Jain Dharm Prakash 1950 Pustak 066 Ank 02

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/533787/1

Page #1

मोक्षार्थिना प्रत्यहं ज्ञानवृद्धिः कार्या । ।
: શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
ઈઈઈok
છે. ડીઝલ
S$ 5.5
ઈ
கை
ODGOVOGODIO VIDUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU
ક
કINE
લલિઈo
છે શાસનસમ્રાટ સ્વ. આચાર્ય શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મહારાજ મેં iાના નાનાતાના નાનાબતોનાના નાના પુસ્તક ૬૬ મું ]
[ અંક ૨ જે માર્ગશીર્ષ ઈ. સ. ૧૯૪૯
૨૫ મી નવેમ્બર વીર સં. ૨૪૭૬ પ્રગટકર્તા– વિક્રમ સં. ૨૦૦૬
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા
ભાવનગર
કે વાહ
વાઘાણા ચાર શશાંક

Page #2

પુસ્તક ૬૬ સુ અ૨જો
શ્રી જૈન
ધર્મ પ્રકાશ.
બહારગામ માટે બાર અંક ને પેસ્ટેજ સાથે વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૧-૧૨-૦
મા શીષ अनुक्रमणिका
૨૯
૧. સ્વ. આચાર્ય શ્રી વિજયનેમિસૂરિજી મહારાજ २. श्रीदेव
...( આચાર્ય શ્રી વિજયલાવણ્યસૂરિજી મહારાજ) ૦ ૩. ભાવનગરના મહારાજા અને મદ્રાસના ગવર્નર સર કૃષ્ણકુમારસિદ્રજીના સંદેશ ૪. સ્વ. આચાર્યશ્રીના વિશિષ્ટ જીવન-પ્રસગા
૩૧
કર
૩૩
૩૪ ૩૫
૨૧. શાસનના ૨૨. નિવાપાંજલિ
www
..
૧. ચુનીલાલ ઝવેરચંદ શાહ ૨. ૨. મેા, વાઢેલવાલા
૫, સ્વ. સર પ્રભાશકર દલપતરામ પટ્ટણીનાં આચાર્યશ્રી પ્રત્યેની ભક્તિના પ્રસ’ગા ૬. શ્રી અનંતરાય પ્રભાશંકર પટ્ટણીના સંદેશ
--
૭.
સ્નેપાલુદ્ધિ..
...( આચાર્યશ્રી વિજયવલ્લભસરજી મહારાજ ) ૮. નગરશેઠ હૅરિલાલ મેાનદાસનેા દેશ ...
૩
800
www
www
૩૮
૯. બે રાષ્ટ્રાદ્ધ યુવનાંમોજ્ઞ-( કાવ્ય )... ( મુનિશ્રી કલ્યાણુપ્રવિજયજી ) ૩૭ ૧૦. સેાળ પાંખડીવાળું શ્રીવિજયનેમિસૂરિ ચરણપંકજ વન તેાત્ર (શ્રી અછાખાબા) ૧૧. મૃત્યુંજય મહામાનવ ... ( મુનિરાજશ્રી પુર-ધરવિજયજી ) ૧૨. પૂ. પા. આચાર્ય મહારાજશ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી
૩૯
...
...
( શ્રી જીવરાજભાઇ ઓધવજી દેશી ) ૪૧ ૧૩. શાસનસમ્રાટ્ ...( મુનિરાજશ્રી દર્શનવિજયજી, જ્ઞાનવિજયજી તથા ન્યાયવિજયજી, ૪૫ ૧૪, શ્રીમદ્ વિજયનેમિસૂરિ–રસ્તુતિ ( શ્રો ઝવેરચંદ છગનલાક્ષ ) ૫૦ ૧૫. આ. શ્રી વિજયનેમિસૂરિનાં સમરા ૧૬. ધન્ય જીવન-{ કાવ્ય )... ૧૭. શ્રી વિજયનેમિસૂરિજીને ભાવભરી અંજલિ ૧૮. શાસનસમ્રાટ્ની જીવનસોરભ
... ( શ્રી મૌક્તિક) ૧૧
પુ
૧૯ પ. પૂ શ્રીવિજયનેમિસૂરિજીને વસમી વિદાય ૨૦. એક પ્રતિભાવંત વિભૂતિ
ગાર
૩. નગીનદાસ પરમાણું વારા ૪. ડાહ્યાભાઇ હીરાચંદ શાહ
...
...
...
...
..
નવા સભાસદો.
લાઇક મેમ્બર
11
60.
( શ્રી અચ્છાબાબા )
...( ગણેશભા! પી. પરમાર ) ( મુતિરાજશ્રી દર્શાવજયજી ) ( કુંદનલાલ કાનજીભાઇ શાહ ) ( શ્રી સૌભાગ્યચ ંદ જીવનલાલ દેશી ) ૬૧ ( કુંડવી બહેન છોટાલાલ )
૬૦
૩
(૪
વાર્ષિક મેમ્બર
વીર સ’. ૨૪૭૬ વિ. સ. ૨૦૦૬
www
...
900
ઘાટકાર
મુખપ
ભાવનગર
અમદાવાદ
૫૪
૫૫

Page #3

Iછે.
*
.
Ne
જk
જૈન ધર્મપ્રકાશ
موقع
3. સૂરિ -સમ્રાટ
3 વિ. સં. ] ૧૯૨૯ ૬
مسميانتاقتاسفانه بعد ماسمحان
પy
મહારાજ
التانكانت
سفالیباستحالفحل محاسق وفاقحافالتعاقد
વિજય
સ્વર્ગગમન
Kરીશ્વરજી
૨૦૦૫ આશ્વિન દે વદિ ૦))
3મહારાજ

Page #4

Remomasara
P000-0-s-msaner
u
m uTDamasan
mero..
.
mamimary
|| आशैशवशीलशालिने श्रीनेमीश्वराय नमो नमः ॥
॥ श्रीदेवगुर्वष्टकम् ॥
॥
-100-r
am
RoomAmrajwa
[ श्लेषोल्लसितानि पञ्चचामरवृत्तानि ] [ આ દેવગર્વછકના આઠ ગ્લૅકમાં શ્રી નેમિનાથ ભગવાનનું ચરિત્ર તથા શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મહારાજનું ચરિત્ર આલેખાયું છે, તેથી “દેવગુર્વાષ્ટક असा नाम रामेश छ.]
ययिता:-शास्त्रविशा२६ ५. ५. मा. श्री. विजयलायसूरीश्वर महारा. नमामि नेमितीर्थपं सदा सुशीलशालिन. समस्तसूरिचकचक्रवर्तिताविराजिनम् । प्रदीपदीपमालिकाधिकप्रकाशशालिका, विधाय विश्वनालिकां दधानमात्मसम्भवम् ॥१॥ शिवाजनाङ्ग तथाप्यलं शिवाङ्गजन्मनि, समुद्रजातरूपचारुवैभवोपशोभितम् । ततो नु साधुशङ्खग नरं च चक्रिमुत्तम, नमामि नेमितीर्थपं सदा सुशीलशालिनम् ॥२॥ विशालनेमचन्द्रमोललाटपट्टशालिने, सुवालचन्द्रवज्जगजनप्रमोददाकृतिम् । अलक्ष्यलक्षलक्षणोपलक्षितं दमक्षम, नमामि नेमितीर्थपं सदा सुशीलशालिनम् ॥३॥ पयोदनादतर्जिकम्बुकण्ठपेशलध्वनि,-चमत्कृताखिलाझराजिराजिगीतगौरवम् । निजौजसाहिसज्जनार्दनावलेपलोपिन, नमामि नेमितीर्थपं सदा सुशीलशालिनम् ॥ ४ ॥ सुदर्शनप्रधानधुरुषोत्तमैकबान्धर्व, प्रकल्प्य कल्पनाकृतं सुखं नु भोगरा जिजम् । निधानमादधानमात्मशमयां यथास्थितं, नमामि नेमितीर्थपं सदा सुशोलशालिनम् ॥ ५॥.. क्षमाधरं वरं सुधृद्धिमाश्यतां गतं गतं, ततो दधानमात्मसार्वभौमसम्पदा पदम् । क्षमा दुत्तमाङ्गचुन्विताघ्रिपहारेणुकं, नमामि नेमितीर्थपं सदा सुशीलशालिनम् ॥ ६॥ विभाव्य नामगौ नमौ च वर्गप्रान्तगापि, युतौ गुणेन च त्रिया च चक्रिभागगौ। ततोऽमरदु कामधेनुकामरत्नतोऽधिकं, नमामि मितीर्थप सदा सुशीलशालिनम् ॥७॥ प्रदत्रयप्रचारगाश्च गां मुखाझणं गता, तथाप्यशेषदेशकाललीनभावगामिनीम् । सुधाप्रवाहवाहिनी वहानमिग्यतामृत, नमामि नेमितीर्थपं सदा सुशीलशालिनम् ॥ ८॥
[ शार्दूलविक्रीडितवृत्तम् ] देवश्लेषगुरुङ्गमष्टकमिदं गीतं शमालिप्रदं, दक्षाऽभ्यर्थनया प्रणुनमनसां भक्त्येकलीनात्मना। लावण्येन प्रवर्तकेन रचितं पञ्चादिमैश्चामरैः, श्रोतृणां पठतां नृणाञ्च शिवदं स्तात्पुष्पदन्तावधि ॥१॥
marAnnumanAmand
MOREIRomarvasna

Page #5

ભાવનગરના '
શ્રી કૃષ્ણકુમાર
મહારાજા
અને
કે.સી.એસ.આઈ.
મદ્રાસના ગવર્નર
GU)
મન
ન કરવાનો
| મુરિસમ્રા? મામારી ખટારા ને પૂરી ધજીનો
વિમિ દીવાનીના રોજ મહુવા મુક્રમે યાના માપદ જણ બને ધpd દીકરાના પ4 લઇ મનાઈ રાવજય NR - ક બે નાગ બીયત ખાત્રે હતો. 5 દૃબંAિRો નામારા કાને કે એક વખત આવ્યા તો બDEની બારીન્યા : ઉપદેશથી બંધાયેલ દેરાસરો જોઈ મન ધed આનદ થયો
બાજે એક કુવો બોટાદ શહેરના મહારાજાનાં દાન કે S S મતે લાલ નો હતો. મારા કાન અપૂર્વ વિસ્તા,
મા શુ ધુ મા4િ, Hખત વધાવાન ગૌતો અને સર્વ ધર્મ કે, આ પણ મનભાવતા જી તોખા તર૬ માન પય સિવાય રહે નહિ.
ન આવા ભાવરી ધર્મોપદેવા ભયના રાજ્યમાં જયા હતાભાવનાર તેમાં સમાઈ :દાન પામી હતા અને ભાવનગર રાજ્યમાં જ બામ મા " તે મને ખેદુ ગૌરવનો વિષય છે.
પર અત્યાચ મણરાજહ્વાનો સમય આત્મા કે આ સતિ ભોગવી ખેવી સ્તુ પાર માની પ્રાર્થના છે અને

Page #6

આ. મહારાજશ્રી વિજયનેમિસુરીશ્વરજીના
જીવનના વિશિષ્ટ પ્રસંગ. સંવત ૧૯૨દ્ગા કાર્તિક સુદ એકમના રોજ મહુવા શહેરમાં જન્મ; પિતા લક્ષમીચંદ, માતા દીવાળીબાઈ,
સંવત ૧૯૪૫ના જેઠ સુદ સાતમના રોજ ભાવનગરમાં શાંતમૂર્તિ મુનિરાજશ્રી વૃદ્ધિચંદ્રજી મહારાજ પાસે દીક્ષા.
સં. ૧૯૪૯માં પૂ. મુનિરાજશ્રી વૃદ્ધિચંદ્રજી મહારાજને સ્વર્ગવાસ અને ગુરુવિરહ.
સં. ૧૯૬૦માં વલભીપુરમાં પંન્યાસ શ્રી ગંભીરવિજયજી મહારાજના હાથે કા. વ. ૭ના પ્રથમ ગણિપદ અને માગશર શુદિ ૨ના પંન્યાસપદ,
સં. ૧૯૬૪માં ભાવનગર મુકામે જૈન છે. કેન્ફરન્સનું ભવ્ય અધિવેશન અને તે પ્રસંગ પૂર્ણ થયા પછી જેઠ શ્રદ ૫ના રોજ પંન્યાસશ્રી ગંભીરવિજયજીના હસ્તે આચાર્યપદ,
મેવાડ મારવાડના વિહાર અને શ્રી કાપરડાજી તીર્થને ઉદ્ધાર. શ્રી કદંબગિરિ તીર્થની સ્થાપના. શ્રી કદંબગિરિ તીર્થમાં પ્રતિષ્ઠા અને અંજનશલાકા.
સં. ૧૯૯૦માં અમદાવાદમાં મળેલ મુનિસંમેલન વખતે આચાર્ય મહારાજે બતાવેલ વ્યવહારદક્ષતા અને સંમેલનની સફલતા.
સં. ૧૯૯૧માં શ્રી માણેકલાલ મનસુખભાઈના ભવ્ય સંઘ સાથે મહારાજશ્રીનું પ્રયાણ.
શેઠશ્રી પોપટલાલ ધારશીના સંઘ સાથે પ્રયાણ. વલભીપુર(વળ )માં દેવદ્ધિગણિ ક્ષમાશ્રમણના સ્મારક તરીકે સ્થાપેલ ગુરુ-જ્ઞાનમંદિર,
વિ. સં. ૨૦૦૫ના આસો વદ અમાસના રોજ મહુવા શહેરમાં સ્વર્ગવાસ અને ૨૦૦૬ના કાર્તિક સુદ ૧ના રોજ દેહને અગ્નિસંસ્કાર,

Page #7

KUARTET LETRATO MENTIONEM AKTORKED QUANTUM LAIALEO ALHAMI GUMIHO CINTURAUTAI ATUNUD OMALAI ALAINA ULAGANGAN
સ્વ. સર પ્રભાશંકર દલપતરામ પટ્ટણી આચાર્ય શ્રી અને પટ્ટણી સાહેબના સંપર્કના કેટલાક પ્રસંગો મને યાદ આવે છે. સં. ૧૯૬૪માં ભાવનગરમાં શ્રી જે . કેન્ફરન્સનું અધિવેશન થયું, તે ફતેહમંદ કરવા માટે ભાવનગરના દીવાન સર પટ્ટણી સાહેબે પૂરતી મદદ અને સહકાર આપ્યા હતા. સબજેકટ કમીટીની યાદગાર મીટીંગમાં જ્યારે સ્વ. શ્રી લાલભાઈ દલપતભાઈ વિગેરે ગૃહસ્થાએ કોન્ફરન્સના સેક્રેટરી તરીકેના રાજીનામાં પેશ કર્યા ત્યારે પટ્ટણી સાહેબે ભાવનાશીલ ભાષણ કર્યું હતું અને દધીચિષિ, જેણે પિતાના શરીરના અસ્થિ દેવોને સમર્પણ કરી દાનવો સામે દેવોનું રક્ષણ કરવા આત્માપણું કર્યું હતું, તે દષ્ટાંત આપી

Page #8

શ્રી જૈન સંઘની ગમે તે ભેગે સેવા કરવાનો દાખલો બેસાડવા રાજીનામાં આપનાર ગૃહસ્થાને અપીલ કરી હતી જેની સારી અસર થઈ હતી. આ કોન્ફરન્સ પ્રસંગે શ્રી નેમિવિજયજી મહારાજની ભાવનગરમાં હાજરી હતી.
એક બીજો પ્રસંગ યાદ આવે છે. શેઠશ્રી પોપટલાલ ધારશીને સંધ ભાવનગર રાજ્યની હદમાં આવ્યું તે વખતે સર પ્રભાશંકર પટ્ટણીએ સંધને બધી મદદ કરવા, હુકમ કાઢયો હતે. મહુવાના સંધે પટ્ટણી સાહેબને વિનંતિ કરી હતી કે, સંધ મહુવે આવે ત્યારે તેઓશ્રીના પ્રમુખપદ નીચે સંધપતિને માનપત્ર આપવું. ત્યાર પછી તેઓશ્રીની તબીયત નરમ થઈ ગઈ હતી. બીછાનામાંથી નીચે ઉતરવા ૫ણ ડૉકટરોએ મના કરી હતી. હું તેઓશ્રીને સંધના મહુવા આવવાના દિવસ પહેલા બે એક દિવસ ઉપર મળે ત્યારે મને કહ્યું કે-તમે એક દિવસ વહેલા જાવ અને મેં મહુવે આવવાનું જે વચન આપ્યું છે તે પાળીશ. આવી તબીયતમાં પણ ખાસ ટ્રેન દોડાવી પિતે સંધ આવ્યો ત્યારે મહુવે પધાર્યા હતા. આચાર્ય મહારાજ સાથે કલાક જેટલો વખત વાર્તાલાપ કર્યો હતો. માનપત્રના મેળાવડામાં બીજાનો ટેકે લઈ હાજર રહી સંધપતિને અભિનંદન આપ્યા અને રાજય તરફથી શાલ તથા પાઘડી વિગેરે એનાયત કર્યા હતાં. ર૦ સર પ્રભાશકર જેવા જગવિખ્યાત રાજપુરૂષ આચાર્ય મહારાજશ્રી ઉપર જે પ્રેમ અને સદ્ભાવ રાખતા તે ઉપરથી આચાર્ય મહારાજશ્રીની મહત્તાનું સૂચન થાય છે. (જીએ)
AND RARED TELERIMI HAKATOD ON ALATES LATERALE SAUTEUILD QUARTIERE
સ્વ. આચાર્યશ્રી વિજયનેમસૂરિજી સંબંધી સંદેશ તે શું કહ્યું? હું એટલું જાણું છું કે તેઓશ્રીના E આશીર્વાદ અને પ્રેમ હું કદી ભૂલું તેમ નથી. મનેષ્ય જીવનમાં ધર્મ અને નીતિને પ્રથમ સ્થાન હોવું જોઈએ એ બેધ તેઓશ્રી બધાને આપતા એ પણ
એટલું જ યાદ રહેશે. શ્રી અનંતરાય પ્રભાશંકર પટ્ટણી
– અનંતરાય પ્રભાશંકર (બ્લેક : ભાવનગર સમાચારના સૌજન્યથી )

Page #9

{ બ્લેક “ શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા”ના સૌજન્યથી ] पंजाबकशरी शासनप्रभावक
आचार्यश्री विजयवल्लभसूरिजी महाराज
स्नेहाञ्जली
इस अनन्त संज्ञक आकाश की विशाल गोद में अनन्त ज्योतिपुञ्ज खेल - कूदे और उसी अनन्त में विलीन हो गये। उन ज्योति-पुञ्जो में कुछ शुक्र के समान तेजस्वी; सुधा-सिन्धु के समान सौम्य; आदित्य के समान ओजस्वी और बृहस्पति के समान प्रतिभासम्पन्न थे । कुछ धूम्रकेतु, मंगल, शनि के समान अनिष्टकारक भी थे। ये सब के सब अपनी अपनी प्रकृति का परिचय देकर शान्त हो गये । प्रकृष्ट तेजपुञ्जो में श्री गुरु गौतम जैसे गुरुभक्त; आत्मलब्धिसम्पन्न श्री गुरु जम्बू जैसे त्यागी बडभागी भगवन् स्थूलभद्र जैसे रेखा -पुरुष, आर्य सुहस्ती जैसे प्रभावक
(he) f0.

Page #10

देवर्द्धि और स्कन्दिल जैसे ज्ञानोपासक और हेमचन्द्र, हीरमरि जैसे राज
गुरु और जगद्गुरु जैसे भी उदित होकर अपना अपना प्रकाश फैलाकर a अनन्त की गोद में सदा के लिए सो गये।
आज एक ऐसे ही ज्योतिधर को हम स्नेहाञ्जली से तृप्त कर रहे हैं। जो कि युग में धीर-वीर और गंभीर थे। नाम जिनका विश्वविख्यात मरिसम्राट् विजयनेमिसूरि था। हमारे वो सच्चे हृदयंगम हृदय के हार
थे । जैन जाति के सच्चे शृंगार थे । उनका अवतार भूमिभार को हल्का ( करने के लिए था । उन्होंने वो काम कर बतलाए जो कि अशक्य तो
नही अपितु सामान्य व्यक्तियों के लिए दुशक्य थे। उनकी तीर्थभक्ति, उनकी शासनदाझ, उनका प्रखर प्रताप और विशुद्ध चारित्र असंख्य ऋषि मुनियो के लिए अनुकरणीय था। जब से राजनगर के विशालांगन में मुनिराजों का एकत्री-भाव हुआ तब से हमारे और उनके हृदयक्षेत्रों में
स्नेह-वल्लियां ऐसी अंकुरित हुई कि जो दिनप्रतिदिन बढती हो गई। ॐ और अंत तक मिष्ट फल देती रही। आज वह उच्चात्मा संसार से उठ
गया। जिनकी गुण गाथाएं भारत के भक्तजन प्रत्येक ग्राम नगर में गा रहे हैं । उनका संसार से प्रस्थान करना मानों जैन समाज का एक प्रतापपुञ्ज का बिखरना है। उनके स्वर्गस्थ होने से हमारे आत्मा में जो समवेदना हो रही है उसे हम किन शब्दों में व्यक्त करें ? शासनदेव ऐसे प्रभाविक उद्योतक शासनभक्तों को इस भूमिमंडल में पुनः पुनः अवतीर्ण करें, यही हमारी अन्तरंग अभ्यर्थना है। हमारा उनका यह असह्य वियोग पुनः भवान्तर में संयोगरूप से परिणित होकर हमारे सन्तप्त हुदयों को शान्तिप्रद हो; यह हमारी मनोकामना है। कार्तिकशुदि १०] विजयवल्लभसूरिः सादडी ( मारवाड )
પૂજ્યપાદુ મહારાજશ્રીનો મને જે પરિચય થયો છે, તે અંગે હું લેખ આપી દોરવણી આપી શકે તેમ મને લાગતું નથી. આટલું હું જાણું છું કે, તેમાં એક ચુસ્ત ધર્માનુરાગી તપસ્વી અને તત્વજ્ઞ હતા. વ્યવહાર છોડ છતાં વ્યવહારિક રીતે ઉદ્ભવતા
પ્રશ્નોને સુંદર તોડ કાઢી શકતા, સંગઠન સાધી શકતા, અને બીજાને શાસક તરીકે & પૂજયભાવ ઉત્પન્ન કરી દોરી શકતા. અત્યારની પ્રવૃત્તિમાં એમને રસ નહોતો. અમારે મહુવાના ભાવી ઇતિહાસમાં મહાન ધર્મગુરુ તરીકે તેમનું સ્થાન અમર છે.
free मानहास- , मछुपा

Page #11

5×ë× É××× YR< × 1 × 1 × 6 × [< j> !> T< F××× 7××××!
[9] × 1 × 6 × 1 × [ × 6 × 6 × 6 ×6 ×6 × ! × 6 × 6 ××× 5
ปี
ચ
Had
ε
षोडश दलारूढ गुरुवंदनांभोज.
(સાળ પાંખડીનુ ગુરુવ'દન કમળ ) ( રાગ–હરિગીત છંદ )
શ્રી તપાગચ્છાધિપતિ, શાસનના સમ્રાટ્ જે, વિદ્વાન શિરામણી જે, વિશ્વમાં વિખ્યાત તે. ૧ ઽગતગુરુ ભટ્ટારક, તીર્થ તારણહાર જે, શસ્વી ને શાંત મુદ્રા, ધૈર્ય ગુણ આધાર જે.ર નેમિ જિનના ભક્ત વળી, સદ્નાન દાન દાતાર જે, મિટાવે મનના મેલને, પરબ્રહ્મ તેજોધાર જે. ૩
× ÉEÎX X ! << Yix+ (૩૭)= x[X !X!X !X ![ X ![
× X ![ x x x x xxx 6 × 9 x x x x xxx [ X ![ X ![ X [ XRX X ![

Page #12

xx xxxx 9x xxx xxFxURXSFX
પૂરિચક્રચક્રવતિ, સર્વતંત્રસ્વતંત્ર જે, રિઝવે જગજીવને, ધારક સૂરિ મંત્ર છે. ૪ ચરણે સેવે જેહના, સૂરિ વિશાળ મુનિવરા, ટણ કરતા નામ જેનું, સંઘ ભૂપ ભૂમિધરા. ૫ પયગમાદિ સપ્તભંગી, સ્યાદ્વાદ સિદ્ધાંતના, પંડિત તણા શિરતાજ, જેને નમન કરતા સજજના. ૬
નુવાદ જે શાસ્ત્રના, પાંચ મહાવ્રત પાળતા, કન્મભૂમિ મધુપુરી (મહુવા), ધર્મધ્વજ શોભાવતા. ૭ વંશવર્ધક પટ્ટધર, શ્રી વિજયલાવણ્યસૂરિ, રે મુક્તિ સૌખ્ય માગે, શિખ્ય કલ્યાણપ્રભ ભૂરિ. ૮
રચયિતા–મુનિશ્રી કલ્યાણુમભવિજય સોળ પાંખડીવાળું શ્રી વિજ્યનેમિસૂરિ ચરણુપંકજ વંદન સ્તોત્ર,
શ્રી વિજયનેમિસૂરિ ચરણકમલને નિતનિત પ્રાતઃ વંદન હૈ, વિશાલ ભાલ, વિશાલ વક્ષસ્થલ, દિવ્યચક્ષુના ઘારક છે. શ્રી વિજય૦ ૧ સન્મથકી પરબ્રહ્મ તેજના, ધારક ધમ ઉદ્ધારક જે, વશ કીતિ દશ દિગંત પ્રસરી, સુરિસમ્રાટુ કહાયા હે..... નેમિસૂરીશ્વર નિતનિત વંદે, શાસન પર દ્ધારક જે, મિલનસાર ને પૂર્ણ પ્રભાવિક, સક્સ વિદ્યા પારંગત
હ ૩ સૂરિમંત્ર-તંત્રાદિક ધારક, પ્રકટપ્રભાવ સૂરીશ્વર જે, વુિ મિત્ર ૫ર સમદ્રષ્ટા ને, સદાય સ્પષ્ટ જ વક્તા સે ..., વરણું કરણુ ગુણ ધરણ મહામુનિ, વિશ્વ સકલના બંધુ જે,
ભ્ય અને આહલાદક મુખડું, સદા પ્રસન્ન ને હસતું . ' મે તિથ્થસ હદયમાં ધારી, અનેક તીર્થ ઉદ્ધારક જે, પંડિત પૂરા, મહાવિચક્ષણ, શાસનના શિરતાજ જ છે...... જરે કલ્પાંત વિલાપ શિષ્ય સહુ, ક્યાં ગયા બાપથી અધિકાર છે? જલબિંદુથી નેત્ર ન સૂકે, હૃદય થતી અતિ વ્યથા જ હા.... વંદન હો શ્રી નેમિસૂરીશ્વર, દિવ્ય દેહના ધારક જે, રેકમાં અમે નહિ ભૂલશે, અમે આજ ને ધારા હે.. જાતાં ભીમ ભડવીર, શાસન ખાટ પરે પડી, વિલાપ કર્યો શું વળે? ખોટ પડી તે પડી પડી.... હવે ધરીને હામ, ઐયથકી આગળ ધપે, વિશ્વ ધર્મ જિનધમ, જય જયવંત કરી જપે ....૧૦
અચ્છાબાબા (શ્રી વેલજીભાઈ-જામનગર UFxFxgXUxUxUxએમ(૩૮) UGUExHxy5x3FxgF

Page #13

: લેખક :
મુનિરાજશ્રી હ્યુરન્ધરવિજયજી
મૃત્યુંજય મહામાનવ পপপপপপপপপপপপ
જન્મ અને મરણ એ બન્ને સ`સારમાં પરિભ્રમણ કરતા આત્માઓએ કેટલી વાર અનુભવ્યા એ જો ગણવા બેસીએ તે તેના અંત આવે એમ નથી, બીજાના જન્મ અને મરણનું દર્શીન પણ વ્યક્ત દશામાં અનેક વખત આપણને થાય છે, પણ તેનું રહસ્ય સૂક્ષ્મજ્ઞાનદૃષ્ટિ સિવાય અગમ ને અગોચર છે.
જ્ઞાનષ્ટિએ દેખતા મહાપુરુષા કહે છે કે જન્મ મરણના દુઃખ્ સમાન કેઇ દુઃખ નથી.' એ સત્ય હકીકત સત્ય છે પણ તાત્ત્વિક ઢષ્ટિએ, ખાકી અમર પદને પ્રાપ્ત કરતાં પુણ્ય પુરુષાના મરણુ તેમને માટે એક મહામહેાત્સવ છે, ને તે જ કારણે તેમનાં મરણ માટે મરણુ શબ્દ નથી વપરાતા પણ નિર્વાણુ અને તેને અનુરૂપ જ્યાં જે ઉચિત લાગે તે શબ્દ વપરાય છે, જૂના–જ રિત ઘરને છેાડીને નવા આલીશાન મહેલમાં રહેવા જનારને દુઃખ કઈ માખતનું હાય? સુન્દરસ્વચ્છ ને તાજા વસ્ત્રો પહેરવા માટે જીર્ણ વસ્રો ઉતારવા પડે તેમાં સમજીને કષ્ટ ન જ હાય. મરણનુ દુ:ખ-કષ્ટ ને પીડા તેને જ થાય છે કે જેણે જીવનભર પાપ સેન્ચુ’ છે; પરભવ માટે કાંઇ પણ સુકૃત કર્યું" નથી.
કેટલીક વખત અજ્ઞાન એ મહાદુઃખનું કારણુ અને છે એટલે મરણુસમયે અજ્ઞાનવશ આત્મા પીડાય છે–રીખાય છે ટળવળે છે વલખા મારે છે. મરણ પછી પેાતાને કયાં જવાનુ છે તેનું જેને ભાન નથી તેને કષ્ટ ભાગવવું પડે છે.
માહ એ મહાપીડાનું કારણ છે. વિશ્વમાં મેહવશ જીવાને પોતાની ખરાબ સ્થિતિ છેાડતા મહાદુ:ખ થાય છે. એક ૨ક માણસને તેણે માંગી લાવેલ એન્ડ્રુ જૂઠું–સારું મિષ્ટાન્ન આપીને પશુ-છેડાવવું પડે તે તેને કેવું દુ:ખ થાય એ સમજાય એવી હકીકત છે. એ જ પ્રમાણે એક ઝુંપડામાં રહેતા માણસને સારા સ્થાનમાં લઈ જવા હાય તા તેને પારાવાર દુઃખ થાય, એ કઈ રીતે ખસે નહિં કારણ કે તેને તે ઝુંપડામાં માહ ઉત્પન્ન થયા છે. માહુ વગરનાને એમ કરતાં દુઃખ તેા નથી થતુ પણ આનદ થાય છે. મરણુની પણુ એ જ સ્થિતિ છે. આ શરીર એ આત્માનું ઘર છે. એ જૂતુ થાય ત્યારે નવા ઘરમાં જવા માટે વહેલા તૈયારી કરી રાખવી જોઇએ અને અહિંથી નવા ઘરમાં જ જવાનુ છે એવી ચાક્કસાઈ પણ જોઈએ. જો નવું ઘર તૈયાર ન કર્યું હોય તેા નહિં અહિંના, ન નહિં ત્યાંના એવી સ્થિતિ થાય. એ સ્થિતિ તે અકારી લાગે એમાં નવાઈ નહિં
( ૩૯ )
માટે મૃત્યુ મહાત્સવરૂપ બને એ માટે અગાઉથી તૈયારી કરી રાખવી જોઇએ, એવી તૈયારીવાળા મહામાનવાને મૃત્યુ મારતું નથી પણ અમર કરી · જાય છે. એવી માટી તૈયારીવાળા આત્માએની એ અન્તિમ સ્થિતિના દર્શન

Page #14

૪૦
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ માર્ગશીર્ષ
પણુ મહાભાગ્યનો ઉદય હોય ત્યારે થાય છે. એ દર્શનમાંથી ઘણું ઘણું જાણવા અને સમજવા મળે છે. છેલ્લી ક્ષણ સુધી એ આત્મા તેજસ્વી રહે છે. તેની આજુબાજુનું વાતાવરણ સૌમ્ય, શાંત ને મંગલમય હોય છે. એક સરખી સ્થિતિ અનુભવતો એ આત્મા અહિંથી જ્યારે ચાલ્યો ગયો એ સ્પષ્ટપણે કોઈ જાણી શકતું નથી, એવી અદૂભુતતા તે સમયે જોવા મળે છે. જીવનભરની કમાણીના મેળ તે વખતે મેળવાતા હોય છે. જેનાર જે જાગૃત હોય તો જાણી શકે છે કે આ આમાં કમાણમાં છે કે નુકશાનીમાં. આમાં જેવી વસ્તુને નહિ સ્વીકાસ્તો નાસ્તિક પણ તે સમયે ક્ષણવારને આસ્તિક બની જાય છે.
આવું એક અપૂર્વ દર્શન સં. ૨૦૦૫ના આસો વદિ ૦)) ને દીવાળીના દિવસે સાંપડયું. જીવનભર ન ભૂલાય એવા એ દર્શનમાં શું હતું અને શું ન હતું એ તો અનુભવ્યું હોય એ જ જાણી શકે.
આત્મ વિમુક્ત કાયા પણ કહેતી હતી કે આ શરીરે આજીવન બ્રહ્મ મહાતેજ ઝીલ્યા છે. સર્યાસ્ત પછી પણ વિકસી રહેલું વદનકમળ સમજાવતું હતું કે સત્ય કહેવામાં કદી પણ મેં આનાકાની કરી નથી કે થડકારો અનુભવ્યો નથી. ગૂઢ વાતોના ઉકેલનારા ૫છીથી પણ વાંચી શકતા હતા કે આ દિવ્ય દેહમાં રહેલા હૃદયે કેઈનું પણ અશુભ ઈચ્છયું નથી એટલું જ નહિં પણ શત્રુનું પણું શુભ ચાહ્યું છે. આંખની જ્યોતિ પાછળથી પણ ભૂલાવામાં નાખતી હતી કે હજુ અમે જીવંત છીએ. - આવી અભ્યાર મહાવિભૂતિને સ્વામી જ્યારે મહાપ્રયાણ આરંભે ત્યારે દેશકાળ તેને અનુકૂળ થાય એમાં નવાઈ ન લાગે. - જોનારા દરેકે વાંચ્યું કે મરવું તો બધાને છે પણ મરણ હશે તે આવું હજે. સમાધિમરણ” માંગ્યા નથી મળતા. તેને માટે જીવનભર કાળજી રાખવી પડે છે.
એ પ્રેરણા પાનાર પરમ પુરુષ પુણ્ય-આત્માના અસહૃા વિરહને વેદનું વિશ્વ પાછળથી પણ મૃત્યુ જીતવાની એ અદ્ભુત કળા શિખશે તે અનિચ્છાએ આવી પડેલો એ વિરહ સફલ છે.
વન્દન હો ત્રિવિધ ત્રિવધે એ મૃત્યુંજ્ય મહામાનવ-શાસનસમ્રાટ્ જગદગુરુ ગુરુમહારાજના દિવ્ય આત્માને

Page #15

પૂ. પા. આચાર્ય મહારાજશ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી
=
==
=
લેખક શ્રી જીવરાજભાઈ ઓધવજી દેશી. આચાર્ય મહારાજશ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી ગઈ દીવાળી આસો વદ ૦))ના રોજ મહુવા શહેરમાં કાળધર્મ પામ્યા તે હકીકત સુવિદિત છે. મહારાજશ્રીના દેહને અગ્નિસંસ્કાર પૂરા દબદબા અને ગોરવતાથી બેસતા વર્ષે કારતક સુદ ૧ના રોજ મહવામાં ગુરુકુળ હસ્તકની વાડીની જગ્યામાં કરવામાં આવ્યું હતું. ભાવનગર, પાલીતાણા, તળાજા જેવા શહેરના ભાવિક શ્રાવકેએ પણ તેમાં ભાગ લીધો હતો. પિતાના જ વતનમાં, પોતાની જન્મભૂમિના સ્થાનમાં પોતાના શિષ્યવૃંદની હાજરીમાં જે દિવસે ચરમ તીર્થકર મહાવીર ભગવાન નિર્વાણ પામ્યા અને જે દિવસે શ્રી ગૌતમગણધરને કેવળજ્ઞાન થયું તે અમાવાસ્યા અને બેસતા વર્ષના રોજ દેહનું પડવું અને દેહને અગ્નિસંસ્કાર થી તે એક અમૂલ્ય ઘટના છે. અન્યશાલી પ્રભાવક સાધુસંતના જીવનમાં જ આવા અપૂર્વ પ્રસંગને યોગ બને છે. જે સ્થળે આચાર્ય મહારાજના દેહનો અગ્નિસંસ્કાર કરવામાં આવ્યે છે, તે સ્થળ એક યાત્રાનું ધામ બનશે. શિષ્યો અને ભકતોએ આ માટે વીર્ય ફેરવવાનું રહે છે.
આચાર્ય મહારાજનો જન્મ મહુવામાં સં. ૧૯ર૯ના કારતક સુદ ૧ ના રોજ થયા હતા. સં. ૧૯૪૫ માં તેઓશ્રીએ પ્રાતઃસ્મરણીય શ્રી વૃદ્ધિચંદ્રજી મહારાજ પાસે ભાવનગરમાં દીક્ષા ગ્રહણ કરી હતી. સં૧૯૬૪ માં તેઓશ્રીને આચાર્ય પદવી ભાવનગરમાં શ્રી સંઘે અર્પણ કરી હતી. તેઓશ્રીએ ઉપદેશદ્વારા જીવન દરમ્યાન શ્રી જૈન શાસનના ઉદ્યોતનાં અનેક કાર્યો કરાવ્યાં છે; જુના દેરાસરો અને , તીર્થોનો ઉદ્ધાર કરાવ્યો છે, નવા તીર્થો બંધાવ્યા છે, અનેક સુંદર ભગવાનના બિંબ ભરાવ્યા છે, તેઓશ્રીના પ્રભાવથી અંજનશલાકાઓ થયેલ છે, પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવો થયા. છે, સંઘે નીકળ્યા છે, અનેક પ્રકારની ધાર્મિક ક્રિયાઓ, અઠ્ઠાઈમહોત્સવ, શાંતિસ્નાત્રા, મહાપૂજાએ આદિ થયેલ છે. તેઓશ્રીમાં અખંડ બ્રહ્મચર્ય અને શુદ્ધ ચારિત્રપાલનનું એવું પ્રબળ પ્રતિષ્ઠાન હતું કે તેઓશ્રીની સાંનિધ્ય અને નિશ્રામાં થયેલ દરેક ક્રિયા સફળ બનતી.
જ્ઞાનના ક્ષેત્રમાં તેઓશ્રીને આજીવન પ્રયાસ હતો. તર્ક, ન્યાય અને આગમમાં તેઓ વિશારદ હતા. અનેક પ્રાચીન ગ્રંથને ઉદ્ધાર કર્યો છે, પોતે પણ સમર્થ ટકાએ લખેલ છે. ઉપા) શ્રી યશોવિજયજી મહારાજના અપૂર્વ અગમ્ય પુસ્તકને પ્રસિદ્ધ કરી, ખટતી પંક્તિઓની પૂર્તિ કરાવી તેઓશ્રી અને તેઓશ્રીના, આ. શ્રી વિજયેદસૂરિજી જેવા શિષ્યોએ ઉપાય શ્રી યશોવિજયજી મહારાજનાં ગ્રંથને પુનર્જીવન આપેલ છે.
મહારાજશ્રી જેટલા જ્ઞાની હતા તેટલા જ ચારિત્રવાન હતા. શુદ્ધ ચારિત્ર

Page #16

૪૨
શ્રી જન ધર્મ પ્રકાશ
[માર્ગશીર્ષ
પાળવું અને શિષ્ય પાળે એવી સતત જાગૃતિ રાખવી તે તેઓશ્રીના આચાર્ય જીવનને મુદ્રાલેખ હતો. કેઈ શિષ્ય સહેજ પણ તેમના સાધુમાર્ગમાં સ્કૂલના કરે તો તેઓશ્રીને પૂણ્યપ્રકોપ જાગતો, અને ખલના કરનારને ખરા માર્ગ ઉપર લાવવા કડક (શાસ્ત્રમાં ફરમાવેલ) શિક્ષા ફરમાવવા તેઓ સહેજ પણ આનાકાની કરતા નહિ.
આચાર્ય મહારાજશ્રી જેમ ધર્મના પ્રભાવક હતા તેમ વ્યવહારમાં પણ ઘણું કુશળ હતા. આચાર્યશ્રી એક પ્રખર મુત્સદ્દી હતા. સરકાર સાથેના તેમજ રાજા રજવાડાઓ અને અન્ય સંપ્રદાય સાથેના વાંધાઓમાં તેઓ માર્ગદર્શક બનતા. ઘણા કામોમાં તેઓશ્રીની સલાહ અને દોરવણી લેવાતી. મોટા મોટા રાજા મહારાજાઓ અને અમાત્ય તેઓશ્રી તરફ પૂજ્યભાવથી જોતા, અને સંપૂર્ણ માન આપતા. ભાવનગર રાજ્યના સુપ્રસિદ્ધ અમાત્ય સ્વ૦ સર પ્રભાશંકર પટ્ટણું તે તેઓશ્રીના એક ભક્ત બન્યા હતા. તેમના સુપુત્ર શ્રી અનંતરાયભાઈ તેઓશ્રી પ્રત્યે પણ ઘણું માન ધરાવતા હતા,
આવા ઉદ્યોતશાલી, જ્ઞાનવાન અને ચારિત્રવાન આચાર્ય મહારાજની શિષ્યપરંપરા પણ તેવા જ ગુણવાળી થાય તે સ્વાભાવિક છે., આચાર્ય મહારાજના શિષ્યના પરિચયમાં આવનાર દરેક સુજ્ઞ માણસ આ હકીક્તથી પરિચિત છે.
આ લેખમાં આચાર્ય મહારાજનું જીવનચરિત્ર આલેખવાને મારો ઉદ્દેશ નથી, પણ તેઓશ્રીનું જીવનચરિત્ર કેવું લખાવું જોઈએ, તેમાં કયા કયા વિષયે આવવા જોઈએ, તે બતાવવાને યત્કિંચિત્ પ્રયાસ છે.
મહારાજશ્રીનું જીવનચરિત્ર બે દષ્ટિએ લખી શકાય, એક તેઓશ્રીના શ્રદ્ધાળુ ભકતો અને અનન્ય ભક્તિવાળા તેઓશ્રીના શિષ્યાની દષ્ટિએ; અને બીજું તેઓશ્રીના જીવનમાંથી પ્રેરણા અને દોરવણી મળી શકે, જૈન અને જૈનેતરો તેમાંથી બોધ લઈ શકે એવી વ્યાપક દષ્ટિએ. આવા સમર્થ પ્રભાવક પુરુષના ચરિત્ર બીજી દષ્ટિ ધ્યાનમાં રાખી લખાવી જોઈએ. એક સામાન્ય માનવી પણ ઉત્કૃષ્ટ પુરુષાર્થથી જગતમાં કેટલા કાર્યો કરી શકે છે, જગત ઉપર પોતાના જીવનથી કેવી છાપ પાડી શકે છે, સામાજિક અને ધાર્મિક ક્ષેત્રમાં કેવું પરિવર્તન કરી શકે છે, આધ્યાત્મિક ભાવના કેટલી જાગ્રત કરી શકે છે, અનુકૂળ અને પ્રતિળ સંજોગોમાં કેટલે સમભાવ સાચવી શકે છે આવી બધી હકીકત જીવનચરિત્ર લખનારે વિચારવી જોઈએ, અને સુંદર ભાષામાં મૂર્ત સ્વરૂપ આપવું જોઇએ. ચરિત્રના નાયકને એક દેવ તરીકે ચીતરવાની અભિલાષાને અંકુશમાં રાખી એક માનવી તરીકે–અલબત એક સમર્થ પ્રભાવશાલી માનવી તરીકે તેના જીવનમાં ઓતપ્રોત બની તેવા જીવન તરફ પૂર્ણ સહાનુભૂતિ દાખવી, લાગણી કે અતિશયોક્તિભર્યા વચનને વશ થયા વિના, નાયકનું એક માનવી તરીકેનું જીવન ચીતરવું જોઈએ, જેથી ચિત્ર જોતાં જ માણસના સઘળા ગુણે દષ્ટિગોચર થાય.

Page #17

અંક ૨ જે. ] પૂરુ પા આચાર્ય શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી
૪૩ આચાર્ય મહારાજશ્રીનું આવું ઉપગી, સર્વને માન્ય, ભાવવાળું ચરિત્ર લખવા માટે તેઓશ્રીના શિષ્યોમાંથી બે ત્રણને પસંદ કરવા જોઈએ. બીજા બધા કામમાંથી બની શકે તેટલી નિવૃત્તિ લઈ આ કામ પાછળ તેઓએ વર્ષ, બે વર્ષ કાઢવા જોઈએ. તેઓની સાથે જીવનચરિત્રો લખવામાં નિપુણતા ધરાવનાર એક વિદ્વાન્ ગૃહસ્થ–પછી તે જૈન હોય કે જેનેતર હોય તેને જોડવો જોઈએ. આ પ્રમાણે મહેનત કરી જીવનચરિત્ર તૈયાર થવું જોઈએ. જે વાંચવાથી આચાર્યશ્રીના જીવન પ્રત્યે મોટું માન ઉત્પન્ન થાય, માર્ગદર્શક બને અને ભવિષ્યમાં એ માર્ગ ઉપર ચાલવાની ઈચ્છા કરનારને ઉપાગી બને.
આવું જીવનચરિત્ર તૈયાર કરાવવું એ મહારાજશ્રીના શિ અને ભકતોને પ્રથમ કર્તવ્ય છે. આચાર્ય મહારાજશ્રીના જીવનચરિત્રમાં નીચેના વિષયે સમાંવેશ કરે જોઈએઃ(ક) (૧) બાળકાળ અને તે વખતનો અભ્યાસ.
(૨) દીક્ષાની અભિલાષા અને તેનાં કારણે. (૩) ગુરુવાસ અને ગુરુવાસ દરમ્યાન અભ્યાસ. (૪) ધાર્મિક જીવનને વિકાસ અને મહાઆચાર્ય થવાની ચોગ્યતા. (૫) જૂદા જૂદા દેશોમાં અને શહેરોમાં વિહાર અને વિહાર દરમ્યાન જૈન
શાસનના ઉત્કર્ષ માટે કરેલાં કાર્યો. આ બધી હકીકત જીવનના ક્રમ
પ્રમાણે ગોઠવણ કરી મૂવી જોઈએ. (૬) અંતિમ ચોમાસું અને અંતિમ સમયની રૂપરેખા.
આ વિભાગમાં જીવનને સ્થળદેહ આપવાને છે. (ખ) આચાર્ય મહારાજશ્રીનું અપૂર્વ જ્ઞાન.
(1) ષ દર્શનનું જ્ઞાન. (૨) જેન આગમનું જ્ઞાન. (૩) તત્ત્વનું જ્ઞાન. (૪) ભાષાનું જ્ઞાન.
આ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા મહારાજશ્રીએ કરેલા અવિરત પ્રયાસ અને જહા જુદા વિદ્વાન્ શાસ્ત્રીઓને કરેલ સમાગમ. (૫) મહારાજશ્રીએ રચેલા સ્વતંત્ર પુસ્તકે, ટીકાઓ, ભાષાંતરે, પ્રસિદ્ધ
થયેલા વ્યાખ્યાને વિગેરે. (૬) જ્ઞાનના વિકાસ અને પ્રચાર માટે તથા રક્ષણ માટે બંધાવેલ જ્ઞાન
શાલાઓ, જ્ઞાનમંદિર, જ્ઞાનભંડારો અને જૂના જ્ઞાનભંડારોમાં કરેલ
શોધખોળ વિગેરે. (૭) જ્ઞાનના ક્ષેત્રમાં બીજા જે જે પ્રયાસો કર્યા હોય તે.

Page #18

૪૪
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ મા શી
આ ચરિત્રના વિભાગમાં મહુારાજશ્રીએ જ્ઞાનના પ્રયાસે। અને પ્રચાર માટે જે જે કાર્યો કર્યા હાય તેની સવિસ્તર નોંધ આવવી જોઇએ.
(ગ) આ. મહારાજશ્રીના ઉપદેશ અને નિશ્રા નીચે થયેલ ધર્મના ઉદ્યોતના કાર્યો. (૨) નવીન મદિરા,
(૧) જીÍદ્વારા.
(૩) નવીન તીથી.
(૪) નવીન પ્રતિમા કરાવવાના કામેા.
(૫) અંજનશલાકાએ તથા પ્રતિષ્ઠાએ.
(૬) જુદે જુદે સ્થળે થયેલ ખાસ નોંધપાત્ર અઠ્ઠાઇમહેાસવા, શાંતિસ્નાત્રા, મહાપૂજાએ વિગેરે.
(૭) યાત્રા માટેના મહારાજશ્રીના ઉપદેશ અને નિશ્રા નીચે નીકળેલા મોટા મેાટા સઘેા
(૮) ઉપધાનાદિ ચેગની ક્રિયાએ.
(ઘ) આ. મહારાજશ્રીના જૈના, જૈન સાધુએ, આચાર્યા અને જૈનેતર વિદ્વાનેા સાથે ચાલેલ પત્રવ્યવહાર,
આ વિભાગમાં પત્રવ્યવહારમાંથી પસંદ કરી ઉપયાગી ભાગ આપવે. અન્ય દેશેાના વિદ્વાનેા સાથે જે પત્રવ્યવહાર ચાલ્યે! હાય અને ઉપલબ્ધ હાય તેની ખાસ નોંધ લેવી.
જૈનધર્મને લગતા અગત્યના સવાલેને અંગે જે પત્રવ્યવહાર મા સાધુ મહારાજાએ તથા જૈન ગૃહસ્થા સાથે થયેલ હાય તેમાંથી ઉપયેગી ભાગ આપવા. જુદા જુદા તીર્થોના રાજ્ય કે બીજા સ'પ્રદાય સાથે થયેલ ઝઘડાઓને અગે કાંઈ ઉપયેગી પત્રવ્યવહાર હાય તા મૂકવા.
ટૂંકામાં આ વિદ્યાગમાં આ. મહુારાજશ્રીના ગત્ સાથેના ધાર્મિક અને સામાજિક સંબંધનું દિગ્દર્શન કરાવવું.
(ચ) આ. મહુારાજશ્રીની વિચારસૃષ્ટિ,
મહારાજશ્રીના જીવનકાળમાં ઉપસ્થિત થયેલ ધાર્મિક, સામાજિક અને રાજકીય સવાલેને અંગે મહારાજશ્રીના વિચારો —
(૧) જુદા જુદા ગચ્છા અને સ`પ્રદાય અંગેના વિચારા.
(૩) દીક્ષા પ્રકરણ-ખાલદીક્ષા.
(૫) દેવદ્રવ્ય. (૬) હરિજન મંદિર પ્રવેશ
(૨) વર્ણાશ્રમ માર્ગ. (૪) તિથિચર્ચા, (૭) જૈન કાન્ફરન્સ. (૮) કેગ્રેસની પ્રવૃત્તિ. (૯) ગાંધીયુગ અને દેશકાળનુ પરિવર્તન.
(૧૦) હિંદુસ્તાનને મળેલ આઝાદી, તેમાં ધર્મને સ્થાન,

Page #19

અંક ૨ જો.]
પૂ૦ પા આચાર્ય શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી
૪૫
આવા સવાલોને અંગે આ, મહારાજશ્રી કેવા વિચારો ધરાવતા હતા, તે વિચારોની પછવાડે તેઓશ્રીની માન્યતાનાં કયા કયા કારણે હતા તે બતાવવા યથાશક્તિ યત્ન કરવો.
આ સવાલોની છણાવટ કરતી વખતે જે સમય અને જે દેશમાં તેઓશ્રીએ ધાર્મિક જીવન વ્યતીત કર્યું હતું, તે સમય અને દેશની તે વખતની પાશ્ચાત્ય ભૂમિકા ( back-ground) ધ્યાનમાં રાખવી જોઈએ, નહિ તો ભૂલ થવા સંભવ છે. (છ) આ. મહારાજની શિષ્ય પરંપરા.
(૧) શિષ્ય પરંપરાને પરિચય. (૨) મહારાજશ્રીને શિષ્યો પ્રત્યે ભાવ. (૩) શિસ્ત સાચવવાની સતત જાગ્રતિ. (૪) શિષ્યવર્ગનું હવે પછીનું કર્તવ્ય. (૫) બીજા સંપ્રદાયમાં કેટલેક દરજજે નિર્ણાયકપણું અને છિન્નભિન્નતા
વતે છે, તે અટકાવવાના પૂર્વેપાયની વિચારણા. મહારાજશ્રીનું જીવનચરિત્ર કેવું લખાવું જોઈએ તેની રૂપરેખા માત્ર દર્શાવવા માટે આ પ્રયાસ છે.
સાહિત્યના ક્ષેત્રમાં જીવનચરિત્ર એક વિશિષ્ટ સ્થાન ભોગવે છે. માનવતામાનવજાતિને અભ્યાસ જ્ઞાનની વૃદ્ધિ માટે ઘણું ઉપયોગી છે. અને માનવ જાતિના વાસ્તવિક અભ્યાસ માટે વિશિષ્ટ વ્યક્તિ-માનવીના અભ્યાસની ખાસ જરૂર છે. જીવનચરિત્ર એવું આલેખવાવું જોઈએ કે તે જોતાં જીવનચરિત્રને નાયક જીવતો-જગત-વિધવિધ પ્રવૃત્તિઓ કર્તા-વિધવિધ સ્વભાવનું દર્શન કરાવતો આપણી જ્ઞાનચક્ષુ પાસે ખડો થઈ જાય. તે ચરિત્ર વાસ્તવ જોઈએ. કાલ્પનિક ન જોઈએ. જીવનની પૂર્ણતા સાથે જીવનની ત્રુટીઓ પણ અંકાવવી જોઈએ. અલબત્ત ચરિત્ર લખનારના નાયકના જીવન પ્રત્યે સહાનુભૂતિ અને સદૂભાવ હોવા જોઈએ, નાયકની સ્થળ જીવન કરતા, ભાવજીવન વધારે ઉપયોગી છે. એટલે નાયકની વિધવિધ ભાવવૃત્તિઓ-હાસ્ય, વિદ, કેપ, સમતા, સંયમ, કટાક્ષ વિગેરેને સ્થાન મળવું જોઈએ, ટૂંકામાં આ. મહારાજશ્રીના જીવનચરિત્ર લખવામાં કેટલી હકીકતો ધ્યાનમાં લેવાવી જોઈએ, તેનું આ દિગદર્શન છે. આચાર્ય મહારાજશ્રીના જીવન દરમ્યાન તેઓશ્રીના અનેક સંસ્મરણ-ચિન્હો ઊભા થયા છે, હવે તેઓશ્રીના શિષ્ય અને ભક્તોની ફરજ છે કે આવું એક જીવનચરિત્ર લખાય અને ભાવી પ્રજાને પ્રેરણારૂપ બને.

Page #20

લેખકા-મુનિશ્રો દર્શનવિજયજી, જ્ઞાનવિજયજી તથા ન્યાયવિજયજી (ત્રિપુટી)
શાસનસમ્રાટ
આપણી મત વીસમી સદી તરફ નઞર નાંખતાં જૈનશાસનના ત્રણ પ્રભાવિક મહાભાએ આપણી નજર સમક્ષ તરવરે છે. વીસમી સદીના પૂર્વાં કાલમાં પૂ. પા. શ્રીમૂલચંદ્રજી ગણિવર્ય મહારાજ મહાપ્રતાપી અને શાસનના સમય ચૈાતિરૂપે જણાય છે. અને એટલા ખાતર પૂજ્ય શ્રીઆત્મારામજી મહારાજે તેઓશ્રીને મુક્તિગણી સ ંપ્રતિ રાજાના નામથી સ`ખેધી કિતની અંજલી આપી છે.
તેમની પછી ખીજા મહાન નૈતિધર પુ. પા. શ્રીવિજ્યાન દસૂરીશ્વર(પૂ. શ્રીઆત્મારામજી) મહારાજ આપણી નજરે તરવરે છે, તે આખા હિન્દુના જૈન સંધમાં પ્રસિધ્ધ હતા. હિન્દ અને હિન્દ બહારના વિદ્વાના તેમનું બહુમાન કરતા હતા. તેમની વિદ્વત્તા, તેમની વાદપ્રતિભા અને હિન્દી સાહિત્યસર્જનપ્રતિભાએ તેમને મહામહે।પાધ્યાય શ્રીયશવિજયજી ગણિવર પછીના અદ્વિતીય સર્વશ્રેષ્ઠ વિદ્વાનનુ ગૌરવ અપાવ્યુ` છે.
અને વીસમી સદીના ઉત્તરા માં ત્રીજા મહાન યેાતિધર, મહાપ્રભાવક આચાર્ય શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મહારાજનુ નામ આવે છે. તેમનુ ઉજ્વલ ચારિત્ર, અદ્ભુત બુધ્ધિપ્રતિભા, વિવાદપટુતા, વિદ્વત્તા અને શાસનસંરક્ષણુતાએ તેમને શાસનસમ્રાટનું ગૌરવવતું બિરુદ અપાવ્યું હતું,
પૂજ્ય શ્રીઆત્મારામજી મહારાજ પછી શ્રમણુસંધમાં ન્યાય, વ્યાકરણ, સાહિત્ય આદિ અભ્યાસની પ્રવૃત્તિ વધી હતી એમાં શ્રીવિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મહારજિ અગ્રણી હતા. પોતે સમ તૈયાયિક અને ભારતીય દર્શનશાસ્ત્રોના સમય અભ્યાસી હતા. જેની સાક્ષી તેઓશ્રીના તવિષયક ગ્રંથા આપી રહ્યા છે એવી જ રીતે વ્યાકરણ અને સાહિત્યના પણુ તે રીણુ વિદ્વાન હતા એને માટે પણ એમના આ વિષયના ગ્રંથો સાક્ષી આપી રહ્યા છે. તેવી જ રીતે તેઓશ્રીએ પેાતાના સમુદાયમાં પણુ ખૂબ જ અભ્યાસ પ્રવૃત્તિ શરૂ કરી દીધી હતી. અને એના જ પરિપાકરૂપે શ્રીવિજયદર્શનસૂરિજી મહારાજ, શ્રીવિજયાયસૂરીશ્વરજી મહારાજ, શ્રીવિજયનંદનસૂરિજી મહારાજ, શ્રીલાવણ્યસૂરિજી મહારાજ, વિજયપદ્મ સૂરિજી મહારાજ, શ્રીવિજયઅમૃતસૂરિજી મહારાજ વગેરે વગેરે શિષ્ય-પ્રશિષ્યા શાસનોલ
વધારી રહ્યા છે.
પૂ. શ્રીમૂલચંદ્રજી મહારાજે શરૂ કરેલી સાધુસંસ્થાને વધારવાની પ્રવૃત્તિ પણ તેમણે ચાલુ રાખી હતી. અને તેજસ્વી સાધુએ વધે તે.માટે ભગીરથ પ્રયત્ન કર્યો હતા.
શાસનસેવા માટે, શાસનની પ્રભાવના માટે અને શાસનની ઉન્નતિ માટે સમાજને જાગ્રત કરવા અને શાસન માટે પ્રાણુ આપવા તૈયાર થનાર આપણામાંથી જ જાગવા જોઇએ આ દૃષ્ટિએ સાધુએ અને શ્રાવક્રા તૈયાર ડૅાય તે સારું આ તેમની દૃઢ અભિલાષા હતી. સૂરીશ્વરજી મહારાજે મારવાડ અને મેવાડમાં વિચરી
અને તેરાપથી
==( ૪૧ )લ્
સ્થાનકમાર્ગી

Page #21

અંક ૨ જો ]
શાસનસમ્રાટ્
સામે સત્યમાદન કરાવવામાં પાછી પાની નથી કરી. આવું જ ગુજરાત અને કાઠિયાવાડમાં પણ એમણે સતત અદાલન જગાડી સન્માર્ગ દર્શાવવા માટે ભગીરથ પ્રયત્નો કર્યાં છે અને સમાની જ્યોતિ જ્વલંત રાખી છે.
४७
તીથ સેવા માટે એમની ધગશ કાઈથીયે છુપી નથી. શેઠે આ. કે. પેઢીના એક વારના તેઓશ્રી મુખ્ય પ્રાણુ ગણાતા હતા. શેઠ મનસુખભાઇ ભગુભાઇ, શેઠ લાલભાઇ દલપતભાઇ, નગરશેઠ ચીમનભાઇ લાલભાઇ, નગરશેઠ કસ્તુરભાઇ મણીભાઇ, શેઠ સારાભાઇ ડાહ્યાભાઇ અને શેઠ પ્રતાપસી માહાલાલભાઇ વગેરે વગેરે તેમના દૃઢ અનુરાગી લકતાદ્વ્રારા અનેક તીર્થાના સરક્ષણુ, જર્ણોદ્ધાર અને વૃદ્ધિનાં શુભ કાર્યો તેમણે કરાવ્યાં છે અને પ્રાચીન તીર્થોના ઉદ્ધાર કરાવી નવીન પણ કરાયું છે.
જૈનગ્રંથ પ્રકાશક સભાદ્રારા અનેક પ્રાચીન, અર્વાચીન પુસ્તક પ્રગટ કરાવ્યાં છે. એમાં સ્વÁચત અને શિષ્યપ્રશિષ્યાદિ રચિત પુસ્તકા જ કરાવ્યાં છે એમ નહિ, કિન્તુ પ્રાચીન પુરતા મૂલરૂપે, ટીકારૂપે, વ્યાખ્યારૂપે પ્રકાશિત કરાવ્યાં છે. પૂ. પા. આ. શ્રી સિદ્ધસેનદિવાકરસૂરિજી મહારાજ, પૂ. આ. શ્રી રિભદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજ, પૂ. પા. કલિકાલસત્તુ આ. શ્રી હેમ દ્રાચાર્યજી મહારાજ તથા પૂ. પા. મહામહોપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજી મહારાજનાં બહુમૂલ્ય અપૂર્વ પુસ્તકે આ સંસ્થાદ્વારા બહુાર પડ્યાં છે, અને સાહિત્યની મહાન સેવા આચાય વના હસ્તે થઇ છે. તેમજ અનેક પ્રાચીન ગ્રંથેની ટીકા અને વ્યાખ્યા પણ નવી તૈયાર કરાવીને બહાર મૂકી છે. તેમજ સુરીશ્વરજી મહારાજના અનેક શિષ્ય પ્રશિષ્યા દ્વારા અનેક પુરતા અન્યત્ર પણ બહાર આવ્યા છે.
પરન્તુ સોથી વધુ પ્રયત્ન જિનમંદિરના છગ્રેÍદ્વાર પાછળ અને નવીન જિનમંદિરાના વધારવા પાછળ પણ તેમણે કર્યાં છે. કગિરિ, રાહીશાળા, મહુવા, વળા, ખંભાત, ખાટાદ, અમદાવાદ, સેરીસા વગેરે વગેરે અનેક સ્થળેાએ જીર્ણોદ્ધાર અને નૂતન જિનમંદિરાના નિર્માણ માટેના તેઓશ્રીના પ્રયત્ને જીવતાજાગતા છે. અને દ્વારા જિનબિ ભરાવી અનેક સ્થાને પધરાવ્યાં છે. પાંચમા આરામાં તુજ આગમ તુજ બિબ આપણા માટે મુખ્ય અને સબલ આલંબન છે, એ વસ્તુનુ' તેઓશ્રીએ પ્રતિપાદન કરી જીવંત કાર્ય કર્યું છે.
આવી જ રીતે શ્રાવક ક્ષેત્રના ઉદ્ધાર, સ'રક્ષણ અને વૃદ્ધિ માટે તેઓશ્રીએ મહાન પ્રયત્ન કર્યો છે. અનેક દુષ્કાળ, જળપ્રલય અને રાગેાના ઉપદ્રવ સમયે જયાં જયાં જરૂર પડી છે ત્યાં ત્યાં શ્રાવક ક્ષેત્રમાં ગુપ્તદાન અપાવવાની એમની શક્તિ કામ કર્યાં જ કરતી હતી. પેાતાના શ્રીમંત ભકતાદ્વારા શ્રાવક ક્ષેત્રમાં પુષ્કળ ગુપ્તદાન અપાવ્યાં છે.
તેમજ કાઇ પણ ધાર્મિક કે જ્ઞાતિના ભેદભાવ સિવાય દુકાળ આદિમાં પશુ દાન રાહત અપાવતા, અનેક પાંજરાપાળા અને એવી જ ખીજી સંસ્થા પણ તેઓશ્રીની શક્તિથી જીવત બની હતી,
ખરેખર સૂરિજીમહારાજ શાસનસમ્રાટ હતા એમાં તે। શકા નથી. એક રીતે હુ તે વર્તમાન સ ંવેગ પક્ષના ચેગેાહનપૂર્વકના-વિધિપૂર્વકના તેઓશ્રી આદિમ આર્યા હતા. એમનું અદ્ભુત જ્ઞાન, વિદ્વત્તા અને પાંડિત્ય, તેમ જ જબરજસ્ત વકતૃત્વશક્તિ અને સંચાલન શક્તિ અદ્દભુત હતી. તેઓશ્રીની શ્રીવીતરાગ શાસન માટેની શ્રદ્દા દૃઢ હતી. ગમે તેવા વિક

Page #22

૪૮
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ માર્ગશીર્ષ
પ્રસંગ આવ્યો હોય પણ શાસન માટે તેઓ હાજર જ છે, અરે ! શાસન-તીર્થ. જિનવાણી કે સંધ વિરુદ્ધ કોઈ બોલે કાઈ આચરે કે પ્રવર્તે એનું એમને ભારે દુઃખ થતું; અને આવા પ્રસંગે કેઈ ચમરબંધીને પણ કડવું સત્ય કહેવું હોય તે તેઓશ્રી લગારે અચકાતા નહિ.
એમનું ઉજવલ નાન, તદનુરૂપ અનુપમ દઢ શ્રદ્ધા અને ઉજવલચારિત્ર ભલભલાને આકર્ષતું હતું. અનેક રાજા, મહારાજ ઠાફરો અને અધિકારીઓ પણ તેમનાથી ખૂબ આકર્ષાતા; તેમનાં દર્શન અને તેમની સિંહગર્જના સમી બુલંદ વાણીનું શ્રવણ કરી કૃતકૃત્યતા અનુભવતા.
શેઠ માકભાઈના સંધ વખતે તેઓશ્રીને અમારી ત્રિપુટીને ખૂબ જ પરિચય થયો. ઘણીવાર રાત્રિના બળે અને ત્રણ ત્રણ વાગ્યા સુધી ખુલ્લા દિલથી વાર્તાલાપ ચાલતો. ખાસ કરીને ભૂતકાલીન સંસ્મરણો ચાલે ત્યારે પૂજ્ય શ્રીમૂલચંદજી મહારાજ અને પૂજ્ય શ્રીવૃદ્ધિચંદજી મહારાજના જીવનપ્રસંગો સંભળાવતા. તેમાંયે પૂ. શ્રીમૂલચંદજી મહારાજના સમયની જેન સંધની સ્થિતિ, યતિસંસ્થાનું પ્રાબલ્ય, સ્થાનકમાર્ગીઓનું જોર અને ઉપદ્ર, અમદાવાદમાં શાંતિસાગરને મત અને તેના પ્રચાર સામે અને આપણા જ પક્ષમાં પણ અનેક વિભેદે આ બધા વચ્ચે મેસની જેમ અડગ ઊભા રહી બધાને સામને કઈ રીતે કર્યો તે અને તેના પ્રત્યાધાતે ઉઠતા ત્યારે કેવી કુશળતા અને દક્ષતાથી સામે પાર નીકળતા આ બધા પ્રસંગે અમને કહેતા. અને એ સંસ્મરણો યાદ કરી કરીને જે ગુણજ્ઞતા તેઓશ્રી દર્શાવતા એ તે કદીયે ભૂલી શકાય તેમ જ નથી.
તેવી જ રીતે ખૂદ સૂરિજી મહારાજના બનેલા કાપરડાજી તીર્થ, પસીનાજી તીર્થ અને કદંબગિરિ તીર્થના કટોકટીના અદભૂત મહત્વપૂર્ણ ગંભીર પ્રસંગે, મેવાડ અને મારવાડના તેઓશ્રીના અદભૂત અનુભવ પ્રસંગે સંભળાવ્યા છે, જેની સ્મૃતિ થતાં આજ પણ રૂવાંડાં ઊંચાં થાય છે.
અને પ્રલે મુનિ સમેલન પ્રસંગે એમની કીતિને કળશ ચઢયા હતા એમ કહું તે ચાલે. નગરશેઠ કરતુરભાઇ મણિભાઈની બુદ્ધિમત્તા અને વ્યવહારદક્ષતા, પૃજય સાગરજી મહારાજ, પૂજ્ય શ્રીવલ્લભસૂરિજી મહારાજ વગેરેને સહકાર એ બધું ખરું, પરંતુ આ બધા ઉપરાંત સૂરિજીમહારાજનું વર્ચસ્વ અભૂત હતું એમાં શંકા નથી, એમની નિષ્પક્ષતા, સત્યપ્રિયતા, દક્ષતા અને ગંભીરતાએ આ સંમેલનને યશસ્વી બનાવ્યું હતું એમાં સંદેહ જ નથી. એમાંયે મુનિસમેલનનો દશમે ઠરાવ જે પાસ થયે એને તે અમને જતિઅનુભવ છે. યુ. પી. સી. પી. અને રાજપુતાનામાં અન્યધર્મીઓના જૈનધર્મ ઉપર થતા આક્ષેપ, દિગંબર પંડિતના શ્વેતાંબર આગમ સાહિત્ય તીર્થ અને સંધ ઉપર થતા આક્રમણે, સ્થાનકમાર્ગી સાધુઓ આપણાં જ છાપાંઓ લઈ, વીરશાસન અને ફ્રેનમાં એક બીજા તરત થતા આવતા આક્ષેપ વાચી લોકોને કેવી રીતે શ્રદ્ધાહીન કરી પોતાના તરફ વાળે છે તે આ બધું જયારે અમે તેઓશ્રીને સંભળાવ્યું, અને એના પ્રતિકાર માટે આપણે કંઈક કરવું જ જોઈએ એમ જણાવ્યું કે તરત જ સરિજીમહારાજે આ પ્રશ્ન ઉપાડી લીધો. એમની ઢબે આ પ્રશ્ન ઉપાડતાં કહ્યું-બેલને ભાઈ દર્શનવિજય, શું કહેવું છે તારે? બસ, આમ કહી આ વિષય ચર્ચા ઠરાવ મુકાવ્યો અને પાસ કરાવ્યું. બધામાંથી ચૂંટીને પાંચ

Page #23

અંક ૨ જે. ]
શાસનસમ્રા,
આચાર્ય ભગવંત અને મુનિમહાત્માઓની પ્રતિકાર સમિતિ નિમાઈ અને સમસ્ત સંઘે આ સમિતિને સહકાર આપવો તેમ જણાવ્યું. તેના સંચાલન માટે ગૃહસ્થોની કમિટી પણ સૂરિમહારાજે જ નીમી. “જેનસત્યપ્રકાશ' માસિક શરૂ કરાવ્યું. - આ મહાન શાસનસમ્રાટનું એમની ભવ્યતાને ઉચિત મહાન સમારક થવું જ જોઈએ. શ્રી જૈનસંધની, તેઓશ્રીના ભકતાની અને તેઓશ્રીના આઠ દિકપાલ સમા પ્રતાપી આઠે આચાર્ય મહારાજાદિ શિષ્યોની ફરજ છે કે તેઓશ્રીનું મહાન અમર મારક જરૂર રાખે. ગામેગામના શ્રીસ પૂજઓ ભણુવશે, મહત્સવો કરશે, પુસ્તકે છપાવશે એ બધું ભકિતનો અંજલીરૂપે થાય એ ઉચિત છે; કિન્તુ તેઓશ્રીની ભવ્યતાને અનુરૂપ જ્ઞાન અને શાસનસેવારૂપ અમર મારક રચાવું જોઇએ. તેઓશ્રીની અભિલાષા એક સુંદર સાધુ પાઠશાળા-શ્રીશ્રમણસંધ વિદ્યામંદિર શરૂ કરવાની હતી. શ્રીકદંબગિરિરાજની છાયામાં રહેલી ધર્મશાળામાં સાધુમહાત્માઓ રહે. ખૂબ પઠન-પાઠન કરે, શાસ્ત્રસ્વાધ્યાય,-મનન-ચિંતવન કરે અને શાસન દીપાવે. આત્મહિત સાધે અને વિશ્વને શાંતિનો સંદેશ–ભગવાન શ્રી મહાવીર દેવની વાણી સંભળાવે. અધ્યાપક સાધુએ જ રહે. પોતાના શિષ્ય જૈન ન્યાય, જૈન યાકરણના આચાર્યો છે, આગમ શાસ્ત્રના દીર્ધ અભ્યાસી છે, તેઓ કોઈ પણ જાતના મારાતારાના ભેદભાવ વિના બધાને ભણાવે. લાંબા સમય સ્થિરતા રાખીને સાધુ મહાત્માઓ ભણીગણીને તૈયાર થાય અને ભારતના ખૂણે ખૂણામાં વિચરી-જૈન શાસનની વિજય પતાકા ફરકાવે. આનો સુરિજી. મહારાજને ખાસ આગ્રહ હતો. અમને ઘણીવાર કહેતા..કેમ તારા ચેલાને ભણવા મોકલીશ ને? આવી જ રીતે–
અમદાવાદ પણ સરિજી મહારાજનું ઋણી છે. આજે હિન્દના કશાયરને માન પામતું અમદાવાદ વિદ્યાનગર પણ બને છે, અહીં યુનિવસીટી થાય છે. કૅલેજો-વિવાભવને-સંસ્કૃત પાઠશાળાઓ ચાલે છે. આવા વિદ્યાધામમાં એક જૈન ભવ્ય પુસ્તકાલય સ્થપાય તેની પૂરેપૂરી જરૂર છે. માત્ર પુસ્તકાલય જ નહિં સંશાધન-પ્રકાશન અને જિજ્ઞાસુએની જિજ્ઞાસા તૃપ્ત થાય એવાં સાધને મલે; ત્યાં જ પદન-પાઠન-સંશોધન પણ થઇ શકે. દુનિયાભરનું જૈન સાહિત્ય હાજર થાય. પ્રકાશિત, અપ્રકાશિત સાહિત્ય ભંડેળ ભરાય અને જેન કે જૈનેતર અભેદભાવે લાભ લઈ જ્ઞાનપિપાસાને સતેણે એવાં સાધન આમાં હોય. સૂરિજી મહારાજના નામનું બહ૬ જૈન પુસ્તકાલય સ્થપાય એ પણ અમર અને તદનુરૂપ સુંદર સ્મારક છે.
સુરીશ્વરજી મહારાજના વિદ્વાન શિષ્ય-પ્રશિષ્યરત્ન, આઠ દિક્પાલ જેવા આઠ રિપંગ ભારતની આઠે દિશામાં વિચરી શાસનપતાકા ફરકાવે. સુરિજી મહારાજના પગલે ચાલે, શાસન દીપાવે એ જ અભ્યર્થના છે.
શાસનસમ્રા સુરિપુંગવ મહાત્માના સુવિહિત વિધાન શિષ્યરત્ન અને ભક્ત શ્રાવક વર્ગ સહકાર સાધી સૂરિજીમહારાજનું અમર સ્મારક બનાવે તે અભિલાષાપૂર્વક વિરામ પામીએ છીએ.
અમે માત્ર ભક્તિ, હદયની લાગણી અને શુભેછાથી શાસનસમ્રા પ્રતિ પ્રેમ-ભકિત અને હૃદયાંજલી આપીએ છીએ.

Page #24

*પૂજયપા જૈનાચાર્ય શ્રી ૧૦૦૮
શ્રીમદ્ વિજયનેમિસૂરિ–સ્તુતિ.
(દેશી-કાલી કમલીવાલે, અથવા સિદ્ધાચલના વાસી.) મહુવા નનિવાસી, સૂરિવર નેમિ પ્રણમું પાય; સૂત્ર એ ટેકો ત્રાતા લક્ષ્મીચંદ ને માતા, દીવાળી દેવી વિખ્યાતા;
- ધન્ય ધન્ય અવતાર–સૂ૦ ૧ ઓગણીસો ઓગણત્રીસ સાલ, કાર્તિક શુદિ એકમ શુભ કાલ;
જમ્યા જયજયકાર સૂ૦ ૨ વૃદ્ધિચંદ્ર ગુરુ ગુણ ભરીયા, પૂરવ પુન્યથકી તે મળીયા,
હર્ષત નહીં પારસૂ૦ ૩ ઓગણીસે પીસ્તાલીસ સાલ, જેઠ શુદિ સાતમ સુખકાર;
ગ્રાહ્ય સંજમ સુરસાલ–સૂ૦ ૪ ઓગણીસે ચોસઠમા વર્ષે, જેઠ શુદિ પાંચમ દિન હર્ષે
સૂરિપદ પામ્યા સાર–સૂ૦ ૫ શુદ્ધ સંયમ ગુણ છત્રીસ-ધારી, બાલથી શુભ શીલ ગુણધારી;
સમતારસ :ભંડાર–સૂ૦ ૬ જિનશાસનનમાં રવિ સમ સેહ, ચંદ્ર સમા શીતલ મન મેહં,
દર્શન આનંદકાર-સૂ૦ ૭ દીવાળી દિન વિક્રમ સાલ, પાંચ ઉપરની દેય હજાર;
સ્વર્ગમહીં સંચાર–સૂટ ૮ સંઘ સકલમાં શેક છવાયા, મુનિ ગણ ભક્તજને દુખ પાયા;
ઝવેર દુ:ખ અપાર–સૂ૦ ૯ શ્રી ઝવેરચંદ છગનલાલ-મીયાગામ-કરજણું. * આ સ્તુતિમાં આ૦ મદ ના માતાપિતાનાં નામ, જન્મ, દીક્ષા, આચાર્યપદ અને સ્વર્ગગમનની સાલ, મિતિ વગેરેની અ૫ હકીકત આપવામાં આવી છે. આ સ્તુતિ આ મ૦ ના જયંતિ ઉતસવ અથવા કોઈપણ તેઓશ્રીના એત્સવ પ્રસંગે ગાઈ શકાય તેમ છે.
X મને આ મ૦ નો કદી પણ સમાગમ થયેલ નથી પરંતુ તેઓશ્રી પ્રતિના ગુણાનુરાગ અને ભકિતભાવથી તેઓશ્રીના અંતિમ સમયના સ્મરણરૂપે આ સ્તુતિ એક બાળક્રીડારૂપે જ છે.

Page #25

][][][][] આ. શ્રી વિજયનેમિસૂરિનાં સંસ્મરણા
পপপপপপপ পপপপ લેખકઃ—માર્ક્ટિક
આ. શ્રી વિજયનેમિસૂરિ સંબધી સ’સ્મરણા લખવા એ બહુ સુલભ કામ છે. એમને વૃદ્ધિ ચંદજી મહારાજ “ નેમા, તેમા ' કહીને ખેલાવતાં અને હુલાવતા તે પણ હજી યાદ છે અને નાના તેમચંદને દીક્ષા આપતાં વૃદ્ધિય'છને કેટલું સહન કરવુ' પડયુ હતું. તે પણ યાદ છે. એટલે એ પ્રતાપી પુરુષના સંબંધમાં મારા પૂરતું થે ુ યાદ કરું અને આ પ્રકારની નિવાાંજલિ અપું.
લગભગ સ. ૧૯૪૫ ની સાલમાં જ્યારે હું દશ વર્ષની વયને હતા ત્યારે મહારાજશ્રી હિંદજી સાથે પ્રતિક્રમણ કરવાની મને અને મારા કાકા ગુલાબચંદને પરવાનગી મળી હતી. હું પ્રતિક્રમણુ કરી મહારાજશ્રી વૃદ્ધિચંદજીની પાટ નીચે મારું કટાસણુ, ધોતિયું અને ચરવળા મૂકતા હતા. વૃદ્ધિચંદજી મહારાજ એ પ્રથમની ઓરડીમાં મારવાડીને વી સાધુએ સાથે પ્રતિક્રમણુ કરતા હતા. એક દિવસ સાંજે આવીને તપાસુ' તો મારા ચરવળા ગેપ ! મહારાજ વૃદ્ધિદજી તે દેવાંશી પુરુષ હતા. તે હસતા હસતા મને ‘ મેાતીરામ ’ કહીને ખેલાવતા. તે દિવસે કહે કે-ચરવળા હાલ બે ચાર મહિના નહિ મળે મને ભારે આશ્રય વચ્ચે માલૂમ પડયુ કે મારા ચરવળા જે ઠીક ઠીક હતા તેના ક્રતું એધારિયુ વીંટી તે નૈમિરને વાપરવા તૈયાર કર્યા હતા. વાત એમ હતી કે તેમવિજયજીને મેટા સમુદાયની વચ્ચે દીક્ષા આપવામાં આવી ન હેાતી. તેમના પિતા તેાફાન ન જમાવે તેટલાસારુ તેને સાધુવેશ આપવામાં આવ્યા હતા. મારા ચરવળાના આવા સારા ઉપયાગ થતા જોઇ મને આન'દ થયા અને હસતાં હુસતાં મારા દાદા જે તે વખતે જીવતા હતા તેમને વાત કરી. તે તે વળી ધણા રાજી થયા. આ રીતે શ્રી નેવિજયજીને હું દીક્ષાદ્દિનથી ઓળખું,
પછી તેમને સ'સ્કૃતને અભ્યાસ કરવા માટે દાનવિજયજી પાસે રાખ્યા. તે વખતે તે સામાન્ય સાધુ થશે એમ લાગતુ હતુ. પણ ધીમે ધીમે તેમની બુદ્ધિના ચમકારે થાય એવા પ્રસંગ તેમને મળતા ગયા અને તેના તેમણે પૂરતા લાભ લીધા. તેમ, એ ચાર વર્ષોમાં તો જાણે કાશીએ જઈને સરકૃત ભણી આવ્યા હેાય તેવા ન્યાયામ. પારગામી થયા. ગુરુમહારાજ તે તેમને ‘ તેમા, તેમા ' કહીને ખેલાવે અને વય નાની ઢોવાથી તે અમારી જેવા લઘુવયસ્ક બાળકાને હસીને ખેાલાવે. પણ ભવિષ્યમાં તે જે ઉચ્ચપદ પામવાના હતા અને યશ પ્રાપ્ત કરવાના હતા તેની શરૂઆત આવી વિચિત્ર રીતે થઇ અને સચે બળે મે તે ખરાખર જોઈ હતી.
ચાર વર્ષમાં નવીન ન્યાયના પ્રખર અભ્યાસી બની સુંદર ચર્ચા કરે એ તો તે કાળને અંગે અદ્ભુત સસિદ્ધિ ગણવામાં આવતી હતી. સાધુ તે વખતે રાસરાસડા બનાવતા હતા અને કાઈ સ'સ્કૃત જાણનાર હાય તે તે। અતિ આČકારક ગણાતું.
પછી ચાર છ માસ બાદ એક સાધુ, એક સાધ્વી, એક શ્રાવક અને એક શ્રાવિકા સમક્ષ તેમવિજય થયા. તે વાત પણ સ. ૧૯૪૫ માં બની અને ત્યારે મારા ચરવળા મને પાછે મળ્યા.
+( ૫૧ )નું

Page #26

પર
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ,
[ મા'શી
ત્યારપછી મેં એમના ગણધરવાદ સાંભળ્યે. એ અપૂર્વ વાદ વેદના ઉચ્ચાર અને ગાન સાથે સાંભળાવી ભાવનગરને એમણે છ કરી નાંખ્યુ`. જે ગણુધરવાદના વિચનમાં દીવા થતા હતા તે તેમણે દિવસ છતાં પૂરા ધણી અસરકારક રીતે કર્યાં.
તેમનુ ત્યારપછી અમદાવાદ તરફ વિહાર કરવાનું થયું, ત્યાં તેમણે ઘણી પ્રતિષ્ઠા મેળવી અને જમાવી. હું પણુ તેમને વંદન કરવા અને સુખશાતા પૂછ્યા અનેક વાર અમદાવાદમાં ઉપાશ્રયમાં મળ્યો અને તેમણે કરેલાં કાર્યોની હારમાળા જોઇ, ની અને મારા ચરવળાથી દીક્ષા ( ખેટી ) લેનારની આ પ્રતિષ્ઠા સભિળી મને ઘણો આનંદ થયા.
મેં એમને શહેર પાટણુ( અણુહીલપુર )માં જાહેર રસ્તા ઉપર વ્યાખ્યાન આપતાં સાંભળ્યા ત્યારે મને મનમાં થયું કે-ન્યાયશાસ્ત્રના તે તેએ પાકા અભ્યાસી છે અને શ્વેતાની પાસે કેવા આકારમાં દલીલ કરવી તે બરાબર જાણે છે. એ આખું વ્યાખ્યાન કલાકા સુધી ચાલ્યું. હું તો ત્યાં કૅન્ફરન્સના કામ સારુ ગયા હતા, મને કુરસદ નહતી, છતાં આખું ભાષણ સાંભળવાની લાલચ દૂર કરી શકયા નહિ. તે દલીલસરનું પણુ ન્યાયનું અતિ ઉત્તમ ભાષણ હતું પણ ગામડાના માણસ પણ સમજી શકે તેવી પરિભાષામાં જાહેર રસ્તા પર તે વ્યાખ્યાન હજારો લકા સમજી શકતા હતા. આવા સુંદર વિદ્વાનને સાંભળવા તે પણ જિંદગીના એક લહાવે છે.
જે ભાવનગરમાં તેમના પિતા વિગેરેના વિરોધ છતાં દીક્ષા થઈ હતી, ત્યાં ચેડા વર્ષ પછી તેઓની આચાય પદવીની ક્રિયા મે જોઈ, હું આશ્ચર્ય ચક્રિત થયા. એમને આચાય પદવી આપનાર મુનિ ગંભીરવિજયજી જયારે તેમને વાંદી રહ્યા હતા, તેઓશ્રી આચાય બની ચૂકયા હતા યારે આ ક્રિયાની મહત્તા મને સમજાઇ અને શ્રો ગભીરવિજયજીને મેં તે દિવસે ખરાખર ઓળખ્યા, જાણ્યા અને મતે તે જૂના વિચારના ગુરુ પર હૃદયનું બહુમાન થયું.
બાલ્યકાળથી પહ્મચારી અને સ્ત્રીને વ્યાખ્યાનના વખત સિવાય પાતાના ઉપાશ્રયમાં પણ પગ મૂકવા ન દેવાનેા આગ્રહ રાખનાર ખરેખર સિંદ્ર જેવા હતા અને જો કે તે નિયમ પાતાના શિષ્ય પ્રશિષ્યના હિત ખાતર અમલમાં મૂકવાને આગ્રહ રાખતા, પશુ તે નિયમ ડૅડ સુધી ચાલુ રાખવામાં તેઓ સમજંણુપૂર્વક મક્કમ રહ્યા હતા અને આજન્મ બાળબ્રહ્મચારીનું બિરુદ તેઓએ સત્ય કરી બતાળ્યું હતું. આચાય પદવી વખતે નામ કરે છે. તેઓ વિજયનેમિસૂરિ થયા, હવે તે સુનિ તેમવિજયજીના નામથી ઓળખાતા બંધ થયા. આ સવ વખતે હું દીક્ષા સમયના ચરવળા આપનાર હાજર હતા તેથી મને પણ જોવાના સારા પ્રસંગ સાંપડ્યો.
અને ગયા વર્ષોંમાં હું તેમને વંદન કરવા ગયા ત્યારે પાતે મને મારા નામથી ખેલાવી પ્રેમથી કહે છેઃ હું બહુ દુ:ખી થઈ ગયા. '' તેઓને પરાણે ચાલવું પડતું હતું અને શરીર ભારે દાળુ થઇ ગયું હતુ. તે વાતે તેમના મન પર અસર કરી હતી એમ મને લાગ્યું. મેં જવાબમાં કહ્યું “ આપને શું દુઃખ હૅાય? આપને અહીં પણ મજા છે અને ત્યાં પણ મા છે. સાધુને દુ:ખ કેવું ?' આટલું સાંભળીને પાટ પર બેઠેલા વિજયનેમિસૂરિ હસ્યા.

Page #27

અંક ૨ જો]
આ. શ્રી વિજયનેમિસૂરિનાં સ્મરણે
તેઓ ખૂદ ભાવનગરમાં દીક્ષિત થયેલા અને આચાર્ય પણ ત્યાં થયા, તેથી એ અસલ વીરભૂમિ-મહુવાના છતાં મારી નજરમાં તે ભાવનગરના જ લાગતા હતા અને મારા પર તેમને સારો નેહ હતા. જે થોડા પડ્યા હું પયુંષણ પછી પ્રત્યેક વર્ષે ક્ષમાપનાના લખું છું તેમાં તેમના તરફ એક પત્ર દર વર્ષે લખતે હતે.
તેઓને અમર આત્મા શુભ ગતિને લાયક જ ગણાય. તેઓ શાંતિ અપે' અને તેઓને શાંતિ થાય એટલું પછી આ સંસ્મરણ નોંધી લઉં છું.
- તેઓશ્રીએ ઘણે વખત અમદાવાદમાં પસાર કર્યો. તેઓએ પોતાના ઉપાસની ત્યાં તત્વવિવેચક સભા સ્થાપી, મહુવા, વલભીપુર વગેરે અનેક સ્થાનોનાં જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યા, ખાસ કાપરડા તીર્થને પ્રસિદ્ધ કર્યું અને તેને જીર્ણોદ્ધાર કરાવે અને પાલીતાણાના રાજ સાથે ઝગડો થાય તેની રાજ્યકારી નજરે ગષણ કરી બોદાના નેસ પાસે આવેલ અને ભાવનગર રાજ્યની સરહદમાં આવેલી ટેકરી ઉપર બાર ગાઉની યાત્રામાં હજારો પ્રતિમાજી વસાવી કદંબગિરિતીર્થનું સ્થાપન એવી રીતે કર્યું કે પાલીતાણાના રાજ્ય સાથે વાંધો પડે તો પણ શત્રુ જ્યની યાત્રા બંધ ન જ થાય. આ તેઓશ્રીની કુનેહભરી દીધદષ્ટિ હતી.
બાકી પાંજરાપોળના અમદાવાદના ઉપાશ્રયમાં અને તેની અગાશીમાં મેં તેઓશ્રી - સાથે અનેક રીતે વિતાવી છે અને તેઓના વિચારો માનેસહિત જાયા છે. તેઓનું જીવન ચરિત્ર બહાર પડશે તે તેને અંગે આ વિચારધારા છવાત કરવાની ઇચ્છા વતે છે. ઉપાવ યશોવિજયના ખાનખાના અભ્યાસી, નવીન ન્યાયના પ્રણેતા અને ઉપાધ્યાય શ્રીમવશોવિજયજીના પરમ રાગી આ ઉન્નતિશાળી આત્માને ચિર શાંતિ પરમાત્મા અર્પે એટલું ઇચ્છું છું.
ધન્ય જીવન પર અમર રહે શ્રી વિજયનેમિસુરિ, પરમ પ્રભાવક જેહનું નામ; મનુષ્ય જન્મ ધરી શાસનસેવા, કરીને કાઢયું ઉત્તમ કામ. અમર ૧ રહે અમર એ નેમિસૂરીશ્વર, તીર્થ ઉદ્ધરતા જેહના કામ; રહો સર્વદા જિલ્લાએ, શ્રી નેમિસૂરિનું પાવન નામ. અમર૦ ૨ હાજો સદાય ધર્મપ્રેમ ને, જ્ઞાનરુચિ વધજે અમ નિત્ય;
શ્રી નેમિસુરિ સૂરિરાજની, આણ વરતે પરમ પવિત્ર. અમર૦ ૩ વિજયનેમિસુરિ ૭૭ વર્ષે, કાળ કરી ગયા મહુવા ધામ; જન્મભૂમિ પણ મહુવા ગામે, દીપોત્સવી દિન દેહ વિરામ. અમર૦ ૪ યશ કાતિ જસ જગમાં વધતાં, પણું શોકાતુર સંધ તમામ; નેમિસુરિનું પવિત્ર જીવન, ખટકે શિષ્ય તેમજ જન આમ. અમર૦ ૫ મિથ્યાત્વ-વિદારક સમકિતદાયક, વાણી જેની અમૃત સમાન; સૂરીશ્વરજીને વંદન હે, કાટિ કોટિ ઊગતે ભાણુ. અમર૦ ૬ રિપુલ વારી આત્મ ઉહારી, સદાય કરજે ભક્ત કલ્યાણ; જીવન ધન્ય ખરેખર મરિનું, ધન્ય સરિનાં સગુણ જ્ઞાન. અમર૦ ૭
અચ્છાબાબા ( વેલજીભાઈ)-જામનગર

Page #28

URBHUGUESSAGES SHARSHURSING RISHISHU MIRRENBHUR શાસનસમ્રાટ્ શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજીને
ભાવભરી અંજલિ. (રાગ ભૈરવી.)
સાખી. ખે ચંદ્ર નભમંડળમાં થયું દિલ ઘોર અંધારું, અસ્ત થ ભાનુ અમારા ગુરુવર ગુરુવર પૂકારું; * ભકતે તમને યાદ કરીને અંતર આંસુ સારે, વિરહ વેદના ના સહેવા હૃદય રડે ચોધારે. એ યુગના અવતારી નેમિસૂરીશ્વર પૂજ્ય ગુરુવર,
પરમ પર-ઉપકારી...એ યુગના ૧ સૌરાષ્ટ્રમાં મધુમતી ગામે જન્મ લક્ષ્મીચંદ શેર નામે,
માતા દીવાળીના પ્યારા નંદન;
શૂરા સમતાધારી...એ યુગના૦ ૨ રાગ-દ્વેષ મદ-મોહને મારી, વર્યા ગુરુવર મુક્તિનારી,
કામ ક્રોધના ત્યાગી 'ગુરુવર;
શૂરા સમતાધારી...એ યુગના ૩ જ્ઞાન ધાન તપ ત્યાગ સમાધિ, અંતરમાં વીર આરાધી,
ઍમ આદમની ધૂન જગાવી.
પંચમહાવ્રતધારી..ઓ યુગના ૪ અ.મયાનની જ્યોત જગાવી,se sઉંધૂન લગાવી,
જૈન અને જૈનેતર બેધ્યા.
અહિંસાના વતધારીઓ યુગના ૫ શ, અ-વિશારદ બહુ ગુણધારી,કદંબગિરિમાં યાદ તમારી,
સુરિસમ્રાટ પૂજ્ય ગુરુવર;
દર્શન ઘો દયા ધારી.. યુગના૦ ૬ દીવાળામાં દીપ પ્રગટાવ્યા, તે દિન ગુરુવર સ્વર્ગે સિધાવ્યા.
વીર પ્રભુના નિર્વાણ દિવસે; યાદી ગુરુવર તમારીઓ યુગના ૭
ગણેશભાઈ પી. પરમાર-મુંબઈ. STEFEBRURSESSFUNFUTURMER:BESHBHURSEMENTURERNESTURER

Page #29

X X
46
XXXXXXXX
શાસનસમ્રાટ્ની જીવનસારભ.
*
XXXXXXXXXXXXXXXXXX
લેખકઃ-મુનિરાજશ્રી દક્ષવિજયજી મહારાજ,
આચાય શ્રી વિજયલાવણ્યસૂરિજીના વિદ્વાન શિષ્ય દક્ષવિજયજી મહારાજે સ્વસ્થ આ. મ.શ્રીવિજયનેમિસૂરીશ્વરજીના જીવનવૃત્તાંતને વિદ્વત્તાભરેલા લેખ પ્રસિદ્ધિ માટે મેકલેલ; જગ્યાને અભાવે આખા લેખ લેવાઇ શકાયા નથી. તેમાંથી ઉપયેગી ભાગ અત્રે આપેલ છે.
આતિનુંળાન થતિ ' આકૃતિ વ્યક્તિના ગુણને કહે છે. અહે! શું એ ભવ્ય આકૃતિ ! કેવી મનેાહર મુખમુદ્રા ! જાણે ધૈય, ગાંભી ને ઔદાયના ભંડાર! સાક્ષાત દાઢી મૂછવાળા ખેલતી સરસ્વતીના અવતાર ! નિઃસ્પૃહ અણુગાર ! શાસનના શણગાર ! અજોડ જીવન કળાકાર ! અવિકારી અણિયાલી આંખેાના આખંડલ ! લલાટપટ્ટ પર ઝગમગતા બ્રહ્મતેજના ભામંડલ ! સંતશિરામણ ! ગીતા ચૂડામણિ ! ભારતીય સંસ્કૃતિની પ્રતિકૃતિ 1 ભારતની મહાન્ વિભૂતિ ! માનવજાતીય કૅસરીસિ'હું !
આવી ઉત્તમ ગુણીના ધામસમી આકૃતિ એટલે ? ગ્રાસનસમ્રાટ્ર સૂરિચક્રચક્રવત્તિ સર્વાં તન્ત્રસ્વતન્ત્ર બાળબ્રહ્મચારી તપગચ્છાધિપતિ આચાર્ય મહારાજશ્રી ૧૦૦૮ શ્રીમદ્ વિજયમિસરીધર મહારાજ,
- સંસારત્યાગ-શુદ્ધ ચારિત્રપાલન-અભ્યાસ.
શાંતમૂર્તિ વિશુદ્ધ ચારિત્રચૂડામણિ આધ્યાત્મિક ગુણુરૂપી મહાસાગરના કલ્લોલાની હિં કરવામાં ચંદ્રસમાન શ્રીવૃદ્ધિચક્રૂજી ( અપરનામ શ્રીવૃદ્ધિવિજયજી ) ગુરુમહારાજ પાસે નેમચંદ્રભાઇએ ભાવનગરમાં વિ. સ. ૧૯૪૫ના જે શુદ સાતમે અસાર સંસારને ત્યાગ કરી ૧૬ વર્ષની ઉછરતી ઉમ્મરે ભાગવતી દીક્ષા અ‘ગીકાર કરી–જીવનવિકાસની મહાસિદ્ધિ સ્વીક્રારી–વિશ્વકલ્યાણુનો ક્રમનીય કામનાના પવિત્ર પથ્વનનૌકાને હંકારી, અનતા તીર્થંકા, ગધરા તે ચક્રવર્તી આદિ મહાનુભાવોએ અપનાવેલા જીવનમત્રની સાધના કરવા લાગ્યા. વિશુદ્ધ ચારિત્રની પરિપાલના, ગુરુભક્તિ, વડીલોના વિનય, ગુણુાનુરાગિતા, જ્ઞાનસાહિત્ય ત્યાગ માર્ગમાં આગળ વધવાની ધગશ અને વિશ્વના ઉદ્ધાર કરવાની તમન્ના આદિ ગુણાથી જીવનને વણી લીધુ. ઉક્ત ગુણેાના પ્રભાવે પરિચયમાં આવનારાઓને ખુબ ખુબ આકર્ષ્યા અને તેના જીવનવિકાસમાં અપૂર્વ ચૈતન્ય સમપ્યું”, વિનયગુણુથી અને સ્વાભાવિક પ્રતિભાથી અલ્પ સમયમાં વિવિધ શાઓના પારંગત બ્યા એટલું જ નહિં પરંતુ મહાન્ તત્ત્વવેત્તા મુત્સદ્દો અને અનેક શાસનપ્રભાવક શાસ્ત્રો અને ગ્રંથેાના નિર્માતા થયા અને એ રીતે અપૂર્વ સાહિત્યસેવા, શાસ્ત્રસેવા તથા શાસનપ્રભાવનાના ક્ષેત્રમાં ખૂબ ખૂબ આગળ ધપ્યા.
તેશ્રી સસ્કૃત અસ્ખલિત ધારાએ માલતા. સંસ્કૃતભાષા ઉપરનું તેઓશ્રીનુ અનુલ પ્રભુત્વ હતું. તેથી ભલભલા પડિતા પણ સ્તબ્ધ બની મુક્તક ંઠે પ્રશંસા કરતા. તેઓશ્રીની
( ૫૫)

Page #30

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ,
[ માર્ગશીર્ષ
જ્ઞાનસંપાદન કરવાની શકિત પણ અગાધ હતી. વ્યાકરણુ શાસ્ત્રમાં પ્રથમ સિદ્ધાંતકૌમુદી ભણ્યા. ત્યારબાદ એક જ ચોમાસામાં કલિકાલસર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રસૂરિવિરચિત શ્રી સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન-બૃહદવૃત્તિ આખી ભણી ગયા, જે અઢાર હઝારીના નામથી પ્રસિદ્ધ છે.
જ સો સો સવાસો કે કંઠસ્થ કરતા. કહા, આ વીસમી સદીમાં રાજનાં સવાસે બ્રેકો કંઠસ્થ કરવા-ભણી જવા એ શું નાનીસૂની વાત છે? આવી અસાધારણ જ્ઞાનસંપાદિકા નિર્મળ બુદ્ધિના પ્રભાવે જ અલ્પ સમયમાં ન્યાય, વ્યાકરણ, સાહિત્ય તથા આગમ શાસ્ત્રના અજોડ પ્રખર વિદ્વાન બન્યા. આવી અજોડ વિદ્વત્તા અને અખંડ બહાચર્ય પરિપાલન તથા અતુલ મહાન પુણ્યબળના પ્રતાપે તેઓશ્રીએ રાજા-મહારાજાઓને પણ આકર્ષ્યા, અને આમ પ્રજા ઉપર મહાપ્રભાવ પાડ્યો.
અપૂર્વ સાહિત્ય સેવા તેઓશ્રીએ ન્યાય, વ્યાકરણના તથા ધર્મના અનેક શાસનપ્રભાવક મથે રચી તથા અમુદ્રિત ન્યાય વ્યાકરણ આદિના ગ્રંથોનું પ્રકાશન કરાવરાવી સાહિત્યસેવાનો અપૂર્વ દાખલ બેસાર્યો છે. તેઓશ્રીના હદયકમળની પ્રાચીન સંસાહિત્ય પ્રચારની નિર્મળ ધગશની સુવાસનાના ફળરૂપે “જૈનગ્રંથ પ્રકાશક સભા”નું ઉત્થાન થયું અને અનેક શાસનપ્રભાવક મંથનું સંપાદન તથા પ્રકાશન કાર્ય પૂરવેગે થવા લાગ્યું. અવાવધિ તે સંસ્થાએ ન્યાય, વ્યાકરણ, સાહિત્ય, પ્રકરણ, ઔપદેશિક, તત્વજ્ઞાન આદિ અનેક વિષયોનાં ઉપયોગી સંખ્યાબંધ પ્રકાશને કર્યા છે અને અવાવધિ કરી રહી છે. શાસનસમ્રાટે ૧૨૦૦૦ કપ્રમાણ બૃહદહેમપ્રભા, ૬૦૦૦ કપ્રમાણુ લઘુહેમપ્રભા તથા ૨૦૦૦ પ્રમાણુ પરમલધુહેમપ્રભા-એમ “ શ્રી સિદ્ધહેમશબ્દાનુશાસન' ઉપરથી પ્રક્રિયાબ૯ ત્રણ વ્યાકરણ બનાવી વ્યાકરણ સાહિત્યની અપૂર્વ સેવા બજાવી છે. જેનન્યાયના અનેક ગ્રંથ ઉપર વિવિધ ટીકાઓ રચી છે, અને ન્યાયના નવા ગ્રંથ ૫ણું રમ્યા છે, જે જૈનદર્શનના પ્રભાવક મંથે હોવાથી દાર્શનિકગ્રંથ કહેવાય છે. જેવા કે-સંમતિતક ઉપર ૩૦ થી ૩૫ હઝાર શ્લોકપ્રમાણ ટીકા રચી છે. ન્યાયપ્રભા, તત્વપ્રભા, ન્યાયાલોકવૃત્તિ, ખંડનખાદ્ય બહદવૃત્તિ, પ્રતિમામાdડ, ન્યાયસિંધુ. સપ્તભંગ્યપનિષદુ, અનેકાંતતત્ત્વમીમાંસા અને સસનોપનિષદુ આદિ અનેક ન્યાયના ગ્રંથો તથા ટીકાઓ રચી તકશાસ્ત્રની પણ અપૂર્વ સેવા બજાવી છે. જેને સમાજને તેઓશ્રી તરફથી મળેલ આ વારસો અસાધારણ છે.
. સ્થળે સ્થળે જ્ઞાનભંડારો ઊભા કરી, જ્ઞાનપ્રચારક તથા પ્રકાશક સંસ્થાઓ ઊભી કરી, નવા મથે ને ટીકાઓ રચી, તથા અનેક અસાધારણ વિદ્વાનને સમુદાય પેદા કરી જગતને અજોડ સાહિત્યને વાર તેઓશ્રીએ સમર્પો છે:
અજોડ વ્યાખ્યાનશક્તિ યાને અપૂર્વ વવવ કળા. શાસનસમ્રાટની વ્યાખ્યાન શક્તિ અને હતી. તેઓશ્રીની વાણી ગંભીર હતી. બુલંદ અવાજ હતે. જાણે કેસરીસિંહ નાદ કરતે હોય તેવી તેઓશ્રીની ગર્જના હતી. તેથી લોકે તેઓશ્રીની દેશનાને “સિંહ-ગજના' પણ કહેતા. તેઓશ્રીની વાણીમાં અપૂર્વ

Page #31

ઇંક ૨ જે ]
શાસનસમ્રાટ્ની જીવનસૌરભ,
નદુષ્ટ શક્તિ હતી. વાકયે વાકયે તત્ત્વજ્ઞાન ને અઘ્યાત્મવાદની સારભ મહેકતી હતી. તેઓશ્રીની સાધારણ ગાતચીતમાંથી પણ અનેક ોધપાઠો મળતા. તેઓશ્રીની વાણીમાં અજોડ ઓજસ હતું, પાષાણુ જેવાને પણ દ્રવિત કરી દેતા. માર માર કરતા આવ્યા હૈાય તેને પણ શાંત કરી દેતા. તેઓશ્રીના વચને ઝીલવા રાજા-મહારાજાઓ-સાક્ષર સમાજ-રાજકુટુખે-મુસદ્દાઓ દેશનેતાઓ તથા ચતુર્વિધ સોંધ સદાય આતુર રહેતાં. તેઓશ્રીએ અમુક શ્રીમતને કહ્યું કે–તમારે અમુક ધા િક કાય માં અમુક રકમ આપવાની છે. એટલે બસ ત્યાં તથાસ્તુ યાન તત્તિ કહીને તે વચનને ઝીલી લેતા.
ગણિપ, પંન્યાસપદ ને આચાર્ય ૫૬.
૫૭
તેઓશ્રીએ શાસ્ત્રીય વિધિપૂર્વક ઉલ્લાસથી ૪૫ આગમાના યાગહન કર્યાં હતા. તેઓશ્રીની અતુલ પ્રતિભા, અદ્ભુત વ્યાખ્યાનકળા, અસાધારણ ભ્રહ્મતેજ આદિ શાસનપ્રભાવક શક્તિથી આકર્ષાષ્ઠ ગીતાય'શિરે મણુિ વિદ્વાન્ પન્યાસજી મ. શ્રી ગીરવિજયજી મ. શ્રીએ વિ. સ. ૧૯૬૦ ના કાર્તિક વદ સાતમે વલ્લભીપુર( વળા )માં ગણિપદ તથા માગશર શુદ ત્રીજે પન્યાસપથી નૈમિવિજયજીને વિભૂષિત કર્યાં અને ભાવનગરમાં વિ. સ. ૧૯૬૪ માં જે શુદ પાંચમે પંન્યાસ શ્રી તેિિવજયજીને સેત્સવ હજારા માનવમેદની વચ્ચે પન્યાસજી શ્રી ગંભીરવિજયજી મહારાજશ્રીના વરદહસ્તે ( પંચ પરમેષ્ઠિના ત્રીજા ) આચાર્ય પદથી અલ'કૃત કરાયા, ત્યારથી તેઓશ્રી આચાર્ય શ્રી વિજયનેમિસૂરિજીના નામથી પ્રસિદ્ધ થયા. આ સૂરિપદપ્રદાન સમયે ભાવનગરમાં જૈન શ્વે. મૂલ કાન્ફરન્સના પ્રસંગ હોવાથી હિંદભરના સારા સારા આગેવાના પણ સારી સંખ્યામાં હાજર હતા. વર્તમાન આચાર્ચીમાં તેઓશ્રીને સાથી પ્રથમ આચાય પદ પ્રદાન થયેલ હાવાથી અને પેાતાની અદ્ભૂત ને અને પ્રતિભાનો પ્રભાવ હેવાથી સમાજમાં તે · શાસનસમ્રાટ્ તેમજ સૂરિસમ્રાટ્' ના નામથી પકાયા છે,
અને તે વ્યાજખી જ છે.
તીર્થાદ્વારા
માળને અપાવનાર એધિબિજ-સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ તેમજ પ્રાસ સમ્યકત્વની નિળતામાં અચૂક ફાળા આપનાર તારક તીર્થોના ઉદ્દારા કરાવવા તથા નવાં તીર્થાતુ સ્થળે સ્થળે નૂતનસન કરવુ એ તેા શાસનસમ્રાટ્ન જીવનમંત્ર હતા. તેઓશ્રીના હૃદયમાં આ સ્થાવર તીર્થોની સેવાની એવી તા પ્રબળ ધગશ હતી કે જેના પરિણામે જીવનમરણના સ'મામા ખેડીને પણ અનેક તીર્થંના મહાન ઉદ્ધાર કરેલા છે. અને કે નવાં તીર્થં ઊભાં કર્યાં છે. તીર્થ સેવાને એક જ દાખલા અહિં ટાંકુ છું. તેઓશ્રી વિ. સ. ૧૯૮૧ની સાલમાં પાટણ પાસે આવેલા ચાણસ્મા ગામમાં ચાતુર્માસ વિરાજતા હતાં, દરમ્યાન તેઓશ્રી સખત ખીમાર પડ્યા. પ્રાય ટાઈફોડ થઇ ગયા હતા. અડધા બળેલા પાણી ઉપર જ રહેતા હતા. ખેચેતીમાં-બેશુદ્ધિમાં પણ એ જ હાર્દિક નાદ નીકળતા કે– “ અમારા જીવતાં. અમારા તીર્થાને લઇ જનાર કાણુ છે? શું અમે મરી ખૂલ્યા છીએ? ” ત્યાદિ. આ શબ્દામાં કેટલી તીર્થ સેવાની ધગશ ઝળકે છે તે વાંચક સમજી શકે તેવી વાત છે.

Page #32

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[માર્ગશીર્ષ
શ્રી કદંબગિરિ, શ્રી રહિશાળા, તળાજા, વલભીપુર, મહુવા આદિ સૈારાષ્ટ્રનાં મહાન તીર્થો, શ્રી સ્તંભતીર્થ, શ્રી સેરીસા, વામજ, માતર તથા પસીના આદિ ગુજરાતનાં તીર્થો, શ્રી કપડાજી, શ્રી રાણકપુરજી તથા શ્રી કુંભારીયાજી આદિ રાજસ્થાનના તીર્થે, આ તેર તીર્થોમાં તેઓએ પ્રાણ પૂર્યા છે. આ તીર્થોની જાહોજલાલી તેઓશ્રીને આભારી છે. શ્રીકબગિરિજી તથા શ્રી કાપરડાછ–આ બે તીર્થો માટે તે તેઓશ્રીએ પ્રાણાંત કષ્ટો વેઠયાં છે. એની પાછળ મોટો ઇતિહાસ સમાયેલ છે. ઉકત તમામ તીર્થોદ્ધારની સફળતામાં તેઓશ્રીનું અજોડ વર્ચસ્વ, અપૂર્વ બ્રહ્મતેજ અને અસાધારણુ મુત્સદ્દગિરિ અને કઈ વ્યકિત પાસેથી કેવી રીતે કામ કરાવી લેવું, તે પારખવાની અજોડ શકિતએ મોટો ભાગ ભજવ્યે છે. આ તીર્થોની જયાં સુધી વિશ્વમાં હયાતી છે, ત્યાં સુધી શાસનસમ્રાટની યશોગાથા ગવાશે. આવાં અપૂર્વ સ્થાપત્યોને વારસ સોંપનાર મહાન્ વિભૂતિનાં યશગાથાને ઇતિહાસ સુવર્ણાક્ષરે આલેખાશે. લખવા બેસીએ તે પાનાનાં પાના ભરાય માટે સંક્ષેપથી નોંધ માત્ર કરેલ છે. અસ્તુ.
અપૂર્વ પ્રભાવ શ્રી શત્રુંજય આદિ તીર્થોના પાલીતાણા ઠાકોર સાહેબ આદિ સાથે ચાલતા વિવાદાસ્પદ હક્ક-હકુમત આદિના ઝગડાએ દરમ્યાન શેઠ આણંદજી કલ્યાણુજીની પેઢીના ટ્રસ્ટી
તે સમયે સમયે યોગ્ય સલાહ આપતા-ઉચિત માર્ગદર્શન કરાવતા, અણુઉકેલ તેમ જ ગુંચવણભરેલા પ્રશ્નોને ચચ, કુશાગ્ર બુદ્ધિથી સહેલાઈભર્યો ઉકેલ સહજમાં લાવી દેતા. કલાકોના કલાકે સુધી–અરે ! રાતના બએ ને ત્રણ ત્રણ વાગ્યા સુધી–અરે આખી રાત સુધી પણ એક જ આસને ચર્ચા કરતાં થાકતાં નહિ. અહે! કેટલી શાસન પ્રત્યેની ધગશ!
અખિલ ભારતવર્ષીય જૈન વે. મૂ. મુનિસમેલન’ વિ. સં. ૧૯૯૦માં અખિલ ભારતવષય સાધુ સમેલને અમદાવાદને આંગણે ભરાયું હતું. તેમાં તેઓશ્રીએ એવી બુદ્ધિકુશળતા વાપરી હતી કે-ભરદરીયે ઝોલાં ખાતું મુનિસંમેલનનું નાવ સફળતાભરી રીતે પાર ઉતાર્યું હતું.
દુઃખી જેને માટે લાખો આ
ળો. જ વિ. સં. ૧૯૮૩ના જળપ્રલય પ્રસંગે રાજનગરને આંગણે ફકત બે જ દિવસમાં લાખનો ફાળે શાસનસમ્રાટના ઉપદેશથી થયું હતું. અને તેને “જૈન સહાયક કંડ” તરીકે જાહેર કરી, કપરી પરિસ્થિતિમાં મૂકાયેલા જૈન ભાઈઓને માટે ગામડે ગામડે માણસો મારફત અનાજ તેમજ કાપડ મોકલાયાં હતાં. અને જૈનાનાં અનેક કટુંબને ઉગારી લીધાં હતાં. આ પ્રસંગ હૃદયમાં રહેલ ‘વિશ્વપ્રેમ ને કયકત કરે છે.
અજોડ શક્તિ. - તેઓશ્રીની વાણીમાં એક ચમત્કાર હતા કે–હિંદુસ્તાનભરના જેનો પાસેથી જેન ધમની ઉન્નતિ અર્થે લોકોના કલ્યાણ નિમિત્તે લાખ નહિં બકૅ કરોડનાં ધનને લમીનંદનો પાસેથી સુકૃતમાં સદ્વ્યય કરાવ્યો છે. ,

Page #33

અંક ૨ જે ]
શાસનસમ્રાર્ની જીવનશૈરભ,
| તીર્થાનાં ઉદ્ધાર, સંધિ, ઉપાશ્રય, જ્ઞાનશાળાઓ, ઉજમણુએ, ઉપધાને, ગરીબ જેન કુટુંબ, મુંગાં પ્રાણીઓ આદિ અનેક ખાતાંઓમાં લાખોની દાનગંગા શ્રીમઠારા વહેવડાવી છે. તેઓશ્રીના વચને વચને ને પગલે પગલે લક્ષ્મી સ્વયંવરા બનતી હતી, અનેક શાસનનાં કાર્યો થતાં હતાં.
નરેન્દ્રો, વિદ્વસમાજ નેતાઓ ઉપર ઊંડી છાપ. શાસનસમ્રાહ્ની અદ્વિતીય પ્રતિભા-પ્રભાએ રાજાઓ વિદ્વાન ને પ્રધાનમંડળ ઉપર સારો પ્રભાવ પાડ્યો હતે. ગુજરાત, સૌરાષ્ટ્ર તેમજ રાજસ્થાનના રાજવીઓ સાથે પ્રસંગ સાધીને અનેક ધાર્મિક કાર્યો તેઓ મારફત કરાવ્યાં છે, જે લાખના ખરચે કે લાગવગના ભોગે પણ ન થઈ શકે તેવો મહાન કાર્યો રાજવીઓ પાસેથી તેઓશ્રીએ કરાવ્યાં છે.
દેશનેતા પંડિત મદનમોહન માલવીયાજી શાસનસમ્રા પ્રત્યે બહુમાન ધરાવતા હતા અને “ગુરુજી કહી સંબોધતા હતા. તેઓશ્રીને કાશી લઈ જવા માટે માલવીયાજીએ ખૂબ ખૂબ સાદર વિજ્ઞપ્તિ કરી હતી પરંતુ ક્ષેત્રસ્પર્શનાના અભાવે તે ન બન્યું.
હૈ. હર્મન જેકેબી, સ્વ, ડં. આનંદશંકર ધ્રુવ અને ગુજરાતના મહાકવિ સ્વ. નાનાલાલભાઈ જેવા અનેક વિદ્વાન ઉપર શાસનસમ્રા સૂરીશ્વરજીએ ઊંડી છાપ પાડી હતી, પ્રતાપી પુરુષ તરીકેનો પ્રભાવ પાડ્યો હતે.
અજોડ જીવન કળાકાર. સ્વર્ગીય સુરીશ્વરજી એક અજોડ જીવન કળાકાર હતા. તેઓશ્રીના પવિત્ર દર્શન થવાં એ પણ મહાન પુણ્યોદય મનાતે. તેઓશ્રીનો છેડોક પણ પરિચય, સ્મિત હાસ્ય, સિંહનાદે ગાજતી મધુરી વાણી, તત્વજ્ઞાન સાથે આનંદજનક ચર્ચા આદિને લાભ મળવો, એ જણે પ્રજાને મન જીવનને અણમોલે હા મનાતે. તેમની એજસ્વી વાણીમાંથી સર્વ વિષયક જ્ઞાન સંપાદન થતું. સ્વ૦ ના પરિચયમાં આવનાર નાના મોટા સૌ કોઈ તેઓ શ્રીના અદિતીય વર્ચસ્વની, અખંડ ૧ ચમત્કારી બ્રહ્મચર્યની સિદ્ધિની, કડક ને વિશદ ચારિત્રપાલનની, અસાધારણ પ્રતિભાવૈભવની, શ્રી ગણધરવાદવાંચનની રસપ્રદ અકતિમ સામર્થ્યની, અતુલ પ્રભાવની, તીર્થોદ્ધારની અનિર્વચનીય ધગશની, તીર્થ સેવારૂપ જીવનમંત્રની, અજોડ વ્યાખ્યાનકળાની, રાજા મહારાજાઓને પ્રતિબોધવાની અસાધારણ શક્તિની, વચનસિદ્ધ મહાત્મા’ તરીકેની, તેમજ હૃદયની નિખાલસતાની અદાવધિમુક્ત કંઠે પ્રશંસા કરી રહ્યા છે.
સ્વ. શાસનસમ્રાટે જગતને અપેલે અપૂર્વ વારસે. સ્વ. શાસનસમ્રાટ સૂરીશ્વરજીએ જગતને અપૂર્વ વારસે સમર્પે છે. તેઓશ્રીને મેટો વિશાળ સમુદાય છે. જે ચારિત્રપાત્ર-ક્રિયાપાત્ર તેમજ જ્ઞાન-ધ્યાનમાં ખૂબ આગળ વધેલ છે. તેઓશ્રી સહિત તેઓના સમુદાયમાં નવ આચાર્યો છે. તેઓશ્રીના પટ્ટાલંકાર આઠ વિદ્યમાન શાસનપ્રભાવક આચાર્યો છે. જેઓ ન્યાય-વ્યાકરણ–સાહિત્ય - જોતિષ-શિ૯૫આગમ-ષદર્શન-સંસ્કૃત-પ્રાકૃત–ભાષા-વિજ્ઞાન આદિના અજોડ વિદ્વાનો છે. અસાધારણ શાસન-પ્રભાવકે જૈન જગતને વારસામાં સાંપતા ગયા છે. સંખ્યાબંધ તીર્થો-જ્ઞાનશાળાજ્ઞાનભંડારા-ઉપાશ્રય-ધર્મશાળાઓ આદિ સંમ્યમ્ જ્ઞાન, દર્શન ને ચારિત્ર વિશુદ્ધિનાં પાવન સાધના સ્થળે સ્થળે ઉભા કરતા ગયા છે. કેળાક્ષેત્રમાં અજોડ સ્થાપત્ય સ્થાપતા ગયા છે. આવા અપૂર્વ વારસાના સમર્પક મહાપુરુષના જેટલા ગુણ ગાઈએ કે જેટલું કરીએ તેટલું ઓછું છે.

Page #34

પરમ પૂજ્ય સુરિસમ્રાટ્ શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજીને વસમી વિદાય.
( રાગ-હેમાને એ વ્હાલા પુનઃ પધારજો. ) જિનશાસનના સાચા ધર્મપુર ધર ! તમ પગલે પ્રગટ્યો પુણ્ય પ્રભાવ જો, પાવનકારી આવ્યા રૅકને આંગણે; લેવાયા ના ભાવિક ઊરના હાવ જો,
વસમી આ વ્હાલાની લાગે વિદાય જો. ૧
માનવભૂમિમાં જ્યાતિ ધરતા હીરલા, નયને રાજે મંગલ તપનું તેજ જો; વન્તિ જ્યાં વચનસુધા તમ મુખથી, શાંત ન્યથા સો અન્તરની ત્યાં થાય જો;
વસમી આ વ્હાલાની લાગે વિદ્યાય જો. ૨
કદુમ્બગિરિના ઉદ્ધારક હૈ વીરલા ! હૈયે નિત્યે ધર્મ તણા જેને કામ જો, ક્યાંથી થાશે દન હવે તમ સન્તના ? આશા વિના આજે અનીયે અધીર જો,
વસમી આ વ્હાલાની લાગે વિદ્યાય જો.
ઉચ્ચ જીવનથી સહુન્તા સૂરીશ્વર, લળી લળી વદી મહાત્મા! સાધુ!સન્ત જો; ‘ ચાલ્યા ’કહેતાં હૈયું આ ધડકી જતું, કર જોડીને યાચી તમ આશિષ જો;
વસમી આ વ્હાલાની લાગે વિદાય જો.
3
૪
કૅન્દનલાલ કાનજી શાહ, એમ. એ.
( ૬ );<

Page #35

ΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજયનેમિસૂરિજી ::
એક પ્રતિભાવંત વિભૂતિ
કરેલ, તને તાજ
પહેરાવી ન લઈ જવી ન
પે છે, “ સાહેબ ખુશાયી
લેખક:-મહુવાનિવાસી સૈભાગ્યચંદ જીવનલાલ દેશી સોળ વર્ષની ઉમરે દીક્ષા લેવાને અભિલાષ થતા તેમના વડીલેની અનિચ્છા. તેમને એક અધિકારી પાસે લઈ જવામાં આવ્યા ત્યારે તેઓશ્રીને અધિકારીએ પૂછ્યું-નાદાન છોકરા, તને તારા માબાપે આટલી ઉમર સુધી ભણાવ્યો, હવે દીક્ષા લેવાની વાત કરે છે. તને શા માટે બેડી પહેરાવી ન લઈ જવો? ને તને તારા માબાપ વૃદ્ધ થયા છે. તેની તારે તે સેવા કરવી જોઈએ. ત્યારે આ બાળક જવાબ આપે છે. “સાહેબ ખુશીથી બેડીઓ પહેરાને ! શરીર ઉપર બેડીઓ પડે છે. આત્મા ઉપર બેડીઓ પડતી નથી.”
આ જવાબથી અધિકારી ને તેમના પિતાશ્રી ઉપર અસર થઈ. ને પરિણામે ભાવનગરમાં પૂજ્ય મુનિરાજશ્રી વૃદ્ધિચંદજી મહારાજ પાસે દીક્ષા લે છે.
સોળ વર્ષની ઉમરે જ્યારે બાળકને સિનેમા, લગ્ન કે વેશવાળ કે તેવી ભાવના થાય ત્યારે ભવિષ્યના આ મહાન યોગીને દીક્ષાના ભાવે થાય છે તે આત્મોન્નતિને માર્ગ તેને સુઝે છે. યોગભ્રષ્ટ આત્મા સિવાય આ ઉંમરે આ ન સૂઝે.
. પાંજરાપોળના ઉપાશ્રયમાં પોતાના ગુરુદેવના કાળધર્મ પામ્યા પછી દીક્ષા લીધાના ત્રીજા જ વર્ષે વ્યાખ્યાન વાંચવું શરૂ કરે છે. તાજને ઉપર ભારે અસર પડે છે. અમદાવાદનિવાસી શેઠ હઠીસીંગ કેસરીસીંગના પુત્ર શ્રી પરશોતમદાસભાઈને સમાગમ ને તેમના સૂચનથી મનસુખભાઈ શેઠનું તેમની પાસે આગમન. વ્યાખ્યાન ને જ્ઞાનની શેઠજી ઉપર અસર ને તેમની વચ્ચેનું મિલન જીવનભર ગાઢ સંબંધમાં પરિણમ્યું. પરિણામે અમદાવાદમાં તેમનું વધારે રહેવાનું થયું એ સંબંધના પરિણામે શાસનનાં અનેક કાર્યો થયા.
છે તેમનું જ્ઞાન ઊંડું હતું. સાઠ સાઠ લેકે કઠે કરતા. જૈન શાસ્ત્રો ઉપરાંત વેદાન્ત, ઉપનિષદુ, તિષ, વિગેરે શાસ્ત્રોને અભ્યાસ, આફ્રેડ હાઈસ્કુલ(ભાવનગર)માં સાહિત્ય વિભાગના પ્રમુખસ્થાનેથી કવિશ્રી ન્હાનાલાલ દલપતરામે તેમને ‘સાહિત્યની આકર” કહી તેમને ઓળખાવેલા, , વકતૃત્વ કળા જન્મથી જ તેમને વરેલી, તેમને “ગણધરવાદ' કેણુ નહિ સંભારતું હોય!
અનેક તીર્થોની સેવા તેમણે જીવનભર કરી છે. શેઠ આણંદજી કલ્યાણજીના પેઢીના મેમ્બરોની મીટીંગ ધણીય વખત તેમના સાનિધ્યમાં મળતી ને નિર્ણ લેવાતાં.
* જે માણસ તેમના સંબંધમાં આવે તે તેમનો લગભગ અનુયાયી બને. અર્ધા કલાક રહેવાનું નક્કી કરનાર માંડ ત્રણ કલાકે પાછો આવે–આવું એમનું આકર્ષણે. બ્રહ્મચર્ય

Page #36

--
શ્રી જેન ધર્મ પ્રકાશ.
[ માર્ગશીર્ષ અલોકિક હતું. તેમનું ચારિત્રબળ અજોડ હતું. પરિણામે બહુ જ મોટી ઉમર સુધી તેમની યાદદાસ્ત ટકી રહેલી.
પંડિત મદનમોહન માલવીયા, સર પ્રભાશંકર પટ્ટણી, પ્રી. આનંદશંકર બાપુભાઈ ધ્રુવ, પ્રોફેસર વિઠલરાય મહેતા, શ્રી અનંતરાય પટ્ટણી, કવિશ્રી નેહાનાલાલ દલપતરામ વિગેરે મહાપુરુષોના સમાગમમાં તેઓશ્રી આવેલા.
તેઓશ્રી કહેતા કે—“ સમાજવાદનું કામ કરતો નથી?” સમાજવાદ એટલે પિસાદારો પાસેથી પૈસા લઈ ગરીબોમાં વહેંચવા. હું જે મંદિરો બંધાવવાની પ્રેરણા કરી રહ્યો છું તેના પિતા શ્રીમંત પાસેથી આવે છે ને ગરીબ સલાટ-કડીયા–મીસ્ત્રીઓને વહેચી આપું છું. વળી "શિપકળા કે જે માટે ભારતવર્ષમાં પ્રખ્યાત છે, તે કળાના વિકાસમાં આવા મંદિર બાંધી શિલ્પકળાને તેમણે ભારે ઉતકર્ષ કર્યો હતો.
બેદાના નેસ, વળા ને મહુવામાં તેમણે બાંધેલા મંદિરો તેમની સાક્ષી પૂરે છે. બોદાન નેસ (કદમ્બગિરિ ) તેમના જીવનનું સ્મારક બની રહેશે.
જેસલમીર, પાલીતાણા, ગિરનાર અનેક તીર્થ-સ્થાનના તેમણે સ કઢાવેલા. સાધુસંમેલન અમદાવાદમાં સેંકડે વર્ષે જે ભરાયું તેમાં અગ્રગણ્ય હિસે તેમનો હતો.
કાપરડામાં જૈન મંદિર પાસે “ભૈરવનાથ મંદિર હતું. ત્યાં સે કડે બકરાઓને ભાગ દેવાતે તે પણ તેમના ઉપદેશ ને કાર્યથી બંધ થયું. વિદ્વાન આચાર્યો તથા મુનિરાજેનું એક મંડળ જૈન સમાજના ઉત્કર્ષ માટે તેઓ મૂકી ગયા છે.
અમદાવાદ પાંજરાપોળની અંદર ચાલતી ભજનશાળા તેમના ઉપદેશથી ગરીબ જેનેને ઓછામાં ઓછા દરે જમાડે છે. ઉપરાંત દુષ્કાળ વખતે હજાર રૂપીઆ અમદાવાદથી પાંજરાપોળ તથા ગરીબ લોકોની મદદ માટે ઉપદેશ આપી ઉઘરાવેલા. સાકર્ષ માટે જ્ઞાનભંડાર ખંભાત, બેદાના નેસ તથા અમદાવાદમાં તેમણે કરાવેલ છે.
સાધુ સંમેલન અમદાવાદમાં સેંકડો વર્ષે જે ભરાયું, તેમાં અગ્રગણ્ય હિસ્સે તેમને હતા. દીક્ષાનો જે શકવર્તી ઠરાવ થયે, જે ઠરાવને ભારતવર્ષના જૈન “શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક સાધુઓએ સંમતિ આપી ને સહી કરી આપી તે સંબંધી દિશાસૂચન કર્યું કે તેમાં કોઈએ સુંદર ભાગ ભજવ્યો હોય તે તેમણે જ, ને આ રીતે જૈન સમાજમાં દીક્ષા સંબંધી વિખવાદ હતા તે ઘણે અંશે ટાળે.
પ્રસંગેનો પાર નથી પણ અત્રે વિરમું છું. સેંકડે વર્ષે આવા પુરુષે પાકે છે. પ્રભુ! સ્વર્ગસ્થના આત્માને પરમ શાંતિ અર્પે.
[ નેટ-આ લેખ લખનાર ભાઇશ્રી સૌભાગ્યચંદ આચાર્ય મહારાજના સંસારી બેનના પુત્ર થાય છે એટલે તેમના સંસ્મરણે તેમના માતુત્રો તરફથી જાણેલ હોવાથી જાણવા જેવા છે.]

Page #37

શાસનના શણગાર.
( રાગઃ—સાનલા વાટકડી ને રૂપલા ક્રાંચકડી બાળુડા જેગી નાવા એડે રે ભરથરી, શાસનના શણુગાર નેમિસૂરિજી, સ્વર્ગોમાં આજ બિરાજે ૨ સૂરિજી; ગાત્યા હુવે નહિ મળે રે ગુરુજી નવ નવ સૂરિઆના ઝળહળતા દિપક, આપે આજ શગ્યું મેરી રે સૂરિજી; વીરના નિર્વાણે નિર્વાણુ કીધા, મેાટા દિના એધાણ રાખ્યા રે સૂરિજી; શાસનના દિપક મુઝાયા રે. ગુરુજી (૧) માતા દિવાળી, દિવાળી દિન જનમ્યા, કુળમાં અજવાળા કર્યો રે ગુરુજી; દિવાળી અમાસની રાત અંધારી, સૂર્ય અસ્ત થયે। આજ રે. સૂરિજી (૨) ખમ્બે મહિનાની મુદતુ રૂ માગેા, પ્રતિષ્ઠાના મુહૂત હુ'કડા સૂરિજી; અધવચ મૂકીને રે શુ ાએ, પ્રતિષ્ઠાના કામ પૂરા કરા રે. સૂરિજી (૩) મોંઘેરા ઉડ્ડયન દનામૃત મુઝાઇ જાશે, ઘડી ઘડી કાતે જઇ પૂછે રે ગુરુજી; ગુરુ વિષ્ણુ નહિ ચાલે રે સૂરિજી સાધુવે ને સાધ્વીયું રે વે, રૂવે સકળ સંઘ આજ રે ગુરુજી, શાસનમાં ખેાટ પડી રે. સૂરિજી (૪) દર્શોનસ્ ર લાવણ્યસૂરિને તેડાવા, નિજ પરિવારને સાંપા રે ગુરુજી; લીલી વાડીના રખવાળ કયાં ? શકાયા, હવે રખેાપા કાણુ કરે રે સૂરિજી; લાડકા પરિવાર આજ મેલ્યા રે. ( ૫ ) દિશામાં નામ રાખ્યા રે સૂરિજી; દેશેશ-દેશમાં ડંકા વાગ્યા રે ગુરુજી જ`ગલમાં મર્જીંગલ કર્યાં રે ગુરુજી॰ ( ૬ ) આરામના ઠેકાણા તમારા સૂરિજી; ત્યાં તમને શાન્તિ વળે રે ગુરુજી શાસનના ધારી નેમિસૂરિજી, અમર રાખ્યું નામ રે સૂરિજી ( ૭ ) ગુરુજી ગુરુજી નેમિસૂરિજી, દર્શન કિહાં હવે આપના સૂરિજી; આઠ દિના વાણા વાયા રે ગુરુજી વિરહની વેદના હૃદયે ન માટે, નયણે વટે નીર રે સૂરિજી; હાથમાંથી હીરા હારી બેઠા રે. ગુરુજી ( ૮ ) આલબ્રહ્મચારી નેમિસૂરિને, વદન મારા વાર વાર રૈ સૂરિજી; “નિર્મળ” હેનેાની પ્રાર્થના એટલી, મહાવિદેહ વાસ હેજો રે, સૂરિજી (૯) —કડવીહેન છોટાલાલ.
શાસનઉદ્ધારક નેમિસૂરિજી, ચારે કદમ્બગિરિ તીર્થ સ્થાપ્યુ કે સૂરિજી, કબિગારે તમને બહુ વહાલુ' ગુરુજી,
૬૩ )<

Page #38

XXXXXXXXXXXX
× નિવાપાંજલિ, ×
XXXXXXXXXXXX
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા તરફથી કાર્તિક સુદિ ખીજના રાત્રિના આડે વાગે સ્વ. આચાર્ય શ્રી વિજયનેમિસૂરિજીના કાળધમ અંગે એક શાકસભા શ્રીયુત જીવરાજભાઇ ઓધવજી દેાશીના પ્રમુખપણા · નીચે મળતાં હરિલાલ દેવચંદ શેઠ, માસ્તર શામજી હેમચંદ દેસાઇ, શ્રી વેલચંદ જેઠાભાઇ, પંડિત જગજીવનદાસ પે।પટલાલ તથા ગુલાબદ લલ્લુભાઇના પ્રાસંગિક પ્રવચને બાદ નીચે પ્રમાણે ઠરાવ પસાર કરવામાં આવ્યા તે.
“શ્રી ભાવનગર જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા તરફથી નિયંત્રિત થયેલ સભાના સભ્યા અને અન્ય ગૃહસ્થાની આ મીટીંગ પૂજ્ય આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મહારાજ સ. ૨૦૦૫ના આસેા વદ ૦)) ને શુક્રવારના રેજ મહુવા મુકામે કાલધર્મ પામ્યા તે માટે પોતાના અત્યંત શાંક વ્યક્ત કરે છે. તેઓશ્રીના કાળધમ પામવાથી સમસ્ત જૈન સધાં ન પૂરાય એવી ખેાટ પડેલ છે. સદ્ગત આચાય મહારાજશ્રીએ પેાતાના સાઠ વર્ષે જેટલા લાંબા દીક્ષાપર્યાંયના સમયમાં જૈન તત્ત્વજ્ઞાનના અભ્યાસ અને પ્રચાર માટે, જૈન ધમના ઉદ્યોત માટે, તીર્થોના રક્ષણુ અને વૃદ્ધિ માટે, સાધુસંસ્થાની પવિત્રતા અને એકતા સાચવવા માટે આજીવન અવિરત પ્રયત્ન કરી જે ઉજ્જવલ દૃષ્ટાંત પેતાના જીવનથી જૈન સમાજ સમક્ષ રજૂ કર્યું છે, તેનુ સ્મરણ કરતા આ સન્નાને તેઓશ્રીને માટે અત્યંત માન થાય છે અને તેની સહ નોંધ લેવામાં આવે છે. સ્વસ્થને આત્મા અખંડ શાંતિમાં રહે એવી પરમાત્મા પાસે અમારી પ્રાથના છે.’
કાર્તિક સુદિ ત્રીજના રાજ શ્રી ભાવનગરના જૈન સધની મિટીંગ વેારા ખાન્તિલાલ અમરચ'દ વેરાના પ્રમુખપણા નીચે મળેલ જે સમયે નીચે પ્રમાણે ઠરાવ મંજૂર કરવામાં આવ્યા તે.
“શ્રી ભાવનગર ન શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક તપા સધની આજરોજ મળેલી મીટીંગ આપણા સમરત જૈન સધના મહાન આચાર્ય શ્રીમદ્ વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મહારાજ સંવત ૨૦૦૫ના આસી વદી ૦)) શુક્રવાર તા. ૨૧-૧૦-૪ના રાજ શ્રી મહુવા મુકામે કાળધર્મ પામ્યા તે ખબર જાણી ભાવનગર જૈન સધ અત્યંત દીલગીરી દર્શાવે છે.
આવા પરમ ઉપકારી મહાન પવિત્ર આચાય શ્રીના સ્વર્ગવાસથી શ્રી સંધને પૂરી થકાય નહિ તેવી ખાટ પડી છે તેમ માને છે અને તેઓના આત્માની શાંતિ ચાહે છે. ”
ઉપરને ઠરાવ સર્વાનુમતે પસાર કરવામાં આયેા હતે.

Page #39

અમદાવાદના સંધની મિટીંમ નગરશેઠ શ્રી વિમળભાઈના પ્રમુખપણ નીચે મળી હતી, જે સમયે નીચે પ્રમાણે ઠરાવ પસાર થયા હતા.
“ જેન શાસનના સ્તંભરૂપ, અનેક તીર્થોદ્ધારક, શાસ્ત્રવિશારદ, શાસનસમ્રાટુ. પરમતારક પ્રાતઃસ્મરણીય, પૂજયપાદ આચાર્ય ભગવાન શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મહારાજશ્રીનું વીર સ વત ૨૪૭૫ના આસો વદ અમાસ ચરમતીર્થ પતિ ભગવાન શ્રી મહાવીર પ્રભુના નિર્વાણ કવાણક મહામાંગલિક દીવાળીના પર્વદિવસે સાંજના સાત વાગે મહુવા મુકામે સમાધિFક વર્ગારોહણ થયું હતું, જેથી જમતને એક આધ્યાત્મિક મહાન આમાનો વિરહ થયો છે. તેઓ શ્રીમાનના અનેક ઉપકારોને અને અસહ્ય વિરહને પુનઃ પુનઃ સમરણ કરતાં અમદાવાદને શ્રી સકળ સંધ તીવ્ર વેદના અનુભવે છે. સાથે સાથે આવા અનેક ઉચ્ચ ચારિકવ ના અનેક શ સનના સેવકો અવિચ્છિન્ન પ્રભાવશાળી વીતરાગ શાસનમાં પ્રગટ થાઓ અને વિતરણ શાસનને ઝળહળતું બનાવે એવી શ્રી સકળ સંધ પ્રાર્થના કરે છે.”
મુંબઈ ખાતે વસતા મહુવાના જૈન બંધુઓએ એકત્ર મળી નીચે પ્રમાણે ઠરાવ કર્યો હતા
પરમપૂજય શાસનસમ્રાટ આચાર્ય શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબના મહુવા - ( સૌરાષ્ટ્ર )ખાતે કાળધર્મ પામ્યાના સમાચાર સાંભળી આજે મહુવાના જૈન ભાઈઓની આ સભા ઊંડા ખેદની અને મહાન આધાતની લાગણી અનુભવે છે. આચાર્યશ્રીએ ઉચ્ચ કોટીના જ્ઞાન, વિશુદ્ધ ચાઝિય, વિચક્ષણ બુદ્ધિ અને અદ્દભુત કાર્યશક્તિ આદિ ગુણેથી આખી જૈન સમાજને મંત્રમુગ્ધ કરી હતી. તેની જાહેર સ્મૃતિઓ જ્યાં જ્યાં ગેચર થાય છે ત્યારે સારેય જે સમાજ તેઓશ્રીના સકાર્યો કાયમ યાદ કરશે. તેઓશ્રોતા કાળધર્મથી આખા જૈન સમુદાયને અને ખાસ કરીને મહુવાને ખોટ પડી છે. તેઓ શ્રી ના આત્માને પરમ શતિ મળે તે માટે પરમાત્માને પ્રાર્થના કરીએ છીએ.”
ODGOVOOOOOOOOOOOOUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU
એક ખેદકારક સ્વર્ગવાસ ભાવનગરનિવાસી શ્રી પરમાણુ દ સ અમરદ ારા આ સભાને વાર્ષિક સભ્ય હતા. તેઓ શ્રીન સં. ૨૦૦૬ના કાર્તિક વદી ૧૨ ને ગુરુવારના રોજ થયેલ અવસાનથી સજાને માટી ખોટ પડેલ છે. સ્વર્ગસ્થ ભાવનર જૈન સંઘમાં એક અગ્ર ગણાતા ગૃહસ્થ હતા. તેમના તરફથી શ્રી સંઘને નિરંતર કાજબી સલાહ અને દરવણી મળતી હતી. દરેક સારા શુભ કામમાં તેમના હૃદયને સડકાર હતા, એક વ્યાપારી તરીકે તેમની ધણી પ્રતિષ્ઠા હતી. જ્ઞાતિના હિતમાં તેમનો સતત પ્રય સ ૬. કુટુંબીઓ તર૬ ઘણી ભાવના રાખતા અને ગુપ્ત રીતે મદદ કરતા તેમની સહાય પણ ગુપ્ત હતી. ભાવનગરની પાંજરાપોળ, ભાવનગર દાદા સાહેબ બેડીંગ વિગેરેની કમીટીમાં એક સભ્ય હતા. તે સંથાએ પ્રત્યે માન ધરાવતા અને યથ થગ્ય મદદ કરતા. પ્રકૃતિએ શાંત સ્વભાવના અને મિતભાષી હતા. આવા એક ગૃહસ્થના અવસાનથી હમ વનમર શહેરને મોટી ખોટ પડી છે. તેઓશ્રી સમાની મેનેજીંગ કમિટીના સભાસદ હતા. તેમના અવસાન નિમિતે સભાએ ખાણ મીટીંગ બોલાવી દિલગીરીને ઠરાવ કર્યો છે. પરમાત્મા તેમના આ ત્માને પરમ શાંતિ આપે.

Page #40
Reg. No. B 156 પ્રકાશ” સહાયક ફંડ ગત માસમાં જણાવી ગયા પછી જે રકમ “પ્રકાશ સહાયક કંડ”માં જ 4 મળી છે તેને સાભાર સ્વીકાર કરવામાં આવે છે અને " પ્રકાશ”ને પડતી ખાદને પહોંચી વળવા દરેક શક્તિસંપન્ન બંધુઓને પિતાને ફાળે મોકલી આપવા આગ્રહભરી વિજ્ઞપ્તિ કરીએ છીએ. આ માસમાં મળેલ સહાય નીચે પ્રમાણે 11 અગાઉના ૧૭ના દોલતરામ જૈન નેહર (બીકાનેર) 11) એક ગૃહસ્થ નાગપુર 5) શાહ ચત્રભુજભાઈ જેચંદ . ભાવનગર 4) . શાહ કેશવલાલ વીરચંદ તથાર 2ii શાહ ડાહ્યાભાઈ હીરાચંદ અમદાવાદ 2) શાહ જગજીવન પ્રેમજી કોલકી રૂ. ૫રા કુલ ના, મહારાજા સાહેબ જિનમંદિરની મુલાકાતે ભાવનગરના મહારાજા અને મદ્રાસના કપ્રિય ગવર્નર નામદાર મહારાજા શ્રી કુકમારસિંહજી ટૂંકી મુલાકાતે મદ્રાસથી ભાવનગર પધારતાં ગત કાતિક વદિ 10 ને ભમવારના રાત્રિના આઠ વાગે અત્રેના મોટા જિનાલયના દર્શનાર્થે પધાર્યા હતા, જે સમયે અ, સે. મહારાણી સાહિબા વિજયાકુંવરીબા પણ સામેલ હતા. સંઘના પ્રતિષ્ઠિત ગૃહસ્થાએ તેઓશ્રીનું ભાવભીનું સ્વાગત કર્યું હતું. પ્રાંતે ના. મહારાજાશ્રીએ મંદિરની ભવ્યતા તેમજ સ્વચ્છતા માટે પિતાને હષ વ્યક્ત કર્યો હતા. કુલહાર એનાયત થયા બાદ મહારાજા સાહેબે વિદાય લીધી હતી. કે બહારગામના લાઇફ મેમ્બર તથા વાર્ષિક સભાસદોને સૂચના. હું ત્ર શ્રી મેહનલાલ દીપચંદ ચોકસીની કસાયેલી કલમથી આળેખાયેલ ઐતિહાસિક પર્વની ગૌરવગાથા ΥΥΥΥΥ વાર્ષિક સભાસદની 8 વસુલ કરવા માટે આ પુસ્તક રવાના કરવામાં આવશે. બંને વર્ષના ફીના રૂ. 6-8-0 તથા પેટેજના રૂા. 1-3-0 તથા વી. પી. ચાર્જના 1-4-0 મળી કુલ રૂા. 6-15-0 નું વી. પી શરૂ કરવામાં આવ્યા છે, તો વી. પી. આઘેથી સ્વીકારી લેવા ભલામણ છે. લાઈફ મેરેએ ફકત પટેજના 1-3-0 મેકલી આપવા; નર્લે તે તેમને -૭-૦નું વી. પી. કરવામાં આવશે. “શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશના ગ્રાહક બંધુઓ, માટે આ ભેટ પુસ્તક નથી તેની નોંધ લેવા કૃપા કરવી. VYY મુદ્રકઃ શાહ ગુલાબચંદ લલુભાઈ-શ્રી મહેાદય પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ, દાણાપીઠ-ભાવનગર, For Private And Personal Use Only