanvaM pamANaM ||-bhgvtii 5 / 3 / 161-192 (kha) ahavA heU caunvihe paNNatte, taMjahA paccakkhe, aNumANe, ovamme, Agame |-sthaanaangg sUtra 338 23 Agama yuga kA jaina darzana, pR0 275-276 kA sArAMza ... A -- IPL - . cart .. .','S.RT