Book Title: Jain Dharma Bhushan Shitalprasadji Maharaj
Author(s): Atmanandji
Publisher: Z_Arvachin_Jain_Jyotirdharo_001288.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249020/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. jainadharmabhUSaNa zrI zItalaprasAdajI 1 bhUkiA : I. sa. 1857 nA pratham svAtaMtryasaMgrAmane niSphaLatA maLyA pachI paNa vicArako ane rASTrapremI sajjanoe svataMtratA-prAptinI AzA choDI nahotI. I. sa. 1885mAM inDiyana nezanala kaoNMgresanI sthApanA thaI ane lokoe svataMtrarAjyanI mAgaNIno bulaMda avAja uThAvyo. Ama chatAM sAmAjika ane dhArmika kSetromAM ghaNuM pachAtapaNuM hatuM. bALavivAha, mRtyu pachInuM jamaNa, dahejaprathA, vidhavAvivAhano niSedha, nirakSaratA, aMdhavizvAsa, vagerenuM samasta deza upara Adhipatya hatuM. AvA sAmAjika, Arthika, dhArmika aMdhAdhUMdhInA kALamAM zrI zItalaprasAdajIno janma thayo hato. janma, keLavaNI ane dADara : saMyukta prAMtanI rAjadhAnI lakhanaumAM lAlA makhkhanalAlajI tathA temanAM dharmapatnI nArAyaNIdevInA ghare I. sa. 1879mAM zItalano janma thayo. temanA bALapaNanI vigato maLatI nathI. prAthamika ane mAdhyamika keLavaNInI vayaneM vaTAvI teoe 18 varSanI vaye maeNTrikanI parIkSA prathama zreNImAM pasAra karI. tyAra pachI cAra varSamAM teo rUrakI eMjiniyariMga kaoNlejamAMthI 'ekAunTanTazipa'nI parIkSAmAM uttIrNa thayA ane tarata ja sarakArI nokarImAM joDAI gayA. 151 + Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arvAcIna jaina jyotirdharo A pramANe zaikSaNika stare pragati thaI. paNa A vyakti to koIka judI ja mATInI ghaDAyelI hatI. dainika jIvanamAM sadguNono vikAsa ane niraMtara sArA vicAromAM rahevAno temano puruSArtha temaNe tA. 24-5-1896nA hiMdI jaina gejheTamAM lakhelA nIcenA lakhANathI spaSTa thAya che H "huM jaina paMDito ! A jainadharmano kharo AdhAra tamArA upara ja che. enI rakSA karo, udyota karo, sUtelAone jagADo ane tana-mana-dhanathI paropakAra ane zuddhAcArane apanAvo, jethI tamAro A loka ane paraloka banne sudharaze." gRhasthAzrAmapradeza ane agniparIkSA : teonAM lagna kalakattAnivAsI zrI chedIlAlajInI suputrI sAthe thayAM hatAM. kanyA ghaNI sa~skArI, patiparAyaNA tathA sevAbhAvI hatI paNa tenuM AyuSya alpa hatuM. jethI I. sa. 1904 mAM phebruArInI 13mIe teNInuM pleganI bhayaMkara bImArIthI mRtyu thayuM. patnInA viyoganI sAthe eka mAsamAM ja mAtA ane nAnA bhAInA mRtyuno paNa brahmacArIjIne tyA2e AdhAta sahana karavo paDayo. vairAgyane utpanna karanArA A prasaMgomAM teo sat zAstronA abhyAsathI vairAgya bhAva vadhAratA rahyA, to bIjI bAju aneka svarUpavAna kanyAonAM mAtApitAo temane kIrti, kAMcana ane kAminIno svIkAra karavA bharapUra lAlaco ApavA lAgyAM. pacIsa varSano A honahAra yuvAna A badhI kasoTImAMthI hemakhema pAra Utaryo ane tA. 19-8-1905nA roja zItalaprasAde sarakArI nokarImAMthI rAjInAmuM ApIne samAjasevA tathA zAstravAMcananuM kSetra apanAvI lIdhuM. satsaMga ane saMyamanI ArAdhanA : I. sa. 1905 mAM digaMbara jaina mahAsabhAnA adhivezanamAM teo sevA ApavA gayA. tyAM prasiddha dAnavIra zeTha zrI mANikacandra muMbaIvALAnI temanA upara najara paDI. sAcI samAjasevAnI dhagaza, bharayuvAnaavasthA, kAryakuzaLatA, utsAha, sAdAI, jainadharma pratyeno prema ane vairAgya ityAdi aneka guNovALA A yuvaka ratnane A bairIe pArakhI lIdho ane muMbaI mukAme temanI potAnI sAthe rahevAnI vyavasthA karI. satata cAra varSa zeThajI sAthe rahIne temaNe aneka saMsthAomAM potAnI sevAo ApI ane lokono apUrva prema saMpAdana karyo. nAnapaNathI japitAmaha lAlA maMgaLasenajI pAsethI temaNe dharma, darzana, vyasanarahitapaNuM, abhakSyano tyAga, gALelA pANIno upayoga, svAdhyAya, ciMtana-manana ityAdi saMskAro meLavelA. samAjasevA dvArA tyAgavRtti keLavIne 32 varSanI vaye I. sa. 1911mAM solApura mukAme elaka zrI pannAlAlajInA sAMnidhyamAM AjIvana brahmacaryanI pratijJA lIdhI ane zuddha khAdInAM gerUA raMganAM dhotI, cAdarane dhAraNa karyAM. krame karIne AhAraviSayaka zuddhi, niyata samaye ArAdhanAkramamAM lAgI javAnI cIvaTa, adhyayanazIlatA, pravAsa daramyAna vAhanamAM koI paNa AhAra na levAnI dRDha pratijJA, parvanA divasomAM saMpUrNa upavAsa ityAdi tyAgI jIvananI aneka carcAone temaNe kramaza: potAnA jIvanamAM siddha karI hatI. temaNe niSThApUrvaka A niyamonuM jIvananA aMta sudhI pAlana karyuM hatuM. 152 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharmabhUSaNa zrI zItalaprasAdajI 153 tIrthasevA ane dharmapracAra : brahmacArIjIe samasta bhAratamAM dharmapracAra arthe paribhramaNa karyuM. teo bauddhadarzananA abhyAsa arthe zrIlaMkA ane brahmadeza paNa gayA. pAzcAtya dezomAM javAnI temanI bhAvanA anukULa saMjogonA abhAve bara AvI nahIM. teo udAratA, sahiSNunA ane vizvakalyANanI bhAvanAothI vibhUSita hovAthI jyAM jatA tyAM saumAM lokapriya thaI paDatA. potAnI yAtrAnI teo sUkSma noMdha rAkhatA. muMbaI, madrAsa, karNATaka ityAdi kSetromAM paribhramaNa karIne tyAMnAM prAcIna jainatIthanI temaNe karelI noMdho pustakonA rUpamAM pragaTa thaI che. jyAM jatA tyAM lokone jUnA tIthanA jIrNoddhAranI preraNA ApanA sAhityasevAH A sevAonA be vibhAga pADI zakAya : (1) jena patronuM saMpAdana ane (2) zAstronI TIkA, anuvAda ane svataMtra kRtionuM prakAzana. (1) "jenamitra'nuM saMpAdana teoe I. sa. 1909thI I. sa. 1929 sudhI ema vIsa varSo sudhI kuzaLatApUrvaka saMbhALyuM ane aneka bheTa pustako mokalI vAcakavargane vipula dhArmika sAhitya pUruM pADavuM. A uparAMta "jaina gejheTa', "vIra" tathA "sanAtana jaina' jevAM anya patronuM saMcAlana paNa karyuM. pracArakArya mATe pravAsamAM rahevA chatAM paNa temanuM lekhanakArya satata cAlu rahetuM, jenA phaLasvarUpe temanA lekho ane temanA dvArA saMpAdina sAmayikonuM prakAzana haMmezAM niyamitatAthI thatuM rahetuM. teo yuvAna lekhakone lekho lakhavAnI preraNA ApatA ane temane utsAhita karatA. (2) teoe lakhelA ane saMpAdita karelA 77 graMtho che jemanuM vizleSaNa viSayAnusAra nIce pramANe che : adhyAtmaviSayaka : 26 itihAsaviSayaka : 6 jainadarzana ane dharma : 18. tAraNa-svAmInuM sAhitya : 9 nIti-viSayaka : 7 jIvanacaritro : 5 anya. . . . : 6 A badhA graMthomAM temaNe potAnI vidvattA, anubhava, bhASAjJAna, sAdhanA ane siddhAMtaniSThAno paricaya karAvyo che. rojabarojanA jIvanamAM sadvyavahAra kevI rIte pALI zakAya te viSenA zAstrIya dRSTikoNane temaNe saraLa ane sAdI bhASAmAM rajU karIne AtmasAdhanA ane sadAcArapAlanamAM udyamavALA sAdhako upara mahAna upakAra karyo che. pravacanasAra, samayasAra, niyamasAra, paramAtmaprakAza, samAdhizataka, ibdopadeza, tattvabhAvanA, tanvesAra, svayaMbhUstotra ityAdi aneka mahAna graMthonuM TIkA-anuvAda sahita temaNe prakAzana karyuM. gujarAtamAM, zrImad rAjacaMdranA mahAna bhakta zrI ladhurAjasvAmInA samAgamamAM rahI temaNe taiyAra karelA "sahaja sukha sAdhana" nAmano graMtha mumukSuone khUba upayogI che. teno gujarAtI anuvAda paNa prasiddha thayo che. graMthanI aMta:prazastimAM uparyukta banne puruSo pratyeno temano ahobhAva ane AtmIyatA Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 arvAcIna jaina jyotirdharo jaNAI Ave che. AdhyAtmika graMthone saraLa hiMdI bhASAmAM upalabdha karAvanAra AdyapuruSomAM temanI gaNatarI karavI joIe. temanI AdhyAtmika sAdhanAnI abhiruci joIne cIlAcAlu paMDito "samayasArI -mAtra adhyAtmavAdI kahIne temanI hAMsI uDAvatA, paNa sAdhanA ane sevAmAM niSThAvALA brahmacArIjI upara tenI koI asara thatI nahIM. prazaMsanIya samAjasevA ane padavIdAna samAraMbha: nAnI uMmarathI ja teozrIe samAjasevA mATe bhekha lIdho hato. hAthamAM lIdheluM koI paNa kArya svAzrayathI pUruM karavuM ane bIjA sahayogIone paNa temAM udAratAthI sAmela karavAnI temanI addabhuta kAryadakSatA temanA saguNo viSe ApaNane ghaNuM ghaNuM kahI jAya che. zikSaNano pracAra, kurivAjonuM nivAraNa, matabhedone miTAvIne saMpanI sthApanA karavI, vividha saMsthAo tathA maMDaLIo dvArA garIba ane madhyama vargane dareka prakAre madada karavI, vArSikotsavo ane vividha dhArmika AyojanomAM hAjara rahI jUnI ane navI bane peDhIone mArgadarzana ApavuM, ityAdi vividha kAryo dvArA samasta bhAratamAM temaNe yaza meLavyo hato. temaNe sthApelI mukhya saMsthAonAM nAma nIce pramANe che : (1) svAlAda vidyAlaya, banArasa. (2) zrI RSabha brahmacaryAzrama, hastinApura. (3) jaina zrAvikAzrama, muMbaI. (4) jaina bALA Azrama, ArA (5) zrI jaina vyApArika vidyAlaya, dilhI. uparAMta teozrIe aneka jaina borDigo ane pAThazALAo sthApI che. teozrInI AvI aneka prakAranI sevAone dhyAnamAM laIne tA. 28-12- 1913nA roja banArasamAM DaoN. harmana jekobInA pramukhapade maLelI vizALa sabhAe temane "jaina dharmabhUSAga'nI sanmAnanIya padavIthI vibhUSita karyA. guru gopAladAsajI baraiyAe paNa A sabhAmAM temanuM Adarayukta sanmAna karyuM hatuM. Ama chatAM temaNe potAnA samAcArapatramAM A viSe koI mAhitI ApI nahotI. kIrti pratyenI kevI ni:spRhatA! AvAM vividha prazaMsanIya sAmAjika kAryo karavA chatAM temanA virodhIoe temane aneka prakAre raMjADyA hatA. temanA uga sudhArAvAdI vicArothI jUnI peDhI to temanAthI khUba ja chaMcheDAI gaI hatI. udAratA ane ni:spRhanAthI zAstrasammata sudhArAo mATe ja teoe prayatna karyA hatA. tethI temanA virodhIone pAchaLathI potAnAM duSkRtyo mATe glAni thaI hatI. aMtima divaso : 62 varSanI uMmare pahoMcatAM temane kaMpavAno roga lAgu paDyo hato. jo ke tenI cikitsA mATe muMbaI, dilhI, rohataka vagere aneka sthaLoe prayatno karavAmAM AvyA paNa temAM saphaLatA maLI nahIM. kaMpavAno roga, pahelAM mAtra hAthamAM Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharmabhUSaNa zrI zItalaprasAdajI 155 ja hato paNa dhIme dhIme zarIranA bIjA bhAgomAM paNa te prasarato gayo. AthI haravApharavAmAM vadhAre muzkelIno anubhava thavA lAgyo. sevAzuzraSAnI mukhya javAbadArI bAbu ajinaprasAda vakIle svIkArI hatI. teoe brahmacArIjIne lakhanaunA potAnA ajitAzramamAM lAvIne rAkhyA hatA. vadhatA jatA rogano prabhAvathI eka divasa tA. 6-12nA roja teo paDI gayA ane kamaranI nIcenA hADakAnuM (Hip Bone) phrekacara thaI gayuM. pachI to divase divase tabiyata bagaDatI ja gaI ane tA. 10-2-jaranA roja savAre 4-00 vAgye temaNe zAMtipUrvaka dehano tyAga karIne svargArohaNa karyuM. upasaMhAra : nAnI uMmaramAM ja brahmacaryavrata grahaNa karIne zrI zItalaprasAdajI samAjasevA ane dharmasevAmAM lAgI gayA hatA. bALakonA, yuvAnonA ane strIonA vikAsa mATe temaNe avirata prayatna karyo hato. jenA patro, jena kaLA, jaina sAhitya, jaina darzana ane jaina dharmanA zikSaNa mATe temaNe potAnuM jIvana samarpita karI dIdhuM hatuM. potAnA badhA svArthane choDIne cAra dAyakAthI paNa vadhAre samaya sudhI teoe bhekhadhArI ni:spRha ane adhyAtmaparAyaNa jIvana vitAvyuM. e jamAnAmAM AvA sAdhanA-nika ane sevAniSTha dharmAtmA maLavA kharekhara durlabha hatA, Ama chatAM bhAratIya samAjanI sAmAnya khAsiyatane anusarIne jaina samAje paNa potAnA A "vartamAnakALanA samaMtabhadrane' oLakhavAmAM DhIla karIne potAnuM ja hita khoyuM. A kAraNathI ja temanA jIvanakALa daramyAna dhImaMto-zrImaMto ane sevakoe maLIne eka sudaDha ane bRhad (sanAtana) jaina samAja racavAnI ane temAM temanuM mArgadarzana meLavavAnI sonerI naka pramAda, kusaMpa ane dIrdhadaSTinA abhAvane lIdhe khoI, jethI vIsamI sadInA svataMtra bhAratamAM jaina dharma ane jaina samAjanA sarvatomukhI vikAsane eka jabaradasta kSati pahoMcI che. A eka kaDavI, khedajanaka paNa satya hakIkata che. temanI zatAbdI nimitte elAcArya zrI vidyAnaMdajInA sAnnidhyamAM iMdoramAM eka saMmelana bolAvavAmAM AvyuM hatuM. AzA rAkhIe ke A saMmelana sagata zrIbraTTAcArIjInA vyaktitvane anurUpa kAMIka nakakara ane racanAtmaka kArya karIne temanA jaNathI samAjane kaIka aMze paNa mukta karaze.