Jain Dharm Prakash 1978 Pustak 094 Ank 06

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/534090/1

Page #1

मोक्षार्थिना पत्य ज्ञानवृद्धिः कार्या। -
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
HERBALE SUEDE OBSESSE
| RE
સંવત ૨૦૩૪ તા. ૭ મી મે ૧૯૭૮
: શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા : ભા વ ન ગ ર.

Page #2

લેખક
પાના નં.
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
વાર્ષિક લવાજમ : વર્ષ ૦૭ : પટેજ સહિત ૬-૫૦
– અનુમળિદ -- ક્રમ લેખ 1 સચ્ચિદાનંદ રાયની
હન રત્નેશ બાડમેર ૨ શ્રી જૈન રામાયણ
શ્રી ત્રિષષ્ટિશલાકા ચરિત્રમાંથી ૩ શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ
શરણાર્થી ૪ શ્રમણ ભગવાન મહાવીર વિજયધર્મસૂરીશ્વરજી ૫ સંતવાણી
રતીલાલ માણેકચંદ શાહ ૬ ભ. મ સ્વામીનું જન્મ કલ્યાણ ૫. પુર્ણાનંદવિજય ૭ કપુર સૌરભ
અમરચંદ માવજી શાહ ૮ જૈન સાહિત્યના સતિમ પ્રત્યે પ્રે. હીરાલાલ ર. કાપડીયા ૯ જૈન સતા અને જૈન સતીઓ રેવ. વકીલ ડાયાભાઈ મેતીચંદ ૧૦ અક્ષય તૃતિયા-વ. પારણા પ્રસંગ અમરચંદ માવજી શાહ
ચોરાણુ વર્ષથી નિયમિત પ્રગટ થતું જૈન સમાજનું જુનામાં જુનું
ધાર્મીક નિતિક માસિક
જૈન ધર્મ પ્રકાશ” જેમાં તત્વજ્ઞાન, ધર્મકથા, ભક્તિપ્રધાન રસ સામગ્રી રજુ કરવામાં આવે છે. આપ તેમાં આપના ધંધાના વધુ વિકાસ અર્થે જાહેર ખબર આપે—
અમારા જાહેર ખબરના દર નીચે મુજબ છે : ટાઈટલ પેજ (છેલુ) ચોથુ આખુ પાનુ એક વખતના રૂા. ૧૦૦-૦૦ ટાઈટલ પેજ નં ૨ અથવા નં. ૩ આખું પાનું રૂા. ૭૫-૦૦ અંદરનું આખું પાનું અંદરનું અધું પાનું
રૂા. ૩૦-૦૦ અંદરનું ૫ પાનું
રૂા. ૨૦-૦૦ તા ક. અમારે આગામી અંક તા. ૭-૬-૭૮ નાં રેજ પ્રસિદ્ધ થશે.
૫૦-૦૦
*

Page #3

છે
- કમર ન
પુત ૯૪મું અંક ૬
ૌત્ર
વીર સં. ૨૫૦૦ વિક્રમ સં. ૨૦૭૪
સચ્ચિદાનંદ પાયાની જગતમાં અરે માનવ કાં ભૂલે ભમે છે.
તમારા ઘર બાર ધન નથી. કાં લલચાવે તમે મનને એવી જગતમાં કઈ કઈ તું નથી બધાહી સ્વાનાં સગા છે.
જગમાં કે આપણે શત્રુ નથી, નથી કોઈ દે સ્ત બધુ જગત માં અરે માનવ કે ભૂલ ભમે છે.
આત્માનાં અનંત જ્ઞાનથી શુદ્ધ કરાવી અને કપાયથી વિજ્ય વિકારના હટાની અનંત આનંદ સચ્ચિદાનંદ
સુખ અનંત, દર્શન પાયની તે તમારા સાચા વરદાન છે. જગતમાં અરે માનવ કાં ભૂલે ભમે છે.
મેહન “રનેશ બાડમેર
હું

Page #4

શ્રી જૈન રામાયણુ
(ગયા મંકથી ચાલુ )
શ્રી ત્રિષષ્ટિશલાકા પુરૂષ ચરિત્રમાં
પુત્રીને માટે સ્વેચ્છાથી વર ગણુ કરાય છે, બીજાની ઇચ્છા પ્રમાણે ગ્રહણ કરાતા નથી; પણ મારે તે દૈવયેાગે ખીજાની ઇચ્છા પ્રમાણે વર ગ્રહણ કરવાનો વખત આવ્યેા છે, બીજાની ઈચ્છાથી પ્રતિજ્ઞા કરેલ આ ધનુષ્યનું મારેપણુ જો રામ કરી શકે નહિં અને ખીજે કરે તે જરૂર મારી પુત્રીને અનિષ્ટ વરની પ્રાપ્તિ થાય; માટે હવે શું કરવું ? ” વિદેહાના આવા વિલાપ સાંભળી જનકરાજા ખેલ્યા કે હે દેવી ! તેમ ભય પામે નહિ મે એ રામનું બળ જોયેલુ છે. આ ધનુષ્ય તેને માટે એક લતા જેવુ' છે, '
વિદેહાને એવી સમજાવી જનકે બીજે દિવસે પ્રભાતમાં માંચાઓથી મડિત અવા માંડપમાં તે બ ંને ધનુષ્યરત્નને પૂજા કરીને સ્થાપન કર્યાં સીતાના સ્વયંવરને માટે જળક રાજાએ ખેલાવેલા વિદ્યાધરાના અને મનુષ્યના રાજાએ આવી આવીને માંચા ઉપર બેઠા પછી જાનકી દિવ્ય અલંકારાને ધારણ કરીને સખીએથી પરવરી સતી જણે ભૂમિ પર ચાલતી દેવી, હાય તેમ તે મંડપમાં આવી. લેકનાં નેત્રને અમૃતની સરિતા જેવી તે જાનકી રામને મનમાં ધારી ધનુષ્યની પૂજા કરીને ત્યાં ઉભી રહી નારદના કહેવા પ્રમાણે જ સીતાના રૂપને જોઇને કુમાર ભામંડને કામદેવ પ્રહાર કરવા લાગ્યા. તે વખતે જનકના એક દ્વારપાલે ઊંચા હાથ કરી કહ્યું કે-'સવ' ખેચર અને પૃથ્વીચારી રાજાએ ! તમેને જનક રાજા સૂચવે છે કે જે આ છે ધનુષ્યમાંથી એક ધનુષ્યને ચઢાવે તે મારી પુત્રીને પરણે' આ પ્રમણે સાંભળી પરાક્રમી ખેચરો અને ભૂચર રજાએ ધનુષ્ય ચઢાવવા માટે ધનુષ્યની પાસે ક પછી એક આવવા લાગ્યા; પરંતુ ભયંકર સૌથી વીંટાયેલા અને તીવ્ર તેજવાળા તે બને ધનુષ્યને સ્પર્શી કરવાને પણ કાઇ સમથ' થઈ શકયાં નહિ, તે ચઢાવવાની તા વાત જ શી કરવી ! ધનુષ્યમાંથી નીકળતા તણખાની અનેક જવાળાએથી દગ્ધ થયેલા તે લક્તથી અધમુખ થઇને પાછા નિવૃત્ત થતા હતા. પછી જેના કાંચનમય કુંડલ ચલાયમાન ચઇ રહ્ય છે એવા શરથકુમાર રામ ગજેન્દ્રની લીલાએ ગમન કરતાં તે ધનુષ્યની પાસે આવ્યા. તે સમયે ચંદ્રગતિ વિગેરે રાજાએ એ ઉપહાસ્યથી અને જનકે શકાથી જોયેલા લક્ષ્ણુના જયેષ્ડ બધુ રામે નિ શકપણ જાને ઈંદ્ર સ્પા કરે તેમ જેની ઉપરથી સપ અને અગ્નિજવાળા શાંત થઈ ગયેલ છે એવા વાવત્ત ધનુષ્યના કરવડે સ્પર્શ કર્યો. પછી ધનુષ્યધ રીઆમાં શ્રેષ્ઠ એવા રામ લેઢાની પીઠ ઉપર રાખી બરૂની જેમ નમાવીને તે ધનુષ્યને પણુચ ઉપર ચઢાવ્યુ', અને તેને કાન સુધી સુધી ખેંચીને એવું આસ્કાલન કર્યું કે જેથી પોતાની પ્રીતિના પરહ જેવું તે ધનુષ્ય શબ્દથી ભૂમિ અને અ રીક્ષા ઉદરને પૂર્ણ કરતુ ગાજી ઉઠયુ તત્કાળ સીતાએ સ્વયંમેવ રામના કંઠમાં સ્વયંવરમાળા ાંખી અને રામે ધનુષ્ય ઉપરથી પશુને ઉતારી નાખી પછી લક્ષ્મણે પણ રામની આજ્ઞાથી તત્કાળ અણુવાર્ત્ત ધનુષ્ય ચઢાવ્યુ, તને લેાકેા વિસ્મયથી જોઈ રહ્ય તેનુ આલ્ફાલન કરતાં તેણે નાદથી દિશાના મુખને ધિર

Page #5

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[પ
કરી નાંખ્યા પછી પણુચને ઉતારીને તેને પાછું તેના સ્થાન પર મૂકી દીધું. તે વખતે ચકિત અને વિસ્મિત થયેલા વિદ્યાધરે એ દેવકન્યા જેવી અદ્ભુત પાતાની અઢાર કન્યાએ લક્ષ્મણને આપી. ચ’દ્રગતિ વિગેરે વિદ્યાધરે ના રાજાએ વિલખા મુખવાળા થઈ ને તપી ગયેલા ભામડલ રસહિત પાતપેાતાને સ્થાનકે ગયા
જનક રાજાએ મેકલેલ સ દેશાથી તત્કાળ દશરથ રાજા ત્યાં આવ્યા અને રામ તથા સીતાનો મેટા ઉત્સાહથી વિવાહ કર્યાં જનક રાજાના ભાઈ કનકે સુપ્રભા રાણીના ઉદરથી ઉત્પન્ન થયેલી ભદ્ર' નામની પુત્રી ભરતને આપી પછી દશરથ, પુત્ર અને વધુએની સાથે નગર્જના, જેમાં ઉત્સવ કરી રહ્યા એવી અધ્યા નગરીમાં આવ્યા.
એકદા દશરથ રાજાએ મેટી સમૃદ્ધિથી ચૈત્યમહત્સવ અને શાંતિસ્નાત્ર કરાવ્યાં પછી રાજાએ સ્નાત્રજળ તુઃ પુરના અધિકારી વૃદ્ધ પુરુષની સાથે પ્રથમ પોતાની પટ્ટરાણીને મોકલ્યું અને પછી દાસીએ દ્વારા શ્રીજી રાણીને સ્નાત્રજળ મેાકલાળ્યું. યૌવનવયને લીધે શીઘ્ર ચાલનારી દાસીએએ ઉતાવળે આવીને બીજી રાણીએને સ્નાત્રજળ પહેાંચાડયુ' એટલે તેમણે તત્કાળ તેને વંદન કર્યુ, પેલે અતઃપુરના અધિકારી વૃદ્ધપણાને લીધે શનિની જેમ મદ મદ ચાલતા હતા તેથી પટ્ટરાણીને સ્નાત્રજળ તરત મળ્યું નહીં એટલે તે વિચારવા લાગી કે—'રાજાએ બધી રાણીઓ ઉપર જિનેન્દ્રનુ સ્નાત્રજળ માકલીને પ્રસાદ કર્યો અને હું પટ્ટરાણી છતાં મને મેકલાવ્યુ' નહિ; માટે મારા જેવી મંદભાગ્યાને જીવીને શું કરવું છે? માનને ધ્વ ંસ થયા છતાં જીવવુ તે મરણુથી પણ વિશેષ દુઃખરૂપ છે' આ પ્રમાણે વિચારી મરવાને નિશ્ચય કરીને એ મનસ્વિનીએ 'દરના ખંડમાં વસ્ત્રવડે ફાંસે ખાવાને આરભ કર્યાં તેટલામાં રાજા દશરથ ત્યાં આવી ચડયા તેને તેવી સ્થિતિમાં જોઈ, તેના મરણે।”મુખપશુાથી ભય પામી રાજા તેને ઉ-સંગમાં બેસારીને પૂછ્યું કે-‘પ્રિયા ! શુ અપમ ન થવાથી તે આવું દુ સાહસ આર ન્યુ છે? વયે ગે મારાથી તે કાઇ તારું અપમાન નથી થયું? તે ગમદ્ સ્વરે ખેલી કે-તમે બધી રણીએને જિસ્નાત્રનું જળ મોકલાવ્યુ’ અને મારા માટે મૈકલાળ્યું નહિ' આ પ્રમાણે તે કહેતી હતી તેટલામાં પેલા વૃદ્ધ કચુકી ‘આ સ્નાત્રજાળ રાજાએ મેાકાળ્યું છે' એમ ખેલતા ત્યાં આવ્યા. રાજાએ તે પવિત્ર જળથી તરત જ પટ્ટરાણીના મસ્તક પર અભિસિ`ચન કર્યું. પછી તે કંચુકીને રાજાએ પૂછ્યું કે−‘તુ આટલા મેડો કેમ મળ્યા ? કચુકી બેલ્વે-'સ્વામી! સવ કાર્યોંમાં અસમય એવી મારી વૃદ્ધાવસ્થાને જ આમાં અપરાધ છે. આપ સ્વયંમૈવ મારી સામું જુએ.' રાજાએ તેની સામે જોયું તો તે મરવાને ઇચ્છતા હોય તેમ પગલે પગલે સ્ખલિત થતા હતા, મુખમાંથી લાળ પડતી હતી, દાંત પડી ગયા હતા. મુખ ઉપર વળીયા પડયા હતા, સર્વ અંગમાં શ્વેત રામ થઈ ગયા હતા ભ્રુગુટીના વળથી નેત્ર ઢંકાઇ ગયા, માંસ અને રુધિર સુકાઈ ગયા હતાં, અને સર્વ અંગ ધ્રૂજતા હતા આવા તે કંચુકીને જોઈ ને રાજાને વિચાર ચર્ચા

Page #6

શખેશ્વરા પાર્શ્વનાથ
લેખક : શરણાર્થી
એ તેા બધા ઠીક છે. પણ પેલા રામ કૃષ્ણુ અને અશિષ્ટનેમિ કયાં છે ? બધા વિધને પૂજયએ અશિષ્ટનેમિ એક જ છે તે હું પણ જાણું છું. ” જરારે કહ્યું. “આ શુકલ વણી ય ધા જેના રથને જોડેવા છે. અને જે ધ્વજાયા વૃષભનું ચિન્હ છે. યુદ્ધ ભયંકર એ રથાત્તમ યમાં અશિષ્ટનેમિ પેતે જષિરાજયા છે સમજા કે ને માટે જ યુદ્ધ કરવાને આવ્યા છે. સૈન્યની મધ્યમાં રહેતા ધૃત અન્ધવાળા અને ગજેન્દ્રના ચિન્હવાળા કૃષ્ણ પોતે જ છે. તેમજ તેની દક્ષિણ બાજુએ અશિષ્ટ વીય ખેડામાં અને તાલુની દવાવાળા રોહિણીના પુત્ર બળરામ છે” એવી રીતે હુંસકમ ત્રી એ ખીજ્ઞ પણ ઘણા યાદવ મહારથી પુરૂષની એળખાણ જરાસ'ધને કરાવી. હુ'સમંત્રીના વચન સાંભળીને ક્રોધથી ધનુષ્યનું મા ફાલન કરતા અતિરથી વીર મગધપતિએ પોતાના રથ રામકૃષ્ણની સાથે ચલાળ્યેા. ને જરાસ ઘનેા યુવરાજ પુત્ર યવન ાધ કરીને વસુદેવના પુત્ર અકુર વગેરેને મારવાને દે।ડી આવ્યા સિહાની સાથે અષ્ટાપદની જેમ તે મહાભાડુ યવને તેમની સાથે સહાર કાઢી એવુ ભયંકર યુદ્ધ કર્યું. પણ રામના અનુજમા છે સારણે અમૃત ખળથી તેને રૂધી લીધુ` પછી જાણે મલગિરિ હોય તેમ સલય નામના હાથી વડે યવને યાડા નહિ સારણના રથ ભાગી નાખ્યું. તે વખત સારણે કાધથી અધર કરાવી વૃક્ષમાં ફાળની જેમ ખણુથી યવની મરતક છેદી નાખ્યા..
તેના હાથ સામે ધસી આવ્યે તેના પણ દાંત અને સુ છેદી નાખ્યા જેથી વર્ષારૂતુમાં મયુરની જેમ કૃષ્ણનું સૈન્ય નાચવા લાગ્યું.
પેાતાના પુત્રના વધ થયેàા જેને ક્રોધથી અધર કપાવતે મહા ભૂજ જરા મધ એકાએક તેજ ગવામાં ધસી આવ્યા. અને મૃગલાને જેમ કેનેરી હણે તેમ યાદવેને એક પછી એક કુટવા માંડયા. સૈન્યના અગ્રભાગે રહેલા આન, શત્રુદન. નદન, વ દેવાન દર મારૂદત્ત, પીડ, હરિષષ્ણુ, અને બળરામના દેશ પુત્રને યજ્ઞમાં બકરાની જેમ મારી નાખ્યા. તે સમયે ધૃતાંત યમરાજ સમા મગધશ્વરના મારને સહન નહી ટુરનરી કૃષ્ણની હાંસી કરી “ અરે કૃષ્ણ ? આ કાંઈ ગેકુળ નથી આ તા યુદ્ધનુ મેદાન છે’
સ્મરે સજન તુ હમણાં ચાલ્યાની પછી આજે હાલમાં હું કશ્મિ સાથે યુદ્ધ કરૂ છું, જેથી તારી માતા કે મારી માસી તારા મરણના શેક કરે નહિ ‘કૃષ્ણુના આચય છુંદી વચને સાંભળીને શિશુપાલને ખૂમ કેધ ચડયા.
તરતજ શિશુ પાવે ધનુષ્યનું અસ્ફાલન કરીને કૃષ્ણ ઉપર નીક્ષ ખાણ છે।ડવા માંડયા. જેથી મહાપર!ણી વીર કૃષ્ણે લીલા યાત્રમાં શિશુપાલનાં ધનુષ્ય કવય અને રથ છેદી નાંખ્યા. ધથી ધરણીને પુનઃવા શિશુપાલ અગ્નિની પેઠે એ ખેચીને કૃષ્ણને મારવાને તેની સામે દોડયા તેથી જેમ તેમ અળડતા એ શિશુપાલના ખચ્, મુહુટ અને મસ્તક દુરિએ રમતમાં કેંદ્રી નાંખ્યા
[ક્રમશઃ

Page #7

શ્રમણ ભગવાન મહાવીર
લેખક :- વિજય ધર્મસૂરીશ્વરજી દેવાન દાની કુક્ષિમાંથી નિરાબાધ રીતે ગર્ભને લઈને બાજુમાં ક્ષત્રિયકુંડ નગરમાં સિદ્ધાર્થ ક્ષત્રિયની ત્રિશલા ક્ષત્રિયાણીની કુક્ષિ માં એ ગર્ભને સ્થાપન કરે છે, અને ત્રિશલાની કુક્ષિામાં ૮૨ દિવસને પુત્રીરૂપ જે ગર્ભ છે તેને દેવાનંદાની કુક્ષિમાં સ્થાપન કરે છે. આ ગર્ભપરાવર્તનના પ્રસંગ વર્તમાન પ્રજા માટે આશ્ચર્ય ઉત્પન્ન કરાવે તેવો છે. કઈ કઈ વાર આવા પ્રસંગ માટે બુદ્ધિજીવી વર્ગને અશ્રદ્ધા પણ છે. પરંતુ ત્રિશલા અને દેવાનંદાને જન્માક્તરને ઋણાનું બંધ તેમજ ભગવંત મહાવીર પ્રભુના આત્માનું તેવું કર્મ વિશેષ હેવાના કારણે દિવ્યશક્તિ દ્વારે આવા પ્રસંગે કદાચિત્ બને તે તેમાં કાંઈ આશ્ચર્ય કે અશ્રદ્ધા જેવું હોતું નથી. વલી જેનેના સુપ્રસિદ્ધ શ્રુતકેવલી શ્રી ભદ્રબાહે સ્વામી પ્રણીત કલ્પસૂત્ર જેવા મહાન અને શ્રદ્ધય ગ્રંથમાં આ પ્રસંગ સવિસ્તરપણે વર્ણવેલ છે તે કેમ અશ્રય હેઈ શકે !
માતા ત્રિશલા અને ભગવાન મહાવીરને જન્મ માતા દેવાનાની કુક્ષિમાંથી ભગવાન ત્રિશલા માતાની કુક્ષિમાં પધાર્યા, બાકી ગર્ભકાળ ત્યાં પૂર્ણ થયો. દેવાનંદ તેમજ ત્રિશલાની કુક્ષિમાં ભગવાન ગર્ભરૂપે જ્યારે પધાર્યા ત્યારે અને માતાઓને ગજ, વૃષભ વગેરે ચૌદ મહ આવ્યાં હતાં. તીર્થકર અથવા ચક્રવર્તાની માતાને જ આવા ઉત્તમ સ્વને આવે છે એ સ્વપનશાસ્ત્રની મર્યાદા છે ગર્ભમાં ત્રણ જગતના નાથ અને વિશ્વના ઉદ્ધારક તીર્થંકર પ્રભુને આત્મા અવતરેલો હોવાથી સિદ્ધાર્થ ક્ષત્રિયને ત્યાં ધન, ધાન્ય, ઋદ્ધિ, સિદ્ધિ, સંપત્તિ અને સત્કાર સમાનની દિન-પ્રતિદિન વૃદ્ધિ થાય છે. માતા પિતાના મને મંદિરમાં અનેક ઉત્તમ મરથની પરંપરા ચાલે છે. બરાબર ચૌત્ર સુદિ દશીની મધ્યરાત્રિએ માતા ત્રિશલા ભગવાન મહાવીર પ્રભુરૂપે પુત્રને જન્મ આપે છે. જે અવસરે પ્રભુને જન્મ થાય છે તે અવસરે બીજી માતાઓની માફક ત્રિશાલા માતાને જરા પણ પ્રસૂતિની વેદના થતી નથી. તેમજ જન્મ લેનાર ભગવંતને પણ જરાય શારીરિક પીડા થતી નથી. અન્ય સામાન્ય જીના જન્મ કરતાં અવતારી મહાપુરૂના જમની એ વિશેષતા હોવી જોઈએ ભગવાનને જ્યારે જન્મ થાય છે ત્યારે સાતે ય ગ્રહે પિતાના કેન્દ્ર સ્થાનમાં હોય છે. સમગ્ર વિશ્વમાં એ ક્ષણે કેઈ અવર્ણનીય શાંતિનું વાતાવરણ વિદ્યમાન હોય છે અને દશેય દિશામાં બલકે સમગ્ર વિશ્વમાં ક્ષણભર અજવાળાં પથાય છે. પરમાત્માને જન્મ વિશ્વની શાંતિ માટે અને અનંતકાળના અજ્ઞાન અંધકારના નિવારણ માટે હેવાથી એમના જન્મ પ્રસંગે આ પરિસ્થિતિનું સર્જન થાય એ વાસ્તવિક છે.
[ક્રમશ:]

Page #8

સંત–વાણી
લેખક : રતિલાન્ન માણેકચંદ શાહ જિન પર નિજપ એકતા ભેદ ભાવ નહીં કાંઈ,
લક્ષ થવાને તેને કહ્યાં શાસ્ત્ર સુખદાઈ” શાસ્ત્રોમાં એમ કહેવામાં આવ્યું છે કે, “જિન પર જેવું નિજ પદ છે” જેવા ભગવાન સર્વદેવ તેજ આ આત્માને સ્વભાવ છે આવા સ્વભાવને ઓળખ્યા વગર મહ ટળે નહિ ને મેક્ષ આવિષ્કાર પામે નહિ
ચેતન કે હૈ ઉગ રૂપ, વિન મૂરતિ ચિન્મરતિ અનુપ” સમયસારમાં કુંદકુંદ સ્વામીએ કહ્યું છે કે હું એક શુદ્ધ સદા-અરૂપી, જ્ઞાન-દર્શન મય ખરે; સર્વજ્ઞાન વિષે સદા ઉપગ લક્ષણ જીવ છે ” સમયસાર નાટકમાં પંડિત બનારસીદાસજી કહે છે કે ચેતન રૂપ અનુપ અમૂરત સિધ્ધ સમાન સદા પદમેરે.” આત્મસિદ્ધિમાં શ્રીમદ્ રાજ ચંદ્રજી કહે છે કેશુદ્ધ-બુદ્ધ-ચૈતન્યધન વયે જતિ સુખધામ” આમ સર્વજ્ઞ ભગવાને જોયેલું જીવનનું યથાર્થ સ્વરૂપ સંતે એ જાતે અનુભવીને શાસ્ત્રોમાં બતાવ્યું છે, તે પ્રમાણે બરાબર ઓળખવું જોઈએ. .
નવતમાં ચેતન રૂપ જીવ, ચેતના વગર નાં પુદ્ગલ વગેરે પાંચ દ્રવ્યો અજી. મિથ્યાત્વ અને રાગ-દ્વેષના ભાવે-જેના વડે કર્મો આવે ને બધાય તે આસ્રવ તથા બંધ સમ્યગ્દર્શન પૂર્વક શુદ્ધ આત્માનું ભાન અને તેમાં લીનતા વડે યુદ્ધતા થતાં નવાં કર્મો અટકે ને જુના વિલીન થ ય તે સંવર-નિજેરા, અને સંપૂર્ણ સુખ રૂ૫, તથા કર્મના સર્વથા અભાવરૂ૫ મોક્ષ છે. આ પ્રમાણે તને એ ળવી ત્યારે મિથ્યાત્વ ટળે છે. જીવ પિતે કે તે જાણ્યા સિવાય પિતામાં કરશે કેવી રીતે? અને અજી જાણ્યા વગર તેનાથી જુદું પડશે કેવી રીતે ? દુઃખનું કારણ શું છે તેને જાણ્યા સિવાય તે તરફ પ્રયત્ન કરશે કેવી રીતે? (તેને છેડો કેવી રીતે ? ) અને મેક્ષ પૂર્ણ સુખ રૂપ છે તેને જાણ્યા વગર તે તરફને પુરૂષાર્થ કઈ રીતે આચરશે?
આ રીતે સુખ અને તેને ઉપાય તથા દુ ખ અને તેના કારણે તેનું જ્ઞાન કરવા માટે આ તો જાણવા આવશ્યક છે જે અજીવને જીત માની લેવામાં આવે છે, ત્યાંથી ઉપગને પાછો કેમ વળે? શુભ અશુભ બને આશ્રવ હોવા છતાં તેને એ વર માની લતે તેને છેડે કયાંથી ? દેહની ક્રિયા પિતાની માને, તેનાથી અજીવથી) ભિન્નતા કઈ રીતે અનુભવે ? સમ્યગ્દર્શન પૂર્વકની શુદ્ધતા તે ખરે સંવર છે આત્માના જ્ઞાન વગર શુભ ભાવ કરી ને સ્વર્ગે ગયે, ત્યારે પણ અગૃહીત મિથ્યાત્વ ભેગુ લઈને ગયે એટલે ત્યાં પણ દુઃખી જ થયે. આત્માના ભાનવગર કયાંય સુખને સ્વાદ આવે નહિ. ચેતનનું રૂપ તે ઉપગ એટલે જાણવું દેખવુ તે છે. શરીર તે અજીવ -જડરૂપી છે તે કાંઈ જાણતું નથી.

Page #9

*
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાર
જગતમાં બિન બિન અનંતા જીવે છે, જીવ કરતાં અનંતગુણા પુદગલો છે. અસંખ્ય કાળણું દ્રવ્ય છે, ધર્માસ્તિ, અધર્માતિ અને આકાશ એ પ્રત્યેક દ્રવ્ય છે. આ છ પ્રકારનાં દ્રવ્યમાં જીવે સિવાયનાં પાંચે અજીવ છે; ને પુદગલ સિવાયનાં પાંચે અમૂર્ત છે. જગતમાં આ છ એ પ્રકારનાં દ્રવ્ય સર્વદેવે સ્વતંત્ર જોયા છે. તેને સ્વતંત્ર ન માનતાં પરાધીન માનવા તે. તત્ત્વ શ્રદ્ધામાં વિપરીતતા છે. છ દ્રવ્ય રૂપ જે વિશ્વ તેનો કે ઈ કર્તા-હતાં કે ધર્તા નથી (ધર્તા- ધારણ કરનાર).
સભ્યશન વગર સમજ્ઞાન કે સમ્યક ચારિત્ર હેત નથી, સમગ્દર્શન વગરની શુભ કિયાએ કાંઈ કામિયાબ નીવડતી નથી પિતે પિતાને ન જાણે દેખે એને ધમ કે? સમ્યકત્વરૂપી ધર્મની ચક્ષુએ તેની ખુલ્લી જ નથી. જીવ અને અજીવ એ બે મૂળ તત્વે છે, ને બાકીનાં તત્તે તે તેની અશુધ્ય કે શુધ્ય પર્યાય છે.
હું કોઈ છું ને મારું સાચું સ્વરૂપ શું છે? તેને જીવે સારો વિચાર પણ કદી કર્યો નથી. ચારગતિનાં ભયંકર દુઃખોથી જેને છટવું છે, તેને વિચાર કરીને ઉપયોગ સ્વરૂપ આત્મા હું છું એમ નિશ્ચય કરે જોઈએ. શાસ્ત્રકારોએ કરૂ કરીને તે સ્વરૂપ સમજાવ્યું છે.
આત્મા એ ચિંતા મણિ રૌતન્ય રત્ન છે કે, જેને લક્ષમાં લઈને ચિંતવતાં સમ્યગ્દર્શન વગેરે રત્નની પ્રાપ્તિ થાય છે વિશ્વ એવા ગૌતન્ય રત્નને પામો. સિધ્ધ ભગવતેને પરમ ઉત્કૃષ્ટ સુખ છે, તે સુખ શેનું? કે પિતાના આત્મ સ્વભાવનું.
બહિરાતમ તજી અંતર આત્મા રૂપ થઈ ધિર ભાવ સુજ્ઞાન,
પરમાતમનું હો આતમ ભ વવું GALVENAANGARAWER
હું મૃત્યુ કે માનવ જીવનમાં મૃત્યુને પ્રસંગ સૌથી ગંભીર અને શોક જનક પ્રસંગ છે. કારણ કે આપ્ત જનો અને મિત્રો સાથે ને મરનારને સંબંધ પુરો થાય છે અને તેને પછી સદેહે જોઈ શકાતું નથી. દેડથી જુદો પડેલે આત્મા પિતાના કર્મ અનુસાર બીજે ધારણ કરે છે, અને માનવ જીવનમાં આત્મા એ જે શુભા અશુભ કર્મો બાંધેલા છે તે મુજબ તેના સંસ્કાર બીજા ભમાં ઉદયમાં આવે છે. અને સારા સંસ્કાર પામેલે આત્મા ઉત્તરો ઉતર દરેક ભવમાં પ્રગતિ કરે છે. અને અંતે મોક્ષ સુખને પામે છે.
બળવંત

Page #10

ભ. મ. સ્વામીનું જન્મ કલ્યાણુ અને તેમના સિદ્ધાન્તા
લેખક : પં. પૂર્ણાનન્દવિજય (કુમારશ્રમણુ)
(૧) જ્ઞાનની ચરમ સીમા તે કેવળજ્ઞાન.
(૨) જેમાં સંસારના સંપૂર્ણ દ્રવ્યે અસલી રૂપે જાય તે કેવળજ્ઞાન. (૩) જેમાં જન્મ અને મરણના મૂળ કારણે નાશ પામે તે કેવળજ્ઞાન. (૪) ઈશ્વરીયાતત્વનું મૌલિક કારણ તે કેવળજ્ઞાન
(૫) આત્માની અનંત શક્તિએને ઉદ્ઘાટન તે કેવળજ્ઞાન,
આ પ્રમાણે કેવળજ્ઞાની ખનેલા માટે જ દેવાધિદેવ, તીથ કર, સર્વજ્ઞસદેશી પરમાત્મા શ્રી મહાવીર સ્વામી માનવમાત્રા ઉદ્ધાર માટે અહિંસા-અનેકાંત અને સયમના ઉપદેશ કરે છે, તે આ પ્રમાણે
-:
જ્યાં જ્યાં ચેતના જ્ઞાનશક્તિ દેખાય છે તે જીવ છે. પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ અને વાયુની ચેતના અપ્રત્યક્ષ રૂપે પણ આપણે સૌને માદ મનુભગમ્ય છે. જયારે વનસ્પતિ કીઢી, મકેાડી, માકણ, જુ, સર્પ, ઉદર ચકલી વાઘ, વરૂ, હરણ, બકરા, ઘેટા, ગાય, પાડા, અને કુકડા આદિમાં ચેતના સ્પષ્ટ દેખાય છે, અને માનવ સમાજને માટે તે સર્વથા નિરપરાધી છે, આવા બિન-ગુનેગાર જીવને મારવા, મીર્ઝાએ પાસે મરાવવા અને મારનારને સહાયક થવું-તે હિં'સા છે, કેમકે- જીવમાત્ર જીવાની ઇચ્છાવાલે! હાય છે. મરવાતુ' કેઇને પસન્દ નથી ાટેજ ભગવાને કહ્યું કે જીવવધ પાપ છે. અને જીવદયા ઉત્તમ ધર્મી છે. ઉપર્યુક્ત જીવાને વધુ જે દેશમાં થતા હોય છે. તેની એખાદી અને આઝાદી ટકતી નથી ફળ સ્વરૂપે માનવની સાથે આઝદી પણ મરવારી પડે છે.
ઘણી શતાબ્દીએ પછી અને બધી રીતે લુંટાઈ ગયા છી પરાધીનતાની એડીમાંથી સ્વાધીનતાને પ્રાપ્ત થયેલા ભારતદેશની આઝાદી અને આબાદીને ભયંકરમાં ભયંકર ફટકા જીવહિંસાના પાપથી લાગ્યું છે. અમર્યાદિત હુંડીયામણના પાપે ભારત દેશે સથા નિરપરાધી નિરૂપદ્રવી મૂક પ્રાણીએ. ૫ મીએ, જળચર જીવાના ઘાત કરવામાં કયાંય પણ કચ્ચાસ રાખી નથી જીવઘાતથી ઉત્પન્ન થયેલુ લેડી, ચામડું, દાંત નખ, પગ અને ર।મ આદિને નિકાય કરીને મેળવેલું દ્રવ્ય ભારતના નાયકાને એકમતે અને સ'પીલા રહેવા દીધ' નથી. પરિણામે પરદેશમાંથી આવેલું અઢળક ધન દેશના નાયક - અધિનાયકે અને સત્તાધારીઓની તીજોરીયાને મજબુત કરાવવામાં કામે લાગ્યુ, અને દેશ ગરીબના ગરીબ રહ્યો. ભગવાન મહાવીર સ્વામીએ કહ્યુ કે જીવહિંસાથી પ્રાપ્ત થયેલું દ્રવ્ય પાપ છે. મહાપાપ છે.
[ક્રમશઃ]

Page #11

કપુર સૌરભ ( હપ્ત ૪ જે ચાલુ)
પ્રસરાવનાર – અમરચંદ માવજી શાહ
૪૩ જ્ઞાન આત્માને મુખ્ય ગુણ છે, તે આત્મ સ્વરૂપ છે. તેના દ્રઢ અભ્યાસથી તે ખરા રૂપમાં પ્રકારો છે; તેથી મેહ અજ્ઞાન નાશ પામે છે અને દુઃખ ભૂતિ રચી જઈ ખરું સુખ પ્રગટે છે.
૪૪ ભાગ્યથી અધિક કઈ કાંઈ પામી શકતું નથી, ગમે તેવા દાતારને યોગ મળે, અને દાત લેનારને ગમે તેટલી ગર જ હોય તે વિચક્ષણ હે ય છતાં ભાગ્યથી અધિક મળી શકતું નથી. જુઓ રાત દિવસ વરસાદ વરે પણ ખાખરાને ત્રણ પાંદડા જ કહેવા પામે છે.
૪પ દેહ, દ્રવ્ય તથા કુટુંબ વિષે સહુ સંસારી જીને રતિ-પ્રીતી હોય છે, પરંતુ મા ભિલાષી જનેને તે જિનેશ્વર પ્રભુ જિનમત તથા શ્રી સંઘ ઉપર જ સાચા પ્રેમ રાગ હોય છે પ્રમાદ વેગે સ્વચ્છદ પણે ઇન્દ્રિયના વિશ્વમાં સેવવાથી જ જીવ સંસારમાં
૪૨ સમ્યગ જ્ઞાનયોગે સારા વ્રત નિયમ અંગીકાર કરશે પાળવા. નવકાર મહામંત્રની બને તેટલી આરાધના કરવી ન્યાય નિતીના માર્ગે રૂચિ પ્રીતિ ધરાવી એક નિષ્ઠાઆકરા પ્રમાણિકના જાળવવી. એ ગુણોથી વિમુષિત જીવન સુખે સદ્ગતિ થવા પામે છે. એમ સમજી એ દિશામાં બને તેટલે પ્રયત્ન કરે.
૪૭ સંપૂર્ણ રાગ દેશના ક્ષય વિના સંપૂર્ણ આત્મજ્ઞાન પ્રગટે નહીં એ નિશ્રય શ્રી જિનેશ્વરે કહ્યો છે તે ખરે વેદાન્તાદ કરતાં બળવાન પ્રમાણુ ભૂત છે.
૪૮ વિચારવાનને દેહ છુટવા સંબધી હર્ષ કે ખેદ ક ઘટે નહીં, આત્મ પરિણામ વિઘટે રાગ દેથી ભવિનતા પામે તે જ હાનિ અને તેજ ભાવચરણ છે. એવભાવ સન્મુખ તથા તેથી દ્રઢ ઇચ્છા પણ હર્ષ–ખે ને હાલે છે.
૪ આ સ સારરૂપ કાસગૃહમાં થતા અનેક પ્રકારના કર્મ બંધનથી જેનું મન ઉદ્વિગ્ન બન્યું છે, વિરકન વૈરાગ્ય વાસિત થયું છે, અર્થાત આ સંસાર બંધનથી હું શી રીતે છુટીશ? એવી આમ વિચારણા અહો નિશ કરતા રહે છે, તે નિકટ ભવી જીવ જાણે.
૫૦ તત્વજ્ઞાનને અભ્યાસ કરે, મમત્વને ત્યાગ કરે અને પરિગ્રહને પાયનું મુળ સમજી તેના પર રાગ ઘટાડવે. તેમાં સાક્ષી ભાવે રહેવું. પરમાત્મ ભાવ પમાપ એવે અભેટ સ્વરૂપનું ચિંતન કરવું અને તેમાં સ્થિર થવા દ્રઢ પ્રયત્ન કરે. [કાશ.]

Page #12

જૈન સાહિત્યના સર્વત્તિમ ગ્રન્થા
લેખક : મા, હીરાલાલ ૨. કાપડિયા કાળીદાસ કૃત અભિજ્ઞાન શાકુન્તલના ચતુ શરૂ થતું સ'પૃષુ' પદ્ય મારા નિમ્નલિખિત
આજે કેટલાક સમયથી હું કવિવર અક ગત ૧૮ મું અને ‘સુત્રવત્વ મુહમ્' થી લેખમાં રજુ કરવા ઈચ્છતા હતા.
“ સાસરે જતી પુત્રીને શિખામણુ ”
આ લેખ તા એ પઘને પુરુ આપ્યા વિના મ‘અર્પણા’ના તંત્રીજી ઉપર મોકલાવી દીધા હતા ત્યાર બાદ હમણાં શ્રી અમૃતલાલ કાળીદાસ દોશીને મેં એ વાત કરી ત્યારે એમણે મને અભિજ્ઞાન શાકુન્તલનુ એચ. આર. કાલે એ સપાદિત કરેલું અને સને ૧૯૩૪માં સાતમી આવૃત્તિ તરીકે પ્રસિદ્ધ કરાવેલુ પુસ્તક મોકલી આપ્યું. એ જોતાં મારી નજર એમાં પ્રકાશિત કરાયેલા પ્રથમ આવૃત્તિમાંના ઉદ્ધરણુ ઉપર પડી. એમાં આ નાટકના સર જોન લ્યુ એકે (Lubbok, હવે લેક એવે ખરી એ કૃત) નિમ્નલિખિત પુસ્તકનો ઉલ્લેખ કર્યાનું કહ્યુ છે :~~~
“ Hunrded_Best Bo1lcs of the World ''
આ પુસ્તક અધાપિ મારા જોવામાં આવ્યુ નથી છતાં મને એમ લાગે છે કે એમાં કંઈ પણુ જૈન ગ્રન્થની નેધ પ્રાયઃ નહિ હશે એ ગમે તે હે। પર ંતુ એ ઉપરથી મને ઉપર્યુકત કેમ લખવાની પ્રેરણા મળી છે અને એને લઇને જેવા તેવા પણ આ લેખ લખવા હુ' પ્રવૃત્ત થયે। છું
૧ આ લેખ ‘અપ’’ ( ૧. ૧, અં-૫) માં છપાયા
જૈન સાહિત્યમાં મારા અભ્યાસના-અવલેાકનના શ્રી ગણેશાય ના સને ૧૯૨૬ના અરસામાં મ'ડાયા અને આજ દિન સુધી એ દિશામાં મારા પ્રયાસ ચાલુ છે. એ ઉપથી મને આ સાહિત્યની વિશાળતા, વિવિધતા અને વહેણ્યતાને કઈક ખ્યાલ આવ્યો છે. એ એક મહાસાગરના એક બિન્દુ એટલે પશુ નથી છતાં જૈન સાહ્રિત્યના સર્વોત્તમ ગ્રન્થા વિષે વિશેષ જાણવામાં મળે એ ઈરાદે મે આ લેખ લખવા ઉચિત માન્ય છે,
જૈન સાહિત્ય પૂરેપૂરૂં સચવાઇ રહ્યું નથી અને જે મે મેજુદ છે તે બધુ પ્રકાશિત તે શું પણ એની પૂરેપૂરી સૂચી પણ અદ્યાપિ પ્રસિદ થઈ નથી. આથી મારા અલ્પ સ્વલ્પ અધ્યયન દ્વારા મને જે ભાસ થયા છે તે હું અત્ર લિપિત્રક કરું છું. મેં બહુજ ચેડા ગ્રન્થાનો વિશિષ્ટ અભ્યાસ કર્યો છે. બાકી પ્રસગેાપાત્ત મારા જોવા જાણવામાં અને વિચારવામાં તા ઘણા ગ્રન્થેા આવ્યા છે. એનુ સૂચન મે મારા જૈન સાહિત્યને અ ંગેનાં મારાં નીચે મુજબનાં પુસ્તકે માં સમય અને સાધન અનુસાર કયુ છે

Page #13

i
'
૨
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રાશ
A History of the Cononical Literature of the Jainas. આગમનું દિગ્દર્શન.
3
પાઇપ ( પ્રાકૃત) ભાષા
અને સાહિત્ય.
૪ સૌજ સ ંસ્કૃત સાહિત્યનો ઈતિહાસ (ભા ૧-૩)
५ जैन साहित्य का बृहद् इतिहास भा ५ ओगमिक.
આ મારા મુળ ગુજરાતી વખાણને હિંન્દી અનુવાદ છે.
Deririptine Caralogue of the government Collechtins of Manwserihts (Nots XVII-XIX)
[ ૧૩
જૈન સાહિત્યમાં આગમ અગ્ર સ્થાન ભેગવે છે. એમાં વિશેષ પ્રાચીનતાની દૃષ્ટિએ આચાર્ (પ્રથમ શ્રુતષ્કન્ધ), સૂયગડ અને ઉત્તરજઝયણુ ગણાવાય છે. જૈન આચાર અને પણ શ્રમણ-શ્રમણી માટેના આચારને તેમજ હુયાગહી (અર્ધમાગધી)ના એક પ્રાચીન તમ નમૂના તરીકે એના પ્રથમ શ્રુતસ્કન્ધ સલેત્તિય છે એવા અન્ય આગળ પરંતુ એના પછી રચાયેલ દસળેયાતિય છે, શ્રાવકે અને શ્રાવિકાની ચર્ચાના છેડાધ કરાવનાર તરીકે ઉવાસદસા મહત્ત્વને આગળ છે. એનાજ આધારે વન્દિતુસુત્ત જેવામાં અતિચારનું નિરપણ છે.
એક પ્રધાન ગ્રન્થેમાં ડ્રાણુ અને સમવાય શ્રેષ્ઠ છે અને આ ખાયતમાં ભાગ્યે કાઈ . નોંધપાત્ર ઉમેરો થયાનું જણાય છે.
કથાત્મક સાહિત્યનું' મંડાણ ઉપલબ્ધ ગ્રન્થેામાં નાયાધમ્મકRsાથી થયુ છે.
પ્રાયશ્ચિત્તો અને અપવાદો માટે નિસીહ. કાય અને વનહારન જેવા છેદ સૂત્રને ઉલ્લેખ હું કહુ છુ
૧ આ વીસેક ભાગમાં પ્રકાશિત થનાર છે તેમાં નવ ભાગ ૧૯૩૫ થી ૧૯૬૫ ના ગાળામાં પ્રસિદ્ધ થયા છે અને દસમા ભાગ પ્રકાશિત થવાની તૈયારીમાં છે. ADIDASANAN
ખાસ નોંધ
(૧) અષ્ટાંગનીમીના (૨) અને વર્ષ પ્રમેધ હાલ આ બે પુસ્તકા અપ્રાપ્ય હોયને આ માટે ઘણા જ પત્રા આવે છે. આ બે પુસ્તકે। જયારે પ્રસિદ્ધ થશે ત્યારે અમે અમારા માસીકમાં જાહેરાત આપી જાગુ કરીશુ તે નોંધ લેશે.
૩૭ ૩૭
શ્રી જૈન ધમ પ્ર. સભા
GE
EVISE TO

Page #14

જૈન સતા અને જૈન સતી
લેખક-સ્વ. વકીલ ડાયાભાઇ માતીચંદ
જૈન સતા અને જૈન સતીએના જૈનેામાં ઘણા સતા એટલે સત્પુરૂષો અને ઘણી સતીએ એટલે સસ્ત્રીઓ થઈ ગયા છે સતા એટલે સપુરૂષો અને સતીએ એટલે સસ્ત્રીએ એવા સાધારણુ અર્થ થાય છે, જૈન તેમજ જૈનેતર ધર્મીમાં સતાએ કરતા સતીએને બહુ મહત્વ આપવામાં આવ્યુ છે. તેનું માસ કારણ મારા જેવાને તે ખંડુ સમજમાં ઉતરતુ નથી બ્રહ્મચર્ય' અથવા મૈથુન ત્યાગ દરેક પુરૂષ માટે અને સ્ત્રી માટે પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યા છે અને એક પત્નીવ્રત પણ માટે જરૂરી છે તેના પાલન વગર આ સસાર સુખી અને આ ખાદ ખની શકતા નથી. એ વ્રત પાલન વગર આ સંસારમાં દરેક નાના મેટ ગ્રહેામાં કજીઆ કંકાસ અને વિખવાદે જોવામાં આવે છે અને આ કલિયુગમાં અને આ ચાલતા જમાનામાં એવા વિખવાદો વિશેષ પ્રમાણમાં જોવામાં આવે છે અને તેમે લીધી છુટાદેડા ફારગતીએ અને ખાતરાવ વિશેષ પ્રમાણમાં થવા લાગ્યા છે. અસલના જમાનામાં એવી છૂટાછાટ ઊંચા જ્ઞાતિઓ તરફથી માપવમાં આવતી નહાતી તેથી સુખેદુખે પરિણિત યુગલ પોતાની જીંદગી ચેનકેન પ્રકારેણ પૂરી કરતા હતા, આપધાત અથવા છુટાછેડાના કચિતજ દાખલા બનતા તેમાં હિંદુ ધમ'માં અને હિંદુ કાયદાઓ ક્રગતી અને છુટાછેડાના કાયદાએ અમલમાં આવ્યા ત્યારથી તે એ કાયદાએના લાભ હાલ તેને ચાલતે લેવામાં આવે છે. લગ્નના હુકે ભાગવવાનું હુકમનામું તા પણ તેની કાયદા પ્રમાણે ખજાવણી થઈ શકતી નથી અને અબરજસ્તીથી સ્ત્રીને પકડીને બેલીફ)સાસરમાં સોંપી શકતા નથી આવા કાયદાઓનો ગેર લાભ લઇને પરિણિત યુગલ એક બીજાથી જુદા પડી શકે છે અને ખીજું લગ્ન કરી શકે છે. એ વિષય અમે બધ કરી આણે મુળ વિષય ઉપર આવી એ જૈન શાસનમાં રહેસર બહુભવી સુમીય સતા સતીએની બીજી સમીપે। અને ખાસ કરીને ઉચ્ચ રત્ન વિ. ની અનાવેલી છંદે વિ. સેલ સતીએની સઝાય વ માં (મુખ્ય) જૈન સતા અને સીએના નામા આવે છે અને તેા ગુણગાના તથા સ્તુતિએ વિકરે છે. જૈનેતરે માં પણ અનેક સતીએ (સતા કરતાં વિશેષ થઈ ગયાના દાખલાએ મેજીક છે અને તેના ઉપર અનેક કથા અને આખ્યાના વિ. રચાપેલા આપણને જોવામાં આવે છે.
જૈને અને જૈતેવર સતીઓમાં થયેલાં થેાડા ઘણા ફેરફારો જોવામાં આવે છે. જૈન આચા વિ. એ જૈનેતર સતીઓના પણ યશે ગાન અને ગુણગાન ગાયા છે. પરંતુ દીલગીરી સાથે લખવું પડે છે. જૈનએ જૈન સતીઓના ગુણગાન વિ. તેના પ્રમાણમાં ગાયા નથી. લ હેસર ખડું ખવાની અગત્યમાં એ છપન સત્ય એનાં અને પચાશ ઉપરાંત સતીએના નામેામાં જૈનેતરાના ઘણા નામેા જોવામાં આવે છે. એના ઉપર આપણા કઈ

Page #15

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાર
[ ૧૧
સન સાથે (જેનું નામ મને અત્યારે યાદ નથી) વૃતિ અથવા સહેતા-ટીકા-સંસ્કૃત ભાતમાં કે માગધી ભાષા લખી છે તેના ગુજરાતી ભાષાંતરો પણ થયા છે. એ ઉપરાંત સઝાય આમાના જુદા જુ પુસ્તકમાં જુદા જુદા આચાર્યો વિની બનાવેલી એવા સતાઓ અને સતીઓની જુદી જુદી સઝાયે રચી છે સતાઓ કરતાં સતીઓની સાથે વિશેષ પ્રમાણમાં જોવામાં આવે છે સતી સીતા સતી દમયંતી વિ જૈનેતર સતી એની સઝાયમાં વિ જેવામાં આવે છે. જે હું ભુલ નહિ હોય તે કૃષ્ણની પટ્ટરાણીઓશ્રી પણ ગણ તરીઓ સતીઓમાં કરવામાં આવી છે. સતાઓમાં પણ ભારત-બાહુબલી વિ. જેવા રાજર્ષિઓનાં તથા શ્રાવકેમાં સુદર્શન શેઠ અને સાધુઓમાં થુલીભદ્ર જેવા સાધુઓની અને સાધ્વીઓમાં સ્થળભદ્રની સાતે બહેનાની પણ ગણના કરવામાં આવી છે. એવા સતા સતીઓ ઉપર અત્યાર સતીમાં જુદા જુદા પુસ્તકે ખાસ કરીને ચરિત્ર અને રાસ પણ આપણું જોવામાં આવે છે. ચરિત્રે મુળ માગધીમાં પણ સંસ્કૃતમાં પછી ગુજરાતીમાં રચેલે લાગે છે. તેના ઉપરથી પાછળા ભાગમાં જેને રથ રૂપે રચનાઓ એવા સતા સતીઓની થયેલા આપણું જોવામાં આવે છે. પુરૂષને બડુ પત્ની કરવાને રીવાઝ રાજારજવાડાઓમાં અને અમુક ઉચ્ચ કહેવાતા કબોમાં જોવામાં આવતું હતું. જ્યારે રમતએને તે આશ્રમથીજ એક પ્રતિવ્રત પાળવાને ઉપદેશ આપવામાં આવ્યું હતું. પરંતુ પાછળથી ઘાંચી જેવી જેવી કે મોએ પુનર્લગ્ન અને નામાની છુટ આપી હતી અને અત્યારે તે કાયદા પ્રમાણે પણ એક પતિ મરી ગયા પછી પુનર્લગ્ન કરી શકે છે. જમાને જમાનાનું કામ કરે છે.
ર
જે
– મંગાવે :નીચે મુજબના પુસ્તકો નવા છપાયને આવી ગયા છે. [૧] ધન્યકુમાર ચરિત્ર (પ્રત આકારે) કી રૂા. ૧ર-૦૦ [૨] શાંતીનાથ ચરિત્ર , કી રૂા. ૧૬-૦૦ | [૩] પાશ્વનાથ ચરિત્ર , કી રૂ. ૬-૦૦
ગુજરાતી ભાષાંતર શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા કાંટા વાળે ડેલે ભાવનગર

Page #16
No. Reg. B.V.-37 અક્ષય તૃતિયા-વરસીતપના પારણું પ્રસગે યુગાદિ આદિનાથ પારણું પ્રસંગ કાવ્ય પધારો! અજા આંગણીએ, આદિશ્વર ભગવંત રે વધા! મૌક્તિક થાળે, યુગાદિ જિનરાજ રે. પધારો....એટેક-૧ સાખી ના ભી થ ભ ના પૂત્રને, પૌત્રને આંગણે પારણા, આવે ! આ ! દાદા ! પ્રથમ તિર્થંકર પ્રથમ જિન, લેક નિતી સૌ શીખવી, વના વન ! વિચરે દાદા ! ગેચથી માટે વિચરે, હીરા માણેક મતીથી, ગર! હર ! જુએ, લેર માસને તેર દીન, 2 સ્તી ના પુર આ વી યા; ફરતા ! ફરતા ! આવ્યા, ઈશુ રસના ઘટક ત્યાં, શ્રેયાંસે વશ વીયા, વાગ્યા 1 દેવ દુભી ! એ વરસીતપ આજ નો, ભવિ એ નથ નક ભેટી સિદ્ધ ગિરી ને, મહું મંગળમય વરસીતપુ, ઈ રસથી પારણા, અમર નુ મ દ ન ને, મારૂ દેવાના નંદ; થાય શ્રેયાંસ આન . પાવન થઈ આ અમારે પધારોપ્રથમ વિનિતા રાય; થયા મહા મુનિ રય. સંયમ તપથી શોભતારે, પધારે-૩ કામ કામ અશુગાર; સ્વાગત કરે અપાર. ભદ્રિ જન સૌ ગામનારે પધારે–૪ 9 5 વાસી જિનરાજ, અક્ષય તૃતિયા આજ, ધર્મ લાભ આ પતા૨, પધારે - ભરેલા એક આઠ, ઉલ્લાસથી જિનરાજ, પારણા થયા ભગવંતનારે, પધારે.-૬ કરતા અતિ ઉ૯લાસ; કરતા આમ પ્રકાશ કરતા તપસ્વી પાકારે પધારે–૭ ભારત ભરમાં આજ કહે તપસ્વી આજ.. અભિનધન યરસાવતારે ૫ધારે-૮ - લેખક : અમરચંદ માવજી શાહ પ્રકાશક : જયંતીલાલ મગનલાલ શાહુ, શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા–ભાવનગર. મદ્રક ! ફતેચંદ મેડીદાસ ગાંધી, શ્રી અરૂણોદય પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ-ખારગેઈટ, ભાવનગર ફોન ; 40 For Private And Personal Use Only