Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જૈનધર્મ પ્રકાશ.
लक्ष्मीर्दानविवेकसंगममयी श्रद्धामयं मानसं । धर्मः शीलदयामयः सुचरितश्रेणीमयं जीवितं ॥ बुद्धिः शास्त्रमयी सुधारसमयं वावैभवोज्जुभितं व्यापारश्च परार्थनिर्मितिमयः पुण्ये: परं प्राप्यते
ર૪૪૫. [ આ ૬ ઠ્ઠો,
*વાયના
પુસ્તક ૩૫ શું] ભાદ્રપદ સવંત
अनुक्रमणिका.
સમ
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા, ભાવનગર,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧ શાસનવી કર્યો છે.? ૨ આત્માને ઉપદેશ સચ્ચારિત્ર્ય ૪ સૂક્ત મુક્તાવળી,
ૐ
૫ ચાર પ્રકારની જીવ જાતિને ઓળ
સુખના અર્થી જન એ લેવા જોધતા વડી
હું જેન તેમજ જૈનેતર દા લક્ષમાં રાખવા યોગ્ય કિમતો સૂચ ૭ શ્રીમતી ર ધાર્મિક સાહિત્યમાં વિકાર ૯ મેલન દરાજા અને મદનમ જર ૧૦ તપ
૧૧ વિદ્વાન મુનિરાજ પ્રતિ પ્રશ્નો -૧૨ પુસ્તકાની પહોંચ, ઉપદેશ ૧૩ રઘુટ નોંધ અને ચર્ચા. વાર્ષિક મૂલ્ય રૂા. ૧) પાસ્ટેજ ૩૦ ભેટના પાર જ સહિત,
ભાવનગર પી આનંદ પ્રીન્ટીંગ પ્રેસમાં રા ગુલાબચ દલનુંભાઈએ છાપ્યું.
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
- હાલમાં બહાર પડેલાં ગ્રંથ ને ભાષાંતર પછી ઉપદેશ પ્રાસાદ ગ્રંથ મૂળ વિભાગ ૨ જે. ( ઘંભ ૭ થી ૧૨ )
આ સંસ્કૃતિ ગાબંધ ગ્રંથ ચાર વિભાગે બહાર પાડવાનો છે. તેને આ બીજો વિભાગ - રાંધલુપુર નિવાસી શેઠ બરદાસ ઉજમશીના સુપુત્રો હીરાલાલ તથા મણિલાલની કિ સહાયથી બહાર પાડવામાં આવ્યો છે, યોગ્ય સાધુ સાધ્વીને તથા સંસ્થાઓ-પુસ્તકા આ વિગેરેને ભેટ આપવાનો છે. સાધુ સાધ્વી સિવાય બીજાઓએ પિસ્ટેજના ત્રણ આના મક કાઠત છે. સાધુ સાધ્વીએ પિતાના ગુરૂ મહારાજ દ્વારા મંગાવવા કૃપા કરવી અથવા ગુરૂમહા જે મંગાવી યોગ્ય શિષ્યોને તેનો લાભ આપવો. ખરીદ કરવા ઇચ્છનાર માટે કિંમત બે રૂપી
આ સાપતિક ભાષ્ય-ટીકા સહિત. આ છઠ્ઠ કર્મ ગ્રંથ ઉપર શ્રી અભયદેવસૂરિએ કરેલી ભાષ્ય શ્રી મેરૂતુંગરિ કૃત કા સાથે છપાવેલ છે. સપ્તતિક કર્મગ્રંથ શ્રી મલયગિરિજી કૃત ટીકા સાથે અમારા તરફથી જે - પામેલ છે તેના કરતાં આમાં કાંઈક વિશેષતા બંને કર્તાએ કરેલી છે. કર્મચંચના અભ્યાસી
ને સંસ્કૃત ભાષાના જાણવાવાળાને ખાસ ઉપયોગી છે. તેવા વિશેષણવાળાએ મંગાવવાની 1. કરવી. ભેટ આપવાના સંબંધમાં ઉપર લખેલ છે તે નિયમ સમજ. આ ગ્રંથ છપાવવામાં
દનિવાસી શ. તારાચંદ રતનચદે રૂા. ૨૫૧) ની સહાય આપેલી છે. વેચાણ . . . . .એજ અ૮. આપના.
આ ઉનાપાંતર ગુજરાતી ભાષાના જાણનારાઓ માટે ઘણું વાંચવા લાયક છે. શ્રી મુંબઇ કરી રોડ પરમાનંદદાસ રતનજીએ પોતાના લધુબંધુ કેરાલાલના મરણાર્થે આ ડાં સહાયથી છપાવેલ છે. કાગળ બાઈડીંગ વિગેરે સુંદર છે. જેને સંસ્થાઓને તેમજ અને
જરાતી ભાષાના જાણવાવાળા સાધુ સાધ્વીને (ગુરૂદાર ) ટ આપવાની ધારણા રાખેલી છે રીદ કરવા ઇચ્છનાર માટે કિંમત રૂ. ના રિટેજ અઢી આના.
- શ્રીહશેવ સમાસ–શ્રી મલયગિરિજી કૃત ટીકા સહિત. આ અંશે હાલમાં વાંચતાં ઘણી આવશ્યકતાવાળ-સર્વાપણાની ખાત્રી માટે પ્રબળ દાંત પાખ્યો તેથી તે છપાવવાની આવશ્યકતા સમજી તરતજ પેસકાપી કરાવી છપાવવા
આત કરી છે. તેની શુદ્ધ પ્રતની અપેક્ષા છે. જે મુનિરાજ પાસે કે ભંડારમાં હોય તેમણે લવ કૃપા કરવી. આર્થિક સહાય આપવાની ઈચ્છા હોય તેમણે જણાવવું. સુમારે ૭૫૦૦ કમાણ બંધ છે અને નિર્ણયસાગર સમાંજ છપાય છે.
જોઈએ છીએ—પાલીતાણું જેન બાળાશ્રમ માટે હાઉસ માસ્તર. પગ લાયકાત મુજબ, ઉમર, અભ્યાસ, અનુભવ અને પગાર દર્શાવી નીરોને શિરના અરજી મોકલે.
કુંવરજી મુળચંદ શાહ ઓનરરી મેનેજર જૈન બાળાશ્રમ–પાલીતાણા
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
श्री जैन धर्म प्रकाश. वांच्या संज्जनसंगमे परगणे प्रीतिमुरो नम्रता । विद्याया व्यसन स्वयोषिति रातिलोकापवादाद भयं ॥ भक्तिश्चार्हति शक्तिरात्मदमने संसर्गमुक्तिः खले । येष्वेते निवसति निर्मलगुणास्तैरेव भूभूषिता ॥१॥
( પુરતક ૩૫ મું.] ભાષા સંવત ૧૯૭, વીરાંધત-૨૪૫ [ અંક ૬ છે.
એક કે
*
शासन वीरो क्यां छे ?
*
*
* * *
*
આઇ ટાસ. સસલાહ અનિશ અંત ભાવે રમતા, બાહિરે જાવ નિવારી
EL:
| Rછે, એવો શાસન
: સત્પથ સદ્દગુગુમ ચિત્ત રિએ રાગ *
: ", " ,* * *
હારી *
*
*
*
*
નય શી પ્રમાણ વચનથી સક્ષો પક્ષ ત તાણે કામ
જ્ઞાન દરશ ચારિત્રના સંગે,આતમ તવ પીછાણે છે એવા શાસન શ્રાવક ધર્મ રજને સમજે ને મામ દીપાવે, શતિ સુધારસ પાને કર તિ, તમે બળ પ્રગટાવે એવા શાસન
વિકથાના વિચાર તજી દે, શાસનું હિત વિલાસી;
મૈત્રી આદિ ભાવના ભલે ચાહત, અવિનાશી. એવા શાસન તાન દાનમાં શેર બનીને શ્રાવક્ષેત્ર સુધારો સાચો પાયો મજબાતનએિક કીર્તિ ભૂખન ધારે - ક એવા શાસન પ્રાચીન સ્થિતિ જૈન વિચારે અર્વાચીમાંધારી અમૃત પીવી ખિા ભ સફાઈ વિચારે. એવા શાસન
1
*
*
*
: ':
'
':
**
*
૧ દર્શન-સમ્યકત્વ.
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ
आत्मार्थीने उपदेश.
કવાલી.
ફરજ તું ધર્મની ભૂ. અરે ઓ ! આમ પશી, રહ્યું નહિ કઈ અંહી બેશ; છતાં પરવાતમાં પેશી, ફરજ તું ધર્મની ભૂ. અરે! તું એકલે આવ્યો, કમાણી પૂર્વની લાપો; ગુમાવી ભાવી નવ ભાવે, ફરજ તું ધર્મની ભૂા. સગાં સૌ સ્વાર્થના સંગી, વિપતમાં ના રહે અંગ; રહ્યો તું મોહમાં રંગી, ફરજ તું ધર્મની ભૂા. જવાનું એક દિન નક્કી, ગયા પહેલાં ઘણા જક્કી; કરી જે ખાતરી પછી, ફરજ તું ધર્મની ભૂલો. પરાયા છિદ્રને ખેલી, મુખે અપવાદ પર બેલી; લગાવી આભમાં હાળી, ફરજ તું ધર્મની ભૂલ્યો. કરી હિંસા ઘણું રાઓ, અધિક બેલી ઘણું મા; દ્રવ્ય પર ઓળવી નાઓ, ફરજ તું ધર્મની ભૂલ્યો. પ્રિયાના પ્રેમને તાડી, પ્રીતિ પરનારીથી જોડી; મતિ અતિ લોભમાં દડી, ફરજ તું ધર્મની ભૂલ્યો. હવે રહી જીદગી થેડી, કરે ઈચ્છા થવા કોડી; મળે નહિ ભાગ્ય વણ કડી, ફરજ તું ધર્મની ભૂલ્યો. ભુખ્યાની ભુખ નવ ભાંગી, ‘દયા નવ દીલમાં જાગી; દેશની દાઝ હૈં ત્યાગી, ફરજ તું ધર્મની ભૂલ્યો. કેમની ના કરી સેવા, કુટુંબની ના કરી હેવા; રહ્યો હેવાનના જેવા, ફરજ તું ધર્મની ભૂલ્યો. કશે પરમાર્થ નવ કીધો, નીતિ પર પાદ હૈ દીધો, કટોરો ઝેરને પીવે, ફરજ તું ધમની ભૂલ્યો. થયે નિજ ન્યાતમાં કાજી, કે અન્યાય થઈ રાજી; બગાડી બાજી રે પાજી, ફરજ તું ધર્મની ભૂલ્યો. કહે મનછ ઓ બહિરાભા, થવું તારે સદા મહતમાં; થશે તે ભેટ પરમાત્મા, ફરજ તે ધર્મની સાધી. રકાર સૌ શાસ્ત્રને સાદો, મનુષ્યભવની ફરજ સાધ; કેપીમન સાંકળે બાંધો, ફરજ તે ધર્મની સાધી.
સાંકળચંદ પીતાંબરદાસ શાહ
૧ મન પિતાનું. ૨ વાનર જેવું ચપળ મન.
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
1. સૂક્તમુતાવળી,
સંચારિરી.
શાર્દૂલવિક્રીડિત છંદ - સચ્ચારિત્ર્ય પવિત્ર ચિત્ત ધરજે ચાહે પ્રતિષ્ઠા દિ, ગંગા નીર તરંગ તુલ્ય યશનું તત્વ ચાહે યદિ; કત્તિ ભેદી નભેદુ સ્વર્ગ મહિમા પાતાળમાં પેસતી, જ્યાં ત્યાં વાસ પ્રસારતી વિચરતી સામિપ્ય સેવે સતી,
* .?. :
સચ્ચારિત્રય પવિત્ર નીર ઝરણું અજ્ઞાન દેવાય છે, ભેળાયેલ અનેક દુઃખ ભરતું દૌભગ્ય ખોવાય છે, સારાસાર વિચાર વારિ વિમળે ક્રિડાં બહુ થાય છે, સૌજન્યાદિ સુશીલં સદ્દગુણ ગીતે દેવો સદા ગાય છે.
દેવોને પણ કષ્ટપ્રાય સહજે આ - માનવી મેળવે, જે ઇચ્છા હદયે સુસંગ ધરજે ને મેળવી કેળવે; એવું એક પછી નહિ જગતમાં માગ્યું નહિ મેળવે, િ િ િયદુના રતિ વિરતિથી આનંદને હળવે.
* ભીખાભાઈ છગમેલાલ શાહ
सूक्तमुक्तावळी.
(.અનુસંધાન પૃષ્ઠ ૧૦૫ થી) સાધુ ઘર્મના સ્વરૂપનું સંક્ષેપ કથન.
(શાલવિક્રિડિત) , જે પંચવત મેરૂભાર નિવડે નિ:સંગ રંગે રહે, પંચાચાર ધરે પ્રમાદ ન કરે જે દુ:પરિસા સહે પાંચ ઇદ્રી તુરંગમા વશ કરે મોક્ષાર્થને સંગ્રહે, એ દુકર સાધુ ધર્મ ધનતે જે ક્યું છે ત્યં વહે. ૭૩
'(માલિની). મયણરસ વિમેડી, કામિની સંગ છેડી,
તજિય કનકકડી, મુક્તિશું પ્રીતિ જેડી, ૧ આકરા પરિસહે. ૨ ધન્ય. ૩ કામદેવ સંબંધી રસ.
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
થી
ન ધર્મ પ્રકાશ.
ભવ ભવ ભય વામી, શુદ્ધ ચારિત્ર પામી,
ઈહ જગ શિવગામી, તે નમો જંબુસ્વામી, ભાવાર્થ—અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય અને અપરિગ્રહરૂપ પાંચ હાલો રાત્રિભોજનના સર્વથા નિષેધ સહ પાલન કરવા રૂપ રૂપર્વતનો ભાર છે. નિર્વહ છે, દ્રઢ વૈરાગ્યના રંગથી જેમનું હૃદય રંગાઈ ગયેલું હોવાથી નિ:સ્પૃહભાવે જે આનંદમાં ગરકાવ રહે છે, જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, તપ અને વીર્યને અનુકુળ આચાર-વિચારને જે ધારણ કરી રહે છે, મધ, વિષ, કષાય, આળસ અને વિકારૂપી પાંચ પાપી પ્રમાદને જે ચીવટથી ત્યાગ કરે છે, સુધા તૃષા શીત ઉષ્ણુતા પ્રમુખ બાવશ પરિસહો પૈકી જે જે કઠણ પરિસ આવી પડે તે તે અદીનપણે સમભાવે જે સહન કરે છે, અને ચક્ષુ ત્રાદિક પાંચે ઈન્દ્રિયોરૂપી અવળા ઘડાઓને જ્ઞાન લગામ વડે નિજ વશમાં રાખી જે મહાનુભાવ મુનિજન સંયમમાર્ગને સાવ ધાનપણે સેવે છે તે અનુક્રમે સકળ ક મળનો ક્ષય કરી મોક્ષપદને મેળવી શકે છે. આવો દુષ્કર સાધુધ દ્રઢ વૈરાગ્યથી આદરી જે તેને સિંહની પેરેશૂરવીરપણે પર છે તે ભાગ્યશાળી ભાઈ બહેનો ખરેખર ધન્ય-કૃત પુન્ય છે. ૧.
ગાર રસનો અનાદર કરી, આઠ પદ્મિનીને સંગ છેડી, ૯૯ કોડ સુવર્ણ ત્યાગ કરી, કેવળ મુક્તિ સાથેજ લય લગાડી અને શુદ્ધ ચારિત્ર-ધર્મને સદ્દગુરૂ પાસેથી પ્રાપ્ત કરી, જન્મ મરણને ભય દૂર કરી એજ ભવમાં જે પરમાનંદપદમને પ્રાપ્ત થયા એવા શ્રી જંબુસ્વામી મહામુનિને અમારે વારંવાર નમસ્કાર હો ! ! એ મહામુનિ સાધુધર્મના એક ઉત્તમ આદર્શ ( Ideal ) રૂપ હોવાથી
મનું ઉતમ ચારિત્ર મુમુક્ષુજનોએ વારંવાર મનન કરી પરિશીલન કરવા યોગ્ય છે. ધન્ય છે એ મહામુનિને કે જેમણે પોતાના પવિત્ર ચારિત્રના પ્રબળ પ્રભાવથી પ્રભવાદિ પાંચસો ચોરોને પણ પ્રતિબોધી પરમાર્થ માર્ગમાં પ્રજી દીધા. જે આવા પુરથી મહામુનિઓનાં પવિત્ર ચારિત્ર તરફ મુમુક્ષુજન સદાય દ્રષ્ટિ રાખે તો આજકાલ દ્રષ્ટિગત થતી સાધુધર્મમાં શિથિલતા શીઘ્ર દર થવા પામે અને પુન: પ્રબળ જ્ઞાન વૈરાગ્ય જાગૃત થતાં સાધુધર્મ દીપ્તિમાન થવા પામે. ૨ ઈતિશમ .
શ્રાવકધર્મના સ્વરૂપનું સંક્ષેપ કથન.
(શાર્દૂલવિક્રિડિત) જે સમ્યકત્વ લહી સદા વ્રત ધરે સર્વજ્ઞ સેવા કરે, સંધ્યાવશ્યક આદરે ગુરૂ ભજે દાનાદિ ધર્માચરે;
૧ બે ટંક પ્રતિક્રમણ.
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રક્તમુતાવળી.
૧૪૩
-
4 '
:
*
નિત્યે સદ્દગુરૂ સેવનવિધિ ધરે એ જિનાધીશ્વર, ભાગે શ્રાવકધર્મ હોય દેશધા જે આદરે તે તરે. ૫ : : : “ (માલિની)
નિશિદિન જિનકેરી, જે કરે શુદ્ધ સેવા, અણુવ્રત ધારી જે તે, કામ આનંદ દેવા ચરમ જિનવરિ, જે સુધમે સુવાસા સમકિત સતવંતા, શ્રાવકા તે પ્રશસ્યા ઈમ અરથ રસાળા, જે રચી સૂક્તમાળા, ધરમનપતિ બાળા, માલિની છંદ શાળા, ધરમમતિ ધરંતા, જે ઈહાં પુણ્ય વાણે,
પ્રથમ ધરમકે, સાર’ એ વર્ગ સા . શુદ્ધ દેવ ગુરૂ અને સર્વજ્ઞ વીતરાગ કથિત ધર્મ, ઉપર દ્રઢ શ્રદ્ધારૂપ સમકિત ગ્રહણ કરી જે વ્રત નિયમેને આદરે, સર્વજ્ઞ દેવની સેવા ભક્તિ કરે, સંધ્યાવશ્યક (પ્રતિક્રમણ સામાયિક પ્રમુખ) આદર, પૂજ્ય-વડીલ જનની લંક્તિ કરે, દાનાદિ ધર્મનું સેવન કરે, અને સદાય સદ્ગુરૂની વિધિવત્ સેવન કરે, એ રીતે શ્રી જિનેશ્વર ભાષિત દ્વાદશ વરૂપ ધર્મ જે મહાનુભાવ શ્રાવકે આદરે તે સ્વર્ગાદિકનાં સુખ અનુભવી અનુક્રમે મેલસુખ પામે. ૧ - જે સદાય શુદ્ધ ભાવથી જિનેશ્વરે દેવની સેવા ભક્તિ કરે અને પ્રભુના પવિત્ર ઉપદેશ અનુસારે ગૃહસ્થ એગ્ય અણુવ્રત, ગુણવ્રત અને શિક્ષાવ્રતને ધારે તે ચરમ તીર્થકર શ્રી મહાવીર દેવે પ્રશંસેલા, અને સદ્ધમે વાસિત થયેલા આનંદ કામદેવ પ્રમુખ ઉત્તમ સમકિતવંત અને સત્ત્વવંત શ્રાવકની પેરે પ્રશંસાપાત્ર થાય છે. ૨
જે સદ્દગુરૂને સમાગમ કરી વિનય-બહુમાન પૂર્વક તવં શ્રવણ કરે છે અને નિજ હિત કર્તવ્યને નિશ્ચય કરી સન્માર્ગનું સેવન કરે છે તે શ્રાવક કહેવાય છે. અથવા શુદ્ધ શ્રદ્ધા, સદ્ વિવેક અને સત ક્રિયાનું જે યથાવિધિ સેવન કરે છે તે શુભાશયે શ્રાવકની ખરી પંક્તિમાં લેખાય છે. તથા પ્રકારનાં સદગુણ વગર તે માત્ર દ્રવ્ય શ્રાવક હેવાય છે. શ્રાવક ગ્ય ઉત્તમ ગુણેથી અલંકૃત હોય તે ભાવ શ્રાવક ગણાય છે. જે ગૃહસ્થાશ્રમમાં રહ્યા છતાં સ્વસ્વ અધિકાર અનુસાર વીતરાગ શાસનની ઉન્નતિ-પ્રભાવના કરવા તન મનથી પ્રવર્તે છે તે પરમ શ્રાવકની પંક્તિમાં લેખાવા ગ્ય છે. સામાન્ય શ્રાવકેએ પણ વ્યવહાર શુદ્ધિ રાખવા, મિથ્યાત્વ વૃદ્ધિ
૨ બાર પ્રકારને ૩ આનંદ ને કામદેવ શ્રાવક,
*
*
*
:
-
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
કારક ક્રિયા તજવા અને ગુણમાં આગળ વધવા અવશ્ય લક્ષ રાખવું જોઈએ. દશ દ્રકાન્ત દુર્લભ મનુષ્ય જન્માદિ ઉત્તમ સામગ્રી પામી પ્રમાદવશ પડી તેને નિરર્થક કરી નહિ દેતાં જેમ બને તેમ વિષય કષાયાદિ પ્રમાદાચરણ તજીને સુશ્રાવકને છાજે એવા આચાર વિચાર સેવવા ઉજમાળ થવું ઘટે છે. પૂર્વ મુખ્ય ચાગે પવિત્ર પમના શુભ મનોરથ થાય તો તેને સફળ કરી લેવા જરૂરી કાળજી રાખવી ઘટે છે, જેથી અત્યારે કરેલી હિત કરણી આગળ ઉપર ઘણીજ ઉપયોગી થઈ શકે. ઈતિશ....
ઇતિશ્રી સૂક્તમુક્તાવલયાં પ્રથમ ધર્મવર્ગ સમાપ્તમ.
भार प्रकारनी जीवजातिने ओळखी, सुखना अर्थी जनोए
तेमांथी लेवा योग्य धडो.
જેવું ઈચ્છે પારકુ, તેવું નિજનું હોય.” વૃક્ષ વૃષભ ને વ્યાવ્ર વ્યાળ, એ ચારો જીવ જાત;
સાધુ સજજન સ્વાથી નીચ, એવી જગ વ્યવહાર. ભાવાર્થ૧ સંત સાધુ પુરૂ વૃક્ષ જેવા ઉપકારક હોય છે. વૃક્ષને કઈ છેદે, દે, બાળે તેમ છતાં તે પિતાના સ્વભાવ મુજબ અન્યને ફળ, ફુલ, શીતળ છાયાદિક આપી સંતોષે છે, તેમ સાધુજનને કોઈ ઉપસર્ગાદિક કરે તે પણ તેઓ નિષ્કારણ બંધુ સમાન હોઈ અનેકધા અન્યનું હિતજ કર્યા કરે છે.
૨ સર્જનો વૃષભ સમાન કહ્યા છે. વૃષભને જોઈત ચારે પાણી મળે એટલે માં સંતોષ રાખી પોતાથી બને તેટલો ધણીનો ભાર શાંતિથી વહ્યા જ કરે છે, તેવી રીતે સજજને પ્રાપ્ત સ્થિતિમાં સંતોષ રાખી બની શકે તેટલું સ્વપરહિત નિજકિર્તવ્ય સમજીને શાન્તિથી કર્યા કરે છે. તે કંઈ બીજાને વાદ જોવા રહેતા નથી. - જન નિંદા કરો કે પ્રશંસા કરે, માન આપ કે અપમાન કરે, પરંતુ સજજ છે સદાય પોતાની સજનતા દાખવે છે. સ્વકર્તવ્યચુત થતાજ નથી. દુર્જને નિષ્કારણ શત્રુતા રાખી સજનેને સંતાપે, તો પણ તે કંટાળતા નથી, પરંતુ સુવ
જે અધિકાધિક શુદ્ધતા ધારણ કરી વપરડિત ક્યા જ કરે છે. ૩ ાથી વજન વાદ્ય જેવા વિષમ–ભયંકર કહ્યા છે. વાઘને ભૂખ લાગી હોય કે તે ગમે તે ભય ઉપર તૂટી પડે છે, તેવી જ રીતે સ્વાથી જ પોતાનો સ્વાર્થ ::વવા જતાં બીજાનું બગાડવામાં કંઈ પણ ખંચાતા નથી. પિતાને સ્વાર્થ આ
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જૈન તેમજ જૈનેતર દયાળુ જનાએ લક્ષમાં રાખવા યોગ્ય કિંમતી સૂચના
૧૪૫
આવતા ન હાય તાજ અને ત્યારેજ તે સીધા રહે છે કાઇને કનડગત
કરતા નથી.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪ નીચ-દુનજના ન્યાલ-સર્પ જેવા સ્વભાવેજ વક્ર-કુટિલ કહ્યા છે. સપ્ને - દૂધ પાઈને ઉછેર્યો હાય તે પણ તેમાંથી કેવળ વિષનીજ વૃદ્ધિ થાય છે અને અનિo પરિણામજ આવે છે. તેમ સ્વભાવેજ પરદ્રોહ કરનારા નીચ લેાકેાને ગમે તેટલા માન પાનથી નવાજ્યા હોય તાપણુ તે તે પોતાના જાતિસ્વભાવ પ્રમાણે ઉલટા અનર્થ જ ઉપજાવે છે, એમ સમજી શાણા માણસાએ એવા દુષ્ટ સ્વભાવના નીચ જનાને પુષ્ટિ મળે એવુ કશુ' કરવું જ નહિં. તેમની સામત પણ કરવી નહિ, તેમના
#
ઉપર હેત રાખવાથી તેમનાં નખળા કામને ઉત્તેજન મળે છે. તેમનાથી અળગા
તટસ્થ રહીને મના શકે તેટલું સ્વપર હિત કરવા ઉજમાળ રહેવુ એજ ઉચિત છે. સાધુસ ́ત તથા સજ્જનાની સામત સદાય કવ્યુ છે. ઇતિશમ્'
जैन तेमज जैनेतर दयाळु जनोए लक्षमां राखवा योग्य किंमती सूचनाओ
-0-0-0
આખી પૃથ્વીના દાન કરતાં એક જીવને જીવિતદાન દેવું વધારે કિંમતી છે. જ્ઞાનદાન-વિદ્યાદાન વળી એથી ચઢીયાતું છે, કેમકે તેથી જીવિત ઉન્નત અને છે. સ્વ પુત્રપુત્ર્યાદિક સ ંતતિને અભણુ રાખનાર માતાપિતાદિક વડીલા શત્રુ સમાન છે. જેમણે કેળવણીના સ્વાદ લીધા નથી તે તેની મીઠાશ શી રીતે જાણી કે પિછાણી શકે ? અત્યારે જે પુત્રપુત્ર્યાદિક રૂપે દેખાતાં હોય છે તે વખત જતાં પિતા માતા ખની જાય છે. તે વખતે પ્રથમથી કેળવાયેલ પિતા દશ શિક્ષકની અને કેળવાયેલી શાણી માતા સે। શિક્ષકની ગરજ સારે છે; તેમ છતાં કેળવણી તરł પૂરતુ લક્ષ કયાં દેવાય છે ? ગમે તે ખાખતનું અધુરૂ' શિક્ષણુ બહુધા નુકશાનકારક નીવડે છે, એમ સમજી એક પણ ઉપયાગી ખાબતનુ બનતા સુધી સંપૂર્ણ સંગીન શિક્ષણુંજ આપવા પ્રબંધ કરવા જોઇએ. સેા અધુરા અધુરા શિક્ષણ કરતાં એક સંપૂર્ણુ શિક્ષણુજ સારૂં, જો માતપિતાઢિકમાં કેળવણીની ગધ સરખા ન હોય તે તે ખાળકામાં કયાંથી આવી શકે ? ખાળકેશને શરૂઆતમાં તે માતિપતાના ઉત્સ’ગ માંજ રમવાનુ હાય છે. જો માતપિતા પોતે કેળવાયેલા હાય તા તેના લાભ ખાળકેને સહેજમાં આપી શકે. શરીરનુ આરેાગ્ય શી રીતે સચવાય એવા નિયમાનુ પાલન કરી જાત અનુભવ મેળવ્યેા હાય એવા માતપિતાદિક વડીલેા તરફથીજ બાળકાના આરાગ્ય સાચવવાની રૂડી આશા રાખી શકાય, પણ તેમાં બેદરકાર રહે
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વાં જેન ધમ પ્રકાશ.
નાર તરફથી તેવી આશા રાખવી વ્યર્થ છે. નીતિના રૂડા નિયમો બરાબર સમજી જેમ વર્તનમાં ઉતાર્યા હોય તેવાં માતપિતાદિક વડીલો તરફથીજ બાળકો ઉપર બચપણથી નીતિના રૂડા સંસ્કાર પડવાની સારી આશા રાખી શકાય. અન્યથા તેવી આશા રાખવી ફગટજ છે. શ્રદ્ધા, ભકિત, ક્ષમા, મૃદુતા, કોમળતા, સરલતા, સંતોષ, પ્રિસન્નતા અને ગંભીરતાદિક દિવ્ય ગુણો વડે જેમણે પિતાનાં હદયને પવિત્ર કર્યું હોય એવા માબાપાદિક વડીલ જનો તરફથી જ પોતાના વહાલાં બાળકોને તે ઉત્તમ વારસો મળવાની આશા રાખી શકાય, તે સિવાય તેવી આશા રાખવી નકારી ગણવી.
બાળકોને બરાપણમાં કેળવણીના જેવા સંસ્કાર પડે છે તેવા ભાગ્યેજ પીળી પડી શકે છે. શા અને ખંતીલો માળી યોગ્ય કેળવણીથી બાગ બગીચાને સંભાળી ઉછેરે છે તો તેમાંથી જેમ મનમાન્યાં મીઠાં મધુર અને સુગંધી ફળ ફલાદિક નીપજાવી શકે છે તેમ શાણા અને સુઘડ હોંશીલા માબાપાદિક ધારે તે પિતાના સંતાનોને સદગુણશાળી બનાવી શકે અને વપર અનેક ભવ્યાત્માઓને એ રીતે કાણુ સાધવામાં મદદગાર બની શકે.
. ઈતિશમ.
શ્રીમતિ.
( પ્રોજક. દફતરી નંદલાલ વનેચંદ હાલ–ધોરાજી.) જંબુદ્વીપના આભૂષણ રૂપ ભારત વર્ષને વિષે પેતનપુર નામે એક નગર હતું. તેમાં ગુપ્ત નામે એક શ્રાવક રહેતું હતું. તે શ્રીમતી નામે એક પુત્રી હતી. તે રૂપ અને ગુણથી ભરપૂર તથા ધર્મશાસ્ત્રના અભ્યાસવાળી હતી. એનુ લગ્ન તજ નગરમાં એક મિાદષ્ટિ શેઠના દીકરા સાથે થયું હતું. તેના સાસરીઆ અન્ય ધર્મના હોવાથી સૌ તેના પર અભાવ રાખતા. તેની સાસુ નણંદ વિગેરે તેના તરફ ઇર્ષાની નજરથી જોવા, તેને પતિ તેના પ્રત્યે તિરસ્કારભાવ બતાવતે, તે પણ શ્રીમતી ડગ્યા સિવાય નિરંતર પંચપરમેષ્ટી મંત્રનું સ્મરણ કર્યા કરતી હતી
એક વખત તેના પતિને બીજી સ્ત્રી પરણવાની ઈચ્છા થવાથી તે શ્રીમતીને ચારી નાખવાનો કર વિચાર કર્યો, તેટલા માટે તેણે એક મજબૂત ઘડ લઈ તેમાં એ સી પુરીને તેનું મોટું બાંધી લીધું. અને તે ઘડો ઘરમાં લાવીને યોગ્ય
ગ્યાએ મૂક્યો. પછી પોતે નાહીને દેવસેવા કરવા બેઠો. ડી વારે શ્રીમતીને ચા કરી કે “ઘરમાં અમુક સ્થાને એક ઘડો મૂકેલે છે, તેમાં પુષ્પો ભરેલાં છે, તેનું હું છોડીને થોડાં લાવી આપ.” પતિની આજ્ઞા થતાં શ્રીમતી તત્કાળ ઉઠી
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
ધાર્મિક સાહિત્યમાં વિકાર એટલે શું?
૧૯૯
અને નવકાર મંત્રનું સ્મરણ કરતી ઘરમાં પેઠી, ભયસ્થાનથી નહિ ઠ્ઠીનારી અને જ્ઞાનવર્ડ પ્રકાશિત હૃદયવાળી શ્રીમતીએ એરડામાં જઇને ઘડાનુ મ્હાં છેાડી જરા પણુ સકાચ વગર પુષ્પ લેવા માટે ઘડામાં હાથ નાંખ્યા, તે સાપને બદલે પુષ્પા હાથમાં આવ્યા. તે લઇને પેાતાના પતિના હાથમાં મૂકયાં. આથી તેના પતિ આશ્ચર્ય પામ્યા અને સર્પવાળા ઘડા જોવા જાતે ઉઠ્યો. પાસે જઇને જુએ છે. તે તેમાં સર્પને બદલે સુગંધી પુષ્પા દીઠાં. એથી તે પસ્તાવેા કરી શ્રીમતીની માફી માગવા લાગ્યા. પછી તેણે આ આશ્ચર્યકારક વૃત્તાંતના ખબર સર્વ કુટુંબને તથા ગામના ખીજા લેાકાને આપ્યા, તેથી સર્વ શ્રીમતીના વખાણ કરવા લાગ્યા અને શ્રી જૈન ધર્મના આવે પ્રબળ પ્રભાવ જોઇ સઘળાએ તેના સ્વીકાર કર્યો, તેમજ તે સૌ શ્રી પંચપરમેષ્ઠી મહામત્રના આરાધક થયા. છેવટે શ્રીમતી તેના પતિ સહિત આયુષ્ય પૂરૂ ં થયે મૃત્યુ પામીને દેવલેાકમાં ઉત્પન્ન થઇ. ત્યાંથી ચ્યવી પરમપદને પામશે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
धार्मिक साहित्यमा विकार एटले शुं ?
મુંબઇ માંગરાલ જૈન સભામાં “ ધાર્મિક સાહિત્યમાં વિકાર થવાથી થયેલી હાનિ ” એ વિષય ઉપર જૈનધર્મના સાહિત્ય અભ્યાસી પ`ડિત બહેચરદાસે ભાષણુ આપેલુ' છે, જે જૈન પત્ર અને જૈન રીન્યુ માસીકમાં પ્રગટ થયું છે; તેથી શ્રદ્ધાળુ જેનામાં અગત્યની ચર્ચા જન્મ પામી છે. તે ઉપરથી પ્રમુખ તરીકે કાર્ય ખજાવનાર મી. મેાતીચંદભાઇ કાપડિયા સેાલીસીટરે પેાતાની નોંધ તા. ૧૮-૬-૧૯ ના જૈન પત્રમાં પ્રસિદ્ધ કરી છે.
*.
આ જગ્યાએ ખાસ એ જણાવવાની જરૂર છે કે આ ભાષણના અંગે શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલયને કાંઇ સંબંધ નથી એમ મી. કાપડીયા સાહેમ જણાવે છે. તે ખુલાસા ઘણા વેળાસરના છે; તેા પણ એટલું જણાવવાની અગત્ય છે કે શ્રી મહાવીર વિદ્યાલય જેવી મેાભાદાર સ`સ્થાની સાથે સબધ ધરાવનાર જૈન અને જૈન સાહિત્યના સંબંધમાં કેવા વિચાર જણાવે છે. અને તેમના સહવાસમાં આવનાર વિદ્યાથી એના ઉપર ભાવી કેવા સ`સ્કાર પડશે તે તે ખાતાને આર્થિક સહાય કરનાર જાણવાની ઇતેજારી રાખે એ સ્વાભાવિક છે. તેઓના નાણાના કેવા ઉપયોગ થઈ ભાવી જૈનકામને કેવા ફાયદા થશે એ સંબધે જૈન પ્રજાના મનમાં કઇપણ વિચાર ઉત્પન્ન નહિ થાય અને તેએ ઉપરના ખુલાસાં માત્રથીજ સ`તેષ પામશે એમ શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલયના કાર્ય વાઢુકાના વિચારમાં કાય તા તેમની એ માન્યતા ભૂલ અંક પાંચમામાં પૃષ્ટ ૯૯ થી ૧૩૮ કરેલા છે તે ૧૩૧ થી ૧૭ જોઇએ. આ અકના પેલા કારમમાં ૧૭૧ થી ૧૭૮ નઇએ.
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
>>
શ્રી જૈન ધમ પ્રકારા.
સાથે હું મળતા થઇ શકતે નથી. દરેક મેાભાદાર સ’સ્થાની સાથે સધવાળાના વિચાર અને આચાર કેવા પ્રકારના છે તે કોઇ પણ ઠેકાણે જોવામાં અને જાણવામાં આવે તે! તેની સારી અથવા માઠી અસર તેમની સાથે સધ રાખનારી તમામ વ્યક્તિને થયા સિવાય રહેતી નથી.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પંડિત હેચરદાસ તેમની પાતાની માન્યતા મુજખતેએ જૈન ધર્મના ખાસ પ્રેમી હશે, તેથી અજવાળું પાડવા માટે તેઓ પેાતાના વિચાર ગમે તેવા હાર પાડે તા પણુ સમાજ તેમના વિચારેને સમત થઈ શકતી નથી,
પંડિત બહેચરદાસે અત્યાર સુધીના અભ્યાસ અને અનુભવને અંગે જૈન બસ અને તેના સાહિત્ય સબંધે સત્ય શુ શેાધી કાઢ્યું અને સારૂં શું જોયુ એ કે એક વખત સમાજના આગળ મૂકી પછી આ વિષય હાથમાં લીધે હેત તા તેમના પેાતાના સંબંધમાં ઘણું માન ઉત્પન્ન કરનાર થાત એમ મારૂં માનવુ છે.
વ્યાખ્યાનકાર ધાર્મિક સાહિત્યમાં વિકાર થવાથી થયેલી હાનિ એ વિષય ઉપર પોતાના અભિપ્રાય દર્શાવતાં પહેલાં જૈન ધાર્મિક સાહિત્યનું મૂળ શુદ્ધ રૂપ કેવુ` હતુ` તે બતાવી તેમાં કેટલે અ ંશે વિકાર દાખલ થયા છે એ બતાવવુ કેોઇએ. મૂળ સાહિત્યના સત્ય સ્વરૂપ સબંધે તેઓને પેાતાના મત પ્રસિદ્ધ કર્યા એવા અને સાહિત્યનું શુદ્ધ સ્વરૂપ બતાવ્યા સિવાય શું વિકાર તેમાં દાખલ એ તે જોઈ શકાય નહીં.
દરેક દર્દીના શરીરમાં શું શું વિકારા દાખલ થયા છે તે નક્કી કરતી વખતે કારા દાખલ થયા પહેલાં દશ્તીની તનદુરસ્તી કેવા પ્રકારની હતી તે ચિકિત્સા કનારે ૠણવું જોઈએ ને તે જાણે તેા જ દીના શરીરમાં નવીન વિકારા દાખલ થયા એ તેના નાશ કરવા માટે દવાની યાજના તે કરી શકે. દરદીની તંદુરસ્તીની પૂરી માહિતી મેળવ્યા સિવાય વિકારા નક્કી થઇ રાકે નહીં. અને દવા કરીને દરદીને ભાગી બનાવી મુકાય નહીં. તેવી રીતે ધર્મના હિતચિંતકેાએ પણ ધાર્મિક સાહિત્યનું શુદ્ધ સ્વરૂપ કેવું હતું અને તેમાં કયા કયા વિકારો કયારે કયારે અને માં ઢમાં દાખલ થયા છે અને તેના માટે શુ શુ ઉપાયા ચેાજવા ોઇએ તે બતા ક જેઈએ. એવી રીતે જ્યાં સુધી વ્યવસ્થા થાય નહીં ત્યાં સુધી આગમના અભ્યાહાંએ પાત્ર વિકારો દાખલ થયા છે એવી દલીલેાજ કરે તેથી સમાજને કઇ ફાય ડી જામી નહીં, ઉલટા શુદ્ધ શ્રદ્ધાનમાં શિથિલતા આણવાના એ પ્રબળ ઉપાય છે. તે આગમ ચાર વિભાગમાં વહેંચાયેલુ છે. દ્રવ્યા યાગ, ચરણકરણાનુયોગ, નાગ અને કથાનુંચેગ. આ ચાર અનુયોગના સંપૂર્ણ અભ્યાસ કરી મી મનહરદાસ પોતે આ વિકારા જણાવવાને તૈયાર હાય તે! હું જાણુવા માગું છું કે
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધાર્મિક સાહિત્યમાં વિકાર એટલે શું?
૧૮૧
દ્રવ્યાનુયોગ સાધે તેમની શુ માન્યતા છે? તે તેમણે પ્રથમ જણાવવું આ ચાર વિભાગેા જુદા જુદા છે અને દરેકનું સાહિત્ય પણ જુદું જુદું છે. તેમાંથી કાઇ એક વિભાગમાં વિકાર થયા છે કે ચારેમાં ? ને ચારેમાં થય હાય તે તે દરેકના મૂળ સાહિત્યનું સ્વરૂપ શું હતું ? અને તેમાં કયે ઠેકાણે કેટલા વિકાર થયા છે, એની સ્પષ્ટતા કરવાની પ્રથમ જરૂર છે. તે જણાવવાની તે તસ્દી લેશે તેા તેથી અજવાળુ પાડવાની તેમની અને તેમના વિચારાને મહાન્ મરી અવાજ તુલ્ય માનનારા પત્રકાર ૫એની જે જીજ્ઞાસા છે તે પૂરી થશે. પ્રમાણે થયા સિવાય તે અજ વાળાના બદલે હાલમાં જે અજવાળું છે. તેના ઉપર પડદો નાંખ્યા જેવુ થશે. બીજા ધર્મવાળાના સાહિત્ય કરતાં આપણું સાહિત્ય સારૂં કહેવરાવવા માટેના બ્યામેાહુથી તેની પદ્ધતિનુ આપણુ સાહિત્ય લખાયેલુ છે અને તે પરોપકાર બુદ્ધિથી લખાયલુ છે. આમ કહેવાના ઉદ્દેશ પડિત બહેચરદાસના હાય એમ રા. રા. મેાતીચંદભાઇની નેટ ઉપરથી જણાય છે. ખરેખર પડિત બહેચરદાસે પેાતાનુ ભાષણ યાં વિચાર સંપૂર્ણ પણે ફરીથી છપાવીને બહાર પાડવા જોઇએ, કે તે ઉપરથી તેમના ઉદ્દેશ સમાજને જે રસ્તે દારવાના ડેાય તે સમાજના જાણવામાં આવે.
ભગવત મહાવીરે પોતાના અનુભવ કહ્યા એટલે શુ ? ભગવત મહાવીરને કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું હતુ એમ પડિતજી માને છે કે નહીં? એ તેમણે સ્પષ્ટ રીતે જણાવવુ' જોઇએ. ભગવત મહાવીર દીક્ષા લીધા પછી બાર વરસ સુધી છદ્મસ્થા વસ્થામાં રહ્યા હતા અને તે વખતમાં તેઓએ ઘાર તપસ્યા કરી હતી.. ઘેર પરિ સા સહન કર્યાં. હતા. તેને અ ંતે-પરિણામે તેઓને કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું હતું. તે થયા પછી તેમણે દેશના દેવાના આરંભ કર્યો હતો, અને જગતના પદાર્થોનું જે સ્વરૂપ કેવળજ્ઞાનદ્વારા અનતા તીર્થંકરાએ જોયેલું હતુ. તેજ તેમણે જોયું. પછી ગણધર મહારાજા જેઓ ચાર જ્ઞાનના ધરવાવાળા હતા તેમને જગતનું સ્વરૂપ સમજાવ્યુ, ગણધરાએ સૂત્ર રૂપે શુ'ટુ', એ સૂત્ર તે વખતના મહાન શક્તિવાળા માહાત્માએ મુખપાઠે રાખતા, પછી જેમ જેમ કાળદોષ લાગવા માંડ્યો અને યાદર્શક્ત કમતી થવા લાગી તેમ તેમ સૂત્રના વિચ્છેદ થવા લાગ્યા, એટલે શ્રી વીરનિર્વાણ પછી લગભગ ૯૮૦ વર્ષે શ્રી વલ્રભીપુરમાં શ્રી દેવ ગણી ક્ષમાશ્રમણુ મહારાજે પુસ્તકાઢ કરી લખાવ્યું,
આ જૈન ધર્મના મહાન આચાર્યનું સ્પષ્ટ કથન છે. આમાં સારૂ કહેવરાવવા ખાતર કે જ્યામાડુ થવાથી આ સાહિત્ય લખાયું હોય એમ જણાતુ નથી, છતાં પંડીત મહેચરદાસ તેમ માને છે તે તેના કારણેા સપૂર્ણપણે જણાવવાની તેમણે તસ્દી લેવી જોઈએ. લેાકાલેાકમાં રહેલ જીવાજીવ પદાર્થના યથાર્થ સ્વરૂપના વર્ણ
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ. નનો જેમાં મુખ્યત્વે ઉપદેશ છે તેનું સાહિત્ય ઉંચા પ્રકારનું કેમ ન હોય? આવા સાહિત્યને માટે ભાષણકારને આશ્ચર્યકારક શું લાગે છે તે અમે સમજી શકતા નથી. જૈન ધર્મની શરૂઆત ભગવંત મહાવીરથી થઈ કે તે પહેલાં તે ધર્મ હતો?
એ અગત્યના પ્રશ્નના સંબંધમાં પંડીત બહેચરદાસ શું અભિમૂળ સ્થિતિ, પ્રાય ધરાવે છે તે તેમણે સ્પષ્ટપણે જણાવવું જોઈએ. કારણ કે
જેમના હાથ નીચે અમારા વિદ્યાથી બંધુઓને ધાર્મિક શિક્ષણ મળવાનું છે અને જેમના શિક્ષણ ઉપર જૈન ધર્મની ભાવી ઉન્નતિને આધાર રહેલે છે તેમનામાં કેવા સંસ્કાર શ્રી મહાવીર વિદ્યાલયમાં તેમના શિક્ષકે પાડશે તે જાણવાનો દરેક જૈન બંધુઓને પહેલો હક છે. જૈન ધર્મ ભગવંત મહાવીરના સમય પહેલાંથી આ ભારત વર્ષમાં તેમના પૂર્વે થયેલા ત્રેવીશ વીર્થકરોના વખતથી છે, એટલે વૈદિક કાળ પહેલાંથી છે. એમ જેની માન્યતા છે. તેના પુરાવામાં જૈન સાહિત્યમાં ઘણા સાધનો છે.
આત્માના વિકાસ માટે પ્રથમથી છેલ્લા પગથીયા સુધી માર્ગ તે ધર્મ જાવા મતલબની ધર્મની વ્યાખ્યા શાસ્ત્રકાર કરતા હોય એમ જણાય છે. આપણે તેમની એજ વ્યાખ્યા પકડીને ચાલીએ.
આત્મવિકાસ માટેના પહેલા પગથીયાથી છેલ્લા પગથીયા સુધી માર્ગ તે ધર્મ એમ છે ત્યારે આપણને જાણવાનો હક્ક છે કે આત્મવિકાસના પહેલા પગથીયા પહેલાં આત્માની સ્થિતિ કેવા પ્રકારની હોય છે તે સમજવા માટે સાહિત્યની જરૂર છે કે નહીં? અને તે સંબંધે આપણું સાહિત્યમાં જાણવા જેવું કંઈ છે કે નહીં? તે સાહિત્યમાં કંઈ વિકાર થયે છે કે યથાર્થ સ્વરૂપમાં છે ? તે પણ જાણવાની અગત્ય છે. અનાદિ નિગોદમાંથી નીકળીને જીવ વ્યવહાર રાશીમાં આવી અનુક્રમે અકારે નિર્જરાની મદદથી પંચંદ્રિયપણું પામે છે અને ત્યાં સ્વયમેવ અથવા નિમિત્ત કાણું પામીને જીવ સમકિત પામે છે. તે આત્મવિકાસનું પહેલું પગથીયું છે. સમકિત પામવા પહેલાં એટલી હદે આવવા માટે જીવને શું શું સાધન કરવું પડે છે? એ સંબંધે જૈન દર્શનકારોએ જે વિચારો તેના સાહિત્યમાં બતાવેલા છે તે બરાબર શુદ્ધ છે કે તેમાં પણ કંઈ વિકાર દાખલ થયો છે? તે પંડિતજીએ જણાવવું જોઈએ.
• ભાષણના વિષયને એવું તે નામ આપવામાં આવ્યું છે કે તેના સંબંધે કેટલી કેટલી બાબતમાં ભાષણકારના વિચારો જાણવા તે સમજાતું નથી. પ્રથમ એ જાણવાની જરૂર છે કે ધાર્મિક સાહિત્યમાં શેને શેનો સમાવેશ કરવાની ભાષણકારની ધારણા છે? કેમકે તે જાણ્યા સિવાય સત્ય જાણવાની જીજ્ઞાસાવાળાએ અત્યંત વિશાળ સાહિત્યમાંથી પ્રથમ કે વિષય જાણવાની મહેનત કરવી ?
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મેધનાદ રાજા અને મદનમ જરીની કથા.
૧૮૩
આત્મવિકાસના પહેલા પગથીયાથી ઉચ્ચ કાટીમાં છેલ્લા પગથીયા સુધી જવાની જીજ્ઞાસાવાળાએ શુ શુ સાધન કરવાની જરૂર છે. અને એ સંબધના સાહિત્યમાં પણ કઇ વિકાર થયેા છે કે વિકાર રહિત છે તે વિષે પણ તેઓ શે અભિપ્રાય ધરાવે છે તે જાણવાની જરૂર છે.
આશા રાખવામાં આવે છે કે ઉપર જણાવેલી ખાખતામાં પડિતજી પાતાના અભિપ્રાય સ્પષ્ટ રીતે જણાવશે.
વકીલ નંદલાલ લલ્લુભાઇ વડાદરા-કાફીપાળ.
નાટ-ઉપરના લેખતે અંગે એક હકીકત સમાજની માહીતી માટે જણાવવાની જરૂર છે. મહાવીર વિદ્યાલયમાં પડિત બેચરદાસને તત્ત્વાર્થાધિગમ’ સૂત્ર ઉપર નેટ લખવા માટેજ રાખ વામાં આવેલ છે. વિદ્યાર્થીઓને ધાર્મિક અભ્યાસ કરાવવાનું કાર્યં તે. શાસ્રી વ્રજલાલજીના જ હાથમાં છે. પાંડિત બહેચરદાસને વિદ્યાર્થીઓને ઉપદેશ આપવાના કે અભ્યાસ કરાવવાના નથી. તત્રી.
સુપાત્રદાન ઉપર
मेघनाद राजा अने मदनमंजरी कथा.
( ભાષાન્તર કર્તા:—પુરૂષાત્તમ જયમલદાસ મહેતા-સુરતઃ
આ જ’મુદ્વીપના ભરતક્ષેત્રમાં અનેક રમણીય દૃાથી પરિડિત રગાવતી નામે નગર હતું. તે નગરમાં ન્યાયનીતિનિપુણું, પ્રજાપાલન દક્ષ, સદ્દગુણવન્તયુક્ત, અને પતિ લક્ષ્મીપતિ નામે રાજા હતેા. તે રાજાને સદ્દગુણવતી, વિનયશાલિની, પવિત્રાચારવતી અને પતિપરાયણુ ક્રુમળા નામની રાણી હતી,તેઓને છત્રીશ દ’ડ યુદ્ધવિદ્યા જાણનાર, શબ્દવેધી કલાવિજ્ઞ, ધનુર્વિદ્યામાં કુશલ, પુરૂષયેાગ્ય હેાંતેર કળામાં પ્રવીણ, સર્વ ભાષામાં નિપુણુ, સ વિજ્ઞાનિક તત્ત્વને જાણનાર મેઘનાદ નામના કુમાર હતા. એક દિવસ તે કુમાર પેાતાની સમાન વયના મિત્રા સાથે ક્રિડા કરવા માટે નગરની ઉદ્યાન ભૂમિકામાં ગયે. તે ઉદ્યાનમાં વિવિધ પ્રકારની ક્રિડામાં નિમગ્ન હતા તેવામાં ત્યાં કોઇ એક નિવેન મુસાફર આણ્યે. તેને જોઇને કુમારે પૂછ્યું કે← & પાન્થ! તુ ક્યાંથી આવ્યે છે અને ક્યાં જાય છે? તેં કાંઇ નવીન મનાવ. ન્નૈયા કુ સાંભળ્યે છે?’ કુમારની આવી મૃદુ ને વિનીત વાણી સાંભળી મુસાફ કહ્યું કે હું યુવરાજ ! હું ચંપાપુરી નગરીમાં વસુ છુ અને શત્રુંજય તીર્થની પવિત્ર યાત્રા કરવા માટે જાઉં છું. ચંપાપુરીમાં મદનગુ ંદર નામના રાજા રાજ્ય કરે છે, તેને
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ
ઇ
સર્વ પ્રકારના રૂપલાવણ્ય સ’ચુત પ્રિયંગુમજરી નામની પત્ની છે. તેમને સદનહરી નામની અદ્દભુત રૂપ લાવણ્ય નિધાન, યુવાવસ્થાને પ્રાપ્ત થયેલી, વિનય લિની એક કન્યા છે. તે કન્યાએ એવી દ્રઢ પ્રતિજ્ઞા ગ્રહણ કરી છે કે જે પુરૂષ ઘાંગ નિમિત્તવિદ્યા, શિલ્પકળા, સર્વ જીવની ભાષા અને ધનુર્વિદ્યા આદિમાં સ પૂર્ણ કુશલ હોય તેનીજ સાથે મારે પાણિગ્રહણુ કરવુ, અન્યથા કુમારાવસ્થામાં જીવન પર્યંત રહી નીતિમાગે આયુ ગાળવુ.” આ પ્રમાણે કહ્રીને મુસાફરે ત્યાંથી પોતાના માર્ગ તરફ શ્રી શત્રુંજય તીર્થની યાત્રા માટે પ્રયાણ કર્યું....
સુસાફરના મુખથી ઉ૫૨ની વાત શ્રવણુ કરી કુમાર તે સુંદરીના રૂપ લાવણ્ય આ કળાકુશળતાદિ વ્રેની અદ્ભૂતતા પર મેાહિત થયે., અને ક્રિડા કરવામાં તેના શિલ્ડની અસ્વસ્થતા બની ગઈ; તેથી ઉદ્યાનમાંથી એકદમ નીકળી પેાતાને ઘેર ગયા; અને તેજ રાત્રિએ કુમારે કોઈને પણ જણાવ્યા સિવાય >પાનગરી તરફ પ્રયાણુ કર્યું. અનેક દેશ, ગામ તથા નગરીમાં પરિભ્રમણ કરતાં તે એક નિર્જન અરણ્યમાં ા. તે કુમારે માત્ર પાદસંચારથી જ પરિભ્રમણ કર્યું હતું, તેથી રસ્તાના અ
પરિશ્રમને લીધે તે થાકીને લોથપોથ થઇ ગયા હતા. એ કારણથીકિંચિત્ નિદ્રા દેવાને એક વૃક્ષની નીચે તેણે શયન કર્યું. થાક ઘણેા લાગ્યા ડાવાથી સૂતા કે તુરત શિવ થઇ ગયાં. લગભગ મધ્ય રાત્રિના સમયે તે સ્થળે કુમારની નજદિક છ મ હિનાના ક્ષુધાતુર એક રાક્ષસ આવ્યા. તેણે કુમારને ઉંઘમાંથી જાગૃત કરીને કહ્યું કેહું મનુષ્ય ! તું વ્હારા ઇષ્ટદેવનુ સ્મરણ કરી લે, હું ઘણા દિવસને ક્ષુધાતુર આ
માં ભ્રમણ કરૂ છુ, પણ કાઇ સ્થળે ભક્ષ્ય મળતુ નથી. આજે અચાનક આહાર ભાગ્યેાદયથી તું મળી આવ્યા છે, માટે હવે હું તને ખાઇ જઇશ અને મારા ત્યાંની તૃપ્તિ કરીશ.' રાક્ષસનાં આવાં ઉખલ વચને સાંભળી કુમારે નિડરતા પૂડ કહ્યું કે- હું રાક્ષસપતિ ! યપિ તુ તહારા રાક્ષસ કુળને ઉચિત કાર્યનું આ
ગ કરે છે, તથાપિ હું એક વાત કહુ તે તું સાંભળ. હું હુમા ચંપાપુરીના રોહની કન્યા મદનમ ંજરીની પ્રતિજ્ઞા પૂર્ણ કરવા જાઉં છું. તેની પ્રતિજ્ઞા પૂર્ણ કરીને તેની સાથે લગ્ન કરવાની મારી ઇચ્છા છે. મારૂં કાર્ય સિદ્ધ થશે અથવા નહીં થાય તેપણુ પાછે આ રસ્તેજ હું આવીશ, તે સમયે તારૂ' ઇચ્છિત કાર્ય તુ કરજે. આ શ્રી પ્રતિજ્ઞા સત્ય છે, તેમાં કિંચિત્ માત્ર ત્યારે સ ંશય કરવા નહિં.' કુમારના રાવ નિભ ય અને નમ્રતાયુક્ત વચને સાંભળી તે રાક્ષસનું હૃદય તુરત ‘પિગળી .... તેણે કુમાર પ્રતિ કહ્યું કે- હે સત્પુરૂષ ! જે તારે મદનમજરી સાથે લગ્ન કર તો ઇચ્છા છે તે! હમણા ા અને તારૂ કાર્ય સિદ્ધ કરી વળતાં અહીં આવજે. આ
તો પશ્ચિમ દિશામાં મારૂ નિવાસસ્થાન છે તે ઠેકાણે તારે આવવું.’ એ પ્રમાણે
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મેધનાદ રાજન અને મદનમંજરીની કથા.
- ૧૮૫ કહી રાક્ષસ પિતાને સ્થાને ગયો. કુમારે પણ ત્યાંથી નીકળી કેટલાક સમય બાદ ચંપાપુરીમાં આવ્યું.
ચંપાપુરીમાં પ્રવેશ કરતાં જ પરાક્રમી કુમારે નગરમાં વાગતા પહની ઉદ્દઘાષણ સાંભળી અને તુરત તેણે તે પડહ ગ્રહણ કર્યો, એટલે નગરરક્ષકો કુમારને રાજસભામાં લઈ ગયા. ત્યાં રાજાએ સર્વ દેશમાંથી હજારો રાજાઓને સ્વયં વર મંડપમાં આમંત્રણ કરી બોલાવ્યા હતા. તેઓ પણ તે સમયે સભામાં ઉપસ્થિત હતા. રાજસભામાં દરેક રાજાઓની કળાની પરીક્ષા લેવાતી હતી. દરમ્યાન એવો બનાવ બને કે-“કઈ દુઝે અચાનક કન્યાનું હરણ કર્યું. આથી સર્વ કુટુંબવર્ગ ઉચ્ચ સ્વરથી રૂદન કરવા લાગે. નાગરિક જનો પણ સર્વ શોકાકુળ બની ગયા. રાજા મંત્રી વિગેરે રાજસભામાં ઉપસ્થિત જન પણ ચિન્તામાં ગરકાવ થઈ ગયા. આ સમયે મંત્રીએ રાજાને કહ્યું કે “તે મહારાજ! કઈ દુષ્ટ વ્યંતરે અથવાવિદ્યાધરે કે ભાખંડ પક્ષીએ કન્યાનું હરણ કર્યું હોય તેમ જણાય છે, માટે અહીં વિવિધ દેશને રાજઓ જે એકત્ર થયા છે, તેમાંથી જે કઈ અષ્ટાંગનિમિત્ત બળથી જાણીને અને તે કન્યાના હરણ કરનારને જીતીને અહીં તે કન્યાને લાવશે તેને કન્યા આપવામાં આવશે. આ પ્રમાણે સર્વે રાજાઓને કહી જુઓ કે જેથી કોઈ પણ તે શક્તિવાન નીકળશે. રાજાએ મંત્રીનું વચન એગ્ય માની સર્વે રાજાઓને કહી જોયું, પરંતુ કેઈને પણ કન્યાને પત્તો લાગે તે રસ્તો સુઝ નહિં અથવા તેની પાછળ જવામાં પણ કોઈની શક્તિ ચાલી નહિ, તેથી સર્વ રાજાઓ વિલક્ષ થઈને પિતપિતાને સ્થાને પાછા ગયા.
ત્યાર બાદ રાજાએ મેઘનાદ કુમારને પૂછયું. ત્યારે કુમારે કહ્યું કે રાજન તમારી પ્રિય પુત્રીનું હેમાંગદ વિદ્યારે અપહરણ કરીને અહીંથી ઘણા દૂરતમ પ્રદેશમાં આવેલા રત્નસાનુ પર્વત પર મૂકેલી છે અને તેના રક્ષણાથે માયા વિદ્યાધારિણી એક ગીધ પક્ષિણને સ્થાપના કરેલી છે. તે પક્ષિણ અનેકશ: વિવિધ સ્વરેથી સ્વભાષાદ્વારા શબ્દોચ્ચાર કરે છે, અને જ્યારે તે પક્ષિણ “અરે આવે, તમને કુશળ છે ? ” એવા શબ્દો તથા “તમે જાઓ, જાઓ,” એવા ગુઢાર્થ પ્રતિભાસાત્મક શબ્દ કહે છે તે સમયે એ શબ્દ જે પુરૂષની કણેન્દ્રિયમાં પડે છે તેમનુ મુખમાંથી રૂધિર વમતા થઈ પૃથ્વી પર પડી મૂચ્છિતાવસ્થામાં સ્તબ્ધ બની જાય છે અને તુરત મૃત્યુ પામે છે; એ કારણથી તે પર્વત પર કોઈ મનુષ્ય જવાને સામર્થ્ય ધરાવતા નથી, પરંતુ ત્યાં જવાનો એક ઉપાય છે. તે ઉપાયને જાણનાર મનુષ્ય યદિ ત્યાં જાય તે કાર્ય સિદ્ધ થાય તેમ છે. તે ઉપાયનું સ્ફોટન કરવાને પણ હારે આ સમયે ખાસ આવશ્યકતા છે. જો કે શબ્દવેધી બાણ મારી જાણનાર મનુષ્ય ત્યાં
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકારા.
જને તે પક્ષિણીનું સુખ માણેાથી પૂતિ કરી તૈય ા તે પક્ષિણી ત્યાંથી ઉડીને નાશી જાય. ત્યારપછી આકાશગામી ગરૂડપર કન્યાને અત્રે લાવી શકાય. હુ આ વિદ્યાને સંપૂર્ણશે જાણું છું માટે યદિ આપની આજ્ઞા હોય તેા હું ત્યાં જઈ કાર્ય સિદ્ધ કરી સત્વર આપની સમક્ષ હાજર થાઉં.' કુમારનાં આવાં ચાતુર્યતાયુક્ત વચના સાંભળી રાજા–મંત્રી વિગેરે અતીવ સતાષિત થયા અને રાજાએ કુમારને ત્યાં જઇ પેાતાની પ્રિય આત્મજાને તુરત લાવવાની આજ્ઞા આપી.
હવે કુમારે પ્રથમ પેાતાની કળાથી ગગનગામી ગરૂડા ખનાવ્યા, તેની ઉપર કેટ લાએક સુલટાને બેસાડ્યા, અને પોતે પણ એક ગરૂડપર આરૂઢ થઇ રત્નસાનુ પ તપુર ગયે. ત્યાં જઈ તેણે માયાવી પક્ષિણી તથા કન્યાને જોઇ. પક્ષિણીના વિરૂપ શબ્દ શ્રવણથી કુમાર સાથેના સર્વાં સુલટા મૂતિ થઇ ભૂમિપર પડ્યા. કુમાર તે પક્ષિણીનું મુખ શબ્દવૈધિ ખાણા વડે પુરી દઈને કન્યા પાસે ગયે. તેને સમ્યક્ રીતે આશ્વાસન આપીને પક્ષિણીના શબ્દ આકર્ણનના અભાવ થવાથી ક્ષણવારમાં પાછા ચૈતન્ય પામેલા આત્મીય સુલટા સાથે કન્યાને લઇ કુમાર વૅપ્સિત કાર્યસિદ્ધિથી અધિક હર્ષ વત થતા તેમજ ભાવી મનમંજરીની લભ્યતાના દી` પરામમાં નિમગ્ન થતા ચંપાપુરીમાં મદનસુ ંદર રાજા પાસે આવી પહોંચ્યા. મદનસુંદર રાજા, રાણી, મત્રી તથા પારજના મદનમજરીના આગમનથી અતીવ આન ંદમુદ્રાયુત અન્યા. તથા કુમારની કાશક્યતાની ભારે પ્રશંસા કરવા લાગ્યા. મદનસુંદર રાજાએ પેાતાની પ્રિય પુત્રીને નિર્વિઘ્ને લાવવામાં પરમ સહા ચૂક મેઘનાદ કુમારના ઉપકારના બદલામાં પોતાની કન્યાનું કુમાર સાથે . મહાટા ઉત્સવ પૂર્વક શુભ મુહૂત્તે લગ્ન કર્યું. મેઘનાદ કુમાર ચપાનગરીમાં કેટલેાક સમય સદનમાંજરી સાથે ભાગવિલાસ ભાગવતે આનંદ પૂર્ણાંક રહ્યો.
અન્યદા પાતાના શ્વસુર વિગેરેની આજ્ઞા લઇ મેઘનાદ કુમાર મદનમ’જરીની સાથે પોતાના નગર તરફ જવા સૈન્ય સહિત ચ’પાપુરીથી નિકન્યા. અનુક્રમે પ્રયાણુ કરતાં તેજ અટવીમાં આવ્યે કે જ્યાં પેલા રાક્ષસનું નિવાસસ્થાન હતું. ત્યાં આવી સૈન્યના પડાવ નાંખીને રહ્યા. જ્યારે ખરાખર રાત્રિના સમય થયે ત્યારે સૈન્યના સ માણુસે ઘણું થાક લાગવાથી સૂઇ ગયા. તે સમયે રાક્ષસ પાસે કરેલી પ્રતિજ્ઞાનું કુમારને અચાનક સ્મરણ થઇ આવવાથી કુમારે મનમાં વિચાર કર્યો કે ‘જો હું આ કન્યાને અત્રે મૂકીને જઇશ તે તેની બહુ દુ:ખદ સ્થિતિ થશે. આ પતિપરાયણા આવી સ્ત્રી મ્હારા વિયેાગદુ:ખથી ઝુરી ઝુરીને મરણ પામશે. અને તેથી મને સ્ત્રીહત્યાનું મહાન પાતક લાગશે. હવે મ્હારે આ પ્રસંગે શુ કરવુ. તા યાત્ર કૃતવર્દીએ ન્યાયાનુસાર અત્યારે હું બન્ને તરફના દુઃખથી ઘેરાઈ ગયા છેં. કારણ કે
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મેધનાદ રાજા અને મદનમાંજરીની કથા.
જો આ સુંદરીને મૂકીને હું રાક્ષસ પાસે પ્રતિજ્ઞાપાલનાથે મ્હારા પ્રાણને તજી દેવા જાઉ છું તે મ્હારી પાછળ આ સુંદરીની અતિ દુ:ખમય સ્થિતિ થઇ જવાના સ ભવ રહે છે. તેમજ તે મે કરેલી પ્રતિજ્ઞાનું પાલન નથી કરતા તે ક્ષત્રિયકુલેાચિન ધર્મ સચવાતા નથી. આ સમયે મ્હારે કયે રસ્તા લેવા તે મને સુંઋતુ' નથી. ’ એવી રીતે કુમારે દીર્ઘદષ્ટિપૂર્વક વિચાર કરી અન્તિમ નિર્ણય એજ ખાંધ્યે કે‘જે થવાનુ' હાય તે થાઓ, પરંતુ મ્હારી કરેલ પ્રતિજ્ઞાનું અવસ્ય પાલન કરીશ, ક્ષત્રિયાચિત ધર્મ ને ત્યાગીશ નહિં. કહ્યું છે કે:~
दिग्गज कूर्म कुलाचल, फणिपति विधृतापि चलति वसुधाऽसौ । प्रतिपन्नममलमनसा, न चलति पुंसां युगान्तेऽपि ॥ १ ॥ अलसायंतेवि सज्जणेण, जे अक्खरा समुच्चरिआ । તે પચાવીહિયંત્ર, ન દુ અન્ના સ્ક્રુતિ ॥ ૨ ॥ राज्यं यातु श्रियो यान्तु यान्तु प्राणा विनश्वराः । या मया स्वयमेवोक्ता, सा वाग् मा यातु जातुचित् ॥ ३ ॥
قة
તાપ :—આ પૃથ્વી કદાચ દિશાઓના ાથીઓ, કાચ, મ્હોટા કુલપર્વ તા અનેણિધર સર્પથી ધારણ કરાયેલી છતાં ચળાયમાન થાય, પરંતુ સત્પુરૂષ એ અન્ત:કરણની નિર્મળતાથી અંગીકાર કરેલું વચન યુગાન્તે પણુ ચળાયમાન થતુ નથી. ૧ સજ્જન પુરૂષાએ બેભાન સ્થિતિમાં પણ જે શબ્દાનુ ઉચ્ચારણ કર્યું " હાય તે પત્થરપર કાતરેલા અક્ષરાની જેમ કદાપિ અન્યથા થતુ નથી. ૨ રાજ્ય જાએ, લક્ષ્મી જાએ, અને વિનશ્વર પ્રાણા પણ ભલે ચાલ્યા જાઓ, પરંતુ જે મેં મારા મુખથી વચના ઉચ્ચાર્યા છે તે કદાપિ ન જાએ. ૩
ન
For Private And Personal Use Only
આ પ્રમાણે વિચાર કરી સૈન્યના કાઇ પણ માણસા અથવા : મદનમજરી ન જાણે તેવી રીતે ધીમે ધીમે તે કુમાર રાક્ષસના ભુવન તરફ ગયા. મદનમ જરી પણ જાગી જવાથી છુપી રીતે કુમારની પાછળ પાછળ ગઈ. કુમારે રાક્ષસ પાસે જઈને કહ્યું કે- હું રાક્ષસ ! પ્રતિજ્ઞારૂપી જાળથી બધાયેલા હું તારી પાસે આવ્યો છું, હવે તુ તારી મરજીમાં આવે તેમ કર. ’ એમ કહી તે કુમાર રાક્ષસ સન્મુખ ઉભા રહ્યો. પછી રાક્ષસ જેવા કુમારને ભક્ષણુ કરવા માટે તત્પર થાય છે તેટલે કુમારની પાછળ ગુપ્ત રીતે આવેલી મદનમંજરી ‘ તું મ્હારા પતિના વિનાશ ન કર ’ એમ ખેાલતી બન્નેના વચ્ચે આવીને ઉભી રહી, અને રાક્ષસ પ્રતિ કહ્યું કે—‘ હું રાક્ષસેશ્વર ! આ પુરૂષ મ્હારા પ્રાણપતિ છે, માટે તુ એને વિનાશ કરવાને બદલે મ્હારૂં ભક્ષણ્ કર અને એ અનેક જીવાનુ કલ્યાણ કરનાર; હાવાથી એ રાજાધિરાજને તુ છેાડી દે. ’ રાક્ષસે કહ્યું- તુ. દૂર જા, · સ્ત્રીઓના વધ કરવા તે
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
ܕ
૧૮૮
શ્રી જૈન ધમ પ્રકારા.
અમને રાક્ષસને પણ ઉચિત નથી, ’ રાક્ષસનાં આવાં વચન સાંભળી મદનમંજરીએ કહ્યું કે- તે કહેલ વાત ઘપિ:સત્ય છે, તથાપિ મારા પતિનુ મૃત્યુ થવાથી ક્યાં જાઉં અને શું કરૂ ? જેમ દુર્જન પુરૂષને આ લેાક તથા પરલેાક અને નિરક છે તેમ મ્હારે પણ પતિના વિનાશ થવાથી પિતૃકુળમાં યા તે શ્વસુરકુળમાં-મ નેમાં રહેવુ વ્યર્થ છે. વળી લેાકેા તરફથી મ્હારાપ્રતિ એવા તિરસ્કારનાં વચને છુટશે કે આ સ્ત્રી ખરેખર માનુષી' હોવા છતાં રાક્ષસી જણાય છે અને તેણેજ પતિનું ભક્ષણ કર્યું લાગે છે. આવું મ્હાટુ કલંક મ્હારા પર આવી પડે તેમજ પતિ વિનાનું મહારૢ સર્વ સ્વ જીવન પણ કલ્યાણમાર્ગમાં પસાર થાય કે નહિ તે સોંશયગ્રસ્ત વાત છે, માટે સર્વ કરતાં શ્રેષ્ઠ ઉપાય તે એજ છે કે મહારા પતિને અ દલે તુ માર્જ ભક્ષણ કર કે જેથી મારે કાઇ પણ જાતના પાછળથી વિચાર કરવાના પ્રસગ ઉપસ્થિત થાય નહિ, તેમજ પવિત્ર પતિસેવાની પણ યથાર્થ સાફલ્યતા થાય. જે સ્ત્રીએ પતિસેવામાં યથાર્થ તત્પર રહેતી નથી તેએનું જીવન તદ્દન નિષ્ફળજ ગણાય છે, અને આલેાકમાં પણ તે નિ દાપાત્ર થઇ કુલટાના ઉપનામથી એ ળખાય છે. ’ આ પ્રમાણે કહી ‘હા દુષ્ટ દેવ ! મ્હારી શું સ્થિતિ થો એવાં બચના ઉચ્ચારતી મદનમાંજરી એકદમ ઉચ્ચ સ્વરથી અશ્રુમાન પૂર્વક રૂદન કરવા લાગી. મદનમંજરીના આવા કર્ણ સ્વરવાળા રૂદનથી પણ પાષાણુહૃદયી રાક્ષસનું ચિત્ત કિંચિત્માત્ર આદ્રિત થયું નહિ. ત્યારબાદ રાક્ષસ પેાતાના ભુવનમાં જઈને એક કચ્ચાલકરન હાથમાં લઇને આવ્યે અને કચેાલક રત્નના પ્રભાવને દર્શાવતાં સદનમંજરી પ્રતિ કહ્યું કે— આ મણિમય કચેાલકરત્ન દેવતાધિષ્ઠિત હેાવાથી તેનામાં ફક્ત એક માંસ સિવાય ધન, ધાન્ય, મણિ, માણિકય, સુવર્ણ, વિવિધ પ્ર કારના આભૂષણા, શેાભાયમાન વસ્ત્રો, કપૂર, કસ્તુરી વિગેરે સુગન્ધી પદાર્થો એ વિગેરે સવ મનાવાંછિત વસ્તુસમુદાય આપવાના મહાન પ્રભાવ છે. આ રત્ન મે આર વર્ષ પર્યંત જાપ કરી તેના અધિષ્ઠાતા નાગેન્દ્રદેવને સંતુષ્ટ કરી તેની પાસેથી મહાકળ્યે મેળવ્યુ છે. યદ્યપિ આ રત્ન સર્વ ઇચ્છિત વસ્તુ અપે છે તથાપિ મને જન્માંતરના અભાગ્યપણાથી માંસાશનનું વ્યસન પડ્યું છે, તે આ રત્નથી મેળવી શ કાતુ નથી. મને છ માસથી માંસ બિલકુલ મળ્યું નથી તેથી હું ઘણું! ક્ષુધાતુર છુ.
"
મ્હારા ભાગ્યયેાગે આ એક પુરૂષ મળ્યે છે તે તેમાં પણ તુ ત્હારા શરીરકલ્યાણને ન શ્વેતાં અંતરાય કરે છે; માટે માંસલેાભના કારણથી આ પુરૂષના ખદલામાં તારા મહિને માટે હું આ કચ્ચાલક રત્ન તને અપું છું, તે તને નાગેદ્રદેવના પ્રસાદથી સર્વ ઇચ્છિત વસ્તુ આપશે, માટે હવે તું તારા સ્થાનકે જા, કે જેથી હું પશુ દા પુરૂષના માંસનું આસ્વાદન કરી મારા આત્માને તૃસ કરી સ્વસ્થ થાઉં', ' રાક્ષસ આ પ્રમાણે કહીને વિરામ પામ્યા, એટલે મદનમજરીએ કહ્યુ કે
હું રા
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મેઘનાદ રાજા અને મદનમંજરીની કથા. સરપતિ! તેં બહુજ સારે ઉપાય બતાવ્યું. જો કે આ રત્નથી મારા વાંછિતની સિદ્ધિ થશે, તથાપિ દરેક વસ્તુ પરીક્ષા કરીનેજ ગ્રહુંણ કરવી જોઈએ, એ ન્યાય બિહેવાથી હું જ્યાં સુધી તારી સમક્ષ આ રત્નના અધિષિત દેવ પાસેથી કાંઈક વસ્તુની “યાચના કરૂં ત્યાં સુધી એક ક્ષણવાર તું મારા પતિનું ભક્ષણ ન કર, ’: મદનમંજરીનાં આવાં વચને સાંભળી રાક્ષસ “હવે આ પુરૂષનું ભક્ષ્ય મને શીધ્ર મળશે” એવા વિચારથી અતીવ આનંદિત થયા અને કહ્યું કે “હે કલ્યાણિ! આ રનની ‘તું પરીક્ષા કરી છે. મારું કહેલું કદાપિ અન્યથા થશેજ નહિ.” - પછી મદનમંજરીએ ચિત્તની નિર્મળતાપૂર્વક કોલક રત્નને કહ્યું કે-“હે રાધિષ્ઠાયક નાગૅદ્રદેવ ! મને જલ્દી પતિભિક્ષા આપે.” મદનમંજરીના વચનથી તે દંપતીના પુણ્યપ્રભાવે નરેંદ્રદેવ પ્રત્યક્ષ થયે અને રાક્ષસને કહ્યું કે–રે અધમ રાક્ષસીતને આ વિચક્ષણા સ્ત્રીએ ઠગે છે. એમ કહીં કુમારભક્ષણ માટે ઉધત થયેલા રાક્ષસનેગેંદ્રદેવે તુરત ચપેટામાત્રથી પ્રહાર કર્યો, એટલે તે રાક્ષસ મૃત્યુ પામ્યા. તદનતર સંતુષ્ટ ચિત્તવાન નાગેદ્રદેવે મેઘનાદકુમાર તથા મદનમંજરીને કહ્યું કે આ સર્વ ઈછિતદાયક કચેલકરના ઘેર ઉપસર્ગો સહન કરતાં છતાં તેમજ બાર વર્ષ પર્યત તપ, જપ, બ્રહ્મચર્ય, વનફલાહાર વિગેરે કરતાં છતાં પણ કંઈક પુરૂષને જ હું આપું છું, સર્વને આપતા નથી. તમને તમારા પૂર્વ પુણ્યના પ્રભાવથી તપાદિ પરિશ્રમ વિનાજ પ્રાપ્ત થયું છે. આ રત્ન તમને જીદગી પર્યત સર્વ મને ભીસિત વસ્તુ પૂરશે તથા તેના પ્રભાવથી મનુષ્યભવમાં પણ દિવ્ય ભેગાદિકની ઉપલબ્ધિ થશે.” એમ કહી નાદ્રદેવ અદશ્ય થઈ ગયે. ત્યાર બાદ કુમાર પણ પિતાની પ્રિયા સહિત કચેલક રનને લઈને જે સ્થળે પિતાનું સૈન્ય નિદ્રાવશ હતું ત્યાં ગયે. હવે પ્રાતઃ સમયે તે દેવતાપિત રત્નને એક કરંડીયામાં સ્થાપન કરી સ્વ નગરી તરફ જવાને સૈન્ય સહિત કુમારે પ્રયાણ કર્યું. માર્ગમાં મજલ દ૨મજલ કરતાં જ્યારે બરાબર સાધ્યા સમય થયે ત્યારે એક નાનું ગામ આવ્યું. ત્યાં રાત્રિ પડવાથી તેમજ સર્વે થાકી ગયેલા હેવાથી પડાવ નાંખ્યો. “
અહીં એક આશ્ચર્યકારક બનાવ બન્યું. જ્યારે જન સમયે મેઘનાદકુમાર સ્વરસવતી ગૃહ નજીક ભેજનમંડપના તંબુમાં ગમે ત્યારે તેણે એકને ઠેકાણે બે. મદનમંજરી જોઈ. તે બંનેના આકાર, રૂપ, લાવણ્ય, વેષ, ક્રિયા તથા વાણું એક સરખા ઈ મેઘનાદ કુમાર તે સ્તબ્ધજ થઈ ગયો અને એકદમ વિચારમાં લીન થઈ ગયે કે-અરે ! આ શું થયું. આ બને સ્ત્રીઓ મહારા કુળને ઉચિત સર્વ ક્રિયા ત્રણ વખત દેવપૂજા, બે વખત આવશ્યક વિગેરે કરે છે. તે મારે હવે આ બેમાંથી કેને સત્ય મદનમંજરી અને કોને અસત્ય મદનમંજરી માનવી?” એમ વિચાર કરી કુમારે પોતાના સૈન્યમાં પડહ વજડા કે–“જે કઈ બે મદનમંજ
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
-
-
-
--
-
-
-
-
-
--
-
-
-
-
--
-
-
-
-
--
-
--
-
શ્રી જૈન ધર્મમાં પ્રકાર.. શિમાંથી સત્ય કઇ છે તે ઓળખશે તેને કાટી સુવર્ણ પારિતોષિક તરીકે મહારા તરફથી આપવામાં આવશે તથા તેનું ઘણું સન્માન કરવામાં આવશે. આ પડવું સાંભળીને ત્યાં ઘણા પુષે કૌતુક મિષથી એકત્ર થયા અને સર્વેએ સ્વબુદ્ધિબળથી અનેક ઉપાયો કર્યો, પરંતુ કેઈ પણ પોતાની બુદ્ધિથી સત્ય મદનમંજરીની પરીક્ષા કરી શકે નહિ. પછી તેને ઓળખી શકવા કોઈ સમર્થ ન થવાથી મેઘનાદકુમારે તે બનેને એક પિટીમાં નાંખી પેટીને એક નાનું કાણું પાડયું. પછી કહ્યું કે જે સ્ત્રી આ છિદ્રદ્વારા બહાર આવશે તે સત્ય મદનમંજરી અને જે પેટીમાંથી બહાર નહીં નીકળી શકે તે અસત્ય મદનમંજરી તરીકે ઓળખાશે.” સત્ય મદનમંજરી તે માનુષી સ્ત્રી હેવાથી તે માગે પેટીમાંથી બહાર આવવાને અશકત હોવાથી બોલી કે આ નાના છીદ્ર દ્વારા હું કેવી રીતે બહાર આવી શકું. અસત્યાએ પણ માયાવીપણુથી એવું જ કહ્યું. હવે મેઘનાદે નિર્ણય કર્યો કે “મને પરનારી સંગનું પાતક ન લાગે એ કારણથી હું હમણા આ બનેને બહાર કાઢીશ જ નહીં. કહ્યું છે કે –
चत्वारो नरकद्वारा, प्रथमं रात्रिभोजनं ।
परस्त्रीगमनं चैव, सन्धानाऽनन्तकायिक ।। * તાત્પર્ય –૧ રાત્રિ ભેજન, ર પરસ્ત્રી ગમન, બળ અથાણું અને અનંતકાય ભક્ષણ એ ચાર નરકગતિની પ્રાપ્તિના કારણે છે. હવે બન્ને મદનમંજરી પેટીમાં રહીને નિરંતર રૂદન કરતી હતી. એ પ્રમાણે છ માસ વ્યતિકાત થયા એટલે એક દિવસ સત્ય મદનમંજરીને સુબુદ્ધિ ઉત્પન્ન થવાથી તેણે એક યુકિત રચી. તેણે કાલક રનને હાથમાં લઈને તેની પાસે રચના કરી કે “હે નાગેન્દ્રદેવ ! મને આ માયાવીનીનાં પાસમાંથી મુકત કરો.” મદનમંજરીના આવાં વચનથી નાગે શીઘ પ્રત્યક્ષ થયે, અને માયાવિની મદનમંજરીને બહાર કાઢી. તદનંતર માયાવી મદનમંજરીએ પિતાના માયાવી રૂપનો ત્યાગ કરીને કહ્યું કે “હે નાગૅદ્રદેવ હું ભ્રમર. શીલા નામે વિદ્યાધરી છું. અને જેનો મેઘનાદ કુમારે વિનાશ કર્યો હતો તે રાક્ષસની બહેન છું. મારા ભાઈના મૃત્યુથી કોધિત થઈ હંમેઘનાદને કોઈ પણ ઉપાયે વિનાશ કરવા આવી હતી, પણ તે કુમારના અતી અદ્દભૂત રૂપલાવણ્યથી હું તેના પર અતિશય અનુરાગીણી થઈ છું. મેઘનાદને પરનારીથી પરાડમુખ જોઈ મદનમંજરીનું રૂપ ધારણ કર્યું, અને આ સત્ય મદનમંજરીને દેશાંતર કાઢવા માટે મેં બહુ પ્રયાસ કર્યો, કિંતુ આ સતી સ્ત્રીને તેને શીયલવ્રતના પ્રભાવથી તેમજ સમ્યકત્વની દ્રઢતાથી કાંઈ પણ થયું નહિ. તેમજ મેઘનાદને પણ મેં હાવભાવ, વિભ્રમ, કટાક્ષબાણ, ભુજંગ આદિ અનેક લલિત ને મંજુલ ચેષ્ટાઓથી ક્ષોભ પમાડવાને આરંભ કર્યો, પણ આ કુમારનું ચિત્ત કઠિન વજા પરમાણુઓથી જ
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધાર્મિક સાહિત્યમાં વિકાર એટલે શું?
૧૯
ઘડાયેલું હોવાથી કેઈ પણ રીતે ક્ષુબ્ધ થયું નહિ. આ પ્રમાણે ભ્રમરશીલા વિદ્યાધરીએ પિતાનું વૃત્તાન્ત અથેતિ કહી નાગે, મેઘનાદ, તથા મદનમંજરી પાસે પિતાના અપરાધની ક્ષમા યાચી કુમારને ત્રણ લેકના વિજયને પ્રાપ્ત કરાવનાર એક હાર અર્પણ કર્યો. ત્યારબાદ તે રાક્ષસી. સ્વસ્થાને ચાલી ગઈ. આવી રીતે ઉપસ
ની શાંતિ થયા બાદ. નાગેન્દ્રદેવ પણ પિતાને સ્થાને ગયે. કુમાર પણ આનંદ પામ્યો તો ત્યાંથી પ્રયાણ કરી સ્વનગરની ઉદ્યાનભૂમિકા, નજદિક આખ્યા, અને પિતાના પિતા લક્ષમીપતિ રાજાને પિતાના આગમન સમાચાર એક માણસ દ્વારા મોકલાવ્યા. તેના પિતા પણ પુત્ર આગમનથી અધિક પ્રમોદને વહન કરતા સન્યસાથે કુમારની સન્મુખ આવ્યા. પિતાના પિતાને સન્મુખ આવતા જોઈ વિનિત કુમારે તેમની સામે જઈને નમસ્કાર કર્યો. પિતા-પુત્ર બને ભેટયા અને અધિક હર્ષવંત બન્યા. મદનમંજરીએ પણ પોતાના શ્વસુરને કુળથિત વિનયપૂર્વક પ્રણામ કર્યા.
कर्म खपाववानुं प्रबळ साधन":
- અપૂર્ણ
અનાદિ કાળથી સંસારમાં પરિભ્રમણ કરતા જીવને અનંતા ભાવોમાં લાગેલા કને સમૂહ એટલો બધો ગાઢ હોય છે કે તેને ખપાવવા માટે આત્માથી અલગ કરવા માટે તપ જેવું બીજું એક પણ સાધન નથી. જો કે જ્ઞાનીઓ જ્ઞાનવડે. ઘા કર્મો ખપાવી શકે છે અને ખપાવે છે, તે પણ નકાચિત કર્મો કે જે પ્રાણીને ભગવ્યા સિવાય છૂટકે થાય તેવું ન હોય તેવા કર્મો તપ કરવાવડેજ છુટી શકે છે. જ્ઞાનીઓને પણ તેને ખપાવવામાં અવ્યંતર તપ જે શુભ ધ્યાનાદિ છે તેને તે આશ્રય લેવજ પડે છે, પરંતુ અહીં ખાસ કરીને બાહા તપ ઉપવાસાદિકનીજ મુખ્યતા છે. જો કે તેમાં પણ ક્ષમા વિગેરે ગુણની સહાયની અપેક્ષા તો રહેલી જ છે.
આ પૂર્વે શ્રી મહાવીર પરમાત્માએ પોતાના ગાદ્ધ કર્મો ખપાવવાને માટે નંદનમુનિના ભવમાં એક લાખ વર્ષ પર્યત મા ખમણ કર્યા હતા. દઢપ્રહારીએ પણ કર્મ અપાવવા માટે તેનો જ આશ્રય લીધો હતે. ઋષભદેવ પરમાત્માએ પણ તેજ કાર્ય પર વરસીતપ કર્યો હતો. બીજા અનેક મુનિઓ અને શ્રાવક શ્રાવિકાઓએ પૂર્વે તપ કરીને કર્મ ખુમાવ્યાના દાંત સિદ્ધાંતમાં ને ગ્રંથમાં સંખ્યાબંધ દષ્ટિએ પડે છે. • : અનાદિ કાળથી શરીર પર મમત્વ ધારણ કરી રહેલા આ પ્રાણુને. તે, મમત્વ,
'
'' ' -
2
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
છોડો ઘણે મુશ્કેલ છે અને શરીર પરને મમત્વ છુટયા સિવાય તપથઈ શકતે નથી. તપને માટે પણ કેટલાક અંતરાય બાંધીને આવેલા હોય છે, તેઓ એક ઉપવાસ જેટલે તપ પણ કરી શકતા નથી. જુઓ ! માત્ર એક ઉપવાસ કરવાથી જ
યક કે જે સ્થળભદ્રના લઘુ બંધ થતા હતા તેણે પ્રાણ તજી દીધા હતા. કેટલાક જીવો તે અંતરાય ડીને આવેલા હોય છે, તેઓ સહેજે તપસ્યા કરી શકે છે. ઉ. પવાર છઠ્ઠ અઠ્ઠમ તો તેમને મન રમત જેવા લાગે છે. પર્યુષણાદિ પર્વોમાં દર વર્ષ અડ્ડાઈ કરે છે અને કવચિત્ માસક્ષમણ જેવી મહાન્ તપસ્યા પણ કરે છે. •
તપ સંબંધી અંતરાય ઢેડવાના કારણ તરીકે તપસ્વીની ભક્તિ એ મુખ્ય સાધન છે. તપની અનુમોદના કરવી, તપસ્વીની પ્રશંસા કરવી, યથાશક્તિ તપના અને ડાઉના દિવસે અથવા તપના પારણાને દિવસે ઉત્તમ અન્નપાનાદિવડે તેની ભક્તિ કરવી, તપસ્યાના દિવસોમાં બની શકે તે તેમના અંગની શુશ્રુષા કરવી, કવચિત તપસ્યાના દિવસોમાં કે પારણું કર્યા પછી કોઈ તપસ્વીનું શરીર નરમ થઈ જાય તો તેમની ઓષધ પાદિવડે સંભાળ લેવી, તેમની આર્થિક સ્થિતિના ખબર મેળવી બની શકે તેવું ને તેટલું આલંબન આપવું યા અપાવવું–આ બધા તપસ્વીની ભક્તિના શકાર છે અને તેના આરાધનવડે તપ સંબંધી અંતરાય ગુટે છે અને સહેજે સહેજે સુશ્કેલ જણાયા સિવાય તપસ્યા કરી શકાય છે.
જેઓ તપની અને તપસ્વીની હલકું કરે છે, અબહુમાન કરે છે, “તપ કરવાથી શું ? ” એમ કહી તેમની અવગણના કરે છે, અને લાંઘણની ઉપમા આપે છે, ત૫ કરનારની અનુમોદના કરવાને બદલે “અમુક આશાએ તપ કરે છે ” એમ ઉલટી તેમની અપભ્રાજના કરે છે, તપસ્વીની ભક્તિ કરનારના મન પણ મેળા પાડી દે છે–શિથિલ કરી નાખે છે તેવા જીવો પોતે તપ કરી શકતા નથી, એટલું જ નહીં દ! અન્ય કર્મબંધ કરવા સાથે તપમાં એ અંતરાય બાંધે છે કે આગામી ભવે તેઓ સામાન્ય તપસ્યા પણ કરી શક્તા નથી.
તપ કરવામાં પણ દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ ને ભાવની અનુકૂળતા જોઈએ છીએ. નિ. રંગી અને દઢ શરીર એ દ્રવ્ય છે, સિદ્ધાચળ જેવું તીર્થ એ તેને માટે અનુકૂળ
બ્દ છે, પર્યુષણાદિ ના દિવસો એ અનુકૂળ કાળ છે અને તપધર્મ ઉપર અનુરાગ-મતે ભાવ છે. નિરોગીને દઢ શરીરવાળાંજ વિશેષ તપ કરી શકે છે, સિદ્ધા
દિ તીર્થક્ષેત્રમાં જ વિશેષ તપ થઈ શકે છે, પર્યુષણાદિ પર્વેમાં જ વિશેષ તપ શી આવે છે અને તાધર્મ ઉપર જેને પ્રીતિ હોય છે તે જ વિશિષ્ટ તપ કરી શકે છે. સાધારણ દિવસમાં એક એકાસણું પણ નહીં કરનારાને પર્યુષણદિપમાં છઠ્ઠ દાદિ તપ કરતાં જોઈએ છીએ. પિતાના સ્થાનમાં જે સામાન્ય તપ પણ કવ
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૩
" ચિત્ કરતા હોય છે તે સિદ્ધાચળાદિ તીર્થક્ષેત્રમાં દીર્ધ તપ કરી નાખે છે. એમાં તીર્થ નો અને પર્વને મહિમા ખાસ નિમિત્ત કારણ છે, એટલું ધ્યાનમાં રાખવા એગ્ય છે.
ચાલુ વર્ષમાં સિદ્ધાચળ તીર્થ ઉત્તમ મુનિ મહારાજાઓની સારી સંખ્યા - ચાતુમસ રહેલ છે. શ્રાવકભાઈઓ પણ સારી સંખ્યામાં ચાતુર્માસ રહેલ છે, તેમાં પણ ઉદાર દિલના કેટલાક શ્રાવકભાઈઓ આવેલા છે. ચાલુ વર્ષમાં પર્યુષણ પર્વને અંગે બહુ સારી તપસ્યાઓ ત્યાં થયેલી છે. તેની નેંધ એકબંધુએ કરી એકલી છે તે આ નીચે પ્રગટ કરવામાં આવે છે.
૧ બે માસ ૧ દેઢ માસ ૧૪ માસ ખમણ પર એકત્રીશ ઉપવાસ - ૧ ટેવીશ. ૧ એકવીશ , ૪ : સત્તર તા : ૨૮ સોળ ઉપવાસ ૧ ચૈદ ૧ બાર . ૫ અગ્યાર ( ૧૨ દશ ઉપવાસ ૩૦ નવ ૯૧ અઠ્ઠાઈ સાત, છ, પાંચ, ચારને અઠ્ઠમ પુષ્કળ
આ સંખ્યા વાંચતાં ચિત્તમાં ચમત્કાર ઉત્પન્ન થાય છે, અંતઃકરણ તેની અનુમોદના કરવા લલચાય છે અને એ તપસ્યા કરનારા છ ક્ષેત્ર ને કાળ ઉત્તમ પામીને અન્યત્ર અને અન્ય સમયે તેટલાજ તપથી જે ફળ પ્રાપ્તિ કરી શકત તે કરતાં બહુ વિશેષ ફળ પ્રાપ્ત કરવાના ભાગ્યશાળી થયા છે એમ અત:કરણ સાક્ષી પૂરે છે. * આ તપસ્યા કરનારને મોટે ભાગ શ્રાવિકાઓનો છે એ હકીકત પણે ધ્યાનમાં લેવા ગ્ય છે. પુરૂષ કરતાં સ્ત્રીઓ પ્રાયે સુકોમળ ગણાય છેપણ તપ કરવામાં તે જાતિ તેવી સુકેમળ નથી-કઠોર છે-મજબુત છે. વળી શ્રાવિકાઓમાં પણ બહેળે ભાગ વિધવાઓને હેવા સંભવ છે. તેઓ જ આ પ્રબળ તપ કરી ફરીને વૈધવ્ય દશા અથવા સીવેદ પ્રાપ્ત ન થાય એવી સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરવા ભાગ્યશાળી થાય છે.
નાની યા મેટી કઈ પણ તપસ્યા ક્ષમાયુક્ત અને નિરિ૭ ભાવે કરવી કે જેથી તે પૂર્ણ ફળને આપનારી થાય. આ વાત દરેક તપસ્યા કરનારે ખાસ ધ્યાનમાં રાખવી. અન્ય આર્થિક લાભને તુચ્છ માન, તે લાભ તે સહેજે થશે, માટે તેવી કોઈ પ્રકારની ઈચ્છા ન રાખવી. એટલું સૂચવી આ લઘુ લેખ સમાપ્ત કરવામાં આવે છે.
* *
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
१८८
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી ટનલમાં પ્રકા
विद्वान मुनिमहाराज प्रति प्रश्नो
१ शुभ परिणामका, शुभ जोगका, शुभ अव्यवसायका तथा शुभ लेश्याका लक्षण क्या क्या है ?
२ शुभ परिणामका, शुभ अव्यवसायका, शुभ योगका, और शुभ लेश्याका मूल कारण कौनसा कर्मका कौनसा भाव है ?
३ मिथ्यात्वी जीव मिथ्यात्वका उदयसे कुदेव हरीहरादिकने, कुगुरुने, कुछमैने बंदे-पूजे सेवन करे तो उनकों पुन्यबंध होवे के नहीं ? पुन्यबंधके साथ साथ मिथ्यात्वको भी बंद हो तो हो, जीप सुदेवने नमस्कारशुं पुन्यबंध और समतिकी प्राप्ति होती है इसीतरां होगा.
४ १ श्रद्धा, २ मंतव्य, ३ मान्यता, ४ विश्वास, ५ आस्ता ६ रुचि, ७ ख्याल, ८ समझ, ९ मानणो, १० निश्रय, ११ यही है, १२ एसेही है, १३ अन्य नहि है, १४ अन्य प्रकार नहि है, १५ मानीनता, - यह पनरह शब्द एक अर्थवाला है की भिन्न भिन्न अर्थवाळा है ? जो एक अर्थवाळा पर्यायवाचक ही ज होवे जदि तो श्रद्धा शब्दको हीज अर्थ लीखो और जो शब्द भिन्न भिन्न अर्थवाळा होवे तो उण उण शब्दोका वह वह अर्थ कृपाकर लीखो.
अनुकंपा का लक्षण अर्थात् स्वरुप कांई है ? और किसी कर्मरा कीसा भावसुं अनुकंपा गुण जीवमें उत्पन्न होता है ?
६ अनुकंपा गुण आत्मारो स्वाभाविक असली गुण है की विषय कषाय रुप ती लोभमोहनीकी मंदता और धर्म अनुराग रूप, लोभमोहनीका उदय और दानांतरायरा क्षयोपसमसें आत्मामें अनुकंपा गुण उत्पन्न होवे है ?
एक जैन.
જે વિદ્વાન આ પ્રશ્નનાના ઉત્તર લખી મેાકલશે તે આ માસિકમાં પ્રકટ કરવામાં આવશે.
तंत्री.
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પુસ્તકની પહોંચ.
पुस्तकोनी पहोंच. તીર શર્મગ્રંથ (વંધવામિત્ર)
(હિંદી ભાષાનુવાદ સહિત.). શ્રી આત્માનંદ પુસ્તક પ્રચારક મંડળ-આગ્રા તરફથી પ્રથમ બે કર્મગ્રંથ બહાર પડ્યા હતા. હાલમાં ત્રીજે કર્મગ્રંથ બહાર પડ્યો છે. શ્રી દેવેંદ્રસૂરિ મહારાજે પજ્ઞ ટકા સાથે રચેલા પાંચ કર્મથે પૈકી આ ત્રીજે છે, પરંતુ દેવવશાત્ આ ત્રીજા કર્મગ્રંથની તેમની કરેલી ટીકા અલભ્ય થઈ ગઈ છે, તેથી. એક આચાર્ય નાની અવચૂરી બનાવીને તે સ્થાનની શૂન્યતા દૂર કરી છે. આ હિંદી અનુવાદ કરતાં તે મંડળના કાર્યકર્તાઓએ શંકા સમાધાન ઉપર બહુ સારું ધ્યાન આપ્યું છે. પ્રાચીન કર્મ ગ્રંથ, પંચ સંગ્રહ, લેક પ્રકાશ, તરવાર્થ ભાષ્ય અને કેટલાક સૂત્રેની ટીકાને આધાર લઈને બની શક્યા તેટલા સમાધાન કર્યા છે. કર્મગ્રંથ ઉપરના બંને ટબાને આધાર પણ લીધો છે. ઉપરાંત દિગંબરાચાર્ય કૃતગોમટસાર અને તત્ત્વાર્થની સર્વાર્થસિદ્ધિ ટીકાનું પણ અવલંબન લીધું છે. અન્ય દર્શનીના તે કઈ પણ શાસ્ત્રમાં કર્મોનું સ્વરૂપ જેનશા જેટલું તે શું પણ તેના અમુક ભાગ ગનું પણ ન હોવાથી તેને માટે પાતંજળ ચગસૂત્ર અને ગવાશિષ્ટ જોયા છે, પણ તેમાંથી આ હકીકત નીકળી શકી નથી. આ બુક વાંચતાં કાર્યકર્તા પંડિત સુખલાલજીને બહોળે અભ્યાસ સમજી શકાય છે. અનુવાદકારકે, આ પ્રયાસ કવચિત જ કરે છે. અમે તેમના કાર્યની ફતેહ ઈચ્છીએ છીએ અને આગળ કામ ચલાવી કર્મને વિષય પૂર્ણ કરવાની ખાસ ભલામણ કરીએ છીએ. આ બુકની કિં. મત રૂા. ભા રાખેલ છે. આગ્રા-રોશન મહિલામાં પ્રકાશકને પત્ર લખવાથી મળી શકશે.
અવધ
उपदेश.
O (આશાવરી, ફોગટ જનમ ગુમાયા અવધૂ (૨) જૂગ ચુનર્ચનખ જિન વચનકી પ્રાપ્તિ વિના નિત, ખોટા ખેલ ભજયાં પરકી આશા પરકી સંગત, ચિરકાળ વહા, એક તેરે કે નહિં તું કે, કોહેમેહમચાયો નિજરૂપ ગુણ પીછાણના કયા તો ફિર કયા તુ યા અવધૂ પંકજ જિમ રહે નિર્ત ન્યારા શ્રદ્ધા શુદ્ધ ધરા 'ચિદાનંદમે મને યાતબ, પદવી અમરાયા અર્વધૂત
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ,
स्फुटनोंध अने चर्चा.
આ અંક અમારા વાંચક બંધુઓના હસ્તામાં આવશે તે અવસરે મહાન પર્વ ધિરાજ પર્યુષણ સંપૂર્ણ થયા હશે, સંવત્સરી પસાર થઈ ગઈ હશે, ગત અંકમાં સૂચવ્યા પ્રમાણે દરેક બંધુએ યથાશક્તિ ધર્મારાધન કર્યું હશે અને સરલભાવે ગતવર્ષના વિવિધ ખમાવી મિચ્છામિ દુક્કડ આપી શાંત ભાવ ધારણ કર્યો હશે. વિચા
ના ભેદથી તથા સત્ય હકીકત પ્રકાશ કરવાના હેતુથી અમોએ આ નાના લેખમાં ઘણા બંધુઓની લાગણી દુખાવી હશે. આ સર્વ બંધુઓની અમે પણ સરલભાવે શમા યાચીએ છીએ, અને ગતવર્ષના સર્વ વિરોધો શાંત ભાવથી સહી મેટા મનથી તેઓ અમને ક્ષમા આપશે તેવી આશા રાખીએ છીએ. ઘણી વખત સત્ય હકીકત નિપક્ષપાતપણાથી પ્રગટ કરતાં પણ ઘણા મનુષ્યનાં હદય દુખાવાને પ્રસંગ બને છે. દેરંગી દુનિયામાં એક રંગ-એક સરખે ભાવ દેખાવે મુશ્કેલ છે. પત્રકારોને સાવા પ્રસંગમાં જે મુશ્કેલી ઉભી થાય છે તે અનુભવનારજ સમજી શકે છે, અને સત્ય હકીકતે પ્રગટ કરતાં પણ અમુક વ્યકિતનું દીલ તે દુભાયજ છે. આવી સ્થિતિ હોવાથી તેવા સર્વ બંધુઓની સંવત્સરી પ્રતિકમણાવસરે અમે ક્ષમા યાચી છે, અને સર્વ બંધુઓ તેવી ક્ષમા ઉદાર ભાવે અવશ્ય આપશે જ એવી અમારી ભાવના છે.
આખા વર્ષમાં જેમની સાથે પત્ર લખવાનો પણ વ્યવહાર થયે ન હોય તેવા બંધુઓ ઉપર પણ આ સમયે ક્ષમાપનાના પત્ર લખવાને પ્રચાર ઘણો વધી ગયો છે. જૈન બંધુઓ અને બહેને આ નિમિત્તે ઘણું પત્ર લખે છે. જે સરલભા વથી પત્ર લખાતાં હેય, વૈરવિધ સમાવાતાં હોય, માં અપાતી હોય, કલેશ સમાવતા હોય–તે તો આવા પત્ર અવશ્ય ઉપયોગી ગણાય, પણ માત્ર વ્યવહાર સાચવવા ખાતર લખાતાં આ પત્ર વિશેષ અર્થ ધરાવતાં હોય તેમ અમને તે લાગતું નથી. શ્રાવકે કે શ્રાવિકાની બાબતમાં તો વ્યવહાર સાચવવાની જરૂર હોવાથી અને ભવિષ્યમાં કદાચ આવાં પત્ર સંબંધસૂચક હોઈ ઉપગી થતાં હોવાથી ક્ષમા પના નિમિત્તે લખાતાં આવાં પત્રે તેટલા પ્રમાણમાં પણ જરૂરનાં છે, પણ શ્રાવકશ્રાવિકાઓ સાથે સાધુ તથા સાધ્વીસમુદાયે પણ આ વ્યવહાર બહુ વધાર્યો છે તે તો જરાપણ જરૂર હોય તેવી અમારી માન્યતા નથી. ક્ષમાપનાની મૂર્તિ જ જેઓ ડિક તેવાઓને આ સમયમાં વિશેષ ક્ષમા પત્ર દ્વારા દર્શાવવાની જરૂર હોય તેમ છે. અને લાગતું નથી. શ્રાવક કે શ્રાવિકા તે ભક્તિ દર્શાવવા સાધુ કે સાધ્વી ઉપર પર લખે, પણ તે મહાત્માઓને તેના પ્રત્યુત્તર રૂપે પત્રો લખવાની આવશ્યકતા હોય તે પણે અમને તે જણાતું નથી. આ વ્યવહારની વૃદ્ધિથી ચોમાસામાં પણ
For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
· સ્પુટ નોંધ અને ચર્ચા.
૧૯૭
સ્વર-પોસ્ટકાર્ડ શ્રાવકા પાસે યાચવાની, તે લખવા નિમિત્તે ટાઇમ ગાળવાની જરૂર પડે છે, અને કાઇ કાઇ મુનિમહાત્માએ તા સ્વનામાંકિત પોસ્ટકાર્ડ અને કુકુમપત્રિકાએ છપાવીનેજ શ્રાવકાને ટપાલદ્વારા માકલે છે, જે માત્ર વ્યવહાર સાચ વવા પૂરતુંજ છે. આવા વ્યવહાર સાધુ કે સાધ્વીઓને ચગ્ય નથી-વધારા પડતા છે-નકામા છે, તેથી ક્ષમાપનાના પત્રા તેમના તરફથી લખાય છે તે આદરણીય નથી તેવા અમારા નમ્ર મત છે. સાધુ અને સાધ્વીએ આ ખાખત તરફ અવસ્ય લક્ષ આપશે તેવી આશા છે. સ'વત્સરીના દિવસ પછી અમુક દિવસ સુધી ટપાલ ખાતાના પટાવાળા ઉપર જે અસાધારણુ દબાણ થતુ દેખાય છે તે જોતાં કરકસરમાં આગળ વધેલા શ્રાવકાની ઉદારતા આ માબતમાં બહુ વધી ગઈ છે તે હદમાં રહેવાની અને તેટલી નાની-પટ્ટુ · ટીપે ટીપે સરાવર ભરાય ’ ના` અર્થવાળી રકમ વધારે ઉત્તમ માર્ગે વપરાવાની જરૂર છે.
6
h
*
''
ભાયખાળાના દેરાસરની નજદીકની જે જગ્યા ઉપર સરકારની નજર ખેંચાણી હતી, અને ગરીબ માણસે માટે ચાલીએ ખાંધવાના નિમિત્તથી જે જગ્યા સરકાર જૈનકામ પાસેથી લઇ લેવાના વિચાર ચલાવતી હતી તે ખાખત અંતે સરકારે મુલતવી રાખી છે. મુ ંબઇના જૈન સ ંધના પ્રયાસથી અને અરજીથી સરકારનું લક્ષ કર્યું છે, અને તેમના તરફથી જવાબ મળી ગયા છે કે:- તે સ્થળ ઉપર જે ગરીબ માણસેા માટે ચાલીએ આંધવાના ઇરાદો ડતા તે હાલ બ`ધ રાખવામાં આવ્યા છે.” આ ન્યાયી જમાનામાં ચળવળની જ જરૂર છે. સાચી રીતે ચળવળ કરવામાં આવે, સત્ય રસ્તા લેવામાં આવે, ખરાં દુઃખા દર્શાવવામાં આવે તા છેવટે સત્ય હકીકતના જય થાય છે. જૈન કામના આગેવાનાએ આ બાબત તરફ લક્ષ ખેંચવાની જરૂર છે. આ સ્થળ, કે જેના ઉપર સરકારનુ - સીટી ઇમ્પ્રુવમેન્ટ ટ્રસ્ટનું ધ્યાન ખેચાણું હતુ તે સ્થળ જૈનાએ હવે ઉપયેાગમાં લઇ લેવાની જરૂર છે. જો આ સ્થળને ઉપયાગમાં નહિં લેવામાં આવે તે વળી પાછા લાંબે સમયે આવા સવાલ ઉપસ્થિત થવાના ભય રહે છે. મુંબઇમાં એટલી વસ્તી વધતી જાય છે કે ફાઈ સ્થળે શ્રીમંત કે ગરી અને રહેવા માટે જગ્યા મળતી નથી. ઘણે સ્થળે તા પરંતુ ભાડુ ખતાં પણ જગ્યા મળતી નથી. ગરીબેને રહેવાની કેટલી હાડમારી છે તે અનુભવનાર જ તરત સમજી શકે તેમ છે. આવે સમયે ગરીબ કે મધ્યમ વર્ગના જૈનમ એને રહેવાની સસ્તા ભાડાની ચાલીએ આ સુદર સ્થળ ઉપર આંધવામાં આવે તે તે સ્થળ વિશેષ ઉપયાગી થશે, અને ભવિષ્યમાં હલકી ફમાના વસવાટથી આશાતના થવાના ઉપજતા ભય દૂર થશે. જૈન શ્રીમતાએ અને તે સ્થળના ટ્રસ્ટીઓએ આ બાબતના તાકીદે વિચાર કરવાની જરૂર છે. જમાનાને ઉપયાગી અને કામને લાભદાયી આવાં ખાતાં હવે તાકીદે ઉઘાડવાની જરૂર છે.
*
For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
'L
www.kobatirth.org
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ,
ન કામને વિશેષ ઉપચેગી કાર્ય થઇ શકે તે માટે મુંબઇમાં જૈન સેનીટરી એસસીએશનની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. ચાર ઉત્સાહી સેક્રેટરીએ અને ઉત્સાહી કમીટી નીચે કાર્યાં કરતી આ સભા ભવિષ્યમાં મુંબઇમાં વસતા જૈન આ એને બહુ ઉપયોગી થઇ પડશે તેવી આશા રહે છે. મુંબઇમાં વસતા રૈનાના મોટા ભાગ જે સ્થળે રહે છે તે સ્થળ બહુ ગલીચ અને આરોગ્યને હાનિ કરનાર છે. વળી તદુપરાંત જૈનોને હાલમાં તે રહેવાનાં સ્થળા પશુ મળતાં નથી. આ એસોશીએશનના ઉદ્દેશ જૈન બંધુઓને આરોગ્યદાયી રહેઠાણા પૂરાં પાડવાં તે છે. તે માટે મુંબઇની આસપાસના ગામડાઓમાં સ્થળ રોધાય છે; થાડા વખતમાં ોઈતા દાખસ્ત થઇ જતાં આરેાગ્યદાયી ચાલીએ આંધાવા માંડશે, અગર તેવાં તૈયાર મુકામ લેવામાં આવશે. અમે આ સસ્થાની ખાદી ઇચ્છીએ છીએ. મુખઇમાં વસતા જૈનમ એમાં જે માટું મરણ પ્રમાણુ દેખાય છે તે આવી હીલચાલેથી અટકશે તેવી આશા રહે છે. શ્રીમંત જૈન મધુઓને પોતાના ઉદાર હાથ તે હે લગાવવા અમે તે ખાનાં તફ્થી વિનંતિ કરીએ છીએ. અમુક આખી ચાલી કે જીકામ, જેન એગ માટે બધાવવાની શક્તિ ન હોય તેવા અંધુએ માટે આ
*
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તુ ખરું ઉપયાગી છે. કામ તરફ લાગણી ધરાવનારા બંધુઓ ઘેાડી ઘણી પશુ ાની સહાય આ ઉપયાગી ખાતાને આપશે તે આ સ ંસ્થાનું કાર્ય વધારે સરલતાત્રાળુ અને તાકીદે થશે. કામને માટે આવા ખાતાંની ખરેખરી જરૂર છે.
*
**
*
શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલયની સંસ્થા જૈનમમાં સુપ્રસિદ્ધ છે. તે સંસ્થા જાનાને ઉપયાગી અને જરૂરીઆતવાળી છે. અત્યારે આ કાળમાં સર્વ પ્રજા જે વેગથી પ્રગતિ કરે છે તેમની સાથે રહેવા આવી ઘણી... સ’સ્થાઓની કેમમાં સ્થળે સ્થળે જરૂર છે. આ વિદ્યાલય તેવી સંસ્થાઓના નમુના છે. હાલમાં જુદી જુદી લાઈનોમાં લગભગ ૪૫ વિદ્યાથી એ આ સ ંસ્થાદ્વારા શિક્ષણ લે છે. તેમને હંમેશાં ધર્મના ઉત્તમ ગ્રંથના અભ્યાસ કરાવવામાં આવે છે, અને પ્રતિવર્ષ તે અભ્યાસની પરીક્ષા લેવામાં આવે છે. બુદાજુદા ધાર્મિક પરીક્ષકાના ઉત્તમ અભિપ્રાય તે માટે આવેલા મહાર પાડત્રામાં આવ્યા છે. આ સંસ્થા માટે ગેાવાળીયા તળાવ ઉપર એક સુંદર મકાન વેચાણુ લેવામાં આવ્યું છે. આજ સુધી તે સ ંસ્થા ચપાટીની સામે ઉકડાના મકાનમાં રાખવામાં આવી હતી, શ્રાવણુ શુદિ૧૨ના શુભમુહૂત્તે નવા મકા નાં આ સસ્થા ફેરવવામાં આવી છે. જુદાજુઢા સવા બે લાખ રૂપિયાની કિંમતના છ માને તે માટે લેવામાં આવ્યા છે. આ સ ંસ્થાના સ્થાયી મકાના થવાથી તે સંસ્થા વિશેષ દ્રઢીશ્રુત થઇ છે. તે સ ંસ્થાના ઉત્સાહી કાર્યવાહક અને સેક્રેટરીને અમે અભિ નંદન ખાપીએ છીએ, અને તે સ ંસ્થા વિશેષ ઉપયોગી થાય, તે સ ંસ્થાના પાયા
For Private And Personal Use Only
*
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
સ્ફુટ નેધિ અને ચર્ચા.
૧૯૯
વિશેષ દ્રઢ થાય તે માટે સઢાવત રહેવા તેમને પ્રેરણા કરીએ છીએ. મકાના લેવા માટે જે માટે ખર્ચ તેમણે આરો છે, તેને પહોંચી વળવા મેાટા ફંડની તેમને જરૂર છે. નિક જૈનમ ધુએ તેમને આ ઉત્તમ કાર્ય માં જોઈતી સહાય અવસ્ય આપશે તેવી આશા રાખવામાં આવે છે. આ સ'સ્થાના ચતુર્થ રીપેા સમાલેાચનાર્થે હમણાજ અમાને મળ્યા છે, જેની નોંધ હવે પછીના અકામાં લેવામાં આવશે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
'
મડળાચા કમળમુનિ હાલમાં જાહેર હીલચાલમાં સારા ભાગ લેતા હાય તેમ વર્તીમાનપત્ર ઉપરથી જણાય છે. મહાત્મા ગાંધીજીએ પણ એ ભાષા તેમના વ્યાખ્યાન સમયે આપ્યા છે. જૈન મુનિમહારાજાએ જાહેર હીલચાલમાં ભાગ લે અને કામને પણ તેવે રસ્તેદારે એ આનંદ પામવા જેવું છે. જાહેર ભાષણેામાં તેઓ જુસ્સા સારા બતાવે છે, પશુ કાઇકાઇવાર સાધુપણાની હદ ઓળ’ગી જવાતી હાય તેમ અમને લાગે છે. સાધુએજ જાણે જૈનકામની અર્ધાગિત કરાવનારા હોય તેવા ભાવેા પણ ભાષણમાં દેખાઇ જાય છે. તા॰ ૬ ઓગસ્ટના ‘ જૈન ” માં ખડ્ડાર પડેલા તેમના એક ભાષણમાં તેઓ જણાવે છે કે ખરેખર અક્સાસ સાથે જણા વધુ' પડે છે કે તમારી ખરાબ હાલત-તમારી ભૂરી દશા લાવનાર અમે સાધુવ છીએ. શાસ્ત્રાની તમામ ચાવી અમારા હાથમાં એટલે અમે તમને જેમ નચાવીએ તેમ તમે નાચા, સારૂં સારૂ ખાવુ, માલમલીદા ગરીબાના ભાગે ઉડાવવા અને શિ યેાને મેળવવા તનતાડ પ્રયત્ના કરવા એ સિવાય ખીજું કર્તવ્ય અમારે માટે રહ્યું નથી. સાચે સાચું કહી દઉં તે મને માછડી મળી નહિ, ખાવાનું મળ્યું નહિ, એટલે મે સાધુના પેોશાક પહેર્યો અને સાધુ થયો. આ મારી એકની સ્થિતિ છે એમ નથી, પણ ઘણાની જોઉં છું. ” સાધુ દશાની કાળી ખાનું દેખાડવાના અને કવચિત્ દેખાતી અધમ સ્થિતિ સર્વને અ ંગે લગાડી દેવાના એક મુનિ-અગ્રેસરપણે ઓળખાવા ઇચ્છતા મુનિ તરફથી થયેલા પ્રયત્ન ખરેખર ખેદ કરાવે છે. વળી આગળ ઉપર તે ભાષણમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે-“ હું મહાત્મા ગાંધીજીને ખાસ આગ્રહપૂર્વક ગણાવવાની રજા લઉં છુ કે જે સ્વદેશી હીલચાલ આપે શરૂ કરી છે, તેને મારા સંપૂર્ણ ટેકો આપું છું, એટલુંજ નહિ પણ હું મારાથી બનતી સહાય તનમનથી આપવા ધારૂ છું. મને કહેવા ઘે! કે મને કાઇ કાઇવાર રેટીયા કાંતવાનુ મન થાય છે અને એ ઇચ્છા મારી ભવિષ્યમાં પાર પડે. એવી ભાવના ભાવું છુ પણ ભાઇઓ, તમારે કામ કરવુ નથી. ફકત વાત કરવી છે. તમે ફૂટીઆ નહિ કાંતા તા હું કાંતીશ, ને તમને કાંતી બતાવીશ. ખુદ ઋષભદેવ સ્વામીએ લેાકાને હળ ખેડતા શીખવાડ્યા હતા, સુતાર, લુવાર વિગેરેને કળાઓ શીખવી હતી, કડીઆને ઘર બાંધતાં પણ શીખ્યા હતા, એ શુ' ખતાવી આપે છે ? હુ હિંમત
"
:
For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જેન ધર્મ પ્રકાશ.
ધરીને કહું છું કે હું રંટી કાંતી શકું ને તમને કંતાવાને ઉપદેશ આપી શકે ટીઓ કાંતવા તૈયાર થયેલ અને અષભદેવ સ્વામીના દાંતને અનુસરવાની ઈચ્છા રાખનાર આ મુનિના ઉપરોક્ત શબ્દ વાંચી કયો શાસનમી ખેદ નહિ પામે? ઇષભદેવે દીક્ષા લીધા પછી કઈ કઈ કળાઓ શીખવી હતી? તે તે મુનિ જણાવવા બહાર પડશે તે વિશેષ અજવાળું પડશે. જે વેશ લીધો છે તેમાં દૂષણરૂપ ઉપરનાં વા વાળાડંબરમાં જેવા શેભે છે તેવા કિયારૂચિ જીવમાં શોભતા નથી. તે અમારે આધીન મત છે. સ્વદેશપ્રેમ બતાવીને કરંજન કરવા જતાં સાધુ માર્ગનું મૂળ ઉમૂલન કરી નાખે છે. રાષભદેવ પરમાત્માની સંસારીપણાની સ્થિતિને ગુનિ પણ સાથે જોડી દે છે. આ બધું તદન વિપરીત છે. આવા લેકરંજનથી આ માનું શ્રેય થાય છે. મુનિપણાને છાજતી હકીકતજ નિમુખમાં શેભે છે. બીજી
એ પણ એથી મહાઈ જવાનું નથી. જે પોતાનું જાળવતા નથી તે બીજાનું પણ શ્રેય કરી શકતા નથી.
હાલમાં સાધુઓને સુધારવાનો ઉપદેશ સારી રીતે બહાર પાડવામાં આવે છે. કહ્યું કે કોમને તે વિભાગમાં કાંઈ અનુકરણીય વિભાગ તે રહ્યા હોય નહિ, તેવી રીતે કેટલાક લેખકે તે લખે છે. વસ્તુઓની બે બાજુમાંથી જેને કાળી દિશા ગવાની ટેવ પડી ગઈ હોય છે તેઓને સર્વત્ર ભૂલે થતી દેખાય છે. હાલમાં વળી અનિ જયવિજયજી સુધારાના ક્ષેત્રમાં ઉતર્યા છે. અને “જેન” પત્રના બે અંકમાં
પોપ સામ્રાજ્યને નમુને તે મથાળા નીચે સાધુઓને અને શ્રાવકોને સૂચનારૂપે હિક આક્ષેપો બહાર પાડયા છે. જેને પત્રકારજ તે લેખની નીચે નેટમાં લખે છે
:- લેખક મુનિની કલમ ૮ પિપ સામ્રાજ્યને નમન' ચિતરતાં વધારે તપી ગયેલ જણાય છે; પરંતુ શાસન સુધારણા માટે સત્ય પણ જુની પિપશાહીના લખાણને કાપી નાંખી શુદ્ધ આંતરલાગણી દર્શાવતો ભાગ પ્રકટ કર્યો છે, એટલે વાચકેએ છિદ્ર નહિ શોધતાં સાર ગ્રહણ કરવાને છે.” મૂળ લેખ પ્રગટ કરહારિજમુનિની કલમ તથા તે વિષયમાં રહેલ છિદ્ર માટે સૂચના કરતા હોવાથી =ારે તરસંબંધમાં વિશેષ લખવાનું રહેતું નથી. નોટ ઉપરથી વિષયને અમુક દાગ બાદ થઈ ગયેલો જણાય છે. સુનિની અાંતર ઈચ્છા જેન કેમની દિશા સુધા. કરવા માટે જ હશે, પણ આવા ઉગ્રલેખોથી તેમને માંતરઈછા સફળ થશે ખરી? તે એક પ્રશ્ન છે. માને બાપની ઐયર કહેવી, અને આંધળાને આંધળો કહી
ની લાગણી દુખાવવી તેથી સત્ય હકીકત છતાં પણ શું ધારેલ કાર્ય બની શકે છે? સાથી બની શકતું. આમાં તે તે પ્રકાર પણ નથી. અમુક વિભાગની કાળી દિશા - cરવાથીજ મનુષ્ય સુધરતા હોય તે વાત અમને તે સત્ય જણાતી નથી. તે
For Private And Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
-
*
*
.
.
.
'
'
'
સ્પટનેધ અને ચર્ચા. મુનિએ લખતાં લખતાં કે કોઈ સ્થળે એવા આક્ષેપ કર્યો છે કે તે લેખેને વિ ભાગ અત્રે ઉતારતાં પણ અમને સંકેચ થાય છે. જે તે મુનિને જેને કેમની દાઝ દિ. તમાં હોય તે કરવાનાં કાર્યો ઘણાં છે, ક્ષેત્ર વિશાળ છે, આવાં ઉગ્ર લેખેથી કશે પણ ફાય થવાને તેઓ ધારતા હોય તે અમારી માન્યતા તેનાથી વિરૂદ્ધ છે. કોઇપણ સ્થળે આવી જતના લેખાથી ફાયદો થયોજ નથી. પ્રાંતમાં તેવા લેખે ઉપર વિશેષ વિવેચન નહિ કરતાં આવા ઉગ્ર લેબ માટે અમે દિલગીરી જાહેર કરી અત્રેથીજ અટકીએ છીએ. અને તેવા લખાણને ઉપેક્ષાની કેટીમાંજ મૂકવા ગ્ય ધારીએ છીએ.
, આવા લેખેની ઉગ્રતા બાદ કરીએ, શાંતિથી તેવા લેખો ઉપર વિચાર કરીએ તે જૈન કેમની સ્થિતિ માટે વિચાર કરવાને બહુ બારીકીથી વિચાર કરવાને પ્રસંગ પ્રાપ્ત થયે છે તેમ કહ્યા વગર ચાલતું નથી. જેનડેમમાં પણ સાધુઓએ બહુ વિચારવા જેવું છે, તે બાબત લક્ષ ખેંચવા જેવી છે. સમય સમયનું કામ કરે છે. સમય સાથે ચાલનાર, તદનુસાર પ્રવૃત્તિ કરનાર ઈચ્છિત કાર્ય કરી શકે છે. દશ-વીશ વરસમાં પણ કેમના વાતાવરણમાં ઘણે ફેરફાર થયું છે-થતું જાય છે. સ્વતંત્રતાને જે પવન આખા દેશમાં વાય છે તેણે જેનકેમ ઉપર બહુ અસર કરી છે. જેન યુવકેની લાગણી સાધુઓ તરફ ઓછી થતી જાય છે. તે બહુ વિચારવા
ગ્ય પ્રશ્ન છે. જે યુવકે કેમના આધારભૂત છે તેની લાગણી એક ઉપકારી વિભાગ તરફ ઓછી થતી જાય તે અમુક કાળે બહુ ખેદજનક પરિણામ આવે તેવી અમારી માન્યતા છે. સાધુ-મહાત્માઓએ સમયને વર્તવાની અને તદનુસાર કાર્ય કરવાની જરૂર છે. દેરાસરે, અઠ્ઠાઈ મહોત્સવ, ઉજમણા, ધર્મશાળાઓ વિગેરે કાવવાના ઉપદેશ સાથે જીર્ણોદ્ધારે વિદ્યાલય, સ્કુલે, બેડી છે અને છાત્રાલયે વિગેરે સ્થાપવા-કરાવવા-બંધાવવાના ઉપદેશ આપવાની જરૂર છે. જે જે મુનિ મહાત્મા પિતાને ધર્મ જાળવીને સમયાનુસાર વક્તવ્ય કરે છે, ઉપદેશ આપે છે, ફડે કરાવે છે તેઓ આ સમયમાં વધુ પ્રતિષ્ઠા પામે છે, કાર્યસિદ્ધિ કરે છે અને સમયને ઉપયેગી થાય છે. આજ આ બાબતને સ્પષ્ટ પુરાવે છે. આગલા જમાનાની–ગત વખતની વાતોને મૂકી દઈ જમાના પ્રમાણે સમયને ઓળખી ધર્મથી અવિરૂદ્ધપણે પણ લેક લાગણી તપાસીને વર્તવા અમારી દરેક મુનિ મહાત્માને વિનંતિ છે. જેનકે મની-જૈન યુવકેની તે જ પૂજ્ય બુદ્ધિ તેમના તરફ સદિત રહેશે અને તેમનું શ્રેય થશે. અમારી નિરંતરની તેજ વાંછા છે.
For Private And Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તન મ પ્રા.
- હાદામાં જંબુસર નજીક આવેલ કવિ તીર્થના જીર્ણોદ્ધાર માટેનું કાર્ય બે - ન્હાએ ઉપાડે છે. ઘડીયા તીર્થના કાર્ય કરનાર અંગારેશ્વરવાળા શેઠ દીપરદ કમળચંદ અને અંકલેશ્વરવાળા શેડ માણેકચંદ વમળચંદ જાણીતા ગૃહસ્થો છે. ૯-ટડીયા તીર્થનું કાર્ય જે કાર્યકુશળતાથી તેમણે કર્યું છે તે પ્રસિદ્ધ છે. કાવિમાં બે
ટા દેરાસર છે, અને જેનોની વસ્તી મુદલ નથી. સાસુ વહએ પ્રતિસ્પધીપણુથી દવેલા આ દેરાસરે ભવ્ય અને વિશાળ-ખાસ દર્શન કરવા લાયક છે. જંબુસરથી ! તીર્થ દશ ગાઉ દૂર છે. આ બંને દેરાસરોના ઉદ્ધાર માટે લગભગ પંચેતેર ગાર રૂપિયાની જરૂર છે. તે દેરાસરના જીર્ણોદ્ધાર માટેની ટીપ કરવા ઉપરોક્ત બને હો હાલમાં મુંબઈ ગયેલ છે. તેઓની આ જીડર માટે પડેટ કરવાની ઈચ્છા નથી. જુદાજુદા દેરાસરોના સ્ટીઓ-કાર્યવાહક પાસેથી જ તે દેરાસરના ફંડમાંથીજ સારી રકમ આપવા તેઓ માગણી કરે છે. શ્રાવણ શુદિ - ડીજીના દેરાસરના ટ્રસ્ટીઓ તરફથી તે બાબતમાં વિચાર ચલાવવા મુંબ
. ની મીટીંગ બોલાવવામાં આવી હતી ગેડીના દેરાસરમાંથી રૂા. પાંચ Cી તે જીર્ણોદ્ધાર માટે આપવાના નકકી થયા છે. બીજા દેરાસરોમાંથી રકમ નક્કી
પ્રાસ ચાલે છે. દેવદ્રવ્યને આ રીતે વ્યય ખાસ આદરણીય છે. દેવદ્રવ્ય અન્ય પડ ક્ષેત્રમાં વાપરી શકાય નહિ તે અમારી શારકાધીન મત છે. જિનપ્રતિમા જ નિયંદિર માટે એકત્ર થયેલ દ્રવ્યને આજ પર વ્યય છે. બીજા દેશ
દાહકે પણ આ સાધનને ઉપયોગ કરશે એવી આશા રાખવામાં આવે . મારવાડમાં અને આ તીર્થ સ્થળમાં જીર્ણોદ્ધાર માટે મોટી રકમની જરૂર . દેરાસરોના કાર્યવાહક આ જીર્ણોદ્ધારની ઉ૫ચોગી બાબત તરફ લક્ષ
.શે તો તેમના હાથ નીચેના દ્રવ્યનો વ્યય થશે, ઘણાં તીર્થોનો ઉદ્ધાર થઈ છે . અત્યારે ચર્ચાતા દેવવ્યના વિધ્યનો અમુક અંશે પણ નિ આવશે, તેમજ તેને વિરહ, બેલાતું અટકી જશે, એવો મટે ભાગે સંભવ છે.
Rાવનગરના મહાર દરબારી દેઢ માસ અગાઉ પંચત્વ પામેલા હેવાથી નગરની પ્રજા હશેકનિમગ્ન છે. જૈનસમુદાયે મહાન પર્યુષણ પર્વમાં તેનું ડિસ્થિત પ્રતિપાલન કર્યું છે. સ્ત્રી પુરૂએ તદ્દન સાદા ડ્રેસ રાખ્યા છે. વડા,
છવ, રાતીગ ઈત્યાદિ ન બંધ રાખેલા છેએટલું જ નહીં પણ જાહેર રાતે સંબંધી ગીત ગાવાનું પણ બંધ રાખ્યું છે. ઘેડીયાપારણ ગ્રહસ્થને - ૪ : હવાનું બંધ કર્યું છે. અત્રે ટમેટા સ્વામીબાછલ જમી શકે તેટલા માટે :: પાંદ રહેશવડ થયેલી દે છતાંશિક નિમિરને લઈને તે પણ તદન બંધ રાખી - સાવ સાળાને રરર શેર મહાઈ આપી દીધી છે. આ પ્રમાણેના વર્તનથી તા' ! એ પિતા નાદ હાહાકાર ની પુરતી લાગણી બતાવી આપી છે.
For Private And Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઝવેરી માણેકચંદ ખેતશીનુ ખેદકારક મૃત્યુ
આ ગૃહસ્થ વીરમગામ નિવાસી હતા. ધર્મચુસ્ત હાવા સાથે પ્રકરણાદિકના સારા મેધવાળા હતા, તેમજ વ્રતધારી હતા. શ્રીસ ઘમાં અગ્રણિ હતા. સાધુ સાધ્વી ના તેમજ શ્રાવક શ્રાવિકાના ભકત હતા. સાંસારિક વ્યવસાયથી પ્રાયઃ મુકત હતા. તેઓ શારિરીક અશક્તિને લગતી માંદગી લાગવી ગયા અશાય શુદિ ૧ ને સમારે ૬૦ વર્ષની વયે પચવ પામ્યા છે. તેમના પચત્વ પામવાથી વીરમગામના શ્રીસ - ઘમાં ખામી પડી છે. અમે પણ એક ઉત્તમ સભાસદ ગુમાવ્યા છે. આ સભા પ્રત્યે તેઓ બહુ સારા પ્રેમ ધરાવતા હતા. સભાના લાઇક્સેમ્બર
દ્રવ્ય વાપરવાની જીજ્ઞાસા વિશેષ હતી. અમે તેમના મહેતી. માનખાતામાં
કુટુંબને દીલાસા આપીએ છીએ અને એમના આત્માની સદ્ગતિ થવાની સ ંભાવના કરીએ છીએ.
विद्वान् मुनिमहाराजाओ प्रत्ये प्रार्थना.
પાક્ષિકાદિક પ્રતિક્રમણમાં હાલમાં કહેવાતા શ્રાવકના અતિસારની દર કેટલાક રાબ્દો સંસ્કૃત ભાષાના, કેટલાક મારવાડી ભાષાના અને કેટલાક જુના રૂઢ શબ્દો છે. તેથી તે ખેલતાં ને સાંભળતાં તેના ભાવ સ્પષ્ટ થઇ શકતા નથી. તેથી તેવા શબ્દ ને કયા ફેરવી શુદ્ધ ને સરલ ગુજરાતી ભાષામાં દરેક અતિચાર ખરાબર સમજાય તેવી રીતે તેની રચના કરવાની એક શ્રાવક ઇચ્છા ધ ધરાવે છે. તેમાં કાંઈ વિશેષ છે? તે વિશેષ હાય તા તે સકારણ જણાવવા કૃપા કરશે! અને જો વિરાધ ન હોય તે તેને લગતી સૂચનાઓ લખી મોકલવા કુપા કરશે. તૈયાર થયા પછી અનુભવી ને વિદ્વાન મુનિમહારાજની સમતિ અવશ્ય મેળવવામાં આવશે. તે સિવાય પ્રસિદ્ધિમાં મૂકવા ઇચ્છા નથી એટલું ધ્યાનમાં રાખશે.
•
ગ્રાહકો અને બુકા મગાવનારને સૂચના,
જૈન ધર્મ પ્રકાશના સંધમાં કાંઇ પણ લખવુ હોય તા તે પત્રમાં પેન ના રેક્ટર નામ અવશ્ય લખવા.
A
ચૈત્યવદન ચાવીશી થઇ રહી છે. શ્રીને છપાવવાની છે.
રત્નાકરપચ્ચીશી ભેટ મગાવનારે પાસ્ટેજ સાથે મેકલવુ, પોસ્ટેજ વિનાના પદ્મ ઉપર ધ્યાન આપવામાં આવશે નહીં.
સકારણ વધારેલી કિંમત ૨ જ્ઞાન આપવું.
ઉપદેશપ્રાસાદ ભાષાંતરના પાંચ ભાગો પૈકી બીજા ભાગ થઈ રહ્યા છે, ભી આવૃત્તિ છપાવવાની છે, પરંતુ તે ભાગ શિવાય વાંચનારને વાંચવામાં છુટક પર નથી. આ મવા લાગ ખાસ વાંચવા લાયક છે.
હુંાલમાં નવા બહાર પડેલ એ પ્રથા ને એક ભાષાંતરની બુક વેચાણ ખરીદ કરવા ઇચ્છનારને પણ એકલવામાં આવશે. તેમણે કમત ઉપરાંત જ મૃદુ સમજવુ.
For Private And Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (1) હાલમાં છપાય છે. 1. ડર - મટી ટાયુક્ત, સંસ્કૃત માગધી કથાવાળું. ( ટાઇટલ છપાય છે.) " (હાયક . હીરાચંદ લદ્દમીદ ઈડરવાળા). . . ઉપદે કાદ . મી. વિભાગ 3. થંભ 13 થી 18. ' (ાવનગર વિકાસદાયની પ્રથમના નિષ્પક્ષમાંથી) પતલવાર. કલા ભવાંતર. (સભા તરફથી) ' પાલીનાથ રાત્રિ ભાવાંતર (નગીનદાસ કરમચંદ. પાટણ) કીદે રતિ માતર (કા સિવાય) ( બાઈ તરીબાઈ તથા સાંકળીબાઈ-અમદાવાદ) દ છે. આ સજા. / ટકા હિa. (2) તત પાવા રૂ ઘરો. 3 કાર: 'શ. બી. ટીકા સહિત. (શ. કુંવરજી આણંદજી) દ દાત નું વિષાંતર. (જેનધર્મ પ્રકાશના ગ્રાહકેને લેટ સારૂ) 9 પર કાર નવકાર) રહસ્ય. (શેઠ બંકરભાઈ ચતુર્ભુજ-ઘેરા) છે. કામાકુ’નક છાયા, અર્થ, વિવેચનયુકત. (બાઈ સંતક તથા જડીબાઈ–ભાવનગર) | (3) તૈયાર થયેલા છે અને થાય છે. 1 . પશષ્ટ પાવર (તૈયાર છે.) 12 ઉપસાદ. મૂળ વિભાગ . ( ઘંભ 19 થી 24) તૈયાર છે. 13 રામમંા ચરિત્ર. (- તેયાર થનાર છે.) 14 કી ધજા રારિ ભાષાંતર. ( થાય છે.) ઈલના ચારને નંબર ના ગંથ માટે સહાયકની અપેક્ષા છે. ઈચ્છા હોય તેણે લખવું) કિરિરીના લાાંતરનું કામ થતું હોવાથી બંધ રાખ્યું છે. નવા મેમ્બરના નામ. - શા.. રાત કેવળદાસ ર રા. મીરાં છવાયા છે. છે . હાલ મુંબઈ હાલ કલકત્તા (કાવનગર. 12. For Private And Personal Use Only