Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2] zrI jI. e. jena canthamAlA jaina dRSTinI mahattA jainadharma e vastutaH vItarAga mAge che, ane vItarAga mArgamAM svAduvAda-anekAnta mAgane mukhya sthAna che. syAdvAda eka ja vastune judI judI apekSAe aneka rIte avalokavAnuM kathe che. arthAt eka ja vastu amuka apekSAe asti" che e nizcita vAta che ane amuka apekSAe nAsti" che e paNa nizcita vAta che. temaja eka vastu eka daSTie nityarUpe paNa nizcita che ane bIjI dRSTie anityarUpe paNa nizcita che. AvI rIte eka ja padArthamAM bhinna bhinna dharmone bhinna bhinna apekSA dRSTie abAdhitapaNe samanvaya kare enuM nAma "syAdvAda" che. jainadarzana arthAta kahe ke anekAnta darzana sivAya kaI paNa darzanakAra A syAdvAdane sIdhI rIte svIkAra karato nathI. jo ke ADakatarI rIte te te dazanakArene paNa sthAvAda svIkAryA vinA cAlatuM nathI, tathApi je syAdvAdasiddhatA, je daSTivizALatA, je sarvathA avisaMvAditA ane tethI karIne je jainadarzananI sarvoccatA nirvivAda siddha che, te harakoI paNa buddhimAna sajajana niSpakSapAtapaNe jaina siddhAMta ane jaina nyAyanuM sAMgopAMga nirIkSaNa karaze tene lAgyA vagara nahi ja rahe. syAdvAda-nayavAda manuSya-prajAnI dRSTine vizALa ane hadayane udAra banAvI maitrIbhAvane raste temane saraLa karI Ape che. jIvananA lahe zamAvavAmAM ane jIvanavikAsane mArga saraLa karI ApavAmAM nayavAda e saMskArI jIvananuM samartha aMga che.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 3 pArasmArthika lekhasaMgraha pitapotAnI hadamAM sthita rahIne anya daSTibindune teDI na pADavAmAM nAnI sAdhutA che. madhyastha puruSa sarva nane judI judI daSTie yAcita mAna ApI tattvakSetranI vizALa sImA avaleke che, ane ethI ja ene rAgadveSanI naDatara nahi UbhI thavAthI AtmasAdhananA prayAsamAM tene saphaLatA maLe che. nayavAda e svAduvAdane ja peTA vibhAga che, eTale syAdvAda ke nayavAda e vastutaH eka ja che. | vicAronI athaDAmaNane lIdhe jyAre prajAnAM mAnasa kSubdha bane che ane vAtAvaraNa azAnta bane che, tyAre tatvadazIe prajAnI sAme syAdvAdane prakAza dhare che ane vastusthitine judI judI dRSTie aneka rIte tapAsI samanvaya karavAne mArga samajAve che. syAhUvAda siddhAnta A rIte avalokana daSTine vizALa banAve che ane saMkucita daSTithI utpanna thanArA kelAhalene zamAve che. Ama rAgadveSa zamAvI janatAnA jIvanamAM mitrIbhAvano madhura rasa reDavAmAM syAdvAdanI upagitA che. A syAdvAdane "saMzayavAda kahe e prakAzane ja aMdhakAra kahevA barAbara che. jaina upadezanuM aMtima pariNAma rAgadveSanI nivRttimAM che e eka ja mAtra jaina vANInuM mukhya dhyeya che. atra svAduvAdane carcavAne viSaya nathI, kinta jaina dRSTinI mahattA darzAvavAne kiMcit prayAsa che. jaina dharmanA siddhAntane skuTa karavA mahAna AcAryoe mahAna graMtha nirmANa karyA che, jemAM te mahAna puruSoe madhyasthapaNe tatvanirupaNa karatAM prajAnA kalyANa tarapha mukhya
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4] zrI jI. a. jaina granthamAlA daSTi rAkhI che. kaI paNa darzananA siddhAntane teDI pADavAnI saMkucita vRtti temanA vAlmamAM nahi dekhAya. balake anyAya siddhAntone samanvaya karavA tarapha prayAsa sevavAnI temanI udAra vRtti ane vizALa daSTi temanA graMthomAM spaSTa jevAmAM Ave che. dAkhalA tarIke-bhagavAna haribhadrAcAryano zAstravArtA samuracaya" graMtha. temAM eka sthaLe jainadarzana- sammata "Izvara jagatkartA nathI"--e siddhAnta yuktipurassara siddha karyA pachI teozrI jaNAve che ke - "taSajavavAvaDa pure paNa samyaganyAyAvirodhena yathA''huH zuddhabuddhayaH / paramAra taTuvratasevanAta ! yato muktistatastasyAH kartA syAd guNabhAvataH / / tadanAsevanAdeva yatsaMsAro'pi tattvataH / tena tasyApi kartRtvaM kalpyamAnaM na duSyati // " arthAta-IzvarakartRtvane mata AvI rItanI yuktithI ghaTAvI paNa zakAya che ke-paramAtmA-Izvare pharamAvelA mArganuM anusaraNa karavAthI mukti prApta thAya che, mATe muktinA denAra Izvara che ema upacArathI kahI zakAya che. Izvaradazita mArganuM ArAdhana nahi karavAthI bhavacakramAM je paribhramaNa karavuM paDe che te paNa Izvarane upadeza nahi mAnyAnI sajA che ema kahI zakAya che. jeone "Izvara jagatane kartA che evA vAkaya upara Adara baMdhANe che, teone mATe pUrvokta prakAranI kalpanA
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 5 pAramAyika lekhasaMgraha karavAmAM AvI che. ema AcAryazrI nIcenA kSekathI jaNAve che - "kartA'yamiti tadvAkye yataH kessaaNshcidaadrH| atastadAnuguNyena tasya kattatvadezanA / / " atha-A Izvara jagatane kartA che evA vAkaya upara jeone Adara baMdhANe che, teonA guNane mATe upara kathita izvara jagakartApaNAnI dezanA che. have bIjI rIte upacAra vagara izvarane jagatkartA AcAryazrI batAve che- " paramezvaryayuktatvAd mata Atmaiva veshvrH| sa ca kati nirdoSaH katrtavAdo vyavasthitaH // " arthAtu-kharI rIte A AtmA ja Izvara che, kemakedareka AtmasattAmAM Izvarazakti saMpUrNa rahelI che. ane AtmA-jIva te cokhkhI rIte kartA che ja. AvI rIte kavAda-jagatyatvavAda vyavasthita thaI zake che. AgaLa vadhIne AcArya mahArAja kahe che ke - "razAhaal HNAmanA nAyo vataNUNA ave sattvArthasampravRttAzca kathaM te'yuktabhASiNaH ? abhiprAyastatasteSAM samyag mRgyo hitaissinnaa| nyAyazAstrAvirodhena yathA''ha manurapyadaH // " arthAta-jyAM jyAM Izvarane kartA kahevAmAM AvyuM heya, tyAM tyAM pUrvokta abhiprAyathI kartA samaje. te sivAya paramArtha daSTie Izvarane sRSTikato keI zAstrakAra
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 6] zrI cha. a. jaina granthamAlA batAvI zake ja nahi, kAraNa ke-zAstra banAvanAra RSi- mahAtmAo prAyaH nispRha, paramArthadaSTivALA ane kepakAranI vRttivALA hoya che, mATe ayukta, pramANabAdhita upadeza kema kare? ataH teonA kathananuM rahasya barAbara zeAdhavuM joIe ke-amuka vAta teo kyA AzayathI kahe che. e pachI kapilanA prakRtivAdanI samIkSA Ave che. sAMkhya matAnusArI vidvAnoe prakRtivAdanI je vivecanA karI che, temAM doSa jAhera karIne prakRtivAdamAM kapilanuM zuM rahasya samAyeluM che e vAtanuM pratipAdana karatAM chevaTe AcAryazrI " evaM prakRtivAdo'pi vijJeyaH satya eva hi| kapiloktatvatazcaiva divyo hi sa mhaamuniH||" arthA-e pramANe (prakRtivAdanuM je kharuM rahasya batAvyuM te pramANe) prakRtivAda yathArtha jANave. vaLI te kapilano upadeza che, mATe satya che, kAraNa ke-teo divyajJAnI mahAmuni hatA. AgaLa jaIne kSaNikavAda, vijJAnavAda ane zUnyavAdanI khUba AlocanA karIne ane te vAdamAM aneka UbhA thatA deze batAvI chevaTe AcArya mahArAja vastusthiti jAhera " anye tvabhidadhatyevametadAsthAnivRttaye / kSaNikaM sarvameveti buddhenoktaM na tatvataH // vijJAnamAtramapyevaM bAhyasaMganivRttaye / vineyAna kAMzcidAzritya yadvA taddezanAItaH //
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAramAdhi lekhasaMgraha [ 7 evaM ca zUnyavAdopi sadvineyAnuguNyataH / abhimAyata ityukto lakSyate tatvavedinA // " arthA-madhyastha puruSanuM ema kahevuM che ke A kSaNikavAda buddha paramArtha daSTie arthAt vastusthitie kahyo nathI, kintu mehavAsanAne dUra karavAnA uddezathI kahyo che. vijJAnavAda paNa tevA prakAranA egya ziSyane AzrIne athavA viSayasaMgane dUra karavAnA uddezathI batAvavAmAM AvyuM che. zUnyavAda paNa gya ziSyone AzrIne vairAgyanI puSTi karavAnA AzayathI tattvajJAnI buddhe kahyo jaNAya che. vedAntanA advaitavAdanI vedAntAnuyAyI vidvAnoe je vivecanA karI che, te para prApta thatA do batAvI chevaTe AcAryazrI kahe che ke - " anye vyAkhyAnayantyevaM smbhaavprsiddhyevatAnA zA nirvA na tu taraMvata: ", arthAta-madhyastha mahaSio ema nirUpe che ke-atavAda tatvika daSTie nathI kahyo, paNa samabhAvanI prApti mATe batAvavAmAM Avyo che. kharekhara! "samyagadaSTine mithyAdRSTinA zAstro paNa samyagarUpe pariName che"--e zAstrakathita bhAva paNa ItyAdi rIte samajavA gya che. AvI rIte jaina mahAtmAo anya dezonA siddhAtenI taTastha daSTie parIkSA karavAnI sAthe zuddha daSTithI tene samanvaya karavA paNa prayatna kare, e jainadaSTinI keTalI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jI. e. jaina zunthamAlA vizALatA haze ? anya darzanenA dhuraMdharene "maharSi ', mahAmati" ane evA bIjA UMcA zabdothI sanmAnapUrvaka pitAnA granthAmAM ullekhavA ane dUSita siMddhAtavALAenA matenuM khaMDana karatAM paNa temane halakA zabdathI vyavahAra na karavA ane saMpUrNa sabhyatA tathA ziSTatA sAthe sAmAne prabuddha karavAnI pitAnI mAyALu lAgaNuM vahetI rAkhavI, e jaina maharSionuM keTaluM audArya haze? dhArmika ke dArzanika vAda-yuddha calAvatAM paNa viruddha darzanavALAo tarapha Atmapremane rasa UbharAte rahe e keTaluM sAvika hRdaya ! jaina maharSionI madhyasthabhAvanI thelI vAnagI" bhavabIjAMkurajananA rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA haro jino vA namastasmai // " (bha. zrI hemacaMdrAcArya) nArA ja pitAva na tavAre = taravAre na pakSasevA''zrayaNena muktiH kaSAyamuktiH kila muktireva // (zrI upadezataraMgiNuM) " pakSapAto na me vIre na dveSaH kapilAdiSu / / yuktimad vacanaM yasya tasya kAryaH parigrahaH / / " (bha. zrI haribhadrasUri) arthAta-saMsArabIja-aMkura utpanna karanAra rAga-dveSa Adi samagra deze jenA kSaya pAmyA che, te cAhe brahyA, viSNu, zaMkara athavA jina hoya tene mArA namaskAra che.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAramArthika lekhasaMgraha [ . digambara avasthAmAM mekSa nathI, zvetAmbara dazAmAM mokSa nathI, tarkavAdamAM mekSa nathI ane pakSasevA karavAmAM mekSa nathI, kintu kaSAye-(krodha-mAna-mAyA-lobha) thI mukta thavAmAM ja mukti che. mahAvIra upara mAre pakSapAta nathI ane kapila vigere para mAre dveSa nathI, kintu jenuM vacana yathArtha hoya tene svIkAra kare joIe. A rIte jena daSTinI mahattA, jaina maharSionI daSTivizALatA ane teozrInI madhyasthatAne kiMcita paricaya graMthAdhAre mUkavA prayAsa karyo che, temAM kaI bhUlacUka yA viparItatAne sthAna hoya te vidvajane saMtavya lekhavA kRpA karaze. sAdhya-sAdhana sarva sAdhane che te sAdhya mATe che, paNa sAdhane kAMI sAdhya nathI. dayA, satya, asteya, brahmacarya, vinaya, viveka, sevA, bhakti, vrata, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi-e paNa sAdhana che; mATe sAdhananI bhinnatA ane upa gitA jANa sAdhana vaDe AtmAnI vizuddhi karavI-zuddhAtma svarUpa prApta karavuM, e ja mukhya dhyeya che. paraMtu sAdhanAmAM sAdhyabuddhithI muMjhAvuM nahi. sAdhyane lakSamAM rAkhI sAdhyanI siddhi thAya tevI sthitipUrvaka sAdhananuM sevana thAya te sAdhana sArthaka che ane temAM savyavahAra kAraNa vigere rahe che. AtmajJAna thatAM sarva sAdhanA ekAMta kadAgraha chUTI jAya che temaja sAdhana vaDe apekSAe vartana thAya che.