Jain Dharm Prakash 1923 Pustak 039 Ank 03

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/533453/1

Page #1

*
જ
.
REGIST BRENN B. 160.
જૈન ધર્મ પ્રકીરી.
કે
અનુક્રમ
- ૪૦:૦ને ૧ ઉપદેશક હા, (એગ્રાહક મોકો વિ ૨ કમાણી કરી સારી ( મુનિ તુવિજય ૩ વાર્થ સંસાર (.રા સુંદરલાલ ૭૩ ૪ શાસન પ્રેમી સન ભાઈ હેનની ફરજ મારા થી વિ.) છ૪, ૫ શાણી ને સહદય શ્રાવિકાઓ પ્રત્યે બે બાલ ક ભૂલને સુધારી
તો છે ૭ શ્રી હિતાક્ષાના રાસનું રહસ્ય જ રા તી ) તા ૦૭ ૮ કી ચિદાનંદજી કૃત બહોતેરીમાંથી પદ - ૧૩
: - કાર સાથે રસ ૯ શ્રી પાલણપુરમાં જ્ઞાન સવારી રહી ૧૦ પ્રશોત્તરી . " ૬૧ પુસ્તક અને તેના વાંચનની જરૂરિયાત. (રી, ચુપકલાલ) ૮૭ ૧૨ : ન ચડી ( નવજીવન એક ર ) ૯ ૧૩ પિટિયું જ્ઞાન. (રા. ભાઈલાલ સુરજ) કર ૧૪ ધર્મ ક્રિયા વિવેક. (ર, તેત્રી) - ૯ ૧૫ ભારત વર્ષના ઇતિહાસનું રહય. ( કાચીને સાહિત્યમાંથી) કેદ
ની પહોંચ ( ટાઈટલ ઇ ક ) હરીજ જેઠ કાસુના એક હાર પડશે નહીં. એશામાં પડશે.”
'
:
' ર '-' S',
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સક
ભાવનગર, શા મલાલ લશ્કરભાઈએ છાપું.
શિવનગર-રાજય કી, કે

Page #2

ও ফেসব স্কুলের 1 કડી વિ ટે હાકા પુરૂષ ચરિત્ર ભાષાંતર. કે હું છું. હું આજતિ ત્રીજી )
. . . ના
. મૂળ વિભાગ ૪ . તલા ૧૯ થી ૨૪. ડા જતા
3
પંચા કથા. લપતર–વિભાગ ૨ જે. છે . હદય મારી ભાષાંતર. વિભાગ ૧ હો, આવૃત્તિ ત્રીજી
દી વ. દેવના મોકુંવ. સંત છાયા સા. છ દડાં પાક સૂત્ર ને માત્ર રાજત છાયા, ગુજરાતી અર્થ સાથે.
૬ શ્રી જ બધાં હાતર ( નારા કુત ૩ કી પ્રકર ગુમાવી. વિભાગ ૨ , નાના નાના પ્રકરણ –અર્થ)
ની
મુદરડી (ધર્મગ), હિતશિક્ષા છગીશી,
ચાર વરતું ગુજરાતી - અક્ષરથી છપાવીને મારા થી બહાર પાડવામાં આવી છે, સહાય મળેલી છે, તેથી સંસ્થાઓમાં તેમજ અન્યને ભેટ પણ સકલાય છે અને કિંમત પણ એક આને રાખેલ છે. વિદ્યાશાળા અને જે હાલમાં દરેક સ્થાને ખાક કરવા લાયક છે, ભેટ રાવનારને પર પોસ્ટેજ છોકલવું પડે છે પત્ર અમારા તરફ લખવો. તંત્રી.
કી નમસ્કાર મહા તથા કુનાં પુત્ર સાન.
| ભાવાંતર. ( વૃતિ જી.) . જા ને છે કે જે સંસ્કૃત ને કાકુદ રિવ્યાં છે, તેની ભાષાંતર કરાવી ટી 1 કપ કાર્ડ પુ. ૩૫-૩૬ ની લેટે હરીકે આપવામાં આવેલ તે થઇ રહેલાથી કેટલાક સુધારા સાથે કાજી અતિ બહાર પાડી છે. બંને વસ્તુ છે ઉપરી છે. વાંચવા લાયક છે. દાંત નો નિજ થા:
તેમની દાન પપ થાઇ રૂપાળનાં કામે રાખેલી છે તે સાધુ સાદીએ તેમજ . એ વિગેરે છે. આ જાતી છે. તેના ઈ કે પત્ર મા તારું લખે છે. જે દરેક અને કલા – –

Page #3

શ્રી जैन धर्म प्रकाश.
जं कल्ले कायव्वं, तं अज्जंचिय करेहु तुरमाणा । बहुविग्धो हु सुहुत्तो, मा अवरहं पडिरकेह ॥ १ ॥
“જે કાલે કરવું ડાય ( શુભ્ર કા` ) તે આજેજ અને તે પણ ઉતાવળે કર, કારણકે એક મુત્ત (એ ઘડી) પણ ઘણા વિઘ્નવાળુ હોય છે, આટે ખપેાર સુધી પણ ખમીશ નહીં” ( વિલંબ કરીશ નહીં. )
GRABAD
WAXING O પુસ્તક ૩૯ સુર ] જેડ-સંવત ૧૯૭૯ વીર સંવત ૨૪૪૯. [ચ્યુઅેક ૩ જે. ઉપદેશક દુહા.
પરલેકે સુખ પામવા, હજી માજી છે હાથમાં, રજકણ તારાં રઝળશે, પછી ન રત્ન પામી કે, પ્રાણ જશે જે પિંડથી, માટીનાં આટી જશે, જાર કરીને જીવવુ દુશ્મન છે તુજ દેહમાં, તન ધન તે તારાં નથી, પાછળ રહેતો સી પડ્યાં, કાળા કેશ મટી ગયા, બ્લેન બ્લેર જતુ રહ્યું, ગાફલ રહીશ ગમાર તું, હવે જરૂર હૅશિયાર થઇ, રા ને રાણી ગયા, તરણા તુલ્ય છે.
3.
કર સાચા સસ્કૃત, ચેત ચેત નર ચેત. જેમ રઝળતી રેત; ચેત ચેત નર ચૈત, પિડ ગણારો પ્રેત; ચેત ચેત નર ચેત. ખરે ખરૂ નર ખેત; ચેત ચેત નર ચેત. નથી પ્રિયા પરણેત; ચેત ચેત નર ચેત સઘળા હુઆ સત; ચેત ચેત નર ચેત; ફોગટ થઇશ જેત ચેત ચેત નર ચેત સુરનર મુનિ સમેત; ચૈત ચેત નર ચૈત ( સમાજીક સ. કુ. જિ. )
૧.
2.
3.
૪.
'H
:

Page #4

શ્રી જૈન ઇસ પ્રકાશ
કોણી, રી ફી સાથી ?
અરે એ માનવી શાણા, હૃદયમાં તુ વિચારી તે; અવતરી ફાની દુનિયામાં,કમાણી શું કરી સાચી. ? જીવનના સ ક્ષણને તે, વાપરી લાલા લીધે; ગુમાવી જીંદગી સઘળી, કમાણી શું કરી સાચી. ? સહીને સેક કષ્ટો, કરેલાં પુણ્યના બળથી; પામીને માનવી જીવન, કમાણી શું કરી સાચી. ? અનંતા જીવની તના, લઈ તે લાભના વાથી; ઇને શ્રીપત્તિ જગમાં, કમાણી શું કરી સાચી. ? બનાવી માગ ને ગલા, વસાવી હાથી ને ઘેાડા; મીછાવી આઢી ને તકીઆ, કમાણી કરી સાચી. ? સેક નાટકા તૈયા, નચાવી નિત્ય ગણિકાઓ; સીનેમા શેખથી જોઈ, કમાણી શું કરી સાચી. ? મોટર ને સાઇકલ ઉપર, બેસીને ખુબ તુ ં હાલ્યા; દોડાવી ગાડી ઘેાડાને, કમાણી શું કરી સાચી. ? મેવા તે ફૂટ તીખાં ને ખુબ તમતમતા; જીને ભાવતાં કમાણી શું કરી સાચી. ? હીરા માણેક ને જડેલાં આગમાં સળે; ઘરેણાં ભાવથી કમાણી શું કરી સાચી. ? શમી ને વળી કસી, સચ્ચે બારીક ને કેરળ; વન અંગમાં હૅરી, કમાણી શું કરી સાચી. ? વિષયની વાસનાથી તુ, રમણીઓમાં રહી મરાજુલ; વિકાસને વધારીને, કમાણી શુ કરી. સાચી ? દેહને પુષ્ટ કરવાને, એષ્ટિએ ઘણી ખાધી; વધારી દેહના અને કમાણી કરી સાચી. ? કરી વ્યાપાર તે મોટા, હુન્નર શાળ કાડાને; ગુમાવી તે કમાઇને કનરા શું કરી સાચી. નીતિ આચરીને તે, રાવી રાંક નિધનને
દેવ
. લીવ
સીડાઈ,
ભાજન, બન્ને,
દુરી
દાખવી સઘળે; કાણી કરી સાચી. ?
*
મ
)
૧૦
11
૧૨
૩

Page #5

સ્વાથી સંસાર. ભુલી જઈશને મારગ, સ્વચ્છેદે આપ ચાલીને ભેળવી લેકને ભેળા, કમાણી શું કરી સાંચી. ? ૧૫ પ્રભુનું નામ ના લીધું, દામનું નામ જપતાં તેં; જીવનના અંત આણી, કમાણી શું કરી સાચી. ? ૧૬ કઠણતા ઉર વિષે ધારી, સ્તુતિ ના ઈશની કીધી; રહીને માનમાં નિશદિન, કમાણી શું કરી સાચી ? ૧૭ વિચારી તુરછ વિચારે, જગતનું ના ભલું કીધું, યત્નથી તું વિચારી જે કમાણી શું કરી સાચી. ? ૧૮
- મુનિ કસ્તુરવિજય.
“સ્વાર્થી સર.
સ્વાર્થ ભર્યો સંસાર, સમજીએ, સ્વાર્થ ભર્યો સંસાર. ગત ભવ સંચિત પુન્યપ્રભાવથી, વૈભવ હોય અપાર; વૈભવ સુખનો અંત થતાં દે, નેહી વાફ પ્રહાર––સમજીએ દંતપતિ પડે કેશ ધવળ બને, અંગ ન સ્થિર લગાર; મરણ પામતાં કાવત્ ગણી, દે બાંધવ અંગાર–સમજીએ માત પિતા બાંધવ પત્ની સુત, સ્નેહી સંબંધી હાર; વિરમે શેક કરી ક્ષણ ભાર સહ, દિન બસ દસ કે બાર–સમજીએ. ભાવથકી જમી ભજન મીઠડાં, ભાવી ભૂલે મરનાર; કર્મ શુભાશુભા આતમથી કદી, નવ તસુએ ખસનાર–સમજીએ. જનક જમીન જર હેંચતાં કરે, વિષ ભરી તકરાર; લેખી અરિ કરી કોઇ કારમે, બંધુ બંધુ દે માર–સમજીએ. સ્વાર્થ સાધના કરતાં વિસરે, ધર્મ પ્રભુ પર પાર; જડ મનાવી નવ કરે કાંઈ છેતરતાં જરી વાર–સમજીએ પૂરણ પુન્ય પ્રતાપથી પામ્યા, ઉત્તમ આ અવતાર, સ્વાર્થી ન બંધનથી ઉગરીએ, કરીએ આત્મ ઉદ્વાર–સમજીએ. દેવ ગુરૂ પૂજન ગુણ ગુંજન, નવ ચૂકીએ કે વાર; વીર બન સુધારસ પીતાં, પામીએ ભવજળ પાર–સમજીએ.
- “ સુંદર ?

Page #6

*
*
કી જૈન
ક્રાં..
તાએ સી જી ન્યૂ ભાઈ ને
ફરજ.
૧ સહુએ વિકધાદિક પ્રમાદાચરણ તજ, આચાર વિચારની શુદ્ધિ સાચજેવા ઘટત પ્રયત્ન કરો.
ર બીજા મુગ્ધ જનોને પણ પ્રેમથી શુદ્ધિ રાખવા સૂચવવું અને તેના ગુણ હદયમાં હશે તેમ સમજાવવા.
૩ કઈક મુગ્ધ જનોને ભક્ષ્યાભઢ્યનું, પિયા પેયનું, હિતાહિતનું, કૃત્યાકૃત્યનું કે ગુણદોષનું કશું ભાન સરખું હોતું નથી. તેઓ અજ્ઞાન અને - વિવેકવશ લગભગ પશુ જીવન જીવતા હોય છે. તેમને જે પ્રેમપૂર્વક નિઃ
સ્વાર્થપણે તેનું યથાર્થ ભાન કરાવવામાં આવે તો સરપણે ખરી વાતને તેઓ જરૂર સ્વીકાર કરી, તેનું દઢતાથી પાલન કરી, સ્વહિત સુધારી શકે છે; એટલું જ નહિ પણ પોતાની પ્રજાને ખરો માર્ગ બતાવી સુખી બનાવી શકે છે. તેથી ઉચિત છે કે સદૃદય શાસનપ્રેમી ભાઈબહેનોએ તેવા જીવોને ધર્મનું ખરું રહસ્ય પ્રેમથી મનાવી અપૂર્વ લાભ બાંધવે. - ૪ કઈડ જી ગયાનુગતિકપણે ધર્મકરણ કરતા હોય છે, તેઓ કિયાર િહિચ છે, પણ તેનું રહસ્ય સમજતા હોતા નથી, તેમને તેમનું ખરું રહ
સતવાથી એ બમણા ( એડા) ઉત્સાહથી ધકિયા કરી, ઘણી કમની નિર્જરા કરી આત્મશુદ્ધિ કરી શકે છે, તેથી ફોન છે કે સરામમાં આવતા તેવા રમજણ ભાઈબહેનોને ધર્મકિયાના હેતુ ફળાદિક ફીક સમજણ આપવા દાનતા પ્રયાસ કરવા ભૂલવું નહિ.
૫ ગુજરાતી, કાઠિયાવા અને કરછી-વાગડીયા વિગેરે ભાઈ બહેનો - પણે પીવાનું પાણી લગભગ હેડરના અવેડા જેવું ગાબડું કરી મૂકે છે, પાણી પીધેલું વાસણ મોઢાની લારી ખરડેલું હોય છતાં તે ગાળામાં નાંખે છે, એવી ભૂલ ઘણા સારા નાના મોટા ભાઈઓ અને બહેન કરતા રહે છે, તેમાં એડ. વાડને લીધે અસંખ્ય જીવ ન ઉપજે છે તે કરે છે. વળી પાણી પીનારમાંના કઈ કે જે તાવ કે લયાદિક રોગ લાગુ પડેલ હોય તે તેનો ચેપ તેવું એ પાણી પીનાર બીજાઓને લાગવા સંભવ છે. લોકોમાં પણ અપવાદ થવા પાસે છે. રોગ લાગુ પડતાં દવા દારૂની નાહક ઉપાધિ ને ખર્ચમાં ઉતરવું પડે છે. વળી તેવા ખરા પાણીથી ઈ બનાવી જમવા જમાડવામાં આવે છે તેમજ તેવી ચીજો સાધુ–સંતને પણ વહોરાવાય છે, તેથી ઉચિત છે કે દેખીતા છવા લાગતા પશુ હારે અનર્થ કરતા ૨ કુરિવાજને દૂર કરી : રાવવા દરેક

Page #7

શાણીને સહુદય શ્રાવિકાઓ પ્રત્યે બે બેલ. પ્રસંગે જરૂર લક્ષ્ય રાખવું-રખાવવું ઘટે છે. આચારશુદ્ધિ રાખવા બાબત સાધુ-સાધ્વીઓ પણ ઘટતે ઉપદેશ પ્રેમપૂર્વક આપી શકે. અત્યાર સુધી જે
બરવાડા ખાનપાનમાં ચાલતો દીસે છે તે સદંતર દૂર કરવા એક સરખા ઉપદેશની બારે જરૂર છે. તેની અસર વધારે સંગીન થવા સંભવ રહે છે. વધારે નહિ તો રાઈ માટે તો અબેટ જળજ વાપરવા જાતે લક્ષ્ય રાખી, બીજી બહેનોને પણ સમજાવુ જોઇએ.
૬ દિવસમાં બે ચાર ઘડી દેવગુરૂનું ધ્યાન, સ્મરણ, વંદન પૂજન, શાસ્ત્રવાંચન, શ્રવણ ને મનનાદિકમાં અવશ્ય ગાળવા જાતે લક્ષ્ય રાખી, અન્ય ખપીજનોને સમજાવી તેમને ધર્મમાર્ગમાં જોડવા ને રસ લેતા કરવા ઘટે છે.
છ યથાશકિત વ્રત નિયમ જાતે આદરી બીજાને સમાવવા ઘટે છે.
શાણી ને સહૃદય શ્રાવિકાઓ પ્રત્યે બે બોલ.
વ્હાલી બહેનો! અહિંસા, સંયમને તપલક્ષણ પવિત્ર ધર્મનું રહસ્ય સમઅને તમારે તમારા આચાર વિચારના બને તેટલી શુદ્ધિ કરવી જોઈએ.
૧ સહુ નાના મોટા જીવ-જંતુઓને પોતાના આત્મા સમાન લેખી, યણથીજ રઘળાં કામકાજ કરવાં. હાલતાં ચાલતાં, બેસતાં ઉડતાં, ખાતા, પિતા, સૂતાં કે વાત કરતાં નાહક કોઈ જીવનું જોખમ થાય તેવી બેદરકારી રાખવી ન ઘટે. શરીર શુદ્ધિ, વસ્ત્ર શુદ્ધિ, તેમજ ભૂમિની શુદ્ધિ પણ જયણાપૂર્વક કરવી જોઇએ. રસોઈ કરતાં છાણાં ઇંધણું તેમજ વાપરવાની ચીજે-લોટ, દાળ,
ખા પ્રમુખને પણ શોધીને જ વાપરવા ઘટે. પ્રવાહી વસ્તુઓ ઘી તેલ દૂધ દહીં છાશ પ્રમુખને ઉધાડાં નહીં મૂકતાં તેને સારી રીતે સંભાળથી ઢાંકી રાખવાં, જેથી અવનિ થવા ન પારે. ખાન-પાનમાં બને તેટલી ચોખાઈ સાચવવી. ખરાઈ કરી નહિ. પાણી પીવું એઠું વાસણ ગળામાં નાંખી બધું પાણી બ-એ કરવું નહીં. પાણી કાઢવાનું એક વાસણ ( છે કે લેટ ) જુદ રાખવું. અને જળથીજ રઈ કરવાનો રિવાજ રાખવે, હેરના અવેડા જેવું ગંદુ ને ગોરૂં પાણી પીવું કે પાવું નહીં. તેવા એઠાં જળવતી રસોઈ ધી આવી ખવરાવવી કે સાધુ સંતને વહોરાવવી કેમ ઘટે ? લોકનિંદા ને
માનિ ન થાય માટે કાળજીથી ચોખાઈને ખપ કરો. જૂદા જૂદા જરૂરી કથાનકે ચંદરવા બાંધી રાખવા, જેથી પર જીવની રક્ષા થવા પામે.
- ૨ ખાનપાનમાં જીભને વશ નહિ થતાં ખાસ જરૂરિયાત તરફ લક્ષ્ય : , સાદુ સાત્ત્વિક વિકારી ભજન નિયમસર દિવસે કરવું કે જેથી રોગ

Page #8

ની જૈન ધમ પ્રકાશ,
વિકાર ન થાય ને સુખશાન્તિ જળવાઈ રહે. બાળમચ્ચાંઓને તથા કુટુંબ કગીલા એવીજ સુચના ને પ્રેરણા કરવી ઘટે.
3 દયા, સત્ય, પ્રમાણિકતા, સુશીલતા ને સ ંતેષાદિક સગુણાને જ ખરાં પણ લેખી આદરવા ઘટે અને નિર્દયતા, જૂડ, અનીતિ, કુશીલતા તથા લેાભાદિક અવગુણાને તજવા ઘટે.
૪ કલેશ-કંકાસ, વેર ઝેર, ચાડી ચુગલી, વિકથા, પરનિંદ્યા, માયા-૩ પેટ અને સિય્યાવાહિક દૂર કરવા ઘટે.
“કરકસરથી ખર્ચો કમી કરવુ, ખાટા હાડમાઢમાં ખર્ચ કરવું-કરાવવું નિહ, રાહુ અને નિર્દોષ જીવન ગાળવુ
દો ચરી ખરાં કે પરદેશી દેશી બીલના રેશમી કે સૂતરાઉં વચ્ચે ઉપરના નકામાં ચાહતજી દેવા, અને શુદ્ધ દેશી, હાથવતી સુતર કાંતી વણેલાં નિદી વરસથીજ જીવનનિર્વાહ કરવાના નિશ્ચય રાખવે.
19
ચ, ત, અફીણ, વિદેશી ખાંડ, મધ, માખણ તથા હોટલનાં ભ્રષ્ટ બણાં પીણાંની કુટેવ તજી દેવી.
૮ ત્રિય ને તિવચન મેલવું. ગાળો કે ગેરવ્યાજબી વાણી ન કાઢવી. બળબચ્ચાંઓને પણ સારી રીતે કેળવીને સુધારવાની ચીવટ રાખવી. ‘ શાણી માતાઓ શિક્ષકેની ગરજ સારે એ ખરૂ પાડવું.
*
સહુનું હિત ચિન્તવું. દુઃખીનું દુઃખ કાપવું, સુખી ને સદ્ગુણીને દેથી રાજી થવુ અને વાપીને પક્ષ ન કરવા.
૧૦ પર હિત કરવા સદા સાવધાન રહેવુ.
ઇતિશ. ( સ, ફ, વિ. )
ભૂલનો સુધારા
સ. ૭. વિ. ના ચૈત્ર માસના અંકમાં આપેલ લેખમાં ધર્મ રક્ષતિ ક્ષતિ છપાયેલ છે તે ધર્મ રક્ષતિ રક્ષિતઃ જોઇએ. અને પાપી પાપેન રહે છે ત્યાં પઃ પાદેન પચ્યતે ોઇએ. એવે સુધારે! સૂચવે છે. બીજા એક અતિ સૂચવે છે કે ચી. માલેલકરના લેખને મથાળે કૈવલ્ય없기에 અપ્પમાં કાંસ કરીને નિર્માણ શબ્દ મૂક છે તે ખરાખર છે, પણ નીચે નોટ લખી એને આરામ નથી. કેક્ષ નો અર્થ નિર્વાણ પણ થાય છે. શ્રીજી એ વાત સૂચવે છે કે કોઇ પણ શુભ કાર્યો ‘ પરમાત્માની કૃપાથી ઉતર્યું છે- થયું છે. ’ એન લખવાને બઠલે ાસનદેવની કૃપાથી અથવા ગુરૂબાજની કૃપાથી લખવું ઠીક છે. કારણ કે પરમાત્મા તો વીતરાગ થયેલા જે તેની માતા અવની ઉપર છે, તેઓ સના સારાં કે નારાં કાર્ય સિદ્ધ થવા એ મહેર થતા નથી.

Page #9

શ્રી હિતશિક્ષાના રાસનું રહસ્ય.
16 श्री हितशिक्षाना रासद् रहस्य.
( અનુસંધાન પૃષ્ઠ ૫૧ થી) " કર્મયોગે મેટા મેટા પણ ચૂકે છે–ચૂક્યા છે, તેના દૃષ્ટાંત તેવી ભૂલે ન કરવા માટે રસના કર્તાએ બતાવ્યા છે. તેમને ઉદ્દેશ મેટાની ભૂલ કાઢવાને નથી, એ તે એકાંત ગુણગ્રાહી છે, પણ વાચકવર્ગને ચેતાવવા માટે હિતશિક્ષાને અંગે એક હકીકતને દૃઢ કરવા આ વાત લખી છે.
૧ પ્રથમ સીતાના પતિ રામ ચૂક્યા છે જે સુવર્ણ મૃગ દેખીને સીતાના કહેવાથી તે લેવા દોડ્યા. પિતે જગતના કર્તા કહેવાય છે, તે એટલું ધ્યાનમાં ન રહ્યું કે મેં સુવર્ણ મૃગ બનાવ્યું નથી તેથી આમાં કાંઈક કપટ છે, પરંતુ આવેશમાં એવા મોટા પણ ચૂકી ગયા. - ર બીજી સતા ચૂકી. જુઓ ! રામચંદ્ર મઢી કર્યા પછી આડી રેખા કરી દીધી હતી કે તેની અંદર સિંહાદિ સ્થાપદ અથવા બીજુ કાઈ આવી શકે નહીં. સતાએ તે રેખાની બહાર પગલું ભર્યું તે રાવણ ઉપાડી શક્યો. એ બાબતમાં પતિની આજ્ઞાને પૂર્ણપણે પાળનારી છતાં સીતા ચૂકી.
૩ શ્રી લક્ષ્મણ ચૂકે, કે જે સિંહનાદ સાંભળીને રામની મદદે સતાને રેઢી મૂકીને દેડ્યો. એના ધ્યાનમાં એમ ન રહ્યું કે મારા બંધુ સીતાપતિ રામ હારે તે ખરી. સિંહનાદ તે રાવણે કર્યો હતો, કેમકે લક્ષ્મણની હાજરીમાં સીતાને લઈ જઈ શકાય તેમ ન હતું. અહીં સ્નેહના આવેશમાં લક્ષ્મણ ચૂક્યો.
- ૪ થો હનુમંત વીર ચૂકે. તે સીતાની શોધ કરતે કરતે લંકાના અશોક વનમાં પહોંચ્યા, સીતાને મળે, તેની સાથે બધી વાત કરી, રામચંદ્રની નિશાની આપી ને તેની લીધી, પણ તેને ઉપાડીને રામચંદ્ર પાર લઇ ન ગ, બે લઈ ગયા હતા તો લડાઈની મોટી ધામધુમ કરવી ન પડત.
પ પાંચમા તમસ્વામી ચૂક્યા. આણંદ શ્રાવકને અવધિજ્ઞાન થયું. તેણે ગતમસ્વામીને કહ્યું કે- હું અવધિજ્ઞાનથી આટલું દેખું છું. ” તેના જવાબમાં ગૌતમસ્વામીએ “શ્રાવક એટલું ન દેખે એમ કહ્યું, પણ ઉપયોગ - ઇને તે સંબંધી વિચાર ન કર્યો, પછી મહાવીર પરમાત્મા પાસે ગયા ને પૂછશું. તેમણે “આણંદની રાત બરાબર છે એમ કહ્યું, એટલે તે પાછા ત્યાં જઈને મિછામિ દુક્કડ / આવ્યા, પણ એકવાર ચૂકયા ખરા.
૯ છો ખરાજા ચૂકે કે જેને પિતાની રાણી કલાવતીના શિયળ છે. સંબંધી પાકી ખાત્રી થયેલી હતી છતાં તેણે ભાઈને મોકલેલા બેરખા - પહેર્યા હતા ને આજ કરતી હતી, તે જોઈ પરપુરૂષના મોકલેલાની શંકા કરી

Page #10

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ. અને વગર તપાસ કરી તેના હાથ કાપી નાખ્યા. આનું નામ રસ વૃત્તિ.
૭ માં અમરકુમાર મૂક્યા કે જેણે વણિકપુત્ર થઈને રાહજની શંકામાં તારી પ્રાથમિયા સુરસુરીને અરયમાં તજી દીધી. બલકુલ વિચારજ ન કર્યો.
૮ :ડમાં નંદરાજ ચૂક્યા કે જેણે માત્ર એક વિપ્રના વચનથી શકતાળ બી ઘરમાં રાજાનેજ સેટ કરવા માટે બનતા છત્ર ચામરાદિક જણને “પોતાનું ના લઈ લેશે ” એવી શંકા કરી, પરા મુખપણું કર્યું, તેને પરિણામે શમા એડ - ઘાત કર્યો અને નંદરાજાએ એ પ્રવીણ મંત્રી ગુમાવ્યા.
૯ નવમી રામચન્દ્ર ફરીને ચૂક્યા કે પિતાને સીતાના શિયળની પાકી ખાત્રી હતી જ માત્ર લેકરાનને માટે સીતા પાસે અગ્નિમાં પ્રવેશ કરવાનું બીજ કરાવ્યું - નાસ કાંઈ જેવું તેવું નહોતું. શિયળના પ્રભાવે બધું શાંત થઈ ગયું 'પણ એમાં દીર્ઘ દ્રષ્ટિ ગણાણી નહીં.
૧૦ દશમા નળ રાજા ચૂકયા કે જેણે રાહુજની શંકાથી દમયંતી જેવી મહાસતીને અરણ્યમાં તજી દીધી. આગલે પાછલે વિચાર પણ ન કર્યો.
૧ અગ્યારમા વિમલ મંત્રી ચૂકયા છે જે આબુ ઉપર પોતાને કરાવેલા ચાદિ મુની સામે છેડે ચડીને ડા-ઉભા ન રહ્યા.
આ પ્રમાણે મોટા મોટા પણ અનેક ચૂકયા છે. પાટે કેઈ ચૂકેલ હોય તો
ચૂકયાને વિચાર ન કરતાં હવે પછી તે પિતાની ફરજ ન ચૂકે તેટલા રકારે દુપદેશ આપવો. જે પ્રાણી તે સમજે અને ડહાપણપૂર્વક સ્વીકારે તે કાતપિતાની ભક્તિ અવશ્ય કરે.
હવે સારા કર્તા કહે છે કે પિતાના પિતાની તો ભક્તિ કરવી, પરંતુ તે
વિપ પોતાની માતાની ભક્તિ કરવી. નીતિમાં કહ્યું છે કે-“ઉપાધ્યાયની ::. પાન ભકિત કરવા જેટલું પુણ્ય આચાર્યની એક વખત ભક્તિ કરવાથી લિએ છે. આ રીર્યની વાર ભક્તિ કરવાથી જેટલું પુણ્ય થાય તેટલું પુણય જિએક વાર ભક્તિ કરવાથી થાય છે, અને પિતાની હજાર વાર ભક્તિ કરવાથી
ક, પુરા થાય તેવું માનાની એક વાર ભકિત કરવાથી થાય છે. વાતાનું .. અને માથે ઘા છે. તેણે બાલ્યાવસ્થામાં જે સંભાળ લીધી છે તેને - વળી શકે તેમ નથી.”
ને તો માતા સાથે માતા જ્યાં સુધી તે ધાવે ત્યાં સુધી જ છે, - બ. કનુને નાપા ઘરમાં પાતાની પી ન આવે ત્યાં સુધી હોય છે, મધ્ય
- મા પારું ઘર બરાબર ચા –પોતાની સ્ત્રી પાવરધી થાય ૧. સુધી હોય છે અને ઉત્તમ મનુ તો માનાવું તેના ને પોતાના હતિ પરત ડાય છે, તે નિરંતર તેની સેવા કરે છે અને તેની આજ્ઞા ઉઠાવે છે.

Page #11

"" "
શ્રી હિતશિક્ષાના રાસનુ` રહસ્ય.
૭
પશુની માતા પેાતાની પછવાડે પેાતાનુ બચ્ચુ ચાલ્યું આવે ત્યારે ખુશી થાય છે, મધ્યમ મનુષ્યની માતા પાતાના પુત્ર કમાતા થાય ત્યારે ખુશી થાય છે, ઉત્તમ પુરૂષની માતા જ્યારે પોતાના પુત્રની ખુબ પ્રશંસા સાંભળે ત્યારે ખુશી થાય છે, અને લેાકેાત્તર અથવા લેાકેાત્તમ પુરૂષની માતા તે જયારે પોતાના પુત્ર ત્રણ ભુવનમાં વિખ્યાત થાય ત્યારે ખુશી થાય છે.
શાસ્ત્રમાં પાંચ માતા કહેલી છે. ૧ રાજાની રાણી, ૨ પેાતાની જન્મદાતા માતા, ૩ ગુરૂપત્ની, ૪ સાસુ અને ૫ એરમાન માતા હાય તે તે.
શાસ્ત્રમાં પાંચ પિતા કહ્યા છે. ૧ પંડ્યા (ભણાવનાર), ૨ જન્મદાતા પિતા, ૩ અન્નદાતા (શેડ), ૪ વિદ્યાગુરૂ અને ૫ કોઈ વખત પ્રાણની રક્ષા કરે તે. આ પાંચેને પિતાતુલ્ય માનવા. આમાં પડ્યા ને વિદ્યાગુરૂ એ કહ્યા છે, તેમાં એક વ્યાવહારિક શિક્ષણ આપનાર અને બીજા ધાર્મિક અભ્યાસ કરાવનાર સમજવા. શાસ્ત્રમાં પાંચ ભ્રાતા કહ્યા છે. ૧ મિત્ર, ૨ એક માતાને જન્મેલ બંધુ, ૩ વ્યાધિને પ્રસંગે સંભાળ લેનાર, ૪ સાથે ભણનાર અને ૫ માર્ગે સાથ કર નાર. આ ભાઈનું ચથાયાગ્ય ઉચિત જાળવે, તેને મનની વાત—શકા પૂછે, પાતામાં કાંઈ વિશેષ કળા હેાય તે તેને શીખવે અને સાથે જમે રમે. તેને હિતશિક્ષા આપે, કઈ વાતમાં તે ન સમજે તે તેને નિર્વાહ કરી લેય, પણ વઢી ન પડે અને તેને પાઈને પોતે પાણી પીવે, તેને જમાડીને જમે, ખંધુ સાથે કોઇ પણ વખત લડે નહિ, મોટા ભાઇની મર્યાદા જાળવે. જુએ, ભરતચકીના ૯૮ ભાઇઓએ શું કર્યું ? ભરતે આજ્ઞા માનવાનું કહેવરાવ્યુ, પોતાની પાસે એલાવ્યા, ત્યારે ત્યાં ન જતાં પિતા પાસે–પ્રભુ પાસે ગયા અને પેાતાને શું કરવા ચેગ્ય છે તે પૂછ્યુ. પરમાત્માએ ઉપદેશ આપ્યા, એટલે ત્યાંજ પ્રતિબંધ પામવાથી ચારિત્ર લઇ લીધું, ઘરે પણ ગયા નહિ. મેાટાભાઈ સાથે ન લડવાના ઈરાદાથી પ્રભુ પાસે ગયા અને આત્માનું કલ્યાણ કર્યું; માટે અન્ય ખંધુઓએ પણ ભાઈ સાથે કેમ વધુ તેને વિચાર કરવા. કહ્યું છે કે—
~
સુખમાં સાંભરે ભારજા, દુઃખમાં સાંભરે સાય; આંધ ત્યારે સાંભરે, માથે વાગે ઘાય ભુખ્યા ભાજન સમરીએ, તરસ્યા સમરે નીર; રણમાંહી અધવ સમરીએ, માડી જાયે વીર. રચણી ઘેાડી રણ ઘણાં, પૂંઠે ચડવા કેકાણ; બાંધવ હોય તો માંડીએ, નહિકર ડવી પુરાણ. ૩
આ બધાના સાર એ છે કે ભાઈ ખરા કષ્ટ વખતે કામ આવે છે, તેથી
યુદ્ધ એ બધી
વ
૧

Page #12

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
તેની સાથે જેમ બને તેમ નેહમાં વૃદ્ધિ કરીએ, કલેશ કદિ પણ ન કરીએ.
હવે રાસકર્તા કહે છે કે– ઉપર કહ્યા સિવાયના કાકે, મામે, ભાણેજ, રકારી , મેટે કાકે, દાદો વિગેરે જે સંબંધી હોય તે બધાનું ઉચિત જાળ- છું. સાથેનું ઉચિત પણ જાળવવું. જે તે ઉચિત જાળવે છે તેજ આ સંસા
માં સુપે રહી શકે છે. કર્તા કહે છે કે –“ સ્ત્રીને હવવી નહિ.” એક કરીએ કહ્યું છે કે- શ્રી રામાન બીજી લક્ષ્મી નથી, કારણ કે સ્ત્રી ઉત્તમ રઈ કરીને જમાડે છે અને રત્ન જેવા પુત્રો આપે છે, અને વળી સાથે પણ આવે છે, એટલે પતિના મૃત્યુ પાછળ સતી થાય છે.” (સતી થવાનો રિવાજ પૂર્વે હતો).
પણ લાધે પસિની, અને ગુણવંતી નાર;
શળવતી ને સુંદરી, રમઝમ કરતી વાર સનું ઉચિત કેવી રીતે જાળવવું ? તે વિષે કહે છે કે-“ રાત્રિ દિવસ તેની સાથે મધુર વચનથી વાતો કરવી.” મીઠાં વચન જેવું આ સંસારમાં બીજુ ડાઇ વશીકરણ નથી. કહ્યું છે કેકુશા ઉપર કે પણ ધને નહી, જીવદયા રામ ધર્મ ન કહીં;
તાઓ ઉપર સુપ કે નથી, મધુર વચનને ગુણતિમ અતિ.
માટે વચનવડે સ્ત્રીને સંતોષવી, કુટુંબમાં તેને લક્ષ્મી સમાન બનાવવી, આકરાં : ર વસ્ત્રાલંકાર તેને પહેરાવવાં; કારણ કે સ્ત્રી શોભાથીજ તેને ભર્તાર દો છે. રાત્રે તેને ફરવા ન દેવી, ખરાબ સ્ત્રીની સંગત કરવા ન દેવી, દિવસે
પગ રાજમાર્ગમાં કે પારકે ઘરે ભમવા ન દેવી, કારણ કે તેથી તેનો વિદા થાય છે. હૃતિનું કામ કરનાર સ્ત્રીને કે જાર પુરૂષને સંગ કરવા ન દે, પિચર છે હે રહેવા ન દેવી, ધોબીને ત્યાં વારંવાર જવા ન દેવી, જાગરણમાં કે વતનમાં જવા ન દેવી. પિતાની સાથે જરૂર હોય તો લઈ જવી, એકલી જવા ન દેવી. ઉપાશ્રયે કે દેરાસરે પણ વડેરી સ્ત્રી–સાસુ વિગેરેની સાથે જાય એમ કરવું. ઘરના કામ બધાં તેને માથે નાખી દેવાં. ઘરના કામકાજમાં પ્રવીણ થાય તે કરવું. નવરી રહેવા ન દેવા, તેમજ બહુ હાસ્યવિનોદ કરવાની ટેવ પડવા ન દેવી.
માણસને નવા રહેવાથી અનેક જાતની કુટેવો પડે છે અને હાનિ થાય છે. એક વાડીઓ એક ઝાડ તળે દરરોજ દિશાએ જતો હતો. તે ઝાડ ઉપર જિ.. રહેતો હતો. તે દુધથી બહુ દુવાણ, તેથી તે વાણીઓને છળવાનું કાપણ છોડી શકે નહિ. એટલે એક દિવરા તેને કહે કે “હું તારી ઉપર પ્રસન્ન ધ છું માટે માગ, હું જે કામ કહીશ તે હું કરી આપીશ, પણ જે કામ રાઈ રહે છે નવો પડશા તે તને ખાઈ જઈશ.” વણિક કહે- બહુ સારું.’

Page #13

'*,
**,
***
ચિદાનંદજી કૃત પદે. લેતા હશે તો સે, ઉપર ચઢાવે પાડ; વળી વિષધરને સેવીએ પણ નવિ સેવીએ કિરાઈ. આગે લુટેરા છેતર્યા, ખુંદી હુબડ હેય લે હથિયાર તસ્કર હણ્યા વણિક સમે નહિ કેય. વણિક ઘર તસ્કર ગયો, છાંટો કાગળ તામ; નાહક ધોયે બાપડ, લેઈ ન શક્ય દામ. ભજજા ભૂપ ભુજંગામા, એ મુખ દેહિલા હું; વૈરી વછી વાણીઓ, પુઠ દાહ દિઅંત આગળ મૂકી માંગળ વાસે, માંગળ મૂકી મૂલ પ્રકાસે
જે જાણે તો પાડે હસે, વણિક કળાથી દૈવે નાસે. હવે પેલા વણિકને અને દેવને શી રીતે સંબંધ ચાલે તે આગળ કહેશું.
અપૂર્ણ શ્રી ચિદાનંદજી કત બહેતરીમાંથી પદ
પદ દશમું.
(રાગ–વેલાઉલ ) મંદ વિષયશશિ દીપ, વીતેજ ઘનેર; આતમ સહજભાવથી, વિભાવ અંધેરો મંદ , જાગ જીયા અબ પરિહરે, ભગવાસ વિસેરે; ભવવાની આશા ગ્રહી, ભયે જગતક ચે. મંદ૨ આશા તજી નિરાશતા, પદ સાતા હેરો, ચિદાનંદ નિજરૂપકે, સુખ જાણે ભલે. મંદ૦ ૩
પદ અગ્યારમું. જગ જુગતિ જાયાવિના, કહા નામ ઘરાવે; રમપતિ કહે રંક, ધન હાથ ન આવે. જેગડ ૧ ભેખ ધરી માયા કરી, જગકું ભરમાવે; પુરણ પરમાનંદકી, સુધી ચ ન પાવે. ગત ૨ મન મુંડયા વિના મુંડ, અતિ ઘટ મુંડાવે; જટાજુટ શિર ધારકે કે કાન ફાવે. જેથ૦ ૩ દિર્ઘબાહુ અધમુખે, તન તાપ તપાવે; .
ચિદાનંદ સમજ્યા વિના, ગિણતી નવિ આવે. જે.૦ ૪ ૧ વાણુઓ. ૧ ભા. ૩ સર્ષ.
--

Page #14

દર
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
પદ બારમું. આજ સખી મેરે વાલમા, નિજ મંદિર આવે; અતિ આનંદ હિયે ધરી, હલી કંઠ લગાવે, આજ૦ ૧ સહજ સ્વભાવને કરી, રૂધિર નવરાયે; થાળ ભરી ગુણસુખડી, નિજ હાથ અજમાયે. આજ૦ ૨ સુરભિ અનુભવ રસ ભરી, બીડાં ખવરાયે;
ચિદાનંદ મિલ દંપતી, મનોવંછિત પાયે. આજ ૩ પદ દશમું-વ્યાખ્યા–આત્માનુભવરૂપ સૂર્ય પ્રકાશ થતાં વિષય કષાયાદિક પ્રમાદરૂપી ચંદ્ર ઝાંખો પડતો જાય છે. આત્માના સહજ સ્વાભાવિક પ્રકાશ પાસે વિભાવ-માયા-મમતાદિક અંધકારનું જોર ચાલી શકતું નથી. ૧.
અહો પ્રમાદી આત્મા ! ચાર ગતિરૂપ કારાગ્રહમાં વસવાનું હવે ઓછું થાયબંધ થાય તેમ પ્રયત્ન કર. સંસારવાસમાં વસત સત પરઆશાના પાસમાં સપડાઈને તું સહની તાબેદારી ઉઠાવે છે. ખરી સ્વતંત્રતા પેઈને નકામી પારકી ગુલામી તારે કરવી પડે છે. ૨.
પર આશા–પરતંત્રતા–પરવશતા તજતાં પ્રથમ પિતાના મન અને ઇન્દ્રિય ઉપર કાબુ મેળવવો પડે છે. પછી પરઆશાના પાસમાંથી છુટાય છે. અને નિરાશ ભાવ અથવા નિઃપ્રહ દશા આવે છે. એજ તારૂં મૂળ શુદ્ધ-સાધત સ્વરૂપ છે. મન અને ઇન્દ્રિયની પરવશતાથી એ તારા અસલ પદ-સ્થાનથી તું મૃત–પતિત ધ છે તેને સંભાળ. અહો જ્ઞાન ચારિત્ર સ્વરૂપી આત્મા ! પિતાનું શુદ્ધ સ્વરૂપ પુરા ગે પ્રાપ્ત કરવામાં જ ખરું સુખ સમાયેલું છે એમ ખાત્રીથી માની લે. ૩.
સાર બોધ-–આત્માનો સહજ સ્વભાવ જ્ઞાન-દર્શન–ચારિત્રાદિક રૂપ છે, તે જ્યારે પૂર્ણ રૂપમાં પ્રકાશમાન થાય છે ત્યારે તેનો પ્રભાવ રણનત અપાર હોય છે. તે દશન જ્ઞાન ચારિત્રમાં જેમ જેમ પ્રેમ વધતો જાય છે તેમ તેમ માયા–મમતા ( વિષય-કપાયાદિ ) નું જોર ઘટતું જાય છે. સંપૂર્ણ
વધાનતાથી સ્વભાવમાંજ રમતા કરનાર મહાનુભાવી આત્મા જોતજોતામાં સકળા બંધનેને કાપી, પોતે સર્વજ્ઞ, સર્વદ, સર્વસુખમય અને અનંત શક્તિસંપન્ન બની શકે છે. અનેકવિધ પ્રમાદઆચરણવ જ જીવની અને ધોગતિ થઈ છે ને થાય છે. તેમજ તેવા પ્રમાદાચરણ કે સ્વછંદતા તજી, સર્વ ને સર્વ દશ મહાત્માઓએ બતાવેલ શુદ્ધ સનાતન માર્ગે સભાવથી ઉ વલાસ પૂર્વક ચાલવાથી જ આત્માની હરેક રીતે ઉન્નતિ થઈ શકે છે. અન્ય સુખરૂપ મોક્ષપ્રાપ્તિને પણ એજ પવિત્ર માગ સમજી આદરવા દે છે.
દ અમીયારમું-વ્યાખ્યા---

Page #15

ચિદાનંદજી કૃત પદે. - યમનિયમાદિ અષ્ટાંગ અથવા જ્ઞાન દર્શન-ચારિત્રયાસંયમ એગ અથવા જે વડે સકળ દુઃખ-કલેશને અંત આવે અને અક્ષય અવિનાશી સુખને ભેટે થવા પામે એ તપયોગ કે વીર્ય (પુરૂષાર્થ એગ કોઈપણ કલ્યાણ અથઆત્માથી સજા નોએ આદરવા યોગ્ય છે. તેનું રહસ્ય સમજી, શુદ્ધ શ્રદ્ધા-આસ્થા સહિત તેનું પાલન કરતાં અવશ્ય કલ્યાણ થવા પામે છે; પરંતુ તેમાંનું કશું રહસ્ય જાણ્યા વગર કેવળ જોગી જતિ સંન્યાસી કે ફકીર નામમાત્ર કહેવડાવવાથી શું વળે ? તથા પ્રકારના ગુણને આચરણ વગર જોગી જતિને વેષ ધારી ફરવાથી તે પરને ઘેળે દહાડે ઠગવા-લૂંટવા જેવું જ તે લેખાય. કેઈ એક રંક-નિર્ધનને લક્ષમીપતિ કહેવા માત્રથી કંઈ લક્ષમી મળી ન શકે. ૧. - જોગી જતિ સંન્યાસી વિગેરેને વેષ ધારીને જે માયાકપટ કેળવી, લેકને ખોટા ભ્રમમાં નાખવા માટે જ તે વેષને ઉપયોગ કરતાં રહેવાય તો. જે સાચા-સદ્ગુણી જોગી જતિ કે સંન્યાસી અખડે પરમાનંદ મેળવવા ભાગ્યશાળી નીવડે છે તેવો લેશ માત્ર લાભ મળી નથી શકતો, એટલુંજ નહીં પણ દાંભિક વૃત્તિથી પરિણામે દુઃખમાં વધારે કરી. અનેક અંધ શ્રદ્ધાળુઓને અવનતિના ખાડામાં નાંખે છે. ૨. - મન અને ઇન્દ્રિયોને દમ્યા વગર–કાબુમાં રાખ્યા વગર કેવળ કેશલેચ કરવાથી વિશેષ લાભ નથી. એમ તે ઘેટા વિગેરે પણ મુંડાવે છે- કષ્ટ સહન કરતા રહે છે. કોઈ વડની વડવાઈની જેમ માથા ઉપર જટાજૂટને ધારણ કરે છે, કેઈ કાન ફડાવીને કાનફટ બને છે, કઈ ઉંચા હાથે રાખીને અને ઉધે મસ્તકે લટકતા રહીને શરીરને કષ્ટ ઉપજાવે છે, કઈ સૂર્ય કે અગ્નિને તાપ સહે છે, પરંતુ ચિદાનંદજી જેવા જ્ઞાની મહાત્મા કહે છે કે-અલખ આત્માને ઓળખ્યા-પિછાન્યા વગર એ બધું લેખે આવતું નથી–ફોગટ જાય છે. ૩-૪ - સાર બેધ–એક અંતરજામી આત્માને ઓળખી તેમાં ખરી શ્રદ્ધા– આસ્થા ચટાડવાથી યથાશક્તિ કરાતી સઘળી ધમકરણ લેખે થાય છે. તેને અથાર્થ ઓળખવા એવા જ્ઞાની ગુરૂને શરણે જઈ અતિ નમ્રભાવે તેમની ઉપાસના કરવી ઘટે છે.
પદ બારમું-–વ્યાખ્યા–સહાગણ (પણ ઘણું કાળથી પતિના વિરહથી પીડાતી) સમતા પિતાની વહાલી સખી સુમતિને હર્ષદાયક સમાચાર સંભળાવતી કહે છે કે-હે સખિ ! આજે મારા પ્રીતમ ચેતનરાય મારા (સમતાના) મહેલમાં આવ્યા–સમતા. ઘરમાં પિડા. તેથી અંતરમાં અતિ આનંદ ઉભરો અને પ્રસન્ન મુદ્રાથી મેં પ્રીતમને ગાઢ આલિંગન આપ્યું. ૧. પછી સહજ-વાભાવિક સ્વભાવ (સમતા) જળવડે પ્રેમ સહિત નવરાવ્યા અને અપાર ગુણરૂપી સુખડી થાળ ભરી પીરસીને મેં સહારા સ્વામીનાથને મારે હાથે જમાડ્યા. ત્યારબાદ

Page #16

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ. સુવાસિત અનુભવ રસ પાન-બીડાં સ્વામીજીને ખવરાવ્યાં. એમ સમ્ય બોધ અને આચરણારૂપી દંપતિ (પતિ-પત્ની) ભેગા મળી (સુગ પામ) યથેચ્છ સુખ શાન્તિને પામ્યાં. ર-૩.
સાર બોધ–ચેતનરાયને ધર્મરાજની હાલી પુત્રી સમતા સાથે અનાદિસિદ્ધ સંબંધ છે, એટલે સમતા એજ ચેતનની પરી પતિવ્રતા હિતસ્વિની અસલ સ્ત્રી છે. છતાં ધર્મના વિરોધી અને બહુરૂપી મોહની અંગના (પુત્રી ) કુરતા સાથે પણ ચેતનની મુગ્ધતાને લાભ લઈ સંબંધ જોડાણ છે. વેશ્યાની જેવા વિવિધ રંગ-રાગને કરનારી ને વધારનારી મુમતાના ફંદમાં તે એવો તે ફસી ગએ છે કે એક પળ માત્ર પણ તેમાંથી છુટી સમતાન સામું પણ જોઈ શકતો નથી, તો પછી તે પરમ પવિત્ર દેવીનો ઉચિત સત્કાર તો કરેજ કયાંથી? કુમતાના કુસંગથી તેને અનેક વિપદા વેઠવી પડે છે અને તે બંધનથી અનેક પ્રકારના કડવા અનુભવે મળે છે. છેવટે ચેતનરાયની આંખ ઉઘડે છે; એટલે પરમ પવિત્ર પતિવ્રતા સમતા સ્ત્રીને આજ સુધી નિજ બની અનાદર કરવા બદલ તેને ભારે પસ્તાવો થાય છે અને હવે પછી આખી જીંદગી પર્યત મુમતાનો સંગ નહિ કરવા અને સંતાનો સંગ નહીં કંડવા દઢ નિશ્ચય કરી, દિનરાત પતિનું હિત ઈચ્છતી અને તેને મળવાની રાહ જોઈ રહેતી સમતાના ઘરમાં પોતે પ્રવેશ કરી સકતા સાથે મળી જઇ બહુ સુખી થાય છે. એ પ્રમાણે હાઈ ભવ્યાત્મા સુખી થઈ શકે છે.
ઇતિશમ - r_ st -- --- (ર. ક. વિ.)
પાલણપુરમાં જ્ઞાનોત્સવ. તા. ૨૯-૭–૨૨ થી તા. ૮-૮-૨૨ સુધી શ્રી પાલણપુરના ઝવેરી સુરજાલ લલુભાઈએ ત્યાં ખાતે વિદ્રોને મેળાવડો કર્યો હતો. જેની અંદર ઘણા સારા સારા વિદ્વાને મળેલા હતા. તેઓએ ભાષણે પણ બહુ ઉપયોગી જુદા
જુદા વિષય ઉપર આપેલા હતા. તે બધા ભાષણોનો સંગ્રહ ડાહ્યાભાઈ રામચંદ્ર મિહેતાએ છપાવે છે તે ખાસ વાંચવા લાયક છે. સદરહુ ઝવેરી કરે બરા વિવિલાસી છે. આ ફભ પ્રસંગમાં તેઓએ ખર્ચ પણ સારો કર્યો છે. આ એક પ્રકારનું જ્ઞાન-દાન છે. રાનને ઉત્તેજના છે. ભાષણો બધા એક બીજાથી કરી છે. તેને "પલ અમદાવાદ-હારત જીવન માં પ્રકાશકપર પત્ર લખવાથી આવી શકશો. અને એ ગ્રંથના આવા શુભ પ્રયાગની ફત્તેહ છીએ
છે. આ કાર્ય અનુકરણ કરવા લાયક છે. સુનું સંડળ મળે છે ત્યારે તેની ખુબ જુદા પ્રકારની થાય છે. તેને જેને અનુભવ હોય તે જ જાણે છે અને તેના રસિયા હોય છે તે તેના રસને સ્વાદ લઇ રોકે છે.

Page #17

પ્રશ્નાત્તર.
प्रश्नोत्तर.
( સંગ્રાહક-રાજપાળ મગનલાલ વહેારા, ખાખરેચી ),
.
૧ સંત કાણુ ?--ઇશ્વરમાં નિષ્ઠાવાળા હોય તે. ૨ મનુષ્યે શું કરવું ?–પરમેશ્વરની ભક્તિ. ૐ કરવા ાગ્ય શું ?–સપુરૂષોની સંગિત. ૪ સર્વને પૂજ્ય કેણુ ?–ગુરૂના ગુણવાળા સદ્ગુરૂ ૫ સાધુપુરૂષ કોણ ?-પ્રાણી માત્રનું હિત કરે તે. ૬ મુક્ત કાણુ ?-ઇંદ્રિયોના વિષયેાના ત્યાગી હાય તે. ૭ ઘાર નરક કર્યું ?–અશુચિ પૂર્ણ પેાતાને દેહ. ૮ સર્વ સુખમાં પરમ સુખ શું ?-સતાષ, ૯ મળવી દુર્લભ વસ્તુ કઈ ?-સત્સંગતિ.
૧૦ તાત્કાળિક શું કરવું ?-શુભ કાર્યોં. ૧૧ સસ્પેંસારમાં સ્વર્ગ શું ?-તૃષ્ણાને ત્યાગ. ૧૨ નરકનું દ્વાર કર્યું ?-નારી કામણગારી, દુર્ગતિની બારી, ૧૩ સુખે સુતેલા કોણ ? સમાધિમાં વતા હાય તે
૧૪ ખરા શત્રુએ કાણુ ?-પેાતાની ઇંદ્રિયા.
૧૫ મૂળ કાણુ ?-વવેકી ન હોય તે.
૧૬ ખરા જવર શુ ?-ચિંતા. (એ જવર ચિતા સમાન છે. ) ૧૭ શિષ્ય કેણુ ?--ગુરૂના ભક્ત હાય તે.
૧૮ જગત કેાણે જીત્યું ?-જેણે મન જીત્યું હાય તેણે. ૨૦ લક્ષ્મીવાન્ કાણુ ?–સતાષી હાય તે. ૨૧ સન્મિત્ર કોણ ?-જીતાયેલી ઇન્દ્રિયા.
૨૨ રિદ્રી કાણુ ?-ઘણી તૃષ્ણાવાળા. ૨૩ ગુરૂ કાણુ ?-હિતના ઉપદેશ આપે તે. ૨૪ મનુષ્યને કાયમની એડી કઇ ?-શ્રી.
૨૫ જીવતા છતાં સુવા કાણુ ?–દરિદ્રી. ૨૬ જીતવા કોને ? ક્રોધાદિ કષાયને.
૨૭ સંસારમાં જીતે કોણ ?-આત્મિક એધવાળા હોય તે. ૨૮ સંસારમાં એ કેણુ ?-તેમાં આસક્ત થઈ નય તે.
૧
૨૯ સંસારમાં ખરૂ આલંબન શુ ?–સન્મિત્ર ને સદ્ગુરૂ,
૩૦ સ’સારને તરવાનુ પ્રબળ સાધન શું ?-સાન ને સક્રિયા. કટાક્ષમાં કલ્યાણુ નથી, ક્રોધમાં બેધ નથી, માનમાં જ્ઞાન નથી, શંકામાં રસમિત નથી.

Page #18

પુસ્તકો અને તેના વાંચનની જરૂરિયાત. પુસ્તકો અને તેના વાંચનની જરૂરિયાત.
(સંગ્રહ કચંપકલાલ જમનાદાસ મસાલીઆ ) દરેક મનુષ્યના માનસિક અને નૈતિક સદ્ગુણોનો સમુદાય તેને અન્ય મનુષ્યથી જુદે પાડે છે. એ ગુણેના સમુદાયથી તેનું વ્યક્તિત્વ બનેલું હોય છે. એ ગુણોમાં જે અગત્યના છે તે નૈતિક ગુણ છે. દરેક માણસની નીતિ તેના પિતાનાજ હાથમાં છે. નીતિમાન થવા સારૂ અકકલ કે કુદરતી શક્તિઓની જરૂર નથી, માત્ર શુદ્ધ હૃદયની આવશ્યકતા છે.
આપણે નીતિરૂપ ગુણ મેળવવાનાં મૂળ કારણો જોઈશું તે તેના પાયા તરીકે આપણને મુખ્યત્વે કરીને ઉત્તમ પુસ્તકે, સંસ્થાઓ અને સમાજ દેખાશે. આપણે અત્યારે પુસ્તક વિષે વિચારવાનું હોવાથી બીજી બાબતોને ભવિષ્ય માટે રાખશું.
અરેસ્મસપુસ્તકને જીવનની જરૂરની વસ્તુઓ કહેતો અને કપડાંઓને શેખની વસ્તુઓ કહેતે પશ્ચિમની જડવાદની પ્રબળ અસરને લઈને આજ કાલ શું જોવામાં આવે છે ? વેપાર રોજગાર કરવો, પહેરવું એઢવું અને હરવું ફરવું તેમજ મજા મનાય છે અને પુસ્તક વાંચન તે માણસને વેદપાઠી અવ્યવહારિક માણસ જે બનાવે એમ કહેવાય છે. ” આ પ્રકારના શબ્દ સર્વસામાન્ય થઈ પડ્યા. છે. ઘણા શિષ્ય માણસ સારાં સારાં પુસ્તક તરફ બેદરકાર રહે છે, આ શોચનીય છે. જે માણસ જીંદગીની તકે અમૂલ્ય ગણે છે, ને જેને મન જીંદગી સારાં કૃત્ય કરવાને અને સારા વિચારે અનુભવવાને એક થાપણરૂપ છે તે તો જુદી જ રીતે વર્તશે. મૃત્યુથી તે શી શી વસ્તુઓ ખાશે તેના જવાબમાં “બેસ્ટર’ પુસ્તકને પણ ગણાવે છે. ઘણી વસ્તુઓ મૃત્યુ આવે તજવી પડશે અને સાથે પુસ્તક પણ તજવા પડશે, એ વાત તેના શોકનું કારણ હતી. પુસ્તકે સન્મિત્રની ગરજ સારે છે. પુસ્તકોની જેને મૈત્રી હોય છે તેને જંગલમાં પણ મંગળ થાય છે. પુસ્તકે સાચા મિત્ર છે. આપણા મિત્રે આપણને ખુશ કરવા તરફ વૃત્તિ વિશેષ રાખે છે; કડવું મનવનારા અને ખરું કહેનારા મિત્રો જવલ્લે જ મળે છે. જે કાર્ય પિતાને મિત્રેથી ન થઈ શકે તે કાર્ય પુસ્તકો કરે છે. પુસ્તક વાચકને જે કંઈ કહે છે તે નિડરપણે કહે છે. વાચક રાય હે વ રંક , મિત્ર છે વા દુમન હે, સ્ત્રી હો વા પુરૂષ હો, ગમે તે હો તેની દરકાર વિના હમેશાં પિતાને જે કંઈ કહેવું હોય તે નિડરપણે કહેનારા મિત્રે તો ફક્ત પુસ્તક છે. પુસ્તકમાં તો હમેશાં લખાણું હોય તેજ વંચાયા છે. આપણે ખુશ થઈશું કે દીલગીર, આપણે ધનાકય છીએ કે નહિ, આપણે સત્તાધીશ છીએ કે સત્તાવિહીન, આપણે મેટા

Page #19

એ કે નાના, તેની લેશમાત્ર પવા વિના આ પુસ્તક મિત્રો હમેશાં એર જ વાત કહી શકે છે. આંગ્લાદેશને સુવિખ્યાન “રોબર્ટ સાઉધી” પુ
Why nerer failing friends are they, with them I conver: : hr da1. અર્થાત તેઓ સારા એવા મિત્ર છે કે જે મને મારી ઈચ્છા દિવાલ કદિ પણ છોડી જાય તેમ નથી, અને તેમની સાથે જ હું હમેશાં મારા વા
રાપ લાવું છું. જીવનને ઉત્તમ બનાવવાને માટે આપણે જાણીએ છીએ કે :: સંગતિ એ એક ઉત્તમ સાધન છે, પરંતુ જમાનો બેતાં સજનોની કથા વાડજ થોડી જાય છે. માટે આ યુગમાં પુસ્તક જેવા આપણા હિતેચ્છુકરોમળવા મુશ્કેલ છે. ઉત્તમ પુસ્તકે ચારિત્રના બંધારણમાં પણ ઘણજ અગાઓ ભાગ લે છે. જેમ જેમ કેળવણી વધતી જાય છે તેમ તેમ તેનું બળ વધતું જાય છે. સારાં પુસ્તકો સારી છાપ પાડે છે અને નડારાં પુસ્તક નઠારી
મુદ્રા ક 'કાને બળ પુસ્તકની સંખ્યા આકાશના તારાઓની જેમ અગણિત ચેલી હોવાથી પુસ્તકની પસંદગી કરવી એ જરૂરી હકીકત છે. પસંદગી મિ
નું વાંચન સારી વ શુક કેળવે એ ધાવું વ્યર્થ છે. સીધી કે આડકતરી રીતે માટે બોધ આપનારાં પુસ્તકો હમેશાં લાભ કરે છે. દરેક દેશના સાહિત્યમાં કોડીના, કાવ્યનાં અને ઇતિહાસનાં પુસ્તકે ઉત્તમ નામ ગણી શકાય, પણ સા પર પગ રીતે અને ખાસ કરીને યુવાને તેને લાભ લઈ શકતા નથી, તેમને વા- અને કવિપત નોવેલોમાં રસ પડે છે. આ નવલકથાઓ અનેક રીતે હાનિછે. અય છે. બહુજ છે.ડી નવલકથાઓ ઉચ્ચ નીતિની વ્યાપક અને પોષક હોય છે.
કને રસ પડવા અને કાંઈક અંશે સમાજનું ચિત્ર આપવું એ નવલકથાકારનું એક હોય છે. આથી નવલકથાઓ આકર્ષક રંગમાં ચીતરાયેલી હોય છે. નવલકથાઅને વિષય અત્યારે તે જાણે એક જ હોય તેમ યુવક યુવતિને પ્રેમ તેમાં એવામાં આવે છે. “ ઇન ” કહે છે તે પ્રમાણે નવલકથારૂપી વાજમાં તે - પંદર હતી અને એ પુરૂષ તેની સાથે પ્રેમમાં પડ્યો” એવા સુર ઉપર ગાયન અવાજ કરે છે. વાચકને જે કાળી પીરસવામાં આવે છે તે જરૂરી અને પિક .બી નથી હોતી, પણ બીજોવિંદજી વસનજીની ડાઈઓની હોય છે. વાચ. ગતિ કરાવનારા યુવકે તે હંમેશાં વન્ય જ છે, તે ગમે તેટલા રસિક 4. બ ડ ડાન્ય છે. આપણે કેટલીક વાત માની લઈએ છીએ કે તે
એ જરૂરી આપણે ઝીલી બીજાને માહિષ્કાર કરશું પણ આ માન્યતા મા-૨તા જ રહે છે. સંગતિ હેવ લાંબે વખતે પણ લાગે છે. પેન દેશની એક

Page #20

પુસ્તક અને તેના વાંચનની જરૂરિયાત.
કહેવત કે વરૂએમાં રહે એટલે ઘરકતાં શીખશે.' માટે જે અયેાગ્ય પુસ્તકને સેવશે। તા તેવાજ થશે. આંગ્લ લેખક રસ્કિનના મત મુજબ સારાં પુસ્તક પણ એ ભાગમાં વહેંચી શકાય છે. ઉપયોગી પુસ્તકો અને આદર્શપૂર્ણ પુસ્તકો, ઉપયાગી પુસ્તકાનું વાંચન ઈષ્ટ છે, પરંતુ તે તે જરૂર પુરતુજ જેટલી જરૂર તેટલું વાંચન. આદર્શ પૂર્ણ પુસ્તકાનું વાંચન મનન અને નિદિધ્યાસન એ મનુષ્યને પોતાની સંસ્કૃતિ માટે ઘણું આવશ્યક છે. આપણે આગળ કહી ગયા કે સારાં પુસ્તકનું સતત્ પરિ શીલન કરનાર માણસ નીતિમાન અને છે. રિશીલન કરનાર એટલે ઉપરચેટીઆ વાંચનાર નહિ, પણ નિર્મળ મન રાખી વાંચેલાનુ મનન અને નિદિધ્યાસન કુરનાર. સ્વચ્છ સરોવરોમાં જેમ સ્વચ્છ પ્રતિબિંબ પડે છે તેમ સ્વચ્છ નિષ્કપટી મનમાં સદાચારની છાપ પડે છે. એ છાપ એવી હાય છે કે તેનાથી વિચાર સાથે આચાર પણ સુધરી લય છે. આમાં આશ્ચર્યજનક કશુંજ નથી; કારણકે વિચાર તે। આચારની શરૂઆત છે. આ પ્રકારનું વાંચન, મનન અને નિધ્યિાસન સતત્ થવુ જોઇએ. “મૃત ગમે તેટલુ લેવામાં આવે તાયે તેથી તેાષ નથી થતા અને જેમ જેમ વધુ લેવામાં આવે છે તેમ તેમ વધુ લાભ મળે છે, તેવીજ રીતે આદર્શપૂર્ણ પુસ્તકાના અનેિશ સેવન વિષે પણ છે. કહેવામાં આવે છે કે સાયમાં પરમ સુખ છે.' પણ એક વસ્તુમાં મનુષ્યે કદાપિ સ ંતુષ્ટ ન બનવું જોઇએ. એક અસાષ હમેશાં ઈષ્ટ છે. એ અસતાષ જ્ઞાનના પુસ્તક પરિશીલનના—ઉત્તમ લેખકો પ્રત્યે આપણી ભક્તિના છે. એ અસ તાષ સદા વધારવા લાચક છે. એવા અસાષનુ સેવન કરવાથી સતાષ પ્રાપ્ત થાય છે. એવા અસતા૫ ચાલુ રાખવાને માટે જે ભાગ્યશાળી પુરૂષે પેાતાને યોગ્ય પુસ્તકો શૈષી રામ્યાં છે તેણે હંમેશાં પોતના સુખની સામગ્રી તૈયાર રાખી છે, તે માણસ આ નદી રહે છે, દીલગીરી તેનાથી ડરે છે, તે માણસ પોતાને તવંગર માને છે, નિનતા તેને દબાવી રીબાવી શકતી નથી, સિચારા રૂપી ધન તેની પાસે મેકછુ થાય છે, તેને મળે તે પાતાનુ માન, પાતાની સ્વતંત્રતા, પોતાનુ પાતાપશુ સાચવી શકે છે. તેમ કરવું નેકાને માટે પણ કઠણ છે. માટે દરેકે પોતાને માટે ચાગ્ય પુસ્તકાની પસદગી કરવી અને તેના વાંચન મનન ઉપર પૂરતુ ધ્યાન આપવું.
ઉપરાંત ભારણ શ્રી જૈન બાળ મિત્ર મંડળની તા ૧૮--૨-૧૯૬૩ રવિવારે રા. રા. માજી દામજી શાના પ્રમુખપણા નીચે મુંબમાં ભરાયેલી સભામાં મી, ચંપકલાલ જમનાદાસ . મસાલીબાએ આપ્યું હતું

Page #21

gિ
.
. ભાગ અને ચણ-આ એક મહાન જીવનચક છે. માણસ કામનારી રિત થઈ સંકલ્પ કરે છે. એ સંકલ્પ પાર પાડવા જે જે પ્રવૃત્તિ માણસ રાજર છે તે બધું તપને નામે ઓળખાય છે. આ પ્રવૃત્તિ પડતાની મેળે અથવા સ્વતઃ પ્રિય હોય છે એમ નથી, પણ સંકઃપરિદ્ધિની શાને લીધે જ માણસ તેટલી
ત્તિ થી અથવા ઉનાથી ઉપાડી લે છે. આ તપને અને ફળપ્રાપ્તિ થાય છે. ફળપ્રાપ્તિ પછીની કિયા તે ગ. ફાગ એ આપણે ધારીએ છીએ તેના કરતાં ગૃ% વસ્તુ છે. ફલોપિસિગમાં કડી વૃજિ હિન તે તેમાં જ મા
અને આત્મ-સાક્ષાત્કાર થઈ જાત, પણ ફલાભોના આનંદમાંજ વિગતો રહેલી છે. દરેક આનંદમાં આપણે અજાણતાં મામાને મેળવવા ચાહીએ છીએ. કામનાતૃપ્તિથી મળેલા આનંદ પછી એક ક્ષણ માટે એડજન્મ સંતોષ મેળવીને પછી અંતર કહે છે કે- મારે જોઈતું હતું તે આ નથી.” આટલાથી નીને છે માણસ કામનાવિમુખ થાય તો તેને અને
મ
તો , સત્ય સુખ સોનાના ઢાંકણથી ઢાંકેલું હેય છે. એક કપ : અ હ ત ની ત્યાં તેમાંથીજ બીજે સંકલ્પ ઉદભવે છે, અને આ રીતે કરી નવી નવી પ્રવૃ ત્તિમાં, નવા તાપમાં અને નવા ભોગમાં મારા સારાય છે.
આમાં યજ્ઞને સ્થાન કયાં છે ? દરેક ભે, નાથી કરેલું દરેક તપ આ કુર્તા પરથી લીધેલું કરાવ્યું છે. તે અદા કરીને મારા - સુકન થાય છે. મા અન્ન ખાવું છે તેટલા માટે હું જમીન છે , તેમાં બીજ વાવું છું, લાહ સુધી ખેતરમાં મહેનત કરું છું, અને આ રીતે જમીનનો કસ કાઢી તેનો ભોગ કરું છું. જમીનનો જેટલો કરી લીધે તેટલી જમીનને પાછા આપ. જમીનને એની મૂળની સ્થિતિ પછી આપવી એ યજ્ઞકર્મ છે.
મુસાફરીમાં હું કેઇને ત્યાં સતવાર રહે ત્યાં ત્યારે રાંધવું હોય તો ઘરવાળા પાસેથી હું વાન માગી લઉં છું. વારસામાં હું રહી લઉં એ મારું તપ છે,
મી લઉં એ ભાગ છે, આટલું કર્યા પ ઘરવાળાનાં વાર ઉકીને જેવાં હતાં તેવાં ને તેવાં કરી પાછા આપવાં એ મારું કામ છે. | મા તાવમાં કે કુવા પર નહાવું છે. હું પાણી છે કા હું એ મારું જ
૧ * આ યન રબ્દ શું અર્થમાં વાપરે છે તે કે આ લેખ આગળ છે. તેમ તેમ માનમાં અાવશે. લેખનું : રય બહુ અને ૪ વાગ્યે ગાવાથી અને દાખલ કરેલ છે, તી .

Page #22

જીવન ચક્ર. છે. ડાઈ ૯૬ એ મારા ભેગા છે, ત્યાર પછીને યજ્ઞ કર્યો ? ઘણા લોકો લગભગ બધા જ વિચાર રાર કરતા નથી કે આમાં કાંઈ કરવાપણું રહ્યું હોય. શાસ્ત્રમાં લખ્યું છે કે તળાવમાં જે તમે ન્હાઓ તો તમારાથી બનતે કાદવ તળાવમાંથી કાઢી બહાર ફેંકી દે.” આ આપણું યજ્ઞકર્મ કુવા પર મ્હાતા હોએ તો કુવાની આશા પાસની ગંદકી દૂર કરવી એ જરૂરનું યજ્ઞકર્મ છે.
ગીતા કહે છે. આવું યરકમ જે ન કરે તે ચાર છે. તે શરીરને વડલીફ આપવા માગતા નથી. (માજિરિરાજા.) સમાજની સેવા તે લે છે, પણ ઉછીનું પાછું વાળતા નથી. જે માણસ ભેગ કરે છે પણ યજ્ઞ કરતો નથી તેનો આ ભવે બગડે છે; પરલોક તો તેને માટે કયાંથીજ હોય ?”
હિન્દુસ્તાનમાં આવા યજ્ઞકર્મનો લોપ થયો છે તેથી જ હિન્દુસ્તાન કંગાલ અને પામર રાખ્યું છે. આપણે સ્ત્રીઓની સેવા લઈએ છીએ, પણ તેનું વળતર તેમને પાછું આપતા નથી. ખેડૂતોની મહેનતનો ભોગ કરીએ છીએ, પણ જેથી ખેડૂતનું કલ્યાણ થાય એવું યજ્ઞકર્મ કરતા નથી. આપણે અંત્યજોને સમાજસેવાનો પાઠ ભાવીએ છીએ, જબરદસ્તીથી પણ તેમની સેવા લઈએ છીએ, પણ તેમના ઉદ્ધારરૂપી યરામ ન કરવા જેટલા હાડકાંના હરામ બન્યા છીએ. આપણે સાર્વજનિક લાભ રોળાવવા હંમેશ દોડીએ છીએ, પણ સાર્વજનિક કરને ભાગ્યેજ અઢા કરીએ છીએ, તેથી આ સમાજ ગણી રહ્યો છે.
મા લાલ કહે છે કે “ ન્યાયને ખાતર પણ તમારે યજ્ઞ કરવો જોઇએ. શિને માટે કરેલું તપ એ બધું કામ થયું, યજ્ઞકર્મ એ તેની પતિ છે. તપ કરે છે અને યજ્ઞ કરતા નથી તેથીજ તમારી વાસનાઓ અમર્યાદ વહે છે. આ કરે. તો ભેગની ઇરછા મર્યાદામાં રહેશેજ, તમારું જીવન નિષ્પાપ થશે.”
દરેક બાળક 'ધી બાળઉછેરનાં સાત વરસ બ્રહ્મચર્યમાં ગાળવાના નિશ્ચય આપુરૂષ કરે તે દીન બની સમાજની દયાપર આધાર રાખવાનો પ્રસંગ તેમના પર ન આવે.
ચા કર્યા પછી -ડા કેડ્યા પછી માણસ જે તપ કરે, જે ભોગ ભોગવે, તે તેના હક નું છે, તેનાથી તેને કિષિ પ્રાપ્ત થતું નથી. તેની પ્રવૃત્તિ નિપાપ અને ઉન્નતિકર હોય છે, પણ જે મોક્ષ મેળવવો હોય તે પ્રવૃત્તિ છે દેવી છે. એટલે કે કામના, તેને માટેનું તપ અને એ તપ દ્વારા ઉપજતા ફોન ઉપભોગ-એ બને ત્યાગ કરવો જોઇએ; પણ યજ્ઞ તો છેડાય જ નહિ. નિષ્કામાં ચા-નાનપૂર્વક યા જાવ-કરેજ જોઈએ. તેમાં જૂનું ત્રણ ફીટી - ૧ : ૧નું વ્યવહારિક ત૨ ૫ સમાવનાર શાસ્ત્ર.

Page #23

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
જાય છે, આપણા સંબંધીઓનું પણ ટળી જાય છે, સમાજના સર્વ સામાન્ય બજ ઓછો થાય છે, પૃથ્વીનો ભાર હલકે થાય છે. પ્રભુ તુષ્ટ થાય છે અને માણસ મુકત થઈ જાય છે.
આપણે જીવીએ છીએ એમાં જ અસંખ્ય વ્યકિતઓનું આણું લઈએ છીએ. કુદરતી શકિતઓનું બાણ તો છેજ, સમાજનું જ છેજ. જનતાના માતાપિતાનું અણ છેજ, સમાજને દરેક રીતે સંસ્કારી બનાવનાર પૂર્વ પુરૂનું ત્રણ છેજ અને કુલપરંપરાને વાર આપનાર માધ્યાપિનું પણ ઋણ છે જ, આ બધું કણ - ચમહાયજ્ઞ દ્વારા ફેવ્યા પછી જ માણસ ભક્તિનો કે મુક્તિને વિચાર કરી શકે.
આ ચકમમાં પર્યાય ની ચાલ. જે જાતનું ત્રણ તે જતનોજ યજ્ઞ ધ ઇએ. વિદ્યા ભણીને ગુરૂનું લીધેલું ત્રણ ગુરૂને દક્ષિણા આપવાથી અદા થતું નથી, પણ ગુરૂએ આપેલું જ્ઞાન સાચવી વધારીને ઉછરતી પેઢીને આપી દેવું એજ સાચું ચસકમ છે. રષ્ટિમાં વું કશું આવતું નથી; છે એટલામાંજ નભાવવું જોઈએ. તેથી આપણી પ્રવૃત્તિથી જેટલી સામ્યવસા આપણે બગાડીએ ઇએ તેટલી પાછી પાની કરી આપવી એ આવશ્યક યજ્ઞકર્મ છે. આકાશ જેટલી વરાળ લે છે તેટલું જ પાણી પાછું આપે છે, સમુદ્ર જેટલું પાણી લે છે તેટલીજ વેરાવળ પાછી આપે છે, તેથી જ સુષ્ટિનું મહાન ચક અબાધિત ચાલે છે. યાચક બરાબર ચલાવવું એ શુદ્ધ પ્રવૃત્તિ છે. નિષ્કામ થઈ ત્યાગબુદ્ધિથી આપણા પૂરતો આ ચક્રને વેગ ઓછો કરે એ નિવૃત્તિધર્મ છે. કશું કામ ન કરવું એ નિવૃત્તિ નથી.
દત્તાત્રેય બાલકૃષ્ણ કાલેલકર.
પિપરીચું જ્ઞાન. (લેખક-મેતા ભાડલાલ મુંદરજી. ઝીંઝુવાડા)
આપી અમૂલ્ય અંદગીને આધાર તટથે સતિએ જોતાં કેવળ શુદ્ધ જ્ઞાન ઉપરજ છે. એ હેતુ આધુનિક જમાનામાં દરેક વ્યકિતની જાણમાં હોવા છતાં તેવું શુદ્ધ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા દરકે દરેક વ્યક્તિ પછાત જાય છે, તેનું યથાર્થ કારણ શું હશે ? તે કાંઈ સમજાતું નથી.
૧ આ પાંચ મહાયજ્ઞ પણ સમજવા જેવા છે.

Page #24

પિોપટીયું જ્ઞાન
હાલમાં અભ્યાસકો આપણી દ્રષ્ટિ તળે ઘણાં તરી આવે છે, પણ ઉપર જણાવેલ શુદ્ધ રાનના અર્થી તો બહુ થોડા નજરે પડે છે. અભ્યાસ અગર જ્ઞાન એવા પ્રકારનું હોવું જોઈએ કે જે પોતાના આત્મા સાથે એક્યતા ધરાવતું હોય; નહિ કે ફક્ત પરીક્ષામાં પાસ થવા અગર સભાઓમાં લેકચર આપી માન મેળવવા ખાતર કરેલ હોય. પરીક્ષામાં પાસ થવા અગર સભાઓમાં માન મેળવવા ખાતર કરેલ વિદ્યાભ્યાસ તે પિટીઆ જ્ઞાનની તુલના કરે છે. જેમ પોપટ ગમે તેવી કેળવણી પામ્ય હોય છતાં તે તેનું અંતરનું રહસ્ય પદ રીતિએ જાણી શકતો નથી. તેને જેમ મનુ બોલાવે છે તે પ્રમાણે તે બોલે છે. દાખલા તરીકે તેને આપણે રામ કહેવાનું કહીએ તો તે રામ, રામ, બોલશે પણ રામ કર્યું છે? રામનું નામ લેવાથી શું થાય ? વિગેરે કાંઈ પણ ભેદ સમજી શકતો નથી, તેથી વપતે રામની મૂત્તિ અગર છબી ઉપર અનેક પ્રકારની આશાતના પણ નીડરપણે તે કરશે. આનું કારણ ફક્ત તેની અજ્ઞાનતા છે. જેમ પોપટ પટેલ હોવા છતાં તેની અજ્ઞાનતા પ્રસંગે જાહેર થાય છે તેવીજ રીતે મનુષ્ય ગમે તેવા વિદ્યાભ્યાસ કરે પણ જ્યાં સુધી શુદ્ધ કેળવણયુક્ત જ્ઞાન પ્રાપ્ત ન કરે ત્યાં સુધી મેળવેલ દરેક વિદ્યા પિપટીઆ જ્ઞાન બરાબર લેખાય છે. આ અમૂલ્ય અંદગી તેવું પિોપટીયું જ્ઞાન મેળવવામાં વ્યર્થ ગુમાવવા કરતાં તેની અંદર સાચી કેળવણીયુક્ત નિર્મળ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા માટે પ્રયત્ન કરવા યોગ્ય છે.
ચાં તારક કેળવણી દરેક શુભાશુભ વસ્તુની ખોજ કરાવે છે, ને નવા નવા વિચારો હદયમાં પ્રગટાવી સન્માર્ગે ચાલવા પ્રેરણા કરે છે. વળી રસ્તામાં નડતા અગવડરૂપી કાંટા કાંકરા હોય તેને શુદ્ધ જ્ઞાનવડે જોઈ દૂર કરવા સતત પ્રયત્ન કરે છે. તેની સોબતમાં રહેનારને પણ તેવા શુદ્ધ માર્ગે દોરવવા કોશિષ કરે છે. તે પોતે સમજે છે કે આ મનુષ્યજીદગી ફરી ફરી મળવી મહા દુર્લભ છે. તો આ અવસરે પ્રમાદ કરી પોપટીયું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવામાં પોતાનો અમૂલ્ય અવસર એળે ગુમાવે તે મોટી ભૂલ છે. - પૂર્વ પુરૂ પોતાનાં નામે અમર રાખી સ્વર્ગ અને અપવગન અધિકારી થયા છે તે શુદ્ધ જ્ઞાનનો પ્રભાવ સમજવો.
શુદ્ધ જ્ઞાનને સામાન્ય અર્થ એજ થાય છે કે–બરાબર સમજીને જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવું. તેનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા માટે નમ્રતાની ખાસ જરૂર છે.
દરેક વિદ્યાર્થી તેમજ વિદ્યાગુરૂઓને મારી નમ્ર વિજ્ઞપ્તિ છે કે–આધુનિક જમાનામાં ચાલતા પોપટીયા જ્ઞાન પ્રવાહ અટકાવી શુદ્ધ જ્ઞાન શીખવા તથા શીખવવા પ્રયતન કરશે. એટલું કહીને વિરમું છું.

Page #25

શ્રી
ન ધર્મ પ્રકાશ
ઘયો-વિવે.
આવક શ્રાવિકાઓ અનેક પ્રકારની તપસ્યા કરે છે, પરંતુ તેની અંદર ઈતો વિવેક જળવાતો ન હોવાથી તેમનો તપ પૂર્ણ ફળદાયક થતા નથી.
કોઈપણ તપસ્યા કરવાની હોય ત્યારે ઉત્તરવારણામાં કે પારણામાં વધારે આસક્તિ ખાનપાનપર રાખવી ન જોઈએ, કેટલાક ખાસ એવી લાલચને લઈને જ તપસ્યા કરે છે એમ કહેવાય છે તે ઈષ્ટ નથી. આ બાબત ખાસ ધ્યાનમાં રાખવા યોગ્ય છે.
નવકારશીનું પ્રત્યાખ્યાન સૂર્યોદય પછી ૪૮ મિનિટે (બે ઘડીએ) પારી શકાય; વહેલું પરાય નહીં, તેમજ પિરિશ્રીનું પચ્ચખાણ સૂર્યોદય પછી એક પહેરે (ત્રણ કલાકે અથવા દિવસના ચોથા ભાગે) પરાય; વહેલું ન પરાય, છતાં તેને ખ્યાલ રાખવામાં આવતો નથી. આ વાત પણ ખાસ ધ્યાનમાં રાખવાની છે. - સાંજે ચાવિહાર કરનારે ગરમ પાણી પીતા હોય કે તેનું પાણી પીતા હોય પણ દિવસ છતાં ચાવિહાર કરે. જોઈએ, તેને બદલે પ્રમાદમાં રહીને મેડો ચાવિહાર કરતા દેખાય છે, તે બાબત ખાસ ધ્યાનમાં રાખી બને તેટલે વહેલે ચાવિહાર કરવો જોઈએ. તપસ્યાને અંગે આટલી સૂચનાઓ જરૂરી છે.
તીર્થયાત્રા કરવા જનારે માર્ગમાં કે તીથે જઈને ત્યાં ખાનપાનમાં કોઈપણ પદાર્થ અભક્ષ્ય વાપર ન જોઈએ. સાલીએ શા દુધ કે કોઈપણ પદાર્થ લે. ન જોઈએ. પર્વ તિથિ હોય તો લીલી વનસ્પતિનો ઉપયોગ કરે ન જોઈએ. બની શકે તે સવારે સાંજે કે બંને રંક પ્રતિક્રમણ કરવું જોઈએ. ચિત્ત જ તજ ઇએ. પગે ચાલીને યાત્રા કરવી જોઇએ. માની શકે તેટલી એકાશન વિગેરે તપસ્યા કરવી જોઈએ. દરેક ના દર્શન વિવેકપુર મારે શાંતિથી કરવા જોઈએ. ત્યાં બીરાજતા મુનિઓને વંદન કરવું જેકીએ અને સુપાત્રદાનને બની શકે તેટલો લાભ લેવા જોઈએ, કારણ કે તીએ પાત્રદાન દેવાથી ફા પ્રાપ્તિ વિરોધ થાય છે. એમ શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે.
તીર્થમાં ચાવકાશના વતન ખેલ ખેલવામાં, રમત ગમનમાં કે એવા બીજ કાર્યમાં ઉપગ ન કરતાં સારાં મારા પુસ્તકો, તો વાન, તીર્થના માતામ્ય વિગેરે વાંચવામાં કરે છે ... ચર્ચામાં વાત થતીત કરે જઈએ.
રાત્રિએ નિશયન કરવું. સેવન તો કદિ પણ ન કરવું, એ વાત! અને લક્ષ્યમાં રાખવી. સ્ત્રી સાથે હોય તો તેને તેમજ બીજાઓને દુપદેશ આપીને સારી સારી વાર્તા કરી આનંદ ઉપજવવો, અર્થાત્ વખત. બને તેટલે દુ

Page #26

પ્રભુની પ્રજાને અંગે વિવેક,
અબ કરવા. મુનિરાજ હોય તે તેના વિશેષ પરિચય કરી તેમની પાસે ધર્મોપદેશ સાંભળવા. ટુકામાં તીર્થયાત્રાનાં ઘરેથી નીકળીને પાછા આવતાં સુધીના દિવસે તમામ લેખે લાગે-જીદગીમાં એ અક્ષરા સોનેરી ગણાય એમ કરવાનું ખ્યાલમાં રાખવુ.
( ૩ )
પ્રભુની પૂજાને અગે વિવેક
૧ હુણુ ક્ત માટેના પંચામૃતમાં નિર્મળ જળની અંદર વધારે દુધ અને થોડુ થોડુ દહીં, ઘી અને સાકર મેળવવાં. પુલ નાખવા નહીં. પાંખડી તે પુલની કરવી કે નાખવીજ નહીં.
૨ બખાળ કરતાં વાળાકુચી ખાસ જરૂર જણાય ત્યાંજ વાપરવી; બાકી લુગડાનાં પાતાંવડેજ આપ્યુ અંગ સાફ કરવું.
૩ અગલુણા મેલા નહીં, ફાટેલા નહીં, તેમજ કશ નહીં-એવા અને સુકા રાખવા.
૪ ગરાસ અને ચંદન ઉંચી જાતના સુગંધી વાપરવા અને તેનુ પ્રભુને આખે શરીરે વિલેપન કરવું. વિશુદ્ધ કેશર વિગેરે પૂજામાં વાપરવું.
૫ પુષ્પ સારા સુંદર વિકસ્વર વાપરવા. હાર ગુંથેલાજ વાપરવા; શીવેલા હાર ભૂલે ચૂકે ચડાવવા નહીં.
૬ ૫ સુગંધી વસ્તુને કરવા. અગરવાદ પણ પધાણામાં મૂકીને ઉબેવવી; હાથમાં ઉંબાડીઓની જેમ ન રાખવી.
છ દ્વીધ પુર્જામાં બનતા સુધી ઘીને દીવા કરવા, તે ઉઘાડા ન મૂકવા. તેવી વ્હેગવાઈ ન બને તે કપૂરનો દીપક કરવા.
૮ ધુપ અને દીપ પૃર્જા ગભારાની બહાર રહીને કરવી, જેથી પ્રભુને તેને ધુમાડો ન લાગે અને ગભારા કાળા ન થાય.
♦ અક્ષત સુંદર અને અનતા સુધી અખંડ વાપરવા. તેને સ્વસ્તિક કુવા, નંદાવર્ત કરવા અને આવડે તે કવિતા ચિત્ અષ્ટ મંગળિક પણ આળેખવા.
૬૦ ફળ ને નૈવેદ્ય સુધર અને શ્રેષ્ટ ચડાવવાં. નતા. સુધી નવા પદાર્થ પોતે વાપર્યા અગાઉ પ્રભુ પાસે પરવાને વિવેક રાખવે.
૧૧ અષ્ટ પ્રકારી પૂજા કરી રહ્યા પછી ચૈત્યવંદન તે અવશ્ય કરવું. કારણ કે દ્રવ્યપૂજાનું ફળ ભાવપૂર્જા કરવાથીજ વૃદ્ધિ પામે છે. ચૈત્યવદન શરૂ કર્યા પછી અન્ય કાઈ કાર્ય કરવું નહિ, તેમ અન્ય કાર્યમાં ચિત્ત પરાવવું નહિ.
૧૨ પ્રભુને શરીરે બે ચક્ષુ ને એક ટીલા શિવાય મીત્તુ કાંઈ ન ચેાટાડવુ, જેથી વિલેપન પણ ખાખર કરી શકાય.

Page #27

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
૧૩ બનતા સુધી પ્રભુના શરીર ઉપજ પૂજા કરવી; આંગીના છેડાં ૯પર તે અણહકે કરવી કરાવવી.
૧૪ જિનમંદિરમાં જેમ બને તેમ છતા રાખવી ને રખાવવી.
૧૫ જિન ન કરવાનાં વા બનતા રહી જ ધનરાવવાં. છેવટે ધનહું તે ધવરાવીને વાપરવું. શક્તિવાળાએ પોતાના ઘરનાં લુગડાં રાખવાં.
૧૬ જિનચૈત્યને અંગે દશ વિક, પાંચ રાગિમ, ત્રણ પ્રણામ વિગેરે અત્યવંદન ભાગ્ય વિગેરેના અભ્યાસથી જરૂર જાણી લેવાને અપ કરાવે..
ભારતવર્ષના ઈતિહાસનું રહસ્ય.
-- ---- (શ્રીયુત્ ચારૂવનું મહાશયે “ધ પદમ” નામના ગ્રંથનો બંગાળી અવાદ પ્રગટ કર્યો, તે ઉપર ઉપાઘાતરૂપે કવિવર રવીન્દ્રનાથ ટાગેરે એક બહુ સુન્દર લેખ લખ્યું છે, તેનું ભાષાન્તર ગુજરાત પુરાતત્વ મંદિર તરફથી બહાર પડેલ “ પ્રાચીન સાહિત્ય” નામના ગ્રંથમાં પ્રગટ થયેલ છે, તેમાંથી
મારા વાંચકોને રસમય તેમજ બેધક લાગશે, એમ ધારીને નીચેના ભાગનું રવિતરણ અહિ પ્રગટ કરવું ઉચિત ધાયું છે. ) તંત્રી.
જેમ બધા માણસના જીવનચરિત્ર એક જાતનાં ન હોઈ શકે તેમ બધા દેવાના ઇતિહાસ પણ એક જાતના હોઈ શકે નહિ. એમ કહેવાય છે કે સારા તવર્ષના ઇતિહાસનાં સાધન મળતાં નથી, પરંતુ તેમાં ખરી વાત એટલીજ છે કે
રતવર્ષના યુરોપીય પદ્ધતિના ઈતિહાસ માટે સાધન મળી શકતાં નથી. કારણે ભારતવર્ષને ઇતિહાસ રાષ્ટ્રીય ઇતિહાસ નથી. ભારતવર્ષમાં એક અથવા
ધારે પ્રજાએ ભેગા મળીને કઈ દિવસ રાષ્ટ્રને ચાક ચલાવી શકી નથી. તેથી કરીને આપણા દેશમાં કોણ કયારે રાજ તેણે કેટલાં વર્ષ રાજ્ય કર્યું વિગેરે હત ઘટના કમાનુસાર સાચવી રાખવાની દેશમાં કેદના મનમાં બતક રહેલી નહિ.
ભારતવર્ષે જે કદી એક રાષ્ટ્રનેશન બનવાનો પ્રયત્ન કર્યો હોત તો તેના વિકાસ માટે સારા અને મોટાં મહટાં સાધનો મળી શકત અને ઇતિહાસ કારોનું કામ ઘણે દરજજે સહેલું થાત. પરંતુ આમ કહેવામાં અને કબૂલ નથી કરી લેતા કે ભારતવર્ષે પોતાના ભક્તને અને ભાવિને અમુક એક વધી શું કરી રાખ્યું નથી, તે સૂત્ર સૂકમ છે, પરંતુ તેનું બાળ રાધાર ધી. તે ૯ રૂપે દેખી શકાતું નથી, છતાં આજ સુધી તે આપણને વિછિન્ન થયા દોરી નથી. તેમાં રાઈ ન વિનાની એકતા સ્થાપી છે એવું નથી, પરંતુ

Page #28

ભારત વર્ષના ઈતિહાસનું રહસ્ય.
આપણા રાઘળા ભેદમાં અને અસમાનતામાં ઉડે ઉડે એક મૂળગત, અપ્રત્યક્ષ સંબંધસૂત્ર તેણે બાંધી રાખ્યું છે. તેથી મહાભારતમાં વર્ણવેલું ભારત અને વર્તમાન ભારત જુદી જુદી અને મહત્વની બાબતમાં ભિન્ન હોવા છતાં ઉભચની નાડીના સંબંધ તુટતો નથી.
તે સંબંધ જ ભારતવર્ષની બીજી સર્વ બાબતો કરતાં સાચો છે અને તે સંબંધને ઇતિહાસ તેજ ભારતવર્ષનો યથાર્થ ઇતિહાસ છે. તે સંબંધ શાને લઈને છે ? પહેલાં જ કહી ગયા કે “રાષ્ટ્રીય સ્વાર્થને લઈને નથી.” એકજ શબ્દમાં કહેવું હોય તે કહી શકાય કે ધર્મને લઈને છે.”
પરંતુ “ધર્મ શું? ” તે સંબંધે તે તકરારને પાર નથી. અને ભારતવર્ષમાં ધર્મનું બાહ્ય રૂપ જુદાં જુદાં પરિવર્તનને પામ્યું છે, તેમાં પણ સન્દહ નથી.
તેમ છતાં એ યાદ રાખવાનું છે કે–પરિવર્તન એટલે વિચ્છેદ નથી. શિશવમાંથી વનમાં પરિવર્તન થાય છે તેમાં વિચ્છેદ થતો નથી. યુરોપના ઇતિહાસમાં પણ રાષ્ટ્રીય સ્વરૂપનાં ઘણાં પરિવર્તન થયાં છે. તે સધળાં પરિવર્તનમાં પરિસ્થતિનું દર્શન કરાવવું છે. ઈતિહાસકારોનું કાર્ય છે.
યુરોપની પ્રજાઓએ તેમના વિવિધ પ્રયાસ અને પરિવર્તન દ્વારા મુમુખ્યત્વે એક રાષ્ટ્ર સ્થાપવાને પ્રયત્ન કર્યો છે. ભારતવર્ષના લોકેએ જુદા જુદા પ્રયાસ અને પરિવર્તન દ્વારા ધર્મને સમાજમાં મૂર્તિમન્ત કરવાના પ્રયત્ન કર્યા છે. આ એક તેના પ્રયાસમાં જ પ્રાચીન ભારત સાથે અર્વાચીન ભારતની એકતા છે.
યુરોપમાં ધમની ભાવનાએ ગાણ કાર્ય કર્યું છે, રાષ્ટ્રની ભાવનાએ પ્રધાન કાર્ય કર્યું છે. ત્યાં ધમનો ઉદ્દભવ સ્વતંત્ર થયેલ હોવા છતાં તે રાષ્ટ્રનું અંગ થઈ ગયા છે. ત્યાંના જે દેશમાં દેવેગે તેમ બન્યું નથી ત્યાં રાષ્ટ્રની સાથે ધમને સદાનો વિરોધ રહે. ગયે છે.
આપણા દેશમાં મોગલ રાજ્યના સમયમાં શિવાજીની સરદારી નીચે જ્યારે રાષ્ટ્રીય ભાવનાએ માથું ઉચકયું, ત્યારે પણ ધર્મને લક્ષ્યમાં રાખવાનું ભૂલાયું ન હતું. શિવાજીના ધર્મગુરૂ રામદાસ તે પ્રવૃત્તિના મુખ્ય સ્તંભ હતા. એટલું પણ છે કે ભક્તવર્ષમાં રાષ્ટ્રભાવના ધર્મની અંગભૂત થયેલી છે.
પૉલિટિકસ અને નેશન નો ઇતિહાસ જેમ યુરોપને ઇતિહાસ છે તેમજ ધમનો દતિહાસ તેજ ભારતવર્ષનો ઇતિહાસ છે. “ પૉલિટિકસ ” અને નેરાન એ શાબને કે તેની ભાવનાનો જેમ આપણી ભાષામાં અનુવાદ થઈ પાકતા નથી, તેમ ધર્મ' શબ્દ માટે યેવ્ય શબ્દ યુરોપની ભાષાઓમાં શેદ જ નથી. તેથી જ ધર્મને અંગ્રેજી “ રિલિજિયન” રૂપે માનવામાં આ પશે. અનેકવાર ગોથાં ખાઇએ છીએ; તેમ જ ધમની ભાવનામાં એકતા તેજ ભા

Page #29

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
રતવર્ષની એકતા છે એ વચન સ્પષ્ટ સમન્ત્રતુ નથી.
મુખ્યત્વે કયા ફળ પ્રતિ લક્ષ્ય રાખીને માણસ કામ કરે છે તે વ્હેવાથી તેના સ્વભાવને પરિચય થાય છે. અને લાભ થશે એ લક્ષ્ય રાખીને ધનસચય થઈ શકે અને હું કલ્યાણ કરીશ એ લક્ષ્ય રાખીને પણ ધનસ ંચય થઈ શકે. જે વ્યક્તિ કલ્યાણને માનનાર છે તેને ધનસંચય કરવાના પ્રયાસમાં અનેક અપ્રાસગિક વિઘ્ન આવે છે અને તે સઘળાં સાવધ રહી દૂર કરી તેને આગળ વ પવું પડે છે. જે વ્યક્તિ પાતાના લાભને વિચાર કરનાર છે તેને આવાં કોઇ વિઘ્ન નડતાં નથી.
હવે સવાલ એ છે કે કલ્યાણને શા માટે માનવું ? સમરત ભારતવર્ષ શુ સમજીને લાભ કરતાં કલ્યાણને, પ્રેય કરતાં શ્રેયને અધિક માને છે? તેના વિચાર કરવા જોઇએ.
જે વ્યક્તિ સંપૂર્ણ છે તેને સારૂ નરસું કાંઇ નથી. આત્મ-અનાત્મના ચેગમાં સારા નરસા સફળ કર્મના ઉદ્દભવ છે. એટલે પ્રથમ આ આત્મ-અનામના સત્ય સબંધને નિર્ણય કરવો આવશ્યક છે. આ સંબંધને નિર્ણય કુંરવા અને તેને સ્વીકાર કરીને જીવનકાર્ય ચલાવવુ એ હંમેશાં ભારતવર્ષની સથી મુખ્ય પ્રવૃત્તિ હતી.
ભારતવર્ષોમાં આશ્ચય તે એ દેખાઇ આવે છે કે ભિન્ન ભિન્ન સોંપ્રદાયે આ સંબંધને નિર્ણય ભિન્ન ભિન્ન રીતે કર્યા છે, છતાં વ્યવહારમાં સર્વ એક જ સ્થળે આવીને મળ્યા છે. ભિન્ન ભિન્ન અને સ્વતંત્ર રીતે ભારતવષૅ એક જ વાત કહી છે.
એક સંપ્રદાય કહે છે: આત્મ-અનાત્મ વચ્ચે કાંઈ ખરે ભેદ નથી, ભેદની પ્રતીતિ થાય છે તેનું કારણ અવિદ્યા છે.
પરંતુ જ્યારે કાંઈ ભેદ નથી ત્યારે તે સારા નરસાને કાંઈ સવાલ જ રહેતે! નથી. પણ એમ સહેલથી તેને ફચે આવતા નથી. જે અજ્ઞાનથી એક વસ્તુ તે એ છે એમ જણાય છે તે અજ્ઞાનને નાશ કરવા ઇએ, નહીં ત માયાના ચક્રમાંથી દુઃખના અંત નહિ આવે. આ લક્ષ્ય તરફ ષ્ટિ રાખીને અમુક કા સારૂ કે નરસુ તે નક્કી કરવું જોઇએ.
ખીજે સંપ્રદાય કહે છેઃ--આ સંસારના આવરણમાં આપણે વાસનાને લીધે અંધાઇને પડીએ છીએ અને દુ:ખી થઇએ છીએ, એક કમાંથી બીન્તકમાં એમ અન્તહીન કર્મશૃંખલા રચ્યા જઇએ છીએ. તે ક પારાનુ છેદન કરી મુકત થવું એ જ મનુષ્યનું એક માત્ર ધ્યેય છે.
પરંતુ ત્યારે તે સકળ કર્મ જ બંધ કરવાં પડે પણ તેમ નથી. એટલે સહેલથી ફડચે! નથી આવતું. કમને એવી રીતે નિયંત્રિત કરવાં જોઇએ કે

Page #30

ભારતવર્ષના ઇતિહાસનું રહસ્ય.
જેથી કર્મનાં દુધ ધન ધીમે ધીમે શિથિલ થતાં જાય. આ દિશામાં પ્રષ્ટિ રાખીને કર્યું કર્મ શુભ ને કયું કર્મ અશુભ તે નકકી કરવું જોઈએ. - ત્રીજો એક સંપ્રદાય કહે છે આ સંસાર ભગવાનની લીલા છે. આ લીલાના મૂળમાં જે પ્રેમ, જે આનંદ છે, તેનો અનુભવ કરી શકીએ તેમાં આપણી સાર્થકતા છે.
આ સાર્થકતાનો ઉપાય પણ પૂર્વોકત બે સંપ્રદાયના ઉપાયથી વસ્તુતઃ ભિન્ન નથી. આપણી વાસના દાબી શકીએ નહિ તો ભગવાનની ઈચ્છા અનુભવી શકીએ નહિ. ભગવાનની ઈચ્છમાં જ પિતાની ઇરછાનું મુક્તિદાન તેજ ખરી મુક્તિ છે. તે મુક્તિને લક્ષ્યમાં રાખીને શુભાશુભ કમને નિર્ણય કરે જોઈએ, જેમણે અદ્વૈતાનંદને લક્ષ્યમાં રાખ્યું છે, તેઓ પણ વાસનામોહનું છેદન કરવા ઉદ્યમ કરી રહ્યા છે, જે કમની અનન્ત શૃંખલામાંથી મુક્તિ મેળવવાની ઈચ્છાવાળા છે તેઓ પણ વાસનાને છેદી નાખવા ઈચ્છે છે; અને ભગવાનના પ્રેમમાં જેઓ પિતાની જાતને લીન કરી દેવામાં શ્રેય માનનારા છે, તેઓ પણ વિષયવાસનાને તુચ્છ ગણવાનો ઉપદેશ કરે છે. ' જે આ સઘળા ભિન્નભિન્ન સંપ્રદાયના ઉપદેશ જ માત્ર આપણા અજ્ઞાનને વિષય હોત તો તે આપણા પરસ્પર વિરોધનો પાર ન રહેત, પરંતુ આ ભિન્ન ભિન્ન સંપ્રદાયોએ તેમના ભિન્ન ભિન્ન તત્વને આચારમાં ઉતારવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે. તે તત્ત્વ ગમે તેટલું સૂક્ષ્મ અથવા ગમે તેટલું સ્થૂલ હોય અને તેનું વ્યવહારમાં અનુકરણ કરવાને ગમે તેટલી મુશ્કેલીઓ પડે તો પણ આપણા ગુરૂઓએ નિર્ભય ચિત્ત તે સર્વને સ્વીકાર કરીને તે તત્વને આચારમાં સફળ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે.
ભારતવર્ષ કોઈ પણ હેરા તત્ત્વને અસાધ્ય અથવા સંસારયાત્રા સાથે અસંગત ગણી, ભીરુતાને વશ થઈ, કદી તે તત્વને તત્વ જ રાખી મૂકતું નથી. તેથીજ એક સમયે જે ભારતવર્ષ માંસાહારી હતું તે જે ભારતવર્ષ આજ માટે ભાગે નિરામિષ થઈ ગયું છે. આ પ્રકારનું દષ્ટાન્ત જગતમાં બીજે કયાંય મળી શકશે નહીં. જે યુરોપ જતિગત અસ્પૃદય માટેના પરિવર્તનના પાયા તરીકે લાભને જ લક્ષ્મ માને છે, તે એમ કહી શકે કે હિંદુસ્તાનમાં ખેતીને લીધે આર્થિક કારણે ગોમાંસભક્ષણ થતું નથી પણ એમ નથી. મનુસ્મૃતિ આદિ શા માં માંસાહાર વિહિન છતાં માંસાહાર તેમજ મજ્યભજન જેવો બીજો આહાર પફ નાસ્તવમાં અનેક સ્થાનમાંથી લુપ્ત થયો છે.
એટલે કે તત્વજ્ઞાન જેટલે દૂર પહોંચ્યું છે તેટલે દૂર ભારતવર્ષ આચારને પણ ખેંચી ગયું છે. ભારતને વિચાર તથા આચારમાં ભેદ માન્ય નથી. - તેથીજ આપણા દેશમાં કર્મ એજ ધર્મ છે. આપણે કહીએ છીએ કે

Page #31

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ. વ્યના કર્મ માત્રનું પરમ લક્ષ્ય કર્મ દ્વારા મુક્તિ છે. મુનિના ઉદ્દેશથી દુર કરવું એ ધર્મ છે.
પ્રથમ જ કહી ગયા છીએ કે વિચારની બાબતમાં આપણામાં જેટલી વિદાતા છે તેટલી જ આચારની બાબતમાં એકતા છે. અદ્વૈતાનુભવને મુક્તિ
. એવા સંસ્કાર જેમાંથી જતા રહ્યા છે એવા નિર્વાણની વાસનાને મુક્તિ જાતિ અથવા ભગવાનના અનિર્વચનીય પ્રેમસ્વરૂપ ભક્તિ દ્વારા મુક્તિ ગણે,
નિશેદને લીધે મુક્તિનો અમુક આદર્શ અમુક માણસને આકર્ષણ કરે, " તે મુકિતને માર્ગે જવાના ઉપાયમાં તો એક પ્રકારની એકતા જ છે. તે એકતા બીજી કોઈ નહિ પણ કર્મમાત્રને જ નિવૃત્તિ તરફ વાળવાની છે.
ડીની પાર જવાનો ઉપાય સીડી જ છે, તેમ ભારતવર્ષમાં કમની પાર જકોને ઉપાય કમજ છે. આપણાં સઘળાં શાસ્ત્ર પુરાણોમાં આ જ ઉદેશ છે અને આપણે સમાજ આજ ભાવના ઉપર સ્થપાયેલે છે.
યુરોપ કર્મને કર્મમાંથી મુક્તિ મેળવવાની નીસરણી બનાવતું નથી, કને િજ લક્ષ્ય માને છે. આ કારણને લીધે જ યુરોપમાં કમ સંગ્રામને અન્ત આવ્યા નથી ત્યાં ધીમે ધીમે પ્રવૃત્તિ એટલી વિવિધ અને વધારે થઈ ગઈ છે કે કુતકાય હવાનો જ સને ઉદ્દેશ હોય છે. સુરોપનો ઇતિહાસ તે કર્મને ઇતિહાસ છે.
સુરેપ કર્મને મહત્વ આપે છે તેનો અર્થ એ કે-કર્મ કરવાના સંબંહમાં એ સ્વતંત્રતા ઇ છે છે. મારી મરજીમાં જે આવશે તે હું કરીશ, તે સ્વત
જયાં અન્યની કર્મ કરવાની સ્વતંત્રતાને હણે ત્યાં માત્ર કાયદાનું પ્રયોજન છે. કાયદાના શાસન સિવાય આવા સમાજમાં પ્રત્યેકની યથેચ્છ સ્વતંત્રતા રહી પાકતી નથી. તેથીજ યુરોપીય સમાજનાં સઘળા શાસન અથવા શાસનનો અલાવ દરેક મનુષ્યની ઈચ્છાને સ્વતંત્ર કરવા માટે જ કપેલો છે.
ભારતવર્ષે પણ સ્વતંત્રતા છે છે, પરંતુ તે રવતંત્રતા કર્મના બંધનથી મુક્ત થવાની છે. આપણે જાણીએ છીએ કે આપણે જેને સંસાર કહીએ છીએ તમાં વસ્તુતઃ કમ પતેજ કર્યા છે, મનુષ્ય તો માત્ર તેનું વાહન છે. જન્મથી તે મૃત્યુ પર્યત આપણે એક વાસના પછી બીજી વાવનાને, એક કર્યા પછી બીજ કમને વહન કરી રહ્યા છીએ. બધાને આવાનો પણ સમય મળતો નથી; અને વતામાં તો કર્મનો ભાર બીજ કેની કાંધે તાપી મૃત્યુમાં સરી પડીએ છીએ. આમ વાસનામાં ધકેલાઈ અમી જીદગી સુધી અન્વહીન કર્મ કર્યા જવાનું જે કિરામ દાસત્વ છે તેનો જાતક ઉછેર કરવા ચડાય છે.
. એન. દવે લીધેજ-આ દળની ભિતીને લીધે જ યુરોપ વારને જોઈએ તેટલી સ્વતંત્રતા આપે છે અને આપણે વાવના બની શકે તેટહતી ચાંદુ માં રાખીએ છીએ. વાસના કદી પણ શનિ આપતી નથી, પરિણામ

Page #32

ભારત વર્ષના ઇતિહાસનુ... રહસ્ય.
૧૦૧
હીન કર્મમાં પ્રવૃત્તિને જાગૃત શખે છે. તેને આપણે વાસનાનુ દારાત્મ્ય કહી તે પ્રત્યે અસહિષ્ણુ થઈ જઈએ છીએ. યુરોપ કહે છેઃ–“ વાસના કોઇ અન્તિમ સ્થાને પહોંચાડતી નથી. પરંતુ તે સદા આપણી પ્રવૃત્તિને ઉત્તેજિત રાખે છે, અને તેમાંજ તેનુ ગારવ છે. પ્રાપ્તિમાં નહિ પણ તેની શેાધમાં જ નહૈ છે.” ભારતવર્ષ કહે છે-“ તમે જેને પ્રાપ્તિ કહે છે તેમાં આનદ નથી એ વાત ખરી; કારણ તે પ્રાપ્તિથી આપણી પ્રવૃત્તિ અટકતી નથી. એક પ્રાપ્તિ આપણને બીજી પ્રાપ્તિ તરફ ખેંચી ાય છે. દરેક માણસ પ્રાપ્તિને જ અન્ત માની ભ્રમમાં પડે છે, અને પછી જુવે છે કે ત્યાં અન્ત નથી. અમુક પ્રાપ્તિથી આપણને શાન્તિ મળશે, તેથી આપણી પ્રવૃત્તિના અન્ય આવી જશે, એવે! ભ્રમ આપણને ભ્રષ્ટ કરે છે, આપણને કોઇ રીતે મુક્તિ આપતા નથી. વાસના માત્ર મુક્તિની વિરોધી છે. તે વાસનાને આપણે બળહીન કરી નાખવી જોઈએ, આપણે કર્મીને જીતવા દેવું જોઈએ નિહ પણ તેને જ જીતવું ોઇએ.”
આપણા ગૃધમાં, આપણા સન્યાસધમાં, આપણા આહારિવહારના નિયમસયમમાં, આપણા વેરાગી ભિક્ષુકના જ્ઞાનથી તે તત્ત્વજ્ઞાનીની શાસ્ત્રબ્યાખ્યા ૫ત સત્ર, આપણે ત્યાં આજ ભાવનાનું આધિપત્ય છે. ખેડુતથી પંડિત સુધી સઘળા કહે છે કે-‘ આપણને દુર્લભ માનવજન્મ પ્રાપ્ત થયેા છે તે બુદ્ધિપૂર્વક મુક્તિને મા ગ્રહણ કરવા માટે છે. સંસારના અન્તહીન ચક્રમાંથી બહાર નીકળી જવા માટે છે.
સંસ્કૃત ભાષામાં ‘ભવ’ શબ્દના ધાતુગત અર્થ “હાવુ” છે. ભાવના અંધન અર્થાત્ હાવો” ના બંધન આપણે કાપવા ઈચ્છીએ છીએ. યુરોપ ાવા” ને ખુબ ચડાય છે. આપણે એકદમ “ ન હોવા ” ને ચાહીએ છીએ.
આ પ્રમાણે ભયંકર સ્વતંત્રતાને પ્રયાસ સારા છે કે નરસા તેની મિમાંસા કરવી ઘણી કઠણ છે. આ જાતની નિરાસક્તિ જેમને સ્વભાવસિદ્ધ છે તેમને આસક્ત લાકના સત્રમાં વિદ્ર આવી પડે, એટલુજ નહિ પણ નષ્ટ થઈ જવાના પ્રસંગ પણ આવે. તેના જવાખમાં આપણે કહી શકીએ કે માતથી બ ચવુ એ સાર્થકતાની અન્તિમ પરીક્ષા નથી. ફ્રાન્સે તેના ભિષણ રાષ્ટ્રવિપ્લવમાં સ્વતંત્રતાના એક વિશેષ આદર્શોને વિજયી કરવાની પ્રવૃત્તિ કરી, તે પ્રવૃત્તિ તેની પતીનું મોટું કારણ થઇ. કદાચ ફ્રાન્સ તેમાં મરી પણુ ગયું હેત, તે પણ શુ તેથી તેનું ગાન કરી થાત ? એક ડુબતા માણસને બચાવવાના પ્રયાસમાં એક માણસના જીવ જાય અને એક માણસ તીરે જ ઉભા રહે--તેથી શુ અચાવ કરવાના પ્રયાસને-મૃત્યુને વિચાર કરીને-કદી પણ ધિક્કારી કાઢી શકાશે ? પૃથ્વી ઉપર આજે સઘળા દેશમાં વાસનાના અગ્નિ પ્રજળી રહ્યો છે અને પ્ર

Page #33

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકા . .:( માર ઉત્કટ ધી પડ્યાં છે. આજે કદી હારવા જેડલાવે છે
લાવે ની પણ વાત અચેતન ભારે વાસનાનાં બદનાથી મુક્તિના આ દ, નિી જયપતાકાને આ પૃથ્વી વ્યાપી રકતરંગિક વિલિત દૃઢ હતે ધારણ કરતાં મરી જાય તો અન્ય એક તેનો ગમે તેટલે તિરરકાર કરે પણ હુ તને અપમાનિત કરશે નહિ.
પરંતુ આ તકને અને વિસ્તાર કરવાનું સ્થાન નથી. મુખ્ય વાત એ છે કે યુરોપના ઇતિહાસની સાથે આપણા ઈતિહાસની સારામાં જ થઈ શકતી નથી, એ વાત અાપણે વારંવાર ભૂલી જઈએ છીએ. જે અકસૂવળી તવ નું ભવિષ્ય સુંધાયું છે તેનું યયાર્થ રીતે અનુસરણ કરવાથી આપણા શાસ્ત્ર, પુરાણ, કાવ્ય, સામાજિક અનુદાન વિગેરેમાં પ્રવેશ થઈ શકશે. રાજવંશાવળી માટે વૃથા દિલગીર થવામાં વિશેષ લાભ નથી. સુરોપીય ઈતિહાસના આદર્શ પ્રમાણે મારતવર્ષના ઇતિહાસની રચના કરવી પડશે. એ વાત તો આપણે એ કદમ ભૂલી જ જવી જોઈએ.
આ ઇતિહારાનાં ઘણાં સાધનો છે. ઇ શામાં ખેંચાયેલાં છે. તે બાબત કેઈ પણ જાતની શંકા નથી. આપણા દેશમાં બન્ડ સમય થયાં અનાદર પા. મેલાં આ શાસ્ત્રોના ઉદ્ધાર કરવા યુરોપીય પંડિત પ્રવૃત્ત થયેલા છે. આ પણે તેઓને પગલે ચાલવાની વાટ જોતા બેઠા છીએ. એજ આપણા દેશને ભારે શરમની વાત છે. દેશ પ્રત્યેનો આપણો શા છે. સરકારે ૦૫: ભીખ માગવામાં પર્યાપ્ત થાય છે. બીજી કઈ દિશામાં તેની કોઈ પ્રગતિ નથી. આવા મહેટા ભર્યા ભાદર્યા દેવામાંથી શું પાંચ માસ પ બોદ્ધ નો ઉદ્ધાર કરવાને માટે જીવનપર્યતનું વ્રત લઈ શકે તેવા નથી ? આ શાસ્ત્રના પરિચયને અાવે તો કારતવર્ષને આ ઈતિહાસ કાગાકા થઈ શકે છે. આ પરિમિતિ જોઇને પણ શું દેશના કોઈ તરૂણ યુવાનને ઉસાહ આ માગે વળશે નહિ? x (પ્રાચીન સાહિત્ય. અરે ૧૦ થી ૧૧પ. ) * એ આ પાક જૈન શાસ્ત્ર તેમજ જે પરિતાને બરાબર હલાગુ પડે છે. તેથી
રાના ઉદ્ધાર કાર . ર અાદર કરવા એવી નાની ના વિધિ છે.

Page #34

- -
पुस्तकाली पहोंच.
૬ બોત્તરી ધમાળા. ! ઠ ગુફણીજી શ્રી ઉત્તમશ્રીના સદુપદેશથી મળેલી આર્થિક સં:દ મા દાણાનિ દાસી વિકા હરકેરે સંગ્રહ કરી છપાવીને ખારી પડેલ છે. સામાન્ય અર્થા મવાળા ને સામાન્ય બુદ્ધિવાળા તમામ શ્રાવક શ્રાવિકાઓને ખાર વાંચવા લાયક છે. અંદર સંગ્રહ બહુ સારા કરવામાં આવ્યો છે, આ કુકના ચાર પાદ (વિભાગ) રાખવામાં આવ્યો છે. પહેલા પાદમાં જિન'દિરને વાગતી સામાન્ય હકીકત છે. બીજા પાદમાં શ્રાવકના બાર વતનું શ્રા૧૮ના ગુણ નું તથા બીનું મુનવગને લગતું ઘણું વર્ણન સમાવ્યું છે. ત્રીજા યાદ માં તિરાણનો વિચ ઠીક ચર્ચે છે અને ચેથા પાદમાં તે પરશુર રાણી બાબતે સમારેલી છે. બધી બાબતો પ્રશ્નોત્તરના રૂપમાં લીધી છે. સોળ
જી ૩૫૦ પાનાની મુકે છે. પાકા પુઠાં કરેલ છે. ઘણે ભાગે તે ભેટ આપવાની, છે. સહાય સારી મળી છે, મંગાવવા ઈચ્છનારે પાલીતાણે ઠેર મોતીશાશેડની ઘમશાળામાં કરીને પત્ર લાવે.
ર પ્રગટ પ્રભાવી પાર્શ્વનાથે. આ બુક ન લેખક ને ઉઠાશક મણિલાલ ન્યાલચંદ શાહ છે. બુક 'પણ વાંચવા લાયક છે. મહા પ્રભાવી શ્રી પાર્શ્વનાથ પરમાત્માના ૧૦૮ નામ હિરા છે, તે સંબંધી બની શકી તેટલી હકીકત પૂરી પાડી છે. પાર્શ્વનાથના - ૩૦ ના દા જુદા પાળેલા તે પણ જણાવ્યા છે. બુકના બે ભાગ રાખ્યા છે, પહેલા ભાગ પાનાં પરમાત્માનાં નાનું વર્ણન છે. તેમાં રર૮ પૃષ્ઠ
3યા છે. ત્યારપછી તીર્થ માળાના મથાળા નીચે આખા હિંદુસ્તાનના તમારી ૧:૩ના મેટા શહેશ ને નાના મોટા તીર્થોનું ઓછું વધતું વર્ણન આપ્યું છે. એમાં જે ૩૦ અંક ચડાવ્યા છે. ટો પણ રર૦ રોકયા છે,
આ છે રહે છે જેરી હિનલાલભાઈ મગનભાઈ અમદાવાદનિવાસીને
એ હા થી . .' કરતા હતા તેનું આ પરિણામ છે. દરેક જે ર ક ર ાવા લાયક છે. બુક પાકી બંધાવેલી છે. બુકના કેતારણે હા ડિત હું જ છું. મારા આઠ આના રાખેલ છે. સ્ટેજ જુદું. સંગલ • ના :રાવ: ર ીવાડાની પોળમાં ગોસાંઈના મંદિર પાસે કરીને પત્ર લખ.
કપ ને છેટ તરીકે મળી છે. તે સ્વીકારીએ છીએ.
હતો. જેના કાગ. સં'તા. ૧૯૭૦ ના ચૈત્રથી સંવત ૧૯૮૦ના ફાગણ સુધી ,
પિતા :-:--ક.પાઈ. પોરટેજ ૨-૪-૬
ડિવાડના શાસ્ત્રીજી જ્ઞાતિના ધારાની નવી બુક લાજ છે, તેમ છે. પાલી પણ નાની દુકાનેથી ચાર આનાથી આ

Page #35
શ્રી ઉમરા પાંજરાપોળ લેટરી. હેડ ઓફીર–સાગર, રક્ષા સાથે સાથે સાથે, : : :વનગરની નામદાર કાઉન્સીલ ઓફ એડમીનીટે ની ખાસ પરવાનગી . પ૦૦૦૦) પચાસ હજારની. એક ટીકીટની કિંમત રૂ. 1) હું ઈનામ રૂ. 5000) પાંચ હજારનું મેળવવાને ભાગ્ય અજમાવો. . તાટરના રૂા.૫૦૦૦૮)માંથી રૂર૦૦૦૦) ઇનામમાં વહેંચવાનું ઠરાકા માં માર્યું છે. તે વીશ હજાર રૂપીઆના ઈનામોની સંખ્યા 3937 રાખવામાં છે. ખાસ ખરીદ કરે. લભદાસ ઉત્તમચંદ પ્રતિક્રમણના હેતુ આવૃત્તિ બીજી. કિંતાઠ આના કતિકમણ કરનારા દરેક અંધુઓએ-હાવોએ તેમજ વિદ્યાઓએ ખાસ હા લાયક છે. તે વાંચ્યા પછી પ્રતિક્રમણ કરતાં જુદોજ ભાવ પ્રગટ થાય છે. છે. હજુ ની અંદરનાં સૂત્રોના અર્થ જનારને આ બુક વાંચતાં બહુ આલ્હાર દ છે તે છે. આવી ઉગી બુક સાધુઓએ જેઓ એ ગ્રંથ વાંચી ને કે તેમણે વાંચવા ચોગ્ય છે. - - લાના રસીયા માટે નાના નાના વરિ - 5 ક. 8-3-0 2 કાવતી વિગેરેની કથા. 0-3- 3 કરાજ ચરિત્ર. -4-0 કે સરસ્વતી વિગેરેની કથા. ---- સુરપાળ, વિગેરેની કથા. 8-3-0 6 યશોધર ચરિત્ર. ' હર ત્રત ઉપર 12 ક. 0-4-0 8 છે એ કથા. - ર કારીયાની કથા. 0-3-0 0 ચંપક રિ ચરિત્ર. દાંતસાર રારિ. 0-3- 12 વરરાજ ચારિત્ર. : ના. દયંતી ચરિત્ર. --- 14 છૂળભદ્ર ચારેક. 0-3- - ર ચારિત્ર. 0--2 16 જુન કે અરિ. --- (હે For Private And Personal Use Only