Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ janavibhAga 4 jaina kavio ( lekhaka-AcArya zrI muni nyAyavijayajI) prastAvanA. sujJa pramukha sAheba, bhaginIo ane bhAio, meM mArA A nibaMdho sAhitya pariSade nakkI karela nibaMdho paikI jena nibaMdhamAMthI jainAcAryo jena rAjAo jaina maMtrIo ane jaina dAnavIre e nibaMdha mArA viSaya tarIke svIkArI te kAma mArI zakti mujaba karyuM che. jo ke A kArya mArA jevA sAmAnya abhyAsa karatAM koI bIjA vizeSa abhyAsI sahityapremI mahAzaye bahu suMdara rIte karyuM hata, te paNa mahApuruSonAM vacanAnusAra e mahAna niyamane anusarI A prayatna karyo che. have meM lIdhelA viSayamAMthI keTalIeka mahAna vyaktionI TuMkANamAM oLakhANa karAvIza. prAcIna kALamAM jaina dharma ane jaina prajA bhAratavarSanA dareka pradezamAM ucca sthAne bhogavatI hatI. karnala TonA kathana pramANe hiMdusthAnanA dareka zahera prAyaH jaina dhanAvyozrAvakethI gaurava bharyA zobhI rahyAM hatAM. pUrvamAM baMgAla ane erisAthI mAMDI pazcimamAM TheDa samudranA kAMThA sudhI ane uttaramAM cheka himAlayathI mAMDI dakSiNamAM cheka kanyAkumArI sudhI dareka dezo ane suMdara sthAna, pavitra jaina tIrtho ane gaganacumbI bhavya maMdirathI suzobhita hatAM. jaina prajAe pitAnAM tIrthasthaLo ane bhavya maMdira baMdhAvavAmAM je agaNita dravyano vyaya karyo che tene namune hiMdusthAnanA ItihAsamAM maLavo muzkela che balka alabhya che. jainAcAryonA upadezathI jevAM bhavya Adarza sthAna dhanADhaya dharmapremI jaina grahae baMdhAvyAM che tevAM bhavya Adarza sthaLe hiM durathAnanA moTA moTA rAjA mahArAjAo paNa nathI karAvI zakyA ema kahevAmAM kaMI atizayokti nathI. prathama nAcAryoe bhAratavarSamAM je agaNita upakAra karyo che tenI nAnI A samaya nathI. jainAcAryoe bhAratavarSanA dareka pradezomAM vicarI ApaNe dharmanuM mUla-zraddhAne TakAvI rAkhavAnuM satata kAma karyuM che. teoe nispRhapaNe udhADe mAthe ane ughADe page bhAratavarSanA zahere zahera ane gAme gAmaDAmAM vicarI aneka manuSyone nyAya ane nItinA suMdara upadezo pitAnI manohara vANImAM ApyA che-hatA. teonA upadezamAM bhAratavarSanA anya sAdhumahAtmAnI pe bhIkSA sivAya koI paNa jAtanI pRhA-IcchA karyA sivAya pitAnA ucca cAritra dvArA aneka manuSyone uttama cAritravAna kayAM che. bhAratavarSane unnata banAvavAmAM jainAcAryoe athAga prayatna sevyo che. jevI rIte hiMduthAnane dharmapremI ane dayA devInA parama bhakta banAvavAmAM temane mukhya hiro che tevIja rIte saMskRta, prAra, AgadhI, sauronI, pizAca, apabhraMza, gujarAtI Adi bAvA sahi
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja kavio vAnane siMcI siMcI navavikasita banAvavAmAM paNa teoe nirjana vanamAM rahI rahIne paNa athAga prayatna sevyo che. mahAna prakhara niyAyika AcArya zrI siddhasena divAkara 1844 graMthanA praNetA, zrIharibhadrasUri, ane kalikAla sarvatra bAlabrahmacAri paMDitavarya zrI hemacaMdrasUrIzvara jevA dhuraMdhara AcAryonI athAga sevAthI dhana prajAja nahi balka samasta AryAvarta garvabharyuM hAsya karI rahyuM che. temAMthI siddhasena divAkare mahAna vIra vikramanI sabhA zobhAvI hatI, AcArya zrI bappabhaTTa sUrie gopura (vAliyara ) nA mahArAjAnI Ama sabhA zobhAvI hatI. navAMgITIkAkAra zrIabhayadevasUrie gujarAtanA mahArAjA bhImadevanI sabhA zobhAvI hatI. temaja bAlabrahmathAri zrI hemacaMdrasUrizvare cakravatI kumArapAlanI sabhA zamAvI hatI ane chelle jagadgurU zrIhIravijayasUrIzvare mogala kulatilaka samrATa akabara jevA videzI rAjyakartAnI sabhA zobhAvI ahiMsAnA pavitra maMtrathI tenA hRdayane komaLa banAvyuM hatuM. A sivAya ghaNuM jaina sAdhu mahAtmAoe bhAratavarSamAM ahiMsAnA pavitra maMtra phelAvI bhAratavarSane naMdanavana banAvavAnuM mahata puNya upArjana karela che. jemAM temaNe bhAratavarSanI athAga sevA karI che tema ApaNI bhASA sAhityarUpI bagIcAne pitAnI vANI ane kalama dvArA vikasita banAvI suMdara phalothI lacakato banAvyo che. AvI rIte jaina kavioe paNa potAnI suMdara kalamathI suMdara kavana karI sAhityane apUrva rIte khIlavyuM che. je kadI saMskRta, prAkRta ke gujarAtI bhASA sAhityamAMthI jainone phALo bAda karavAmAM Ave to bAkInuM sAhitya nahi jevuM ja thoDuMka ja raheze. 1444 graMthanA praNetA, pAdarzana zAstravettA zrIharibhadrasUrizvara tathA zrI hemacaMdrasUrizvarane Ine saMskRta ane prAkRta sAhitya raDe tema che. jaina sAdhumahAtmAonAM suMdara kAvyo ghaNAM che. paraMtu huM lAcAra chuM ke temAMthI koI paNa sAdhu mahAtmAnuM jIvanacaritra-temanA jIvananAM nAma nizAna paNa nathI meLavI zakyo. mAtra prakhyAta kavionAM paNa kavacitaja jIvanacaritra maLI zake che ke jemAMnA prakhyAta kaviomAM, kavi ziromaNI zrI hemacaMdrasUrizvara ke jeozrInAM mahAkAvya be sAzraya, triSaSTi tathA sAhityamAM kAvyaprakAzanI kakSAne kAvyAnuzAsana eka adbhuta graMtha che. A sivAya jyantavijaya kAvyanA kartA zrIabhayadevasUri (bIjA) tathA zrIvardhamAna sUri paNa mahAkavi hatA ke jemanuM atyAre prakhyAta vAsupUjaya caritra ke je caritra karatAM mahAkAvyanI gaNatarImAM paNa zreSTha che. A banne mahAtmAnAM jIvanacaritra mane nathI maLI zakyAM temaja zrIsamaprabhasUri ke jeo mahAna graMthakAra, prasiddha AcArya ane mahA kavi tarIke suprasiddha che. teozrInI sUktamuktAvalI, vairAgyataraMgiNI temaja prAkRtamAM kumArapAla pratibaMdha mahAkAvya tarIke prasiddha che. gu. vi. A. zrIjinavijayajI temane chellA pAkata kAvyanA kartA tarIke oLakhAve che, temaja saptasaMdhAna mahAkAvya (ke jemAM ekI sAthe sAta mahApuruSonAM jIvanacaritra zarU thAya che.) nA kartA mahopAdhyAya zrImeghavijayajI gaNI A baMne mahApuruSonAM jIvanacaritra prasiddha hovAthI meM nathI ApyAM. huM kavionAM jIvanacaritra bahu ochAM meLavI zake chuM temAM mukhya doSa mAre che to paNa ghaNuM jaina graMthakAre ke
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 jenavibhAga kavioe pitAne jIvananI rUparekhA paNa nathI ApI. mAtra potAnA gurunI paraMparA ja ghaNAM AcAryoe jaNAvI che ke je paraMparA uparathI mULa vatana, mAtapitAnuM nAma Adi meLavavAmAM bahu muzkelI paDe che, balake na maLI zake ema kahuM te paNa cAle. have mAtra rahyA mahAkavi dhanapAla ane kavi ziromaNi zrIzAbhanAcArya ( ke jemanAM jIvanacaritra TuMkANamAM meM ApyAM che ) ke jeo mahArAjA bhejanI sabhAnA paMDitarana hatA ane bhanAcArya tenA guru hatA. mahAkavi dhanapAlanI tilakamaMjarI ke je " bANanI kAdambarI jyAre rasika vAcakajamane lAMbA lAMbA samAse, lAMbA lAMbA vAko ane anaucitya varNanathI kaMIka kaMTALo Ape che " tyAre tilakamaMjarI rasalupI rasika vAcakabramarane TuMkAM ane sarala vA, TUMkA samAso ane ucita varNane sAthe ceDA paghathI suMdara madhune rasa Ape che ane A vize Takara teija pitAnI prastAvanAmAM kare che. A sivAya dhanapAla paMcAzikA ke jenAM vakhANa prakhara paMDita hemacaMdrasUrizvare paNa karyA hatAM. A sivAya bIjI paNuM kRtio hovI joIe. temaja temanA laghubaMdhu zrIzAbhanAcArya ke jeo mahAna zIghra kavi hatA temaNe gocarI jatAM rastAmAM zobhanastutI banAvI hatI ke jenA da6 loka che ane je varNAlaMkAra zabdAlaMkAra ane yamakathI bharapura che. AvI ja rIte sakSetrI rAsanA kartA ke jemane atyAre te huM Adhakavi tarIke oLakhAvuM chuM. temaja gautama rAsanA kartA zrI udayavaMta ke jemanuM caritra huM nathI meLavI zako, temaja prakhyAta mahA kavi zrI lAvaNyasamaya ke jemanAM kAvyo vimalaprabaMdha Adi gujarAtI sAkSarethI ajANa nathI teozrInuM jIvanacaritra prakhyAta hovAthI meM nathI ApyuM. tyAra pachI zrAvaka kavi zrI RSabhadAsa ke jemanuM jIvanacaritra pAMcamI sAhitya pariSadu upara rA. mehanalAla dezAIe raju karyuM hatuM. tyAra pachI mahopAdhyAya zrI yazovijayajI ke jeoe gujarAtI bhASAmAM bahu sArAM kAvya karyA che jemAM dravyaguNaparyAyane rAsa, zrIpAlarA uttarArdha Adi prasiddha che, temanI oLakhANa TuMkANamAM meM karAvI che. temaja temanA kAkAguru mahepAdhyAya zrIvinayavijayajI paNa bahu sArA kavi hatA. teozrIne zrIpAlarAsa pUrvArdha, vinayavilAsa Adi prasiddha che. A sivAya mahAgIzvara AnaMdadhanajI paNa bahu sArA kavi hatA. tyAra pachI chellA mahAkavi zrIviravIjaya ane rUpavijayajI ke jemAMnA mahAkavi zrIvIravijayajInI oLakhANa meM karAvI che. jaina rAjAonA viSayamAM caMpApati zreNIka ane vizAlAne mahArAjA ceDA (ceTaka) ke jeo parama kRpALu zrI mahAvIra svAmIne samakAlIna hatA. teo pahelAM bauddha dharma pALatA paraMtu pAchaLathI zrI mahAvIra svAmInA parama bhakta thayA hatA ke jemanI oLakhANa meM karAvI che. A sivAya zrI mahAvIra svAmInA samakAlIna ghaNuM rAjAo hatA ke jemAM caMpApati azokacaMdra (zreNIkane putra ajAtazatrukoNaka) kAzI ane kauzalanA navamalIka ane navaglecchIka rAjAo, pulAzapurane vijayarAja, vitabhadrapaTTanane udAyana jeNe mahAvIra prabhu pAse dIkSA lIdhI hatI ane jaina graMthomAM jene aMtima rAjarSi tarIke oLakhAvyo che. kauzAmbIne udAyanavasa, kSatriya kuMDano rAjA naMdivardhana (zrI mahAvIra svAmInA moTAbhAI) ujajayanIza caMDakata, himAlayanI uttare pRcaMpAnA svAmI zAla ane mahAzAla, patanapurane prasannacaMdra (teNe mahAvIra prabhu pAse dIkSA lIdhI hatI ane te paNa
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina kavio 41 rAjarSi tarIke oLakhAya che.) hastIrSano adinazagu, iSabhapurano dhanavAha, vIrapurane virakRSNamitra, vijayapurane vAsavadatta, saugaMdhakane apratihata, kanapurane pradIpacaMdra, mahApurane bala, suSapati ajuna, ane zAketapurane rAjA datta ItyAdi aneka rAjAo zrI mahAvIra prabhunA samayamAM mahAvIra bhakta-custa jaina hatA. A badhA rAjAonI oLakhANa jaina sUtramAM karAvI che paraMtu mane te jovAno samaya nahi maLavAthI huM A rAjAonI oLakhANa nathI karAvI zakaze. A sivAya tyAra pachI bauddha samrATu azokane pautra cakravarti saMprati (saMpaI) mahAna custa jaina rAjA hatA. teNe jaina darzananI unnatimAM bahu kImatI madada ApI che ke jenI oLakhANa meM TuMkANamAM karAvI che. tema ja vIra vikrama zrI siddhasena divAkaranA upadezathI custa jaina thayo hato. tyAra pachI bappabhaTTa sUrinA upadezathI gvAlIyarane AmarAjA jaina thayo hato. A ane bIjA ghaNA jaina rAjAo che jeoe jaina dharmanI unnati pAchaLa potAnA rAjyanI paNa darakAra karyA sivAya puSkaLa phALo Apyo che. A badhA mahArAjAnAM jIvana caritra mane nathI maLyAM. samaya maLe jena rAjaenAM jIvana caritra ApavAnI vRtti che. chelle jaina rAjA "mahArAjAdhirAja paramAta" kumArapAla ke je zrIhemacaMdrasurizvaranA upadezathI custa jaina thayo hato te rAjarSinI meM eALakhANuM karAvI che. ' jaina maMtrIomAM buddhinidhAna zrI abhayakumAra maMtrI ke jeo zrI mahAvIra svAmInA parama bhakta hatA ane mahArAjA zreNikanA mukhya maMtrI hatA, teonuM jIvana caritra jaina samAjamAM bahu harSathI gavAya che. samaye gurjara sAkSane tenI oLakhANa karAvIza. A sivAya navamA naMdanA mahAmAtya zakaTAla ( zakaDAla) maMtrI (rathulIbhadrajInA pitA) ane temane putra mahAmaMtrI siddhiyaka (zrIyaka) tema ja gujarAtamAM vanarAjathI mAMDI TheTha varadhavala sudhI ochAvattA pramANamAM jaine e maMtrIpaNuM bhegavyuM che. temAM mukhya maMtrIomAM vanarAjane. maMtrI cA ke jeNe gujarAtanI gAdI sthApavAmAM vanarAjane aNamolI madada karI hatI. tyArapachI osavAlakulatilaka zrI vimalamaMtrI ke jemanI oLakhANa meM karAvI che ane jeNe mALavAnA bhejanI pratispardhAmAM gujarAtane garva bahu sArI rIte sAcavyo hato ane jemaNe AbunAM jagaprasiddha jaina maMdiro baMdhAvI gujarAtane balake hiMdustAnane gauravavAna banAvyuM che, tema ja gujarAtane nAtha siddhArAjadevanA mahAmAtya muMjAla ke je pAke musaddI ane mahAna dho hato ane custa jaina hato. A sivAya udAyanamaMtrI, saurASTrane adhipati sajajana tema ja tene putra parazurAma, siddhArAjanA dharmaputra cAhaDa (udAyana maMtrIne putra) Adi custa jaina hatA. teo ahiMsAnA parama upAsaka hatA chatAM tINa kalamanI mAphaka hAthamAM ughADI taravAra laI raNAMgaNamAM vIra yoddhAnI mAphaka laDyA hatA ane gujarAtanuM gaurava sadAne mATe TakAvyuM hatuM. kumArapAlano maMtrI vAlmaTa, bAhaDa, AdmabhaTa Adi paNa custa jaina hatA. temaNe zatruMjayatIrthanA maMdirano uddhAra karAvyo hato. A sivAya varadhavalanA maMtrI vastupAla tejapAla paNa prasiddha che ke jemanI oLakhANa meM TuMkANamAM karAvI che. teoe gujarAtanI olavAi jatI varatAne sateja banAvI hatI-karI hatI. A banne bhAIo
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 janavibhAga custa jaina hatA ane yuddhavizArada paNa hatA. temaNe AbumAM lAkho rUpiyA kharcA hiMdustAnanI zilpakaLAmAM eka maMdira karAvyAM che. A sivAya megala samrATa akabaranA maMtrI ToDaramala ane karmazAha paNa prasiddha che jemAM ToDaramala musaddI maMtrI ane vIra dhe hato. teNe ja akabaranA samayamAM khetaronI mApaNI kADhI hatI ke je mApaNI thoDA ghaNuM pheraphAra sAthe haju paNa cAlu che. laMbANanA bhayathI huM badhA maMtrIonAM jIvana nathI ApI zako. dhIme dhIme temanI paNa oLakhANa karAvIza. have chelle jaina dAnavIra saMbaMdhe TuMkANamAM kahI huM viramIza. jaina dAnavIronI oLakhANa karAvavI e to sUryane dIpakavaDe eALakhAvavA sarakhuM che. jainonI dAnavIratA ghaNe sthale prasiddha che. jainadharmanA siddhAti ja evA udAra che ke jemAM dareka manuSyae thoDe ghaNe aMze udAra banavuM ja joIe. teoe harakaI rIte zakti pramANe dararoja thoDuM ghaNuM dAna ApavuM joIe. jaina rAjAoe, maMtrIoe ane jaina zeThIyAoe aneka sthaLe aDhaLaka paiso khaca pitAnI dAnavIratA batAvI che. temAMya maMdira pAchaLa, jaina darzananI unnati pAchaLa ane dezanA rakSaNa mATe bhayaMkara duSkALamAM lagAra paNa AMcake khAdhA sivAya puSkaLa paiso khaca pitAnI dAnavIratA kAyama rAkhI che. temAMnA aitihAsika daSTie mahammada begaDAnA samayamAM 1315 nA bhayaMkara duSkALamAM gujarAtanA dAnavIra zeTha emAhoDalIye pitAnI udAratAthI gujarAtamAM duSkALane badale sukALa jevuM karI pitAnAM bIrUda sAcavyAM hatAM. temaja kacchabhadrezvaranA zeTha jagaDuzAhe ( gujarAtanA kubera bhaMDArI) paNa bhayaMkara duSkALanA samayamAM AkhA hiMdustAnane madada karI kALanA mukhamAMthI ghaNuM manuSyone bacAvyA hatA. te vakhatanA hiMdanA prakhyAta rAjA mahArAjAone paNa teNe pisa ane dANA ApI bahu madada karI hatI. A gujarAtanA kubera mATe ghaNuM ghaNuM kahevAnuM che paraMtu samaya na hovAthI vizeSa kaMI nathI lakhate. tene mATe kahevAya che ke jyAre A dAnavIra zeTha maraNa pAmyA tyAre hiMdustAnanI prajAe ane rAjA mahArAjAoe tenA upakAre saMbhArI ghaNuM divasa sudhI zoka pALI tenA maraNa pachI Aje kharo kaLIyuga mAnyo hato. atyAre paNa jainenI dAnavIratA kaMi ochI nathI. chelle thayelA zAMtidAsa, zeTha premacaMda rAyacaMda ane motIzA zeTha AdinI dAnavIratA kAMI aprasiddha tema ochI nathI. temaja 1856nA dukALamAM ane 1974-75 nA InphalyuenjhAmAM paNa kaMi jainenI sevA ke dAnavIratA ochI nahotI. tema ja atyAre paNa kacchanA eka gRhasthe kacchamAM duSkALamAM 50000 rU. jeTalI rakamanI udAratA batAvI che. kharekhara evA prasiddha aprasiddha dAnavIra gRhasthane sadAne mATe amArA abhinaMdana che. meM A nibaMdhamAM mukhyapaNe nIcenA granI madada lIdhI che. kalpasUtra, caturvizatI prabaMdha, vimalaprabaMdha, prabaMdhaciMtAmaNI, jenaaitihAsika rAsamALA bhA. 1, vIravaMzAvalI (jainasAhitya saMzodhakamAMthI ). jaina dharmane itihAsa, tapagacchanI paTTAvalI, jaina kenpharansa heralDane divALIne aMka, purAtattva ane AtmAnaMda prakAza mAsika Adi ghaNA graMtho ane niyatakAlikenI madada lIdhI che, teTale aMze temane huM AbhArI chuM.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAkavi dhanapAla 43 mahAkavi dhanapAla vikramanA teramA saikAmAM jaina sAhityano sUrya gagana maLe upara caDe. jaina samartha kavio bhAratavarSanA bhUSaNarUpa vidyamAna hatA. teomAM mahAkavi dhanapALa ane zobhana mukhya hatA. teo baMne bhAI thatA hatA. teo udAracarita bhoja rAjAnA samayamAM thaI gayA. dhanapALanI kAvya camatkRti abhuta hatI. teNe jaina dharmanA ghaNuM graMtho racyA che. tenA dareka graMthamAM tenI buddhinuM camatkAra bhareluM cAturya prakAzI nIkaLe che. dhanapALanI kavitAmAM koI anerA ejisa sthaLe sthaLe jhabakI rahela che. tenI adbhuta pratibhA, tenI lokottara kavitvazakti AdI guNe tenA kAvyanA vAcakane rasamana banAvI de che. bhojarAja saMskRta sAhityano ati premI hatA. te svayaM sAro kavi paNa hatuM. tenI sabhAmAM AryAvartanA badhA bhAgomAMthI kavio ane vidvAno AvatA ane potAnuM pAMDitya pradarzana karI rAjA ane sabhAjanonuM citta AkarSaNa karatA. rAjA paNa temane yogya satkAra ApI prajAnuM manaraMjana karato. tenA Azraya heThaLa saMkhyAbaMdha kavio vidvAno rahetA ane sAhityanI sevA karI yazorAzine meLavatA. mahAkavi padmanAbha vidvAnanI sabhAne pramukha hatA ane bhajano gADha premI hatA. bAlyAvasthAthI bheja ane dhanapAla mitra hatA. dhanapALanA prakhara pAMDitya upara mugdha thaI muMjarAje tene ja "sarasvatInuM gauravasUcaka birUda ApyuM hatuM. dhanapAla prathama vaidIka dharmAvalaMbI hato ane pAchaLathI te jaina dharmAvalaMbI thayo hato. tenuM janma sthaLa dhArAnagarI hatuM. tenA pitAnuM nAma sarvadeva hatuM ane te paNa custa brAhmaNa hato. eka vakhata dhArAnagarImAM prasiddha vidvAna zrI mahendra sUri padhAryA ane temane upadeza sAMbhaLavA sarvadeva dararoja AvatA 1. pachI amuka kAraNasara teNe potAnA putra zobhanane zrI mahendra sUrine vahorAvyo. jo ke A kAma zobhananI IcchAthI ja thayuM hatuM paraMtu dhanapAlane khoTuM lAgavAthI teNe bhojarAjAne kahI dhArAnagarImAM sAdhuone AvavAne rasto ja lagabhaga baMdha karAvyo. bIjI bAju dhanapAlana bhAI zabane dIkSA lai potAnA guru pAse abhyAsa karI prakhara vidvAna thayA. temanA gurue temanI gyatA joI AcArya padavI ApI. havethI zebhamuni zobhanAcAryanA nAmathI prasiddha pAmyA. temanI vaktatva zakti bahu asAdhAraNa hatI. temanI zakitanI kIrti dezadeza phelAvA lAgI. dhArAnagarInA jena saMdhe paNa temano A kirtinAda sAMbhaLyuM. temane IcchA thaI ke zobhanAcArya atyAre padhAre to sAruM. temane vinaMti karavAne mATe saMdhanA zeThIne tenI pAse mokalyA. zobhAnAcArya guru AzA laI dhIme dhIme tyAM AvyA. zobhana muninI asAdhAraNuM vakatva zaktithI dhArA 1 jaina samAjamAM Ane mATe eka datakathI cAle che paraMtu mane temAM vajuda nahi lAgavAthI meM sthAna nathI ApyuM. keTalAeka lake tene mahatvanI gaNe che paraMtu kadAca Ama paNa banyuM hoya ke eka vAtamAM bIjI vAtane keLabheLa thaI gayo hoya ke jethI, vAcakane ke lekhakane mAnya na thAya..
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavibhAga nagarInI prajAmAM navacetana AvyuM. eka vakhate temanA ziSyo zrI dhanapAlane tyAM paheravA gayA. (dhanapAlane lAMbe vakhate Sa ocho thaI gayo hato tethI ja temanA bhAI jainamuni tyAM AvI zakyA hatA) dhanapAla nahAto hate. gharamAM tenI strIe dahIM lAvI vaherAvA mAMDyuM tyAre temaNe puchayuM. keTalA divasanuM che? tyAre teNe kahyuM ke traNa divasanuM dahIM che. tyAre temaNe kahyuM ke sAdhune te levuM yogya nathI, kAraNa ke temAM jIva paDI jAya che. dhanapAla A sAMbhaLI kAMIka Azcarya pAmyo ane kAMIka mazkarI jevuM lAgyuM. teNe kahyuM ke Apa zA uparathI ema kaho cho ? tyAre temaNe kahyuM ke tamane pratyakSa dekhADIe pachI vAM nathIne ? temaNe aLatAno raMga maMgAvI dahIMmAM nAMkhe ke jethI aMdara rahelA jIvo pratyakSa dekhAvA lAgyA. dhanapALe Azcarya sAthe pitAnI bhUla kabulI munIone bhaktithI puchayuM ke ApanA guru koNa? tyAre temaNe kahyuM ke amArA guru zrI zobhanAcAryuM che. bIje divase dhanapAla temanI pAse Avyo zobhanAcAryane pUrva bhrAtRprema ekadama ubharI Avyo ane ekadama uThI tene premathI bheTayA. dhanapAlanI AMkhamAM harSanAM AMsu AvyAM. potAnI bhula mATe mAphI mAgI. udAra dIlanA zobhanAyAye tene mAphI ApI. pachI bane bhAIe khuba dharmacarcA karI. aMte dhanapALe pitAnA bhAInAM vakhANa karatAM kahyuM ke bhAI teM tAruM sudhAryuM. A pavitra satya sanAtana dharma aMgIkAra karI tArA jIvanane sArthaka karyuM ane ApaNuM kuLane teM tAryuM. dhanapALane zobhanAcArya upara ananya prema utpanna thaye dhIme dhIme teNe jaina siddhAMtane abhyAsa temanI pAse zarU karyo. teNe saMsargathI zrI mahendra sarI pAse jaina gAdhya dIkSA aMgIkAra karI. dhanapALanA Ama ekAeka dharma parivartanathI vaidika dharmamAM custa bhojane kAMIka Azcarya thayuM ane vAraMvAra dhanapALa sAthe jaina dharma vize vAdavivAda karatA. paraMtu jaina darzanamAM niSNAta pAmelA dhanapALanI yuktio sAMbhaLI mahArAjA bhojane kAMika namatuM ApavuM paDatuM-balka niratara thato. vakhatanA vahevA sAthe rAjAne Agraha kAMIka maMda thaye. te jaina sAhitya upara sadabhAva dharAvavA lAge. dhanapAla paNa pitAnA guru zrI mahendra sUri pAse abhyAsa karI jaina darzanano pAzvA thayo. bhejarAjA paNa svayaM paMDita ane tattvajJa hovAthI svadharma-vaidika dharmamAM niSNAta hato. jaina dharmanA vizeSa paricayanA abhAve jainanA syAdvAdathI te ajANa hatuM. have tene te jANavAnI ci thaI ane kavie te IcchA purI paNa karI che. ( kavie tenI icchAthI prerAIne ja tilakamaMjarInI addabhuta kathA racI hatI) have ApaNe temanI iti tarapha vaLIe. kavie pitAnI pachavADe asAdhAraNuM maulItAvALAM traNa ratno mukyAM che je ATha ATha zatAbdi thaI gaI che chatAM hajI javalaMta bhAve zobhI rahela che. temAM tilakamaMjarI, RSabhapaMcAzikA ane pAyelachInAmamAlA (keza, A keza prApta che). zobhanastuti upara TIkA paNa temaNe racI che. te badhAmAM tilakamaMjarI eka adbhuta gadhamaya mahAkAvya che. temAM kavinuM asAdhAraNa pAMDitya sthaLe sthaLe prakAzI rahela che. tilakamaMjarInI racanA bANanI kAdaMbarI jevI vistRta AkhyAyikAnA rUpamAM banelI che. pAtra ane vastu kavie kalpelAM hovAthI te saMskRta sAhityanuM adbhuta pustaka kahI zakAya. subaMdhunI vAsavadattA, daMDinuM dazakumAra, vikramanI nalakathA ane bANanI kAdaMbarImAM ghaNe phera che. gulAbanA kaMTaka samAna kAdaMbarInAM lAMbAM vAkayo rasapravAhamAM AghAta pahoMcADe che, tyAre dhanapAlanI tilakamaMjarI kAmadhu lolupa rasika bhramaronA cittaviveda
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAkavi dhanapAla mATe RtunAM puSpothI sugaMdhita ane navanavA rasathI pUrita kamanIya kAvya che. sAthe vacce vacce upayogI ke ApI tenI zobhAmAM era vadhAre karyo che. A kavine mATe prabhAvaka caritrakAra kahe che ke rAja nA ghoTi kafjatA javavA . AmAM sahRdaya vAcakane atizayoktine leza paNa mAluma nathI paData. zrI hemacaMdrAcArya jevA prakhara vidvAna paNa dhanapALanI muktakaThe stuti karI tenuM gaurava-mahattA batAvI gayA che. AvI rIte kAvyAlaMkAra Adi graMthamAM gadya kAvyanA grAnAM nAma ApatAM prathama nAma dhanapAlanI tilakamaMjarInuM che. dhanapALanI tilakamaMjarI jaina vetAmbara sAhityasAgaramAM evuM adbhuta ratna che ke jenI kIrtine anya saMpradAyanA digaMbara jevA AgrahI samAjanA vidvAne paNa namaskAra kare che. ane tenI AvI ananya kIrti-asAdhAraNa kIrti joI tenA upara mugdha thaI pitAnA sAmAjikone lAbha ApavA prazaMzanIya prayatna karI tilakamaMjarI sAra pustaka racI (vetAMbaromAM paNa digaMbarIne tilakamaMjarI sAra je tilaspaMjarI sAra graMtha racavAmAM Avyo che, spardhAthI paNa eka rIte sAhitya te vadhyuM ja) kartAnA viSayamAM pitAnI kRtajJatA pragaTa karI che. prabaMdhaciMtAmaNIkAra kahe che ke - _ vacanaM zrI dhanapAlasya caMdanaM malayasya ca sarasAM hRdi vinyasya kA bhuunnaamnivRtiH|| 1. tilakamaMjarInI utpatti mATe jaina samAjamAM eka daMtakathA pracalita che ane te bahu rasika hovAthI tene ahIM TAMkavAnI lAlasA huM rekI zakti nathI. AnA saMbaMdhamAM jaina ItihAsa lekhake jaNAve che ke-bhejarAjAe keTalA divasa sudhI dhanapAlakavine anupasthita joI eka divasa tenuM kAraNa puchatAM kavie jaNAvyuM ke huM Aja kAla eka tilakamaMjarI nAmanI asAdhAraNa kathA racuM chuM. (A ThekANe sacavA sattati nA lekhake bharatarAjasthAnuM tathA upadezaprAsAdamAM gujarAtri nuM nAma - ApeluM che) te kAryanI aMdara vyagra manavALo hovAthI niyamita samaye ApanI sabhAmAM hAjara thaI zakato nathI. rAjAe vAta sAMbhaLI pitAne te kathA saMbhaLAvavA kavine Agraha karyo. kavIzvaranI vinaMtithI rAjA niraMtara pAchalI rAtrIe te kathA sAMbhaLata (te samaya bahu ramaNIya havAthIja rAjA tema karate, nahi ke rAjakAryanA abhAvane lIdhe ema samyakatva saptatikAkAra kahe che) kathA sAMbhaLatI vakhate rAjA kathAnA pustaka nIce suvarNa pAtra evA AzayathI rAkhato ke rakhene kathAmRta vahI na jAya. saMpUrNa kathA sAMbhaLyA pachI rAjA ati AnaMdita thayo. kathAnI sarvotkRSTatAe rAjAnuM mana bahu AkarSe. A kathAnI sAthe mAruM nAma aMkti thAya to yAvacaMdradivAkara mAre yaza AryAvartanI pavitra bhUmipara akhaMDita rahe evI asahu abhilAzAne vaza thaI rAjA kavine kahevA lAgyA ke kathAnA nAyakane sthAne mAruM nAma, adhyA nagarIne ThekANe avaMtInuM nAma, ene zakrAvatAra tIrthane ThekANe mahAkAlanuM nAma dAkhala kare te bahu mAna, dhana, ane Icchita vara pradAna karuM. rAjAnI vi. 6, 7.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenavibhAga mahA kavi zebhanAcArya jema dhanapAla asAdhAraNa kavi hatA tema tenA nAnAbhAI bhanAcArya paNa asAdhAraNa kavi hatA. teozrI kRta zobhanastuti vidyamAna che. te stuti bahu kaThaNa che. je kadI tenI TIkA thA TIpaNa na hoya te tene artha karatAM vidvAnene lagAra vicAra karAve tevI che. temAM temaNe eka adbhuta khubI karI che. dareka kSekanuM bIjuM ane ethuM pada samAna che. chatAM arthamAM asAdhAraNa navInatA che ApaNe tene mATe ceDA chuTA chuTA loke joIzuM te asthAne nahi kahevAya. bhavyAM bhojavibodhanaika taraNe vistAri karmAvalI raMbhA sAmaja nAbhinaMdana mahA-naSTA padA bhaasurai| bhaktyA vaMdita pAdapadma viduSAM saMpAdaya projjhitAm raMbhAsAmajanAbhinaMdana mahAnaSTA padA bhAsurai // atha- bhavyAtmArUpI kamalene vikAsa pamADavAmAM sUrya samAna ane vistAra pAmelI karmanI paMktirUpI keLane mATe te hasti sarakhA ( hastine keLa bhAgatAM jeTalI vAra lAge teTalI vAramAM karmanA vistArane temaNe haNyAM-haThAvyAM che ) ane meTI nAza pAmI gaI che Apatti-duHkha jene ane kAtinA samUhavaDe karIne zobhatA, devaDe karIne pujAyelA che caraNakamaLa jenA, evA ane prakAza rIte tajyA che sAvadha AraMbha (sAvadha eTale pApa sahita A anucita prArthanA sAMbhaLI kavIzvara belyo ke zretrIonA hAthamAM rahelo ane pavitra jaLathI bharelo pUrNa kuMbha jema madyanA eka biMduthI apavitra thaI jAya che tema uparyukta nAmanA parivartanathI saMpUrNa kathAnuM vitye naSTa thaI jAya che ane tenA pAtakathI kula, rAjya ane rASTrano nAza thAya che. mAnI rAjAe A uttara sAMbhaLI zuddha thaI pAse paDelI bhaDabhaDatI aMgArAnI sagaDImAM mukhatAne vaza thaI te pustaka bALI nAkhyuM. rAjAnA e duSTa kRtyathI kavIzvara bahu khinna thayo. pitAne sthAne AvI nizvAsa nAkhato eka junA khATalAmAM beTho. kavine sAkSAta sarasvatI sarakhI eka nava varasanI tilakamaMjarI suMdara bALA hatI, teNe pitAne pitAne kAryazanya, khinnamanaska joI tenuM kAraNa puchayuM. putrInA atyAgrahane vaza thaI kavie kathAnA viSayamAM banela samagra vRttAMta saMbhaLAvyo. sAMbhaLIne te bALA belI ke pitAjI Apa kheda na kare. Apa snAna pUjana ane bhojana karI lyo ane te kathA saMpUrNa yAda che, tethI huM Apane te badhI utarAvIza. kavi e sAMbhaLI harSita thayo ane pitAne nitya niyama karI putrInA mukhakamaLathI AkhI kathA lakhI; ane pitAnI putrInuM nAma cirasmaraNIya karavAne mATe tenuM nAma tilakamaMjarI rAkhyuM. A vRtAMta samyakatva saptatikAmAM ApeluM che. je ke prabhAvacaritramAM A kathA thoDA pheraphAra sAthe upalabdha che paraMtu laMbANanA bhayathI tene huM sthAna ApavuM ucita dhAratuM nathI (AtmAnaMda, pu. 17. aM. sAtha. pR. 158, 159.).
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47. mahA kavi zobhanAcArya to che vyApAra jemaNe) ane nathI roga jemane evA ane manuSyone AnaMda ApanAra evA he nAbhirAjAnA putra (AdinAtha) paMDitone usava-AnaMda Ape. A zlokamAM nAbhirAjAnA putrane sUryanI sAthe samAna bhAva kavie batAvyo che. hajI AgaLa eka lokamAM jaina Agama-sUtranuM varNana karatAM kavivarya lakhe che ke - zrAntichidaM jinaparAgamamAzrayArthamArAmamAnamalazaM tamasaMgamAnAm / dhAmAgrImam bhavasarit patigazetumasI mArAmamAnamalazaM tamasaMgamAnAm // artha zrama-thAkane chedavAvALuM ane sAdhuonA Azraya mATe te suMdara bagIcA sarakhuM (gRho te bAhya bagicAmAM niraMtara pharI Iha leka saMbaMdhI AnaMda bhogave che paraMtu tyAgI sAdhuo ke jeone mATe A bAga bagicA nakAmA che temane mATe jaina Agame eka suMdara bagicA sarakhA AnaMdadAyaka che. temAMthI sAdhupaNAne yogya jIvananAM mane hara sUtro rUpI sugaMdha sthaLe sthaLe bahekI rahelI-zobhI rahelI che.) ane moTA meTA AlAvA (perIgrApha ) nA sthAna sarakhuM ane A bhavasAgara utaravAne mATe pula sarakhuM ane nAza karyA che kAma, roga, ahaMkAra, pApa, ane ajJAna jeNe evA Agamane hemanuSyo tame namaskAra kare. AvI rIte eka devInuM suMdara varNana karatAM kavivarya lakhe che ke - sarva pratispardhA ane (sUrya karatAM paNa rananI kAnti vadhAre che ema kavivaryanA Azaya che.) pANidAra ratna ane kAntivaDe asta karyo che sUryane jeNe evI navI taravArakhaDagane dhAraNa karatI ane hAthIono zatru-siMha tenA upara beThelI ane raNa-yuddha kSetranA zabdathI kSaya pAmelI-trAsa pAmelI zatrunI paMkitane-samUhane nAza karatI evI mahA mAnasI devI (manuSyane) icchita Apa. AvI rIte kavie grevIsa bhagavAnanI stutimAM 86 loke banAvyA che ane dareka kemAM navIna arthe alaMkAro ane rasa sthaLe sthaLe mukyA che. kahe che ke kavivare A stuti gocarI-madhukarI jatAM rastAmAM ja banAvI hatI. A uparathI ApaNane pratIti thAya che ke kavimAM kevI asAdhAraNa naisargika kavitvazakti haze!
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavibhAga gujarAtI mahAkavi zrI vIravijayajI - kavivarya zrI vIravijayajI jaina samAjamAM eka mahA kavi tarIke suprasiddha che. A mahA kavithI AbAlavRddha bhAgyeja keI ajAyuM haze. temaNe gujarAtI bhASAmAM pUjAo, stavane, cekhalIyAM, rAsA AdI graMtha banAvI potAnuM nAma amara karela che. gujarAtI bhASAnI pUjAmAM asAdhAraNa jhamaka bhAvo ane judA judA raso temaNe ejyA che. temanI pUjAo jaina darzanane jJAtA eka bALaka paNa sahelAIthI-saralatAthI gAI zake che, samajI zake che. temane jaina samAjamAM aMtima kavi kahIe te paNa kAMI atizayokti bhareluM nathI. temanuM janma sthaLa gujarAtanuM pATanagara amadAvAda che. teo jAte audIcya brAhmaNa hatA. pitAnuM nAma jaganezvara ane mAtAnuM nAma vIja kerabAI hatuM. temano janma 1829 mAM vijayA dazamIne dina thaye hato. temanuM nAma kezavarAma hatuM. temane eka bahena hatI. temanuM nAma gaMge hatuM. kezavarAmanuM 18 varSanI umare dehagAmanAM raLIyAta bAi. sAthe lagna thayuM hatuM. tyAra pachI thoDA vakhatamAM temanA pitA maraNa pAmyA. pitAnA bharaNuM pachI kaI kAraNasara temane temanI mAtA sAthe kajIyo tha; pite rIsAI ghara choDI cAlI nIkaLyA. mAtA temane zodhavA mATe nIkaLI paraMtu putrane pato na lAgyo. putrapremI mAtAne bahu AghAta lAgyo ane putranA zokathI aMte mRtyu pAmI. mAtAnuM maraNuM ane bhAIne viyega A mAThA samAcAra sAMbhaLI temanI bena gaMgA paNa mRtyu pAmI. . . A bAju kezavarAma tyAMthI nIkaLI jainanA pavitra ane saurASTranA ziratAja zatruMjayanI yAtrA karavA gayA ane tyAM jaina munizrI navijayajInA samAgamamAM AvyA ( pelerA najIka bhImanAtha gAmamAM maLyA ema paNa che.) pAlItANe temanI tabIyata lathaDI ane gurukRpAthI zAMtI vaLI tethI temane te guru (zrI zubhavijayajI ) upara ananya zraddhA beThI. pachI guru sAthe tyAMthI vihAra karI khaMbhAta tarapha nIkaLyA. rastAmAM kezavarAmanI icchA dIkSA levAnI thaI. tenA khuba AgrahathI prerAI zrI subhavijayajIe vira saM. 1848 mAM khaMbhAta pAsenA ke gAmaDAmAM dIkSA ApI. A vAtanI khabara khaMbhAtamAM zrAvakane paDI. teo tyAM sAmA AvyA ane gurune bahu ThAThamAThathI praveza karAvyo. A zubha vijayajIne ziSyane bhaNAvavAnI bahu kALajI hoya tema jaNAya che, kAraNa ke dIkSA ApyA pachI turataja khaMbhAtamAM pAMca varasa sudhI temane bhaNAvavAne tyAM rahyA ane ziSyane khuba kALajI pUrvaka bhaNAvI pitAnA amulya jJAnane vArasa zISyane Ape (A uparathI samajI zakAze ke AgaLanA sAdhue pitAnA zISyone pitAnA hAthe ja paDana pAThana karAvatA hatA. atyAre A pravRtimAM ghaNIja maMdatA AvI gaI che. jo ke kyAMka kyAMka A prakRtti cAlu che. paraMtu pUrvanI pravRtti te atyAre zithila che ema kahyA sivAya te nahI cAle.) - gurue gyatA joI zrIvIravijyajIne amadAvAdamAM panyAsapada- paMDitapada ApyuM, ane tyAra pachI eTale saM. 1867mAM phAgaNa vadI nA divase vIravijayajInA guru zrI zubha
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI mahA kavi zrI vIravijayajI 49 vijayajI svarge sIdhAvyA. vIravijayajIne gurune A viyega bahu AkarA lAgyA. temane peAtAnA gurupara bahu prema hatA. gurue temane sa`sArasAgaramAMthI tAryAM-bacAvyA ane vaLI uMcI vidhA ApI temane RNI banAvyA hatA. zISye gurunI bhakti karI RNu patAvavA kAMIka prayatna karyAM hatA. peAtapeAtAnA gurunI stuti karatAM " zubhavelI " mAM kahyuM che ke ( A zubhavelI potAnA gurunI haiyAtImAM sa. 1860mAM lakhI hatI- 2) e gurunA guNa jalanidhi, muja matIe na kahAya gunidhi jalanidhi jala bharyAM, garagarIe na apAya. A uparathI jaNAI Ave che ke peAtAnA gurunA guNa upara temane keTalAM anahada premabhakti hatAM. temaNe dIkSA lIdhA pachI tarata ja eTale pAMca varasa pachI peAtAnI kavitva zatI khIlavavA mAMDI ane tenA prathama suMgadhI puSpa tarIke gADI pArzvanAthanA khalIyA sa. 1853 mAM banAvyA tyAra pachI sa. 1857 mAM surasuMdarI rAsa ane parama kAruNika zrI mahAvIra devanI pAMtrIsa prakAranI vANInA guNanuM varNana lakhyuM che. temanI upadezaka zakti bahu AkarSIka hatI. temane upadeza sAMbhaLavA manuSyAnI menI eTalI bhegI thatI ke Ate jyAM hAya tyAM upAzraya manuSyAthI cIkAra bharAyelA rahetA. teo jema sArA upadezaka hatA tema nIDara paNa hatA. temaNe DhuMDhake! ane zithila yatIonuM jora tADavA peAtAnA upadezasAgaranA pravAha vAgye hateA. te vakhatanA dhA zithila yatI ane DhuMDhA temanA A suMdara kAryathI bahu nArAja rahetA. temaNe paMDitajI vIravijayajIne herAna karavAmAM kAMi mA nathI rAkhI. temaNe vIravijayane ke pazu caDAvelA; paraMtu ApaNA sanAtana siddhAMta----satyameva hrayate pramANe temane kAithI parAbhava nathI thayA. nyAyAdhIze paNa temanAM tyAga tapasyA ucca cAritra ane asAdhAraNa vaktRtva zakti joi temanA para mugdha zrutA ane temane mAnabhera namaskAra vaMdana karI rajA ApatA. teone jainanAM paramapavitra sUtranuM jJAna bahu UMcuM hatuM. tene prajAne lAbha ApavA sthaLe sthaLe mUtrAnA pATha stavanA sajhajhAyA-svAdhyAya rAsa tathA pUjAmAM mukyA che tene mATe temane eka duhA huM TAMkuM chuM. utarAdhyayane sthItI lagA, aMtara mUrta kahAya; pakSapaNAmAM khArate, zAtA baMdha saprAya ! 1 || sAta vedanI khaMdhanuM ThANu prabhu pura grupa, mIcchata durgaMdha dura TaLe, pragaTe AtmasvarUpa, // 2 // ( vividha pUjAsa'graha pRSTa 167 ) A duhAmAM jenenAM e sUtrA ( utarAdhyayana ane pannavaNA ) nA bhAga che. AvI rIte ghaNuMja sthaLe temaNe sUtreAnA pATha ApyA che. zrI vIravijayajInA graMthA jovAthI temanI asAdhAraNu vidvattA ane kavitvazakita vAcaY=Ane khyAla Ape che. emanI kRtio ghaNe sthaLe bahu uMcu sthAna bhegave che, game
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ janavibhAga te jaina maMdiramAM jyAre pUjA bhaNAvavI hoya tyAre prathama temanI pUjAo bhaNAvavAnuM sUcavavAmAM Ave e ja te pUjAnuM gaurava batAvavAne basa che. temanI kavitAo bahu sarasa ane bALaka paNa sahelAIthI samajI zake tevI che. sAthe sAthe kavie pitAnuM pAMDitya dekhADavA keTalAka sthaLe gahana artho paNa mukyA che. bhalabhalA paMDIta paNa tene artha karatAM mastaka namAvyA sIvAya nahI rahe. temaNe jaina sAhityadhAna pitAnA nIrmala AmegAra rUpI nIrmala jalathI-amRtathI sIMcI Sa RtunA navanavA vikasita puSpothI sugaMdhita banAvyuM che ane te sAhityaghAnanA madhukaranA suMdara gaNagaNATano raNakAra hajI sudhI suMdara rIte gaNagaNI rahyA che. jaina gujarAtI sAhityanA A manunuM sthAna jaina itihAsamAM dhruvanA tArAnI peThe javalaMta bhAve prakAzaze-prakAzI raheze. che temanI adabhuta kavitvazakitanA thoDA dAkhalA TakIza te te asthAne nahI kahevAya. rUDo mAsa vasaMta phaLI vanarAjIre, rAyaNane sahakAravAlA ketakI jAyane mAlatIre, bhramara kare jhaMkAra vAlA, kAyela madabhara TahuktIre, beThI AMbADALa vAlA, haMsa yugala jaLa jhIlatAM, vimaLa sarovarapALa vAlA, maMda pavananI laheramAM. mAtA, supana nihALa vAlA, * * * vi. vi. pU. saM. pR. 530 jIvahiMsAnA paracakhANa, thulathI karIyere, duvihativiheNuM pATha, sadA anusariyere vAsi baLA vidalanizi bhakSa, hiMsA TALuM re, savA vizvA kerI jIva, sthAnitya pALu. . . . vi. vi. pU. saM. pR. 104 bIjuM vrata dharI juTha na beluM, paNa atibhAre haiM re, vasurAjA Asana se paDI, narakAvAsa jo re . vivi. pU. saM. pu. 105 zrI zubhavijya suguru namI, mAtapitA samajeha, bALapaNa batalAviye, Agamanidhi guNageha gurU dIva gurU devatA, gurUthI lahiye nANuM, nANa thakI jaga jANIye, mehanInAM ahiThANa. . . .. vi. vi. pU. saM. pR. 174 karapI bhuMDA saMsAramAMre, jema kapilA nAra, dAna na dIdhuM munirAjanere zreNIkane darabAra. ka. 1. ... ... vi. vi. pu. saM. 5, 221 mana maMdira Are, kahuM eka vAtalaDI, ajJAnI saMgere ramI rAtalaDI. mana1 " mata
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI mahA kavi zrI vIravijayajI vyApAra kare vAre, deza videza cale, parasevA hevAre, keDI na eka maLe. mana0 2 . . vi. vi. pu. saM. pU. rarara akhiyana meM avikArA, ANaMda terI akhiyanameM avikAra, rAga deva paramANu nipAyA saMsArI savikArA. 0 zAMta ruci paramANu nipAyA, tuja mudra mahArA. 0 1 . ... vi. vi. pu. saM. pR. 227 vAhana vaicAna nivAsa, saMkIrNa thayuM AkAza, ke bele karatA tADA, sAMkaDA bhAI parvanA dahADA. prabhu 5 .. . vi. vi. pu. saM. pR. 56 thayo kama bharI medha bhALI, A vibhaMge nihALI, upasarga karyA bahu jAti, nizcala dIThI jIna chAtIre, mana para gagane jaLa bharI vAdaLa varase gAje vIjaLIyo, prabhunAsA upara jaLajAve, dharaNendra priyA saha Are mana 6 . . vi. vi. pu. saM. pR. 62 zrI. vIravijayajI kRta dvAdazatrata pUjA pU. 62. muMbaInA dAnavIra zeTha motIzAhe saguMjaya upara aDhaLaka dhana kharcA potAnA nAmanI eka bhavya TuMka 1 (A ka motIzAha zeThanI TuMka tarIke bahu prasiddha che ane satruMjaya - uparanA moTA moTA gaNuM nAM maMdIramAM paNa tenI gaNanA thAya che ) baMdhAvI tyAre aMjana salAkAnI zubha kriyA zrI vIravijayajIe karI hatI ( navI pratimA-bhagavAnamAM je prabhutvanA guNonuM AropaNa karavAnI kriyA tene jene aMjanazalAkA kahe che) ane amadAvAdanA zeTha haThIsaMga taraphathI dilhI daravAjA bahAranI vADImAM bhavya maMdIra baMdhAvyuM tyAre paNa temaNe aMjanasalAkAranI zubha kriyA karI hatI. (A bahAranI vADI haThIsaMganI vADI tarIke "amadAvAdamAM prasiddha che ane temAM baMdhAvela bhavya maMdIranAM zikharane ujvala suvarNa kalazamAM tenA kartAne suMdara yaza prakAzI rahyo che. A banne zeThanAM nAma ane bhavya kAma amara karavA paMDita zrI vIravijayajIe tenA khalIyA banAvyA che te khalIyA jaina samAjamAM atyAre paNa bahu hoMzathI gavAya che. vi. saM. 1905 amadAvAdanA nagara zeTha premAbhAI hemAbhAIe saguMjayane mahAna saMdha kADhyo hato ane temAM kavizrI vIravijayajI paNa sAthe hatA. kavizrIe A saMghanuM varNana bahu suMdara bAnImAM racI tenuM nAma paNa amara karyuM che. A mahA kavie kadI keInAM beThAM kavana nathI karyo, tema koinI khuzAmata sarakhI paNa nathI karI. temaNe mAtra prabhubhakti, dhArmika kAryo ane AgaLanA mahA puruSa sAdhusaMto ane bhUtapUrva thaI gayelA jaina rAjAo ane rAjarSionAM yathAyogya rIte suMdara varNana karyo che. temanA graMzemAM bhakitarasa mukhya bhAga bhajave che. * 1 TuMkane TuMke artha eTalo thAya che ke eka ja sthAne jhAjhA maMdIrane samUha,