Jain Dharm Prakash 1913 Pustak 029 Ank 05

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/533337/1

Page #1

REGISTERED No. B. 156.
*
*
*
શ્રી
OM
જૈનધર્મ પ્રકાશ.
शार्दूलविक्रिडितम्. ये जीवेषु दयानवः स्पृशति यान् स्वपोपि न श्रीमदः श्रांता ये न परोपकारकरणे हृष्यंति ये याचिताः । स्वस्थाः सत्स्वपि यौवनोदयमहाव्याधिप्रकोपेषु ये . ते लोकोत्तरचारु चित्रचरिताः श्रेष्टाः कति स्युनराः ॥
જેને જીવદયા વસી મનવિ, લક્ષ્મીતશે ગવ નહીં, ઉપકારે નહીં થાક, યાચકગણે આહાદ માને સહ; શાંત ચિત્તા, જુવાની મદના, રાગે હણાયે નહી, એવા સુંદર શ્રેટ મુકત ગુણધી શબે જવલ્લે મહી. ૧
પુસ્તક ૨૯મું.
શ્રાવણ સંવત ૧૯૬૯. શાકે ૧૮૩૫.
અંક ૫ મે,
*
I
પ્રગટ કર્તા. શ્રી જૈનધર્મ પ્રસારક સભા. ભાવનગર.
અનુમgિ. ( ૧ ભારતનાં જૈન સાહિત્ય-ભાંડાગાર...૧૩ ૭ કપડવંજમાં અતિમાંગલિક પ્રસંગ...૧૫૦ ( ૨ દિવ્યગીત યાને જિનકુંજ... ...૧૩ર ૮ મુનિ ચંદનવિજયજીનું ભાષણ ...૧૫૩ / ૩ ધિત સુખપ્રાપ્તિનો ઉપાય. ૧૩૩ ૯ શ્રી ગોઘામાં દીક્ષામાં છવ. ...૧૫ | ૪ પ્રાસંગિક ઉક્તિ. ... ... ...૧૩૬ ૧૦ :. ગંભીરવિજયજી મહારાજના ઇ* ૫ પાપસ્થાનક દશમું... ... ...૧૯ : વન સંબંધી સવિશેષ હકીકત, ...૧૬૧ | મરિસા દિન... ... ...૪૬ ૧૧ અક્ષિા ધર્મનો અપૂર્વ વિજય...૧૬૨
શ્રી વતી પર નું-ભાવનગર.
-
1 --------
: -

Page #2

श्री मलयगिरिजीकृत टीकायुक्त
कर्मप्रकृति
(. માચડી. ) આ ગ્રંથ છપાઈને તપાર થયે છે. કર્મ સંબંધી આઠ કરણ વિગેરેનું જ્ઞાન મેળવવાના ઈકને માટે આ ગ્રંથ બહુજ ઉપયોગી છે. તે ઝવેરી દેવચંદ લાલભાઈ પુસ્તક દ્વાર ફડ ખાતે આપવામાં આવ્યો છે. તેઓ પિતાના રીવાજ અનુસાર ભેટ આપતા હશે તેમને ભેટ મોકલશે. બાકીનાઓને માટે પડત કિંમત કરતાં લગભગ અરધી કિંમતને ધરણને લઈને તેમણે ચંદ આના કિંમત રાખેલી છે. ખરીદ કરવા ઈચ્છનારે મુંબઈ ઝવેરી જીવણચંદ સાકરચંદ ઉપર પત્ર લખવે અથવા સુરત મગનલાલ વેલચંદ ઉપર ઠેકાણું ગોપીપુરા કરીને પત્ર લખવે.
આ ગ્રંથ ઉપર બીજી ટીકા શ્રી મદ્યશવિજયજી ઉપાધ્યાયની કરેલી છે. જે ઉદાર દિલના ગૃહસ્થને રૂ. ૮૦૦) લગભગ જ્ઞાનદાનમાં વાપરવાની ઈચ્છા હિય તે અમને જણાવશે તે તેને માટે પ્રયત્ન કરવામાં આવશે.
લાઈફ મેમ્બરોને ખાસ વિજ્ઞપ્તિ. લાઈફ મેમ્બરને ભેટ આપવાના છે બુકના આકારે બંધાવતાં તેનું બંધાણ વધારે પડતું બેઠેલું હોવાથી જેઓ બુકાકારે ગ્રંથે મોકલવા જણાવે છે તેમની પાસેથી બંધામણ તરીકે એકંદર રૂ ૧-૭-૦ લેવામાં આવે છે. તે તે ગ્રંશે પ્રસિદ્ધ કરવામાં સહાય આપનાર ગૃડ પાસેથી બુકોનું બંધામણ લેવામાં આવ્યું નથી. તેથી બહારગામના લાઈફ મેમ્બરને ભેટને પુસ્તક મેકલતાં રિટેજ ઉપરાંત તેટલી રકમ મંગાવવામાં આવે છે. તંત્રી.
ઉપરના ગ્રંથો કિંમતથી મંગાવનારને માટે પણ નીચે પ્રમાણે સગવડ રાખવામાં આવી છે.
કિમત. પિસ્ટેજ. ૧ શ્રી પંચાશક ગ્રંથ સટીક. ફા. ૫૦ કલેક ૧૦૦૦૦ રૂ ર વાત ૨ શ્રી કમચંશે ટીકા યુક્ત વિભાગ રજો. ફ. ૪૦ લેક ૮૦૦૦ રૂ ૨) વા
શ્રી જ્ઞાનસાર ટીકાયુક્ત ફા. ૧૪ કલેક ૩૦૦૦ રૂ ના ૦) ૬. શ્રી પરિશિષ્ટ પર્વ. ફા. રર લેક ૪૦૦૦ રૂ ૧) ૦) ૫ શ્રી પ્રમેયરને કષ, ફા. ૬ કલેક ૧૨૦૦ ૬ થી પ્રકો વિગેરેના વનદિને સંગ્ર.
૩ : ૨ ની
'
૨ ૦
૦)

Page #3

जैन धर्म प्रकाश.
नो नो जव्याः प्रदीप्तनवनोदरकल्पोऽयं संसारबिस्तारो निवासः शारीरादिदुःखानां । न युक्त इस विदुपः प्रमादः । अतिदुख्नेयं मानुपावस्था । प्रधानं परलोकसाधनं । परिणामकटवा विषयाः । विप्रयोगान्तानि सत्सङ्गतानि । पातनयातुरमविज्ञातपातमायुः । तदेवं व्यवस्थित विध्यापनेऽस्य संसारप्रदीपनकस्य यत्नः कर्तव्यः । तस्य च हेतुः सिद्धान्तवासनासारो धर्ममेघः । अतः स्वीकतव्यः सिद्धान्तः । सम्यक सेवितव्यास्तदनिझाः । नावनीयं मुण्डमाविकोपमानं । त्यक्तव्या खट्वसदपेक्षा । नवितव्यमाझाप्रधानेन । उपादेयं प्रणिधानं । पोषणीयं सत्साधुसेवया । रहाणीयं प्रवचनमालिन्यं । एतच्च विधिप्रवृत्तः संपादयति । अतः सर्वत्र विधिना प्रवर्तितव्यं । मूत्रानुसारेण प्रत्यनिज्ञातव्यमात्मस्वरूपं । प्रवृत्तावपेक्षितव्यानि निमित्तानि । यतिनव्यमसंपन्नयोगेषु । बदयितव्या विस्रोतसिका । प्रतिविधयमनागतमस्याः । स्वत्येवं. प्रवर्तमानानां सोपक्रमकर्मवित्रयः । विच्छिद्यते निरुपक्रमकर्मानुबन्धः । तस्मादत्रैव यतध्वं यूयमिति ।।
।नपमितिजवप्रपञ्चा कथा।
પુસ્તક ર૯ મું.
શ્રાવણ સં. ૧૬૯, શાકે ૧૮૩પ.
...
२५
५ .
-
भारतनां जैन साहित्य-भांडागारो. (भी. भा१७ हम शा. मुं४. )
किात छ. ગીર્વાણુ વાણીમાં ગુંથેલા રમ્ય ગ્રંથ નિરખતાં, અદ્દભુત ચમત્કૃતિ, રમ્ય ચના પ્રઢ પ્રતિભ પિખતાં; સાહિત્ય-તાર્કિક ગ્રંથની પ્રતિ ય અપરંપાર છે, ગીર્વાણ-પ્રાકૃત વણિમય સાહિત્ય શાસ્ત્ર વિશાળ છે. કફ અણહિલ્લ પટ્ટણમાં મુનિશ્રી હેમચંદ્રાચાર્યનાં,
ભંડાર પ્રાચીન ભવ્ય અન્ય અનેક જૈનાચાર્યનાં . ૪ પાટણશહેર,
OM

Page #4

સંસ્કૃત ભાષા બદ્ધ કાવ્ય, ન્યાય, વ્યાકરણાદિ છે, છે, અનેક વિશારદ વિરચિત ભાષા સાદિ છે.
સ્તંભનપુરે એક પ્રાચ્ય ભાંડાગાર આપે અતિ ઘણો, વિધ વિધ સૂરીઓએ મળી જશે કે ગ્રંથતણા; સંસ્કૃત, પ્રાકૃત, શૈની, પિશાચી, અપભ્રંશમાં, રમણીય ગ્રંથેની અરે ! પ્રતિએ ખરે શુદ્ધાંશમાં.
જ્યાં સેંકડે પ્રતિયે હમેશાં જીર્ણરૂપે થાય છે, સંશોધકે વિષ્ણુ એ મજાનાં ગ્રંથરત્નો જાય છે; સાહિત્ય સેવક વર્ગ કમ્મરને કસી ઉપાડશે, સંશાધી મુદ્રિત કરી હજારે ગ્રંથને જીવાડશે. +જેસલમીરે પણ રમ્ય ભાંડાગાર એક નિહાળશે, ત્યાં જઈ તપાસી શેથી પ્રેમી! પ્રેમને દશાવશે; ૧લીંબડીમાં ગ્રંથરત્ન પણ ઘણું સાંપ્રત સમે, સાહિત્યના સમુપસકે ! નમી વિનવિચે તમને અમે.
અપૂર્ણ.
दिव्यगीत याने जिनकंज. (મીઠડું હુકજે રે અલી કેયલડી-એ રાગ.) આવોને રસભર આજ , મુજ સાહેલડી!
કાંઈ ગજને જિનકુંજ, ગીતડાં ગાઈ. મુજ સાહેલડી. રવિ પે સેનાતણે, મુજ સાહેલડી !
કાંઈ પ્રગટ્ય દિવ્ય પ્રકાશ; ગીતડાં ગાઇરે, મુજ સાહેલડી. બહેકે પરિમળ શાન્તિના, મુજ સાહેલડી !
જિનકુંજે કાંઈ અથાગ; ગીતડાં જગતના સહ તાપને, મુજ સાહેલડી !
ભૂલી કુંજમેઝાર; ગીતડાં ફટિકની પરે નિર્મળ, મુજ સાહેલડી !
જહાં પ્રગટે આતમ ભાવ; ગીતડાં - ખંભાત બંદર, + મારવામાં આવેલ, ૧ કાઠિયાવાડમાં આવેલ.

Page #5

શાશ્વત સુખમાતને ઉપાય.
૧૩૩
દેવદેવી આવે કુંજમાં, મુજ સાહેલડી !
લેવા જિન દર્શન કહાવ, ગીતડાંવ પ્રભુ પ્રેમમાં રસબસ બની, મુજ સાહેલડી !
ઝીલોને ને સુહાગ: ગીતડાં આતમરામ રમા પતિ, મુજ સાહેલડી !
રાખે નિજ હૃદયમઝાર; ગીતડાં અવિચળ મુખડાં પામીશું, મુજ સાહેલડી ! સાધીશું આતમકાજ; ગીતડાં ગાઈરે, મુજ સાહેલડી.
ગોપાળજી કીરચંદ ટોળીયા.
અમરેલી પાઠશાળા.
शाश्वत सुखप्राप्तिनो उपाय. "सम्यग्दर्शनज्ञानचारित्राणि मोक्षमार्गः"
(તસ્વાર્થ સૂત્ર.) (લેખક–સન્મિત્ર કપૂરવિજયજી.) સહુ કોઈ જીવ સુખની ચાહના કરે છે અને દુઃખથી ડરતા ફરે છે. તેમજ અપ્રાપ્ત સુખ મેળવવા, પ્રાપ્ત સુખને સાચવી રાખવા અને વધારવા જેમ મથન કર્યા કરે છે તેમ પ્રાપ્ત દુઃખ ટાળવા અથવા કમી કરવા અને આવતું અથવા આવી પડવાનું દુઃખ અટકાવવા પણ સર્વે બનતે પ્રયત્ન કર્યા જ કરે છે. પરંતુ જે સુખ મેળવવા અને દુઃખ મટાડવા પિતે પ્રયત્ન કર્યા કરે છે તે સુખ-દુ:ખ ક્ષણિક (અપકાળ રહી વિણસી જનાર) છે કે શાશ્વત (કાયમને માટે સાથેજ ટકી રહેનારાં–કદાપિ પણ વિખૂટાં નહિ પડે એવાં) છે તેને વિચાર સરખો પણ જીવો ભાગ્યેજ કરે છે. એ વિચાર પણ અજ્ઞાન અને મોહવશ પડેલાં પામર પ્રાણીઓને બધા આવી શકતું નથી. જેમ ઉન્મત્ત થયેલા પ્રાણી પિતાની શુદ્ધબુદ્ધ ખોઈ દે છે અને ગમે તેવી વિપરીત ચેષ્ટા યથેચ્છ રીતે કર્યાજ કરે છે, તેમ મેહમદિરાથી મત્ત થયેલા અને અજ્ઞાન અંધકારથી અંજાઈ ગયેલાં પામર પ્રાણીઓ પણ યથેચ્છ વિપરીત ચેષ્ટાઓ કરી રહેલાં જ્ઞાની પુરૂની નજરે પડે છે. તેઓ બાપડા ક્ષણિક-કહિપત સુખનેજ શાશ્વત પ્રાય લેખી તે માટે અનેક પ્રકારના ધમપછાડા અને અનેક પ્રકારના પાપાચર (અન્યાયાચરણ કરે છે.

Page #6

જેમ કિ પાકના ફળ જોતાં રમણિક અને ખાતાં મધુરાં લાગે છે, પણ પરિણામે પિતાના પ્રિય પ્રાણુનાજ વિનાશ કરે છે તેમ વિષયાદિક સુખ પણ શરૂઆતમાં સુંદર જણાય છે. પરંતુ પરિણામે તે મહા અનર્થ ઉપજાવે છે, ૮૪ લાખ ગહન જવાનિમાં ભ્રમણ કરાવે છે અને અનંત જન્મ મરણ સંબંધી દુઃખ દાવાનળમાં પચાવે છે. આપમતિથી ક્ષણિક-કરિપત સુખને માટે અનંત દુઃખ-વિટ. બના પામતા પામર પ્રાણીઓનાં હિતની ખાતર જ્ઞાની પુરૂ કહે છે કે
“સંઘ નતાવિરા, વૌવન ત્રિનુરાશિ વિનાને शारदाभ्रमित्र चंचलमायुः, कि धनैः कुरुत धर्ममनिन्धम. " ।
“હે ભવ્યજનો ! આ દ્રશ્ય સંપદા ( લક્ષ્મી પ્રમુખ) જલતરંગવત ચપળ છે, યાવન બહુજ અપ વખત રહી ચાલ્યું જનારું છે, અને આયુષ્ય પણ શ રૂતુના વાદળા જેવું ક્ષણભંગુર છે, તે પછી ક્ષણ વિનાશી ઘન એક કરવા શા માટે અન્યાય આચરગ કરો છો ? શામાટે ધમપછાડા કરો છે ? શા માટે હિંસા, અસત્ય, ચોરી, જારી પ્રમુખ પાપસ્થાનકે સેવ છો? અને એ રીતે શા માટે મહેણાં પુન્યને પામેલા આ અમૂલ્ય માનવ ભવ એળે. ગુમાવે છે ? ફરી ફરી આર્ય દેશ, ઉત્તમ કુળ, ઉત્તમ જાતિ, નિરોગી કાયા, અને ઇન્દ્રિય પટુતાયુકત આવે મનુષ્યજન્મ મળવો મુશ્કેલ છે. તે દુર્લભ માનવ ભવ પામીને તમે એના ધર્મને આશ્રય કરે કે જેથી તમે દગંતિ (નરક તિર્યંચાદિક નીચી ગતિ) માં પટકાતા અટકે અને ઉત્તમ દેવ મનુયાદિક ગતિને પ્રાપ્ત કરી અને અક્ષય-અનાબાધ-શાશ્વત સુખને વરી શકે.”
આમ છતાં પ્રાપ્ત સામગ્રીને ધર્મ સાધન વડે સફળ કરી લેવાને વાયદા ઉપર વાયદા કરનાર આળસુ-પ્રમાદી અને શાસ્ત્રકાર કહે છે કે “હે ભવ્ય જન ! જ્યાં સુધીમાં જરા અવસ્થાએ તમારી કાયાને જર્જરી કરી નાંખી નથી, જ્યાં સુધી અનેક પ્રકારના વ્યાધિઓ વૃદ્ધિબત થયા નથી, અને જ્યાં સુધી ઇન્દ્રિયે પણ કમજોર થઇ ગઇ નથી, ત્યાં સુધીમાં તમારા આત્માને ઉદ્ધાર કરી શકે-દુર્ગતિથી તમારા બચાવ કરી તમને સદ્ગતિમાં જોડી શકે, યાવત્ તમારાં દુઃખમાત્રને અંત કરી તમને શોધતુ સુખ મેળવી આપે એવા ઉત્તમોત્તમ સર્વજ્ઞ ભાષિત પવિત્ર ધર્મને આધ્ય કરે ! ” “ધર્મના પ્રભાવથી સકળ સંપદા પામ્યા છતાં એજ ઉપકારી ધર્મની જે મૂઠ આત્મા અવગણના ( અનાદર ) કરે છે, તે પોતાના સ્વામી–ધર્મના દ્રોહ કરનાર હેવાથી તેનું શ્રેય શી રીતે થઈ શકે ? અથાત્ એવા ૨૫ મટે હી હીરાભાવી જીવનું ભલું થવું અસંભવિત છે.”
નિશ્ચયધર્મ અને વ્યવહારધર્મ અથવા ધુધર્મ અને ધર્મ એ રીતે ધર્મ

Page #7

44
સબ સુખઞાાતના ઉપાય
એ પ્રકારે છે. સમ્યગ્દર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્રરૂપ નિશ્ચયધર્મ છે, ત્યારે દાન, શીલ, તપ અને ભાવરૂપ વ્યવહારધમ છે. વળી તે એક એકના અનેક ભેદો શાસ્ત્રપ્રસિદ્ધ છે. વ્યવહારધર્મ સાધનરૂપ છે, ત્યારે નિશ્ચયધર્મ સાધ્યરૂપછે. નિશ્ચય-સાધ્યને ખરાખર લક્ષમાં રાખીને સાધનરૂપ વ્યવહારધર્મને આદરવાથી સ્વસાધ્યની સિદ્ધિ (નિશ્ચય ધર્મની પ્રાપ્તિ) નિર્વિવાદ થઈ શકે છે. આગળ ચાલતાં–ઉંચી હદે ચઢતાં સમ્યગ દર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્રરૂપ રત્નત્રયી પણ સાધનરૂપ થાય છે, ત્યારે અનત જ્ઞાનાદિક સપૂર્ણ નિજગુણ સમૃદ્ધિ સાધ્ય-નિશ્ર્ચયરૂપ નિર્ધારી શકાય છે. મતલબ કે ઉક્ત રત્નત્રયીરૂપ સાધનના મળથી આત્મા ખસુસ અનત જ્ઞાનાદિક ( સાધ્ય ) સ ́પદાને મેળવી શકે છે. મહેાપાધ્યાય શ્રીમાન્ ય વિજયજી મહારાજે કહ્યું છે કે—
નિશ્ચય દૃષ્ટિ હૃદય ધરીજી, પાળે જે વ્યવહારઃ પુન્યવત તે પામશેજી, ભવ સમુદ્રને પા
મનમેાહન જિનજી૦
t
શાધૃત સુખની ઇચ્છા છતાં કેટલાફ જડ ક્રિયાવાદી જ્ઞાનના અનાદર કરે છે, તેમજ કેટલાક શુદ્ધ જ્ઞાનવાદી ક્રિયાના અનાદર કરે છે, તે અત્યંત અનુચિત અને ઉન્મારૂપ છે. સર્વજ્ઞ શાસનમાં તે “ સમ્યગ્ જ્ઞાન ક્રિયાભ્યાં મેક્ષ: ” એટલે સમ્યગ ( આમ વચનાનુસારે ) જ્ઞાન અને ક્રિયા એ ઉભય મળીને જ મેક્ષ કહેલા છે. જેમ બે પાંખ વગર પાંખી ઉડી શકતુ નથી અને બે ચક્ર વગર રથ ચાલી શકતે નથી તેમ સમ્યગ જ્ઞાન અને ક્રિયા વગર શાશ્વત સુખરૂપ મેક્ષની પ્રાપ્તિ થઈ શકતી જ નથી, સમ્યગ જ્ઞાન વગરની એકલી ક્રિયા આંધળી-જડ છે. તેમ જ સમ્યક્ ક્રિયા ( કરણી રહેણી ) વગરનું એકલુ જ્ઞાન પાંગળું છે, તેથી તે મેક્ષરૂપ ઇષ્ટ સ્થાને પાંચાડી શકે નહિં. પરંતુ તે અને, એક બીજાની સહાયથી ( સમ્યગ્ જ્ઞાન સાથે સમ્યગ્ ક્રિયા મળવાથી) શાશ્વત સુખરૂપ મેક્ષ મેળવી આપે છે. એમ સમજીને મેાક્ષાર્થી (શાવત સુખના અર્થી ) જનેએ કદાપિ એ બંનેમાંથી એકને પણ આપમતિથી અનાદર કરવે નહિઁજ. જેને સમ્યગ્ જ્ઞાન થયુ છે તેને સમ્યગ દર્શન (સમ્યક્ત્વ ) પણ પ્રાપ્ત થયું જ હોય છે. કેમકે એ ઉભયના સહચારી ભાવ છે. અને સમ્યક્ ચારિત્ર તે સમ્યક્ ક્રિયા ( કરણી ) રૂપ છે. એથી સમ્યગ્ જ્ઞાન-ક્રિયા કહેા કે સમ્યગ્ દર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્ર કહે તે એકા છે. સન ( વીતરાગ ) ભાષિત વસ્તુ તત્ત્વની યથા પ્રનીતિ (શ્રદ્ધાન ) થાય તે સમ્યગ્દર્શન ( તત્ત્વ શ્રદ્ધાન, તત્ત્વ દૃષ્ટિ, સમ્યક્ત્વ અથવા સકિત ) કહેવાય છે.

Page #8

સર્વજ્ઞ ભાષિત વસ્તુ તવને યથાર્થ અવબોધ થાય તે સમ્યમ્ જ્ઞાન, અથવા તત્ત્વજ્ઞાન અથવા સ્વરૂપ જ્ઞાન કહેવાય છે. અને સારી રીતે જાણેલ અને પ્રતીત કરેલ વસ્તુતત્વની વહેંચણ કરી એકાન્ત હિતકર શુભ-શુભતર, શુદ્ધશુદ્ધતર તત્વને આદર કરી લે અને અશુભ-અશુદ્ધ તત્વને ત્યાગ કરી દેવે તે સમ્યક ચારિત્ર કહેવાય છે. વળી આત્મશ્રદ્ધાન, આત્મજ્ઞાન અને આત્મરમણ એ પણ એનાજ નિશ્ચિત પય સમજવા ગ્ય છે. ઉકત શાશ્વત સુખ પામવાને જે ઉપાય વેદાની વિગેરે પણ કહે છે તે અન્ન પ્રસંગે બહુધા ઉપયેગી હોવાથી જિજ્ઞાસુ ના હિત માટે સંક્ષેપથી કહેવામાં આવે છે.
શાશ્વત સુખને ઉપાય પરમાત્મ સ્વરૂપને યથાર્થ અવધ થે એજ છે. મને લય કરે એ પરમાત્મ સ્વરૂપનું યથાર્થ જ્ઞાન થવાને ઉપાય છે. શુદ્ધ નિષ્કામ કર્મ-ઉપાસના (ધર્મ-કરણી) કરવી એ મનના લયને ઉપાય છે. આ સર્વ જાત વિનાશી છે એમ વિચારપૂર્વક જાણવું અને અનુભવવું-એ નિશ્ચય કર એ નિષ્કામ થવાને ઉપાય છે. ” આ રીતે જૈનદષ્ટિથી તેમજ જૈનેતર દ્રષ્ટિથી પણ શાશ્વત સુખ પામવાને જે ઉપાય અત્ર સંક્ષેપથી બતાવવામાં આવ્યું છે તેમાંથી હંસની પરે સાર ગ્રહી સ્વહિત સાધન ભણી ભવ્ય જનનું યથાર્થ લક્ષ સંધાય એમ ઇચ્છી-અભિલાષીને અત્ર વિરમાય છે.
ઇતિશમ.
प्रासंगिक उक्ति. શ્રી હીરવિજયસૂરિ પ્રસાદીકૃત કેટલાક પ્રશ્નોત્તર પ્રશ્ન –quoiાવા: પન્નાબળે નવૃત ન વા?–પર્યુષણ (ભાદરવા સુદ ચતુથી ) નો ઉપવાસ પંચમી મધ્યે ગણાય કે નહિં? મતલબ કે એથના દિવસે ઉપવાસ કરવાથી જે ઉજવળ પંચમીનું આરાધન કરતા હોય તેને પંચમીને ઉપવાસ ન કરે તે ચાલે કે કેમ?
त:--पर्युषणोपवासः पष्टकरणसामाभाव पञ्चमीमध्य गण्यते नान्य– જો છ કરવાની એટલે કે ચતુથી સાથે પંચમીને ઉપવાસ કરવાની શક્તિ ન હોય તે સંવત્સરીને ઉપવાસ પંચમી મધ્યે ગણાય. પણ જેને છ કરવાની શક્તિ હોય તે ચતુર્થી ઉપરાંત પંચમીને પણ ઉપવાસ સાથેજ કરે એજ ઉચિત તેમજ હિતકર છે.

Page #9

રડુસ્યા એ છે કે કેટલાક ભાઇ મહેતા ઉજ્વલ પંચમીને ય કરતા હાય છે, તેમ છતાં અત્યારે સવત્સરી પર્વ પરંપરાગત આચરણોથી ભાદરવા દ ચતુર્થીના દિવસે થતુ આવતુ જાણી તે વાર્ષિક પર્વના ઉપવાસ કરી આગળ પાંચમીને પણ તપ કરવાની શક્તિ છતાં આપતિથી અથવા ગતાનુઽતિકતાથી તેની કેવળ ઉપેક્ષા કરે છે, એટલુ જ નહિ પણ તેને તિથિ તરીકે પણ કશા હિંસાખમાં ગણતા નથી, અને તે દિવસે મુત્ફળપણે ( મેકલારાથી ) યથેચ્છ ખાનપાન કરે છે તેમણે આ ઉપર જણાવેલે પ્રશ્નાત્તર સારી રીતે વાંચી-વિચારી શ્રીમાન હીરસૂરીશ્વરના અમૂલ્ય-ઉપકારક વચનને પૂરતે આદર કરવો જોઇએ.
મતલબ કે જે ભાઈ હેંના પંચમી તપનું આરાધન કરતાજ હાય અને જેમને છઠ્ઠું કરવાની તાકાત હોય તેમણે ચતુર્થી અને પંચમીના મળીને છડૂ-એ ઉપવાસ કરવા જોઇએ અને અડ્ડમ કરવાની શક્તિ હોય તેમણે પંચમીના તપ સાથે મેળવીને ત્રણ ઉપવાસ કરવા જોઇએ. અર્થાત્ હતી શક્તિએ પ'ચમીને તપ કરનારે તેને અનાદર કરવે જોઇએ નહિ પણ પ્રમાદ તજી સુજ્ઞ જનેએ તેને યથાયોગ્ય આદર કરવા જોઇએ.
પ્રશ્ન
अ - देशविरतिमन्तरेण ये प्रतिक्रान्तिं कुर्वन्ति श्राद्धास्तेषां प्रतिक्रा न्तिः फलवती नवा ? इत्यत्र साफलवतीति विज्ञायते श्राद्धकुलोत्पन्नत्वेनोच्चाराजावेऽपि देशविरतिपरिणाम सद्भावात् सामायिकोच्चारस्य विरतिरूपत्वाद भावविशुध्धेवेति.
અસ્ય ભાવાર્થ:—દેશવિરતિ એટલે શ્રાવક યોગ્ય વ્રત નિયમ અંગીકાર કર્યાં વગર જે શ્રાવકે પ્રતિક્રમણ ( પમિગુ' ) કરે છે તેમને તે સફળ થાય કે નહિ'?
:
ઉત્તર—એ પ્રતિક્રમણ-ક્રિયા સફળ-લેખે થાય છે એમ વિચારતાં જણાય છે. કેમકે એક તે શ્રાવકના કુળમાં ઉત્પન્ન થવાવડે કદાચ વ્રત ઉચ્ચર્યાં ન હેાય તેપણ દેશવિરતિ–શ્રાવકયોગ્ય વ્રત નિયમના ભાવ-પરિણામ હોયજ છે, અને બીજું પ્રતિક્રમણ કરનાર જે પ્રથમ સામાયક ઉચ્ચરે છે તે (સામાયકજ) વિરતિ રૂપ છે અને તેથી ભાવ-પરિણામની વિશુદ્ધિ થાય છે. આ રીતે પ્રતિક્રમણ-ક્રિયાની સફળતા થાય છે, એમ સમજી ભવબી જનેાએ ઉક્ત ક્રિયાને અનાદર નહિં કરતાં તે પ્રત્યે ઉચિત આદર કરવા અને સાથે સાથે વ્રત નિયમને પણ ખપ કવે.
પ્રશ્ન --વિંધેલાં તેમજ અણુવિધેલાં મેતી સચિત્ત છે કે અચિત્ત છે ? અને તે કયા કયા સ્થાને ઉત્પન્ન થાય છે?

Page #10

ઉત્તર-વિધેલાં તેમજ અણુવિધલાં મેતી અચિત્ત ક્ષણવાં. કેમકે શ્રી અનુયોગદ્વારમધ્યે મોતી સ્નાદિકને અચત્ત પરિગ્રહ મધ્યે ગણાવેલાં છે. ઉત્પત્તિ તા *પ્તિમાતરૂતો ૩, ફંટા જીનવાયોઃ
मेयो भुजंगम वेणु मत्स्यो मौक्तिकयांनयः "
એટલાં બધાં સ્થાનકે હેાવાનુ જણાવેલ છે.
પ્રશ -રંગી સાધુના આષધાદિક કારણે સાધુને ચતુર્માસમાં અન્યત્ર જવુ કલ્પે કે કેમ ?
ઉત્તર-ચતુર્માસમાં રેગી સાધુના આષધાદિકનિમિત્તે ચાર પાંચ ચૈાજન પર્યંત જવું ક ંપે ખરૂ પણ કાર્ય પૂર્ણ થયા પછી ત્યાં એક ક્ષણ પણ વધારે રહેવું કલ્પે નિહ્યું. પ્રશ્ન-ચસરણ પયન્તા કાળવેળાએ પણ ગણી શકાય કે કેમ ?
ઉત્તર-સરણ પયન્ના સાધુઓને તેમજ શ્રાવકોને કાળાવેળાએ તેમજ અસ્વાધ્યાય દિને પણ ગણવા કહ્યું છે.
પ્રશ્ન--ચ સરણાદિક ચાર પયશાએ યાગ વહુન વગર પણ ભણાવી શકાય? અને તે ભણાવાય તે કયા પ્રમાણથી ? ઉત્તર-ચÎસરણાદિક ચાર યજ્ઞામ આવસ્યકની પેરે અતિ ઉપયોગી હોવાથી ચગ--ઉપધાન વગર પણ પરંપરાએ ભણાવાય છે, તેથી એ પર પરાજ તેમાં પ્રમાણ છે.
પ્રશ્ન--ચંદ્રના ઉદ્યત હાય ! શરીરને દીવાદિકની ઉજેડી લાગે ? ઉત્તર-શરીર અને ઉજેડ઼ી વચ્ચે ચદ્રના ઉદ્યાત હોય તોપણ ઉજેડ઼ી લાગે પણ જો શરીર ઉપરજ ચદ્રતા ઉઘાત પડતા હાય તો પછી તે દીવાદિકની ઉજેડ઼ી લાગે નહિ.
પ્રશ્ન--ઉઘાડે મુખે બેલવાથી શે! દંડ આવે ?
ઉત્તર—એક વખત ઉપયેગ શૂન્ય થઇ ઉઘાડે મુખે એલતાં ‘ઇરીયાવહી’ તે દંડ આવે પણ જે સ્વેચ્છા મુજબ કેવળ ઉઘાડે મુખેજ મેલ્યા કરે તેમના નિ:શુક પરિણામથી દંડનું પ્રમાણ કશુ' કહી શકાય નહિં.
પ્રશ્ન----સ્વેચ્છાદિક કેઇ શ્રાવક થયા હોય તે તે જિનપૂજા કરી શકે કે કેમ? ઉત્તર-મ્લેચ્છ અને મચ્છીમારાદિક શ્રાવક થયા હોય તે તેમને જિનપ્રતિમા પૂજવામાં લાભજ છે. જે શરીર અને વસ્ત્રાદિકની શુદ્ધિ હેય તે પ્રભુપ્રતિમા પૂજ વામાં નિષેધ જાણ્યે! નથી. ( એમ જાણી ખાટા કદાગ્રહ પકડી અંતરાય કરવે નહિં ) સન્મિત્ર કપૂરવિજયજી.

Page #11

પપરથાનક દશમુ.
૧૩૯
पापस्थानक दशम.
( રાગ. ) સુણ મેરી સજની રજની ન જાયે.” એ દેશી. પાપસ્થાનક દશમું કહ્યું રાગરે, કે ન પામે તેને તાગ
રાગે વાહ્યા હરિહર બ્રહ્મા, રોચ્ચે નાચ કરે અચંભારે. રાગ કેસરી છે વડરાજારે, વિષયાભિલાય તે મંત્રી તાજા.
જેહના છે ઈદ્રિય પંચરે, તેહને કીધે એ સકળ પ્રપંચશે. જે સ્ટાગમવશ હુઈ જાશેરે, અપ્રમત્તતા શિખરે ડાશેરે,
ચરણ ધર્મ ન પ લ વિકેટે, તેહશું ન ચલે રાગે ટેકેરે. બીજા તે સવા રાગે વાદ્યારે, એકાદશ ગુણહાણે ઉમાહારે;
રાગે પડિયા તે નર ખુતારે, નરક નિગોદે મહા દુઃખ જીતારે. રાગહરણ તપ જપ ચુત દાખ્યારે, તેથી પણ જેણે ભવફળ ચાખ્યારે;
તેને કોઈ ન છે પ્રતિકારરે, અમીય વિષ હોય ત્યાં શે ચારે. તપાળ છુટ્યા તરણું તાણ, કંચન કેડી અષાઢભૂતિ નાણ;
નંદિપેણ પણ રાગે નડિયા, શ્રત નિધિ પણ વેશ્યાવશ પયિારે. બાવીશ જિન પણ રહ્યા ઘસ્વાસેરે, વત્યા પુરવ રાગ અભ્યાસે;
વજબંધ પણ જસ બી ગુટેરે, નહ તંતુથી તેહ ન છુટેરે. દેહ ઉચ્ચાટન અગ્નિનું દહવુંરે, ઘણ કુટત એ સાવિ દુઃખ સહેવુંરે,
અતિ ઘણું રાતી જે છે મજીઠ, રાગણ ગુણ એજ દીઠરે. રાગ ન કરજો કોઈ નર કેઈશું રે, નવિ કહેવાય તે કર મુનિહ્યું, મણિ જેમ ફણિવિષનું તેમ તહેરે, રાગનું ભેજ સુજન સહારે.
ઉપરની ઢાળનો ભાવાર્થ. રાગ એ ૧૮ પાપસ્થાનક કી દશમું પાપસ્થાનક છે. એ પાપસ્થાનક સર્વથા ત્યાગ કરે બહુ વિષ્ટ છે. કેઈક પ્રબળ પુરૂષાર્થી પુરૂષજ તેને પરિત્યાગ કરી શકે છે. દુનીયામાં ગવાતા હરિ, હર, બ્રહ્માદિક લેકિક દેવોએ પણ તે રાગને પરવશ પડી જવાથી કઇક પ્રકારની કુરાએ કરેલી છે અને તેથી તેઓ તાવગી મધ્યસ્થ જનોમાં ઉપહાસપાત્ર થયેલા છે. ૧
મેહ નામના વફવર્તનો રાગ એ વડા પુત્ર હોવાથી તે પણ એક મહારાજા કહેવાય છે. વિષયાભિલાષ એ તેને મહામંત્રી છે. પાંચે ઈક છે તે મંત્રીના પાંચ પુત્ર છે. દુનીયામાં ચાલી રહેલ આ સઘળે પ્રપંચ તેમને આભારી છે ( તેમનાથીજ છે ). ૨.

Page #12

એ દુર્જય રાગને જિતી લેવા કેણ સમર્થ થઈ શકે છે? તેને હવે
જે ભવ્યાત્મા વિવેકરૂપી પર્વત ઉપરના અપ્રમત્તત્તા નામના શિખર ઉપર વસનારા ચારિત્ર ચકવર્તીને શરણે જઈ તેના દાગમ નામના સુબુદ્ધિ મંત્રીશ્વરની આજ્ઞામાં વર્તશે એટલે સર્વજ્ઞ સિદ્ધાંતના અનુસાર ગુઢ ચારિત્ર ધર્મને સક્રિક સહિત સકળ પ્રમાદ પરિહરીને સેવશે, તેજ ભવ્યાત્મા ઉક્ત જય રાગને પણ પરાભવ કરવા શક્તિવાન થઈ શકશે. બાકી તેથી વિપરીત સ્વેચ્છાએ વર્તનારા તે તે રાગને ય કરી શકશે નહિ. ૩
બીજ તે શું? પણ અગ્યારમાં ગુડાણા સુધી પહોંચેલા સાધુ પુરૂ પણ એ રાગથી પરાભવ પામીને સંયમ ભ્રષ્ટ થઈ, નરક નિગોદાદિક દુર્ગતિને પ્રાપ્ત થાય છે. રાગ એ દુર્જાય છે. આ
તપ, જપ અને શાસ્ત્ર અભ્યાસ એ સહ રાગને દૂર કરવા માટે જ નિર્મિત કરેલાં છે. તેમ છતાં ઉપલી ગાથામાં જણાવ્યા મુજબ તેના અભ્યાસથી અગ્યારમાં ગુણઠાણે પહોંચેલા પણ કઈક પુર નીચે ગબડી પડી જન્મ મર ણનાં દુઃખ પામ્યા છે, એ સત્તામાં રહેલા રાગાદિકનોજ પ્રબળ વિકાર સમજે. જેમ ઢાંકેલે અગ્નિ નિમિત્ત પામીને કાળો કેર વર્તાવે છે, તેમ અંતરમાં રહેલા ગૃઢ રાગાદિક વિકાર આશ્રી પણ સમજી લેવું. આથી તે રાગાદિકને સમૂળગા દૂર કરવાની આવશ્યકતા સિદ્ધ થાય છે. ડાકમાંથી પણ તેને વધી પડતાં વાર લાગતી નથી. માટે જ તેનાથી સર્વથા ચેતતાં રહેવું યુક્ત છે. પ
જ્ઞાની એવા અષાઠભૂતિ મુનિએ “મારે ધર્મલાભની જરૂર નથી, પણ અર્થ લાભની જરૂર છે, એવાં વેશ્યાનાં વચનથી પિતાની તલિમ્બિવડે એક તરણું (તૃણમાત્ર) તાર્યું તેથી, ત્યાં કેટિ ગમે નયાની વૃષ્ટિ થઈ અને પછી હાથે કરીને ઉભી કરેલી તે ઉપાધિથી પિતાને તે વેશ્યાના ઉપરવડે તેને ત્યાંજ રહેવું પડ્યું. તેવી જ રીતે શાસ્ત્રના સમુદ્ર એવા નંદિપેણ મુનિને પણ રાગ વિવશ બની છે. શ્યાના ઘરે વસવું પડ્યું. આ બધે પ્રભાવ અંતરમાં રહેલા રાગને જ જાણો. ૬ - વર્તમાન ચેવિશી માંહેના મલ્લિનાથ અને નેમિનાથ વગર બાકીના બાવીશ જિન પણ પૂર્વ જન્મના રાગ-અભ્યાસથી ઘરવાસે વસ્યા હતા. અતુલા બળવાળા અરિહંત ભગવાન પિતાનામાં રહેલા સામર્થ્યથી વજ જેવા બંધનને ક્ષણ માત્રમાં તેડી શકે, તેમ છતાં તેઓ પણ રાગ-તંતુ ( તાંતણા)ને તેની શકયા નહિ. માટે રગબંધન અત્યંત દુર્ભેદ્ય છે. ૭
- રાગી જવને કેટલું કષ્ટ સહન કરવું પડે છે. અને વળી આગળ ઉપર સહન કરવું પડશેતે ઉપર મજીઠ નું દષ્ટાંત મનન કર્વા લાયક છે. તે પૂજ્યશ્રી

Page #13

-પાપથાનક દશમુ.
૧૪૧
બતાવે છે-મજીડ જાતે અત્યંત રાતી-રાગ રંગ ભરેલી હોય છે, તેથી તેને ખાંડી ખાંટીને ભૂકે કરી નાંખવામાં આવે છે, વળી તેને અગ્નિ ઉપર ચઢાવીને ઉકાળવામાં આવે છે, અને ઘણું પ્રમુખ હથીયારથી તેને અત્યંત ફરવામાં આવે છે. આ ટલું આટલું દુઃખ તેને સહિવું પડે છે તે તેની અંદર રહેલા રાગ-રંગને લઈને જ. ૮
એમ સમજીને તે સહદય માનવીઓ ! તમે કઈ સંગાતે તે દુઃખદાયી રાગ કરશે જ નહિ. તેમ છતાં રાગ કર્યા વગર તમારાથી સર્વથા રહી ન શકાય તે નિરાગી મુનિની સાથેજ કરજે, કેમકે તેવા નિગી મહાત્મા સાથે બાંધેલા રાગ પ્રશસ્ત (રૂ) કહ્યા છે. જેવી રીતે મણિરત્નથી વિષધરનું વિષ દૂર કરી શકાય છે, તેમ આવા પ્રશસ્ત રાગવડે સંસારી જી સાથે લાગી રહેલે અપ્રશસ્ત રાગ દૂર ટાળી શકાય છે. મેહ મમતાથી ભરેલા સર્વ જનાદિક ઉપર રાખવામાં આવતે રાગ અપ્રશસ્ત ગણાય છે. અને મેહ-મમતાને મારી નિરાગી બનેલી મહાત્માઓ પ્રત્યે બાંધેલે રાગ-પ્રમ પ્રશસ્તિ ગણાય છે. આવા શુદ્ધ સ્વાભાવિક રાગથી પૂર્વને અશુદ્ધ કૃત્રિમ રોગ નાશ પામે છે, માટે તે શુદ્ધ રાગ પૂર્વના અશુદ્ધ રાગને નિવારવા ઉત્તમ અંષધની પિ સેવવા એગ્ય છે-ઉપક્ષા કરવા ગ્ય નથી. એમ સંગી શિરોમણિ શ્રીમાન ચવિજયજી મહારાજ આપને હિતની ખાતર ઉપદિશે છે.
| મુ. ક. વિ. કિંચિત્ વિવેચન-રાગને વંશ થયેલા હરિ તે કૃપણ, હર તે મહાદેવ અને બ્રહ્મા તે વિધાતા એ ત્રિપુટી જેને અન્ય દર્શનીએ પોતાના દેવ તરીકે સ્વીકારે છે, તેમણે ન કરવાનાં કાર્યો કર્યા છે. કૃષ્ણ અનેક પ્રકારે બાલ્યાવસ્થાથી શ્રીલંપટ પાછું દર્શાવ્યું છે, મહાદેવ ભીલડી સાથે મેહમાં લપટાણું છે-તેની સાથે નાચ્યા છે અને બ્રહ્મા કામવિવશ થઈ પિતાની પુત્રીની પાછળ દોડ્યા છે. રાગનું આટલું બધું જોર છે. દેવ તરીકે પૂજાતા પુરૂને પણ તેણે છોડ્યા નથી, તે તેની પાસે આ પણ શે આશરે? પરંતુ જે પ્રાણી જિનેશ્વર કથિત માર્ગે ચાલી તેને પરાસ્ત કરવા પ્રયત્ન આદરે છે. તેની પાસે એ રાગનું કાંઈ પણ ચાલી શકતું નથી.
આઠ કર્મમાં મેહ અનંતકાળ પયંત સંસારમાં પરિભ્રમણ કરાવનાર હોવાથી તેને મહારાજાની ઉપમા આપી છે. તે સર્વ કર્મમાં મુખ્ય છે. તે મહારાજાના મુખ્ય બે પુત્ર છે. રાગકેશરી ને દ્વેષગજે. તેમાં પણ રાગકેશરી મોટો પુત્ર છે. રાગને નાશ કરવાથી હૃપનો નાશ સહેજે થઈ જાય છે. રાગની પ્રાધાન્યતા હવાચીજ સર્વ દે ને નાશ કરનાર પરમાત્મા વીતરાગ શબ્દ ઓળખાય છે. એ

Page #14

1 ગવારના પ્રધાન વિષયાભિલાષ નામે છે. રાગનું બળ સંસારી પ્રાણી ઉપર જે ચાલે છે તે આ મંત્રીવડેજ ચાલે છે. ઈદ્રીના વિષયની અભિલપાડેજ પ્રાણીઓ રાગને વશ થાય છે. તે મંત્રીના પાંચ ઇયરૂપ પાંચ બાળકો છે. તેને પ્રપંચજ આ જગમાં વિસ્તરે છે. જગતું બધું તેને વશ થયેલું છે. તેમાંથી બચવાની ઇચ્છાવાળો અહીં સની ભેળા રહેવાથી બચી શકે એમ નથી; પણ જે તે વિવેક પર્વતના અપ્રમત્તતા શિખરપર જઇને ચારિત્રધર્મ રાજાના આશ્રમ યમાં રહે તે તે બચી શકે તેમ છે. તેને માર્ગ બતાવનાર સદાગમ (ધ્રુતજ્ઞાન) મંત્રી છે. તેથી પ્રથમ તેને મળવું જોઈએ. અર્થાત્ શ્રતજ્ઞાનને અભ્યાસ કરી, વિવેક (વપરના વિવેચનરૂપ) મેળવી, અપ્રમાદી થઈ, ચારિત્રધર્મને સ્વીકાર કરે તેનું આરાધન કરે, તેની સાથે રાગનો કોઈ પણ ઉપાય ચાલી શકતો નથી. રાગ ઉલટો તેનાથી ભય પમી દુર નામે છે. કોઈ જીવને શ્રુતજ્ઞાનવડે ખરી વાત સમજાણી, હેય ય ને ઉપાદેય પદાર્થો પૃથક પૃથક સમજણ, ખરે વિવેક આવ્યું એટલે પ્રમાદ જે વિષય કષાયાદિ તે તક્યા અને ચારિત્રધર્મને આશ્રય લીધે, પછી રાગને પૈસવાને માર્ગજ રાંચા નહીં, એટલે તે નિરાશ થઈને પાછા આવ્યું. પરંતુ તે છીદ્રાવલે કી હોવાથી છીદ્ર શોધવા લાગે. એવામાં ઉપશમ શ્રેણી માંડી અગ્યારમે ગુણઠાણે પહોંચ્યા છતાં પણ તેની કાંઈક ચળિત વૃત્તિ જે એટલે તેને પાડી દીધે. અર્થાત્ ત્યાં સુધી પહોંચ્યા છતાં પણ જે અસાવ ધાનીમાં રહે તે પડી ગયા અને રાગને વશ થવાથી મિથ્યાત્વ ગુણકાણું પામી નરક નિગોદમાં ચાલ્યા ગયા. રાગની આવી પ્રબળતા છે. તેનું વર્ણન શ્રી ઉપમિતિ ભવ પ્રપંચ કથામાં બહુ સારી રીતે આપેલું છે.
રાગનું નિવારણ કરવા માટે તપ જપ કૃત વિગેરે અનેક ઉપાયે કહ્યા છે, તેનાથી રાગ નાશ પામે છે. તે ઉપાયેજ જેને ઉલટા રાગાદિકના કારણભૂત થયા, અર્થાત્ તપ કરીને કેધ કરે, તેનું અભિમાન કર્યું, તેના ફળની પ્રાપ્તિ માટે નિયાણું કર્યું, આગામી ભવે સ્ત્રીવિલાસાદિ પ્રાપ્ત થવાની ઇચ્છા કરી, જપ કરવા માટે આમધ્યાન કરતાં કરતાં તે જપનો દુરુપયોગ કર્યો, અન્યનું અહિત કરવા માટે જપ કરવા માંડ્યા, શ્રતનું અભિમાન કર્યું, આગ્રહ પકડી ઉસૂત્ર પ્રરૂપણ કરી, ખેટે બચાવ કરવામાં બુદ્ધિનો ઉપયોગ કર્યો ઈત્યાદિ અનેક પ્રકારે અમૃત જેવા તપ જપ મૃતાદિ ઉપાને વિપરૂપ કરી દીધા. એટલે જે ઉપવડે તરવાને હું તેના વડેજ ઉલટ –દુર્ગતિમાં ચાલે ગયે. કર્તા કહે છે કે જેને અમૃતજ વિષપણે પરિણમે ત્યાં બીજો ઉપાય શું કરે? માટે તપ જપ શ્રત સંયમાદિ ઉત્તમ ઉપાયે નિરર્થક ન થાય, અવળા ન ઉતરે, મદના કારણ (ત ન થાય, મહિત કરનારાજ થાય તે પ્રયન કરે,

Page #15

તપસ્વી અષાડભૂતિ મુનિ વેશ્યાના વચનથી તે અર્થલાભ પણ આપી શકે છે એવા મદમાં આવી ગયા અને તેથી એક તરણું ખેંચતાં દ્રવ્યને હગલે છે. તેને પરિણામે તે દ્રવ્યને ઉપભોગ લેવા સારૂ વેશ્યાના વચનથી તેને ત્યાં રહ્યા. એમને તપથી ઉત્પન્ન થયેલી લબ્ધિ (શક્તિ) સંસારને અર્થે થઈ તેમજ શ્રેણિકપુત્ર નંદિ મુનિ પણ શ્રતના પારગામી થયા હતા, છતાં પુર્વે પાર્જિત નિકાચીત કર્મોદયથી વેશ્યાના પાસમાં પડ્યા અને ત્યાં બાર વર્ષ રહ્યા. પિતાને પ્રાપ્ત થયેલા શ્રતને ત્યાં પણ ઉપયોગ કર્યો. દરરોજ વેશ્યાગમન માટે વેશ્યાવાડે આવનારા કામી પુરુષમાંથી દશ દશ માણને પ્રતિબોધ પમાડી, પાપકાર્યથી પાછા વાળી ભગવંત પાસે મોકલવાની પ્રતિજ્ઞા કરી અને ત્યારપછી ભજન કરવું એવી દઢતા રાખી. એ પ્રતિજ્ઞા બાર વર્ષ પર્યત પાળીને છેવટે એક સેની મળતાં તે પ્રતિબોધ ન પામવાથી પિતે વેશ્યાનું ઘર છોડી ચાલી નીકળ્યા. અહીં જોવાનું એ છે કે એવા કૃતનિધિ છતાં પણ રાગકેશરીએ તેને પાડી દીધા. માટે એનાથી સદા ચેતતા રહેવું ઘટે છે.
૧૯ મા ને રર માં પ્રભુ શિવાય વર્તમાન ચેવિશીના રર તીર્થકરે રાજ પુત્રી સાથે પાણિગ્રહણ કરી સંસારવાસમાં રહ્યા છે. અને પૂર્વના રાગના અભ્યાસેથી તેમાં વિત્યા છે. અહીં પણ જોડાનું એ છે કે, એવા મહા પુરૂ પણ પૂર્વના ભોગાવળી કર્મના ઉદયથી તેને એકદમ તેડી શક્યા નથી. એટલા માટે જ કર્તા દષ્ટાંત આપે છે કે, જે બળવાન મનુષ્ય વજીના બંધનને પણ સહજમાં 2ોડી શકે છે, તે સ્નેહ તંતુને–એક કાચા સૂત્રના તાંતણને બોડી શકતા નથી. સપ્તમાં સંખ્ત વાસને કેરી નાખનારે ભમરે અત્યંત સુકમળ કમળને કરીને રાત્રીએ બહાર નીકળી શકતું નથી. તેનું કારણ માત્ર કમળ પર તેને સ્નેહ-રાગ છે તેજ છે. સ્નેહ રાગ પ્રથમ દર્શને આવે સુકોમળ દેખાતાં છતાં તેનું પરિણામ ઘણું કરે છે.
અહી કત્તાં એક પુદ્ગલિક દ્રષ્ટાંત રાગમાં અત્યંતર રક્ત પણું હોવાથી બાહ્ય ફક્તતાવાળા પદાર્થનુંમજીઠનું આપે છે. મજીડ અત્યંત રાતી હોવાથી તેને અનેક પ્રકારના કષ્ટ સહન કરવા પડે છે, તેમજ જે પ્રાણી સંસારમાં રક્ત હોય છે-આસક્ત હોય છે તેને તેવીજ રીતે દુર્ગતિ ગમનાદિ અનેક કષ્ટ સહન કરવા પડે છે. રાગનો સ્વભાવજ એવો છે કે તે પ્રથમ સ્નેહ ઉત્પન્ન કરાવી પછી કચ્છમાં પડે. તિલમાં નેહ હોવાથી તેને ઘામાં પીલાવું પડે છે. રાગના મુખ્ય ત્રણ ભેદ કહેલા છે. કામરાગ, નેહરાગ ને દૃષ્ટિરાગ. આમાં દૃષ્ટિરાગ મિથ્યાત્વ પ્રત્યથી કહેવાથી તે અનેક ભવમાં પરિભ્રમણ કરાવે છે. ધર્મને ધર્મ તરીકે ઓળખવા દેતા નથી અને અધર્મમાં ધર્મબુદ્ધિ ફસાવી દઈને તેને ફરવા દેતા નથીકાર

Page #16

૧૪૪.
જૈનધર્મ પ્રકાશ.
રાગ-દુરાગ તે મુનિજન શિવાય પ્રાયે સર્વ પ્રાણીમાં ઓછે વત્તે અંશે દેખાય છે. તેના વડે ફરી પડેલા પ્રાણીઓ સંસારમાં આસક્ત થઈ સાંસારિક દુઃખને પણ પ્રથમ પગલે સુખ માની બેસે છે, અને પ્રાંત તેના દુઃખને પૂરત અનુભવ કરે છે.
રાગની આવી દુનિવાર સ્થિતિ હોવાથી કત્ત કોઇની સાથે પણ રાગ કરવાની સ્પષ્ટ નાજ કહે છે. પરંતુ છેવટ આ પ્રાણીથી રાગ ક્યાં શિવાય રહેવાશેજ નહીં એમ જણાવાથી તેને એક માર્ગ બતાવે છે કે “જો તમારાથી રાગ કર્યા શિવાય ન જ રહેવાય તે મુનિ મહારાજ સાથે રાગ કરજે–તેની સાથે પ્રેમ બાંધો. તેના પરિચયમાં પ્રીતિવાળા થજો.” અહીં કોઈ પ્રશ્ન કરે કે-“શું એ રાગ હાનિ નહીં કરે? ” તેને ઉત્તર આપે છે કે “મણિધર સર્પના મુખમાં તે ઝેરજ હૈયા છે, પણ તેના માથા પર મણિ તે વિષને ક્ષણ માત્રમાં દૂર કરનાર છે, તેમ રાગ તે વિષરૂપજ છે, પરંતુ મુનિ મહારાજને પ્રસંગ-તેમની વાણિરૂપી અમૃતને સંસર્ગ કરાવનાર હોવાથી તે વિષની અસર થઈ શકતી નથી. એ પ્રસંગ ઉલટ ગુસ્કારી થાય છે. એટલા ઉપરથી જ કર્તા પ્રાંતે કહે છે કે-એવા સુજસયશવાન મુનિ મહારાજ અથવા અન્ય ઉત્તમ પુરૂષ સાથેને જે સ્નેહ તે રાગનુંતેને નાશ કરવાનું પરમ ઔષધ છે. તેથી સુજ્ઞ જનોએ એ એષધનું સેવન કરી અનાદિ કાળથી લાગેલા રાગરૂપ વ્યાધિને મુળમાંથી દૂર કરે. એટલે વાસ્તવિક નિરોગી-નિરાગીપા પ્રાપ્ત થશે.
ઈત્યમૂ.
अहिंसा दिग्दर्शन.
( અનુવાદકમી. માવજી દામજી શાહ, મુંબઈ.) અનાદિ કાળથી આ સૃષ્ટિમાં પ્રાણીમાત્ર નવા નવા જન્મને ગ્રહણ કરીને જન્મ, જરા, મરણાદિક અસહ્ય દુઃખોથી પીડિત થયા કરે છે. જે તેનું મૂળ કારણ તપાસીએ તે કર્મથી અતિરિત કેઈ બીજો પદાર્થ કારણરૂપ નથી. એટલા માટે તમામ દર્શન (શાસ્ત્ર) કારેએ તે કમને નાશ કરવા માટે શાદ્રારા જેટલા ઉપાયે દર્શાવ્યા છે. તેટલા ઉપાય પછી સામાન્યધર્મરૂપ અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય, નિરૂ હત્વ, પરે પકાર, દાનશાળા, કન્યાશાળા, પશાળા, વિધવાશ્રમ, અનાથાશ્રમાદિ તમામ દર્શનવાળાઓને સંમત છે. પરંતુ વિશેષધર્મરૂપ સ્નાન સંધ્યાદિ કાર્યોમાં જુદા જુદા મત પ્રવર્તે છે. એટલા માટે જ આ સ્થળે વિશેષ ધર્મની ચર્ચાને અવકાશ આપ્યા વિના માત્ર સામાન્યધર્મના સંબંધમાં જ વિવેચન કરવાને લેખકને દર છે, અને તેમાં પણ તમામ દર્શનવાળાઓને અત્યંત પ્રિય દયાદેવીનું

Page #17

પોતાની બુદ્ધિ અનુસાર વર્ણન કરવાની ઇચ્છા છે. તેને આક્ષેપ-વિક્ષેપ વિના પૂર્ણ કરવાને માટે લેખકની પ્રવૃત્તિ છે.
દયાનું સ્વરૂપ લેકવ્યવહારદ્વારા, અનુભવદ્ગારા અને શાસ્ત્રદ્વારા, લખવામાં આવશે, તેમાં પ્રથમ લેકવ્યવહારથી જે વિચાર કરવામાં આવે તે એવું જણાય છે કે જગત્ના સર્વ પ્રાણીષ્માનાં અંતઃકરણમાં દયાને અવશ્ય સંચાર છે. દ્રષ્ટાંત તરીકે માર્ગોમાં ચાલતા કોઇ દુળ જીવ ઉપર કેાઇ બળવાન જીવ દુઃખ દેવા પ્રયાસ કરે તે અન્ય માણુસ બળવાનથી દુળને બચાવવા માટે જરૂર પ્રયત્ન કરશે. જેવી રીતે કોઇ ચાર રસ્તામાં લુટફાટ કરતે હોય અને દરેકને કનડતે હાય તો તેને કાલાહુલ સાંભળતાં તુરતજ લેાકેા એકઠા થઇને ચારને પકડવાને કાશીશ જરૂર કરશે. એવીજ રીતે કાઇ સૂક્ષ્મ જીવને સ્થૂળ જીવ મારતે હાય તા તેને છેડાવવાને લોકો જરૂર પ્રવૃત્તિ કરશે. અર્થાત્ નાના પક્ષીને મોટું પક્ષી, મોટા પક્ષીને બાજ, ખાજને ખીલાડી, બીલાડીને કુતરો, અને કુતરાને શિકારી માણસા મારતા હોય તો તેને છેડાવવા માણસો જરૂર પ્રયત્ન કરશે.
એજ હેતુથી કૃષ્ણજીને (જેને હિલેાક ભગવાન્ માને છે ) પણુ કપટને વખતે અન્યાય જોઇને એકવાર તેના પણ મૃત્યુની લેકે નિંદા કરવા તત્પર થયા હતા, અર્થાત્ ભરત યુદ્ધના સમયમાં ચક્રવ્યૂહ ( ચક્રાવા ) ની વચમાં જે અભિમન્યુથી કૃષ્ણે કપટ કર્યું હતું તે સાંભળી આજે પણ ભક્ત માણસે તેની નિંદા કરવા તૈયાર થાય છે. એથી એવુ' સિદ્ધ થાય છે કે લેાકેાના મનમાં સ્વભાવિક રીતે જ દયાએ નિવાસ કરેલ છે, પરંતુ ખેદની વાત એ છે કે, જફ્ ઇંદ્રિયની લાલસાથી ફ્રી ફ્રીને પણ અકૃત્ય કરે છે. અર્થાત્ માંસાહારમાં આસક્ત બની જઈને ધર્મ વિનાના થઇ જાય છે. કારણ કે જે કદાચ માંસાહાર કરનારા માણુસ હજારો રૂપીબાનુ દાનપુન્ય કરે તેપણ એક અભક્ષ્ય આહારનાં સખળથી તમામ પેતાના ગુણાને દોષમય બનાવી મૂકે છે. જેવી રીતે ખેારાક જોઇએ તેટલા સસ હેય, પરંતુ તેમાં લગારજ ઝેર પડી જાય તે તે વાપરવા માટે ઉપયોગમાં આવતે નથી; તેવીજ રીતે માંસાહારી કદાચિત્ હજારે શુભ કર્યા કરે, તેપણ તે અશુભ સરખાજ બની જાય છે. કારણ કે જેના હૃદયમાં દયાનેા સંચાર નથી, તેનું હૃદય હૃદય નથી, પરં’તુ પત્થરજ છે. માંસાહારી ઇશ્વર ભજન, સંધ્યા વિગેરે કોઇપણ ધર્મકૃત્યને માટે લાયકાત ધરાવતા નથી. તેમાં મુખ્ય કારણ એ છે કે સ્નાન કર્યા વગર સંધ્યા તથા ઈશ્વર પૂજન વિગેરે ખની શકતું નથી. અથવા તે “ મૃતંચ્છુવ્ માનનાર.” આ વાકયથી મુદ્દાને સ્પર્શ કરીને જરૂર સ્નાન કરવું જોઇએ. ત્યારે વિચારવાનો સમય છે કે, બકરાં, ભેશ, માછલી વિગેરેનુ માંસ પણ મુદ્દા

Page #18

જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
સરખું જ છે. તેને આહાર કવાથી સ્નાન શુદ્ધિ કેવી રીતે ગણી શકાય ? કારણ કે માંસનો અંશ પેટમાંથી તુરત નાશ પામતા નથી, ત્યારે બહારથી સ્નાન કરવાથી શું શુદ્ધિ થાય?
એજ હેતુથી વરાહ પુરાણમાં વાહજીએ વસુંધરાથી પિતાના બત્રીશ અપરાધિઓમાંથી માંસાહારીને અઢારમો અપરાધી કહે છે. ત્યાં એ પ્રકરણમાં એમ કહ્યું છે કે જે માંસાહાર કરીને મારી પૂજા કરે છે તે મારે અઢાર અપરાધી છે. જેમકે–
નુ માન માંaiાન, મલવા માતા
અઠ્ઠાવશાળં , પામ વરે !” કલકત્તા ગિરીશવિદ્યારત્ન પ્રેસમાં છાપેલ પત્ર પ૦૦ અને ૧૧૭ શ્લોક ૨૧.
" यस्तु वाराहमांसानि, प्रापणेनोपपादयेत् ।।
अपराधं त्रयोविंश, कल्पयामि वसुंधरे ।। श्लोक २६ " मुरां पीत्वा तु यो मर्त्यः, कदाचिदुपसर्पति ।
अपराधं चतुविशं, कल्पयामि वसुंधरे ॥ " श्लोक २७ સજન ! માત્ર એટલું જ નહિ, પરંતુ પ્રત્યક્ષ દે થકી પણ માંસાહાર સર્વ પ્રકારે ત્યાગ કરવાને જ લાયક છે. જુઓ માંસાહારીના શરીરમાંથી હમેશ દુર્ગધી નિકળ્યા જ કરે છે અને તેને પરસેવો પણ દુર્ગધવાળા હોય છે. જો કે જીવન અને સ્વભાવ છે કે જે કામને તે ક્યાં કરે છે તે તેને પ્રિય લાગે છે તે પણ તેઓએ વિચાર કરે જોઈએ કે જેને જેનું વ્યસન પડી જાય છે તેને તે સારું સમજે છે, એટલું જ નહિ પરંતુ બીજાની સન્મુખ તેને વખાણું પણ કરે છે. એવી જ રીતે મને પીનાર મદ્યપાન કરતી વખતે એષધની માફક પી જાય છે. માંસ ખાનારને કદાચ પૂછવામાં આવે તે તેના વાસણ (જેમાં તેને માંસ પકાવ્યું છે તે) અને તેના હાથ (જેવટે તેણે માંસ ખાધું છે તે) ઘણી જ મુશકેલીથી સાફ થઈ શકે છે. તેમજ મલ્ય વિગેરેનું માંસ ખાધા પછી ખાનારના મુખમાંથી લાળ નીકળે છે. અને તે પાન સપાલ વિગેરે ખાધા વિના શુદ્ધ થતું નથી. એવા સંકટને સહન કરતાં છતાં પણ કઈ કઈ જીવ તે આહારને સારે માને છે. વિશે શું કહેવું ? ડાકટરની માફક તેવા પદાર્થમાં હેને સુગ પણ રહડતી નથી. જેમ ડાકટર પહેલાં જ્યારે મુડદાને ચીરે છે ત્યારે તે તેને કાંઈક સુંગ આવે છે પણ પછીથી તેમને તદન સુગ આવતી બંધ પડી જાય છે. એવી જ રીતે માંસાહારના વિષયમાં પણ સમજવાનું છે. અથવા માછલી વિગેરે ખાનારાઓને પૂઇ ત્રનાં એ જે તે ખબર પડશે કે માછલાં વિગેરેને કાપતી વખતે જે પાણી તેમાં

Page #19

અહિંસા દિગદર્શન.
૧૪૭
ઝરે છે, તે કેવી દુર્ગંધ મારે છે? કે જેની દુર્ગંધથી માણસને ઉલટી થવાના પ્રસંગ આવે છે. અફ્સોસ, એવા નીચ પદાર્થોને ઉત્તમ માણસે કેમ ખાતા હશે ? એ પણ એક વિચારવા જેવુ છે. વનસ્પતિ કે જે સર્વ રીતે માણસાને સુખકારી છે, તેનું કુલ પણ કદી દુર્ગંધવાળું થઇ જાય છે તે તેને માણુસ ફૂં કી ઢે છે. પરંતુ મલ, સૂત્ર, લેડી વિગેરેથી ખરડાયેલુ, સડેલું અને કીડાઓથી ભરપુર માંસને જો માણસ છેાડી ન દે તેને માણસજ કેમ કહી શકાય ?
કઇ માંસાહારી જે એ પ્રમાણે કહે છે કે માંસ ખાવાથી શરીરમાં બળ વધે છે અને શૂરતા આવે છે તે તેની ભૂલ છે. કેમકે જો માંસાહાર કરવાથી કદી ખળ વધતુ હાય તા હાથીથી સહુ ઘણા બળવાન થાય; પણ જે કેજો હાથી વહન કરે છે તે સિંહુ કયારેય પણ વહન કરી શકતા નથી. અથવા કોઇ એ પ્રમાણે કહું કે હાથી કરતાં સિંહ ન્ને બળવાન્ ન હોય તો હાથીને કેવી રીતે મારી નાંખે ? અને ઉત્તર એજ છે કે હાથી ફલાહારી હોવાથી શાંત પ્રકૃતિનું જાનવર છે, અને સહુ માંસાહારી હોવાથી ક્રુર સ્વભાવનુ જાનવર છે. તેથી કરીને હાથીને તે દબાવી દેછે. પીજી રીતે ગુઢવડે કદી હાથી સિંહને પડી કે તા તેની રગેરગના ચૂરેચૂરા કરી શકે છે. એથી એમ સ્પષ્ટ થાય છે કે માંસાહારથી કુરતા વધે છે એ વાત દરેકે કબૂલ કરવી પડશે. અને ક્રુરતા કાઇ પુન્યકા ને પેાતાની સન્મુખ રહેવા દેતી નથી; અને એ પણ તમામ લોકો સરલતાથી સમજી શકે છે કે માંસાહારી લાક પેાતાના ઘરમાં કકાસને વખતે સહુજમાં મારામારી કરે છે, શાંતિ નથી પકડી શકતા, તે શુ' નિર્દયતાનું પરિણામ નથી ? એથી કરીને માંસાહારનુ જ ફળ સ્પષ્ટ નિયપણુ જણાઇ આવે છે.
હવે રહી શૂરતા-એ પણ માંસને ગુણ નથી, પણ પુરૂષનેજ રવાભાવિક ધર્મ છે. કેમકે નપુંસક માણસને શક્તિ વધારવાવાળા હજારો પદાર્થો ખવરાવવામાં આવે તોપણ તે રસ ગ્રામ વખતે પલાયન કરી જશે. એમાં પ્રત્યક્ષ દાખલેા એ છે કે બંગાળ, મગધ વિગેરે દેશના લેક ઘણું કરીને માંસાહારી હોવા છતાં પશુ એવા તેા કાયર હોય છે કે ચાર છ માણસે ખળવાન હોય તો મંગાળાના પચાસ માણસે પલાયન થઇ જાય. પર ંતુ તે બિચારા પેાતાનુ ગુજરાન માત્ર સાધવા ભર રહીને ચલાવે છે.
ગુરૂ ગોવિંદસિંહના શિષ્ય શીખલેાકેા, જે કે કિલ્લાની ફત્તેહ કરવામાં શ્રેષ્ટ નબરે ગણવામાં આવે છે, તે પણ ઘણું કરીને હારી જેવામાં આવે છે. એનું કરણ એ છે કે જેવી લા" સ્થિર મનથી ફલાહારી લોકો લડે છે, તેવી માંસાહારી
1 કુલા તેનું ધાન્ય

Page #20

જૈનધર્મ પ્રકાશ.
૧૪૮
લેકે કયારે પણ લડી !કતા નથી. બીજું એ પણ કારણુ છે કે માંસ હારીને ઘણી ગરની લાગે છે અને શ્વાસ પણ વધારે લેવાય છે. પરંતુ ફલાહારીને તેવી ગરમી પણ લાગતી નથી, તેમ શ્વાસ પણ વધારે લેવાતે નથી.
વાંચકો ! આપના સાંભળવામાં આવ્યું હશે કે જ્યારે રૂશીયા અને જાપા નની લડાઈ થઈ હતી ત્યારે ઘણું કરીને કાચા માંસનેજ ખાનારા ને મેટા કદવાળા ભય'કર રૂશિયનના પણુ, મિતાહારી અને વિચારશીલ જાપાની વીરાએ પરાજય કરીને સંસારમાં કેવી ચમત્કારી જયપતાકા ફરકાવી હતી ? કદી માંસાહારથી શૂરતા વધતી હોય તે ફળીયાની સેનામાં માસે ઘણાએ હતાં, એટલુજ નહિ પરંતુ માંસાહાર કરવામાં પણ કઈ ઓછા નહેાતા, છતાં પણ તે લેાકેાની હાર કેમ થઇ? એથી ખુલ્લી રીતે નિશ્ચિત થઇ શકે છે કે હાર થવાનુ` મૂળ કારણુ અસ્થિર મનજ છે.
મનુષ્યના સ્વભાવ માંસાહારનો નહિ હોવા છતાં જે ઇન્દ્રિયેની લાલસાવડે વિવેકવગરના માણ્યે માંસાહાર કરે છે, તેનું ખરાબ પરિણામ તમામને પ્રત્યક્ષ જણાઇ આવે છે. અર્થાત્ માંસાહારી ઘાણું કરીને મદ્ય પીના, વેશ્યાસક્ત અને નિ ય હૃદયવાળા હોય છે. જો કે કેટલાએક માંસાહારી એવા દુર્ગુણવાળ નથી પણ્ હતા, તે પણ તેમના શરીરમાં અનેક પ્રકારના વ્યાધિએ થયા કરે છે. સસ્ત્ય, માંસ વિગેરે' પાચન નહિ થઇ શકવાથી ખાનારાએ તે રાતે ખરાબ આડકાર આવે છે, અને ઘણાખરાના લોહીમાં બગાડ થઈ જાય છે, તેમજ શરીર પીળુ પડી જાય છે, હાથ પગ સુકા થઇ જાય છે, પેટ વધી પડે છે, અને કેટલાકનાં તે પગ પણ ફુલી જાય છે, તેમજ ગળામાં ગાંડા થઇ આવે છે, અને ત્યાં સુધી જોવામાં આવ્યું છે કે ઘણાખરા માંસાહારી કાઢ વિગેરે રાગેથી પી.ય છે અને ઘણું દુઃખ સહન કરીને છેવટ મરણ પથારીએ પણ સૂતા જણાય છે. કદાચ આવા કડ્ડથી કોઈ મચી પણ જાય તે પણ પાપાનુબંધી પુન્યના હૃદય તેમાં ખાસ કારણરૂપે છે. એમ સમજવાનું છે. અત્ યારે એ પુન્યને નાશ થશે ત્યારે અન્ય જન્મમાં કે આ જન્મમાં તે અત્યંત દુઃખને અનુભવ કરશે. ઘણું કરીને માંસાહારીનું મરણ પણ વિશેષ દુઃખથીજ થતું સભવે છે અને તેના મરણુ વખતે કેટલાએક સ્પષ્ટ તથા ગુપ્ત રોગ ઉત્પન્ન થાય છે, આ વાતને અનુભવ લેકે ઘણું કરીને કરતા રહે છે.
મનુષ્યોની સ્વાભાવિક પ્રકૃતિ ફુલહારીપણાનીજ છે. કારણકે માંસાહારી વેનાં દાંત મનુષ્યનાં દાંતાથી જુદી ન્તતના હોય છે. અને તેમની જરૂરાગ્નિ પણ મનુષ્યે કરતાં જુદા પ્રકારની હોય છે તયા સ્વભાવ પણ ચિત્ર પ્રકારને દેખાય છે. માંસાહારી વે! ( જનાવરે ) જીસવડેજ પાણી પીએ છે, પરંતુ માણસ ૠતુ તે મુખવડેજ પીએ છે. એથી એવુ સિદ્ધ થઇ કે છે કે મનુષ્યની જાતિ

Page #21

અહિંસા દિગ્દર્શન.
સ્વાભાવિક માંસાહારી નથી. છતાં પણ જેઓ માંસ ખાય છે તેઓ રાક્ષસને કેટિમાં મૂકાવા ચોગ્ય છે.
મુસલમાન અને હિંદુઓમાં ખાનપાન સંબંધી જ વિશેષ તફાવત જોવામાં આવે છે. મુસલમાનના હાથનું પાણી હિંદુ પી શકતા નથી અને ઘણું કરીને તેના આસન પર બેસી પણ શકતા નથી. પરંતુ તેઓને હિંદુઓના હાથનું પાણી પીવામાં તથા આસન પર બેસવામાં કાંઈ અડચણ નથી. એમાં કારણ એજ છે કે મુસલમાન પિતાના ભેજનમાં મુખ્યત્વે માંસજ રાખે છે. જે હિંદુ પણ તેવું કરવા માટે તે પછી પરંપર જુદાઈ શી રહે? અર્થાત્ જેવી રીતે ઘણું કરીને તમામ મુસલમાન બકરીઇદને દિવસે બકરી વિગેરે જાનવરોને સંહાર કરે છે તેવી જ રીતે ઘણાખરા હિંદુલક નવરાત્રિના દિવસોમાં બકરા વિગેરે જાનવરને મારે છે. જેવી રીતે મુસલમ'ને પિતાના માટે મય માંસ વિગેરેને વ્યવહાર વિશેષ પ્રકારે રાખે છે, તે હિંસા ઉત્તમ ગણવામાં આવે છે; એજ રીતે શ્રાદ્ધમાં હિંદુલેક હર વગેરે-પ્રાણીઓના માંસને વ્યવહાર કરે છે, તે તે શ્રાદ્ધ ઉત્તમ કર્યું એમ ગણાય છે. તેમજ મુસલમાન લોકે ખુદાના હુકમથી જીવ મારવામાં પ પ નહિ માનીને ખુદાના હુકમની સેવા બજાવી સમજી ખુશી થાય છે. તેમજ હિંદુલેકે દેવપૂજ-યજ્ઞકિયા, મધુપર્ક – દ્ધ વિગેરેમાં વહિંસાને હિંસા નહિ માનતાં અહિંસાજ માને છે. એટલું જ નહિં બલકે મરનાર અને મારનાર બંનેની ઉત્તમ ગતિ માને છે. હવે આ સ્થળે મધ્યરથ દષ્ટિથી વિચાર કરતાં એવા હિંદુઓ અને મુસલમાનોમાં ઘણે તફાવત દેખાઈ આવતા નથી કેમકે હિંદુલેકે માંસ ખાતા નથી અને મુસલમાનોનાં હાથનું પાણી પીતા નથી. તે તો બરાબર છે. પરંતુ માંસાહાર કરતાં છતાં પણ જે હિંદુ લેકે પિતાની સફાઈ દેખાડે છે તે તેનું ખરેખર પાખંડજ છે. કેમકે બને મરીને જરૂર દુર્ગતિ પામશે એમાં શક નથી. બબ બંને એક જ રસ્તા પર ચાલનાર છે. એ વિષયમાં કબીરે કહ્યું છે કે – “ મારમાર પર વાર, તવાર |
कहे कबीर दोनो मिलि. जैहैं यमके द्वार. ।।" આ ઉપરથી માંસાહાર કરનારા હિંદુઓ આર્ય ગણવા ચોગ્ય જણાતાં નથી. કારણ કે આર્ય શબ્દવડે છે લોકેજ અવહાર કરવાને ગ્ય છે કે જેના અંતઃ - કરણમાં દયાભાવ, પ્રેમભાવ વિગેરે ધર્મ દેખાતા હોય. પરંતુ માંસાહારીના હૃદ. યમાં દયાભાવ હેત નથી તેમ પ્રેમભાવ પણ તે સ્થી. , એક માંસાહારી (જે દયને ઉપદેશ સંસળી માં સાફાને ત્યાગ કે

Page #22

''1'
જન કારા.
હવે તે ) મને મળ્યા હતા. તે જ્યારે પાતાના હાલહુવાલ કહેવા લાગ્યા ત્યારે તેની આંખમાંથી અશ્રુપાત થવા લાગ્યા, અશ્નપાત થવાનુ કારણ ત્યારે મેં તેને પૃથ્યુ ત્યારે તે કહેવા લાગ્યા કે, મારી જેવા નિર્દય કઠેર હૃદયવાળા આ દુનીયામાં ઘણા ઘેાડા હરશે, કેમકે કેટલાએક દિવસ પહેલાં મે એક સુંદર બકરાને પાળ્યો હતો. તે પુત્રથી પણ વધારે પ્રેમ મારી તરફ બતાવતા હતા અને હું પણ તેની સાથે ઘણા પ્રેમ બતાવતા હતા. એથી કરીને તે ચારો પણ મારા હાથથી દીધા વિના ખાતા નહેતો. હું જ્યારે કયાંક બહાર ચાલ્યે જતા હતા અને પાછા આવતાં બે ચાર કલાકના વિલંબ થતા હતા તે તે રસ્તા તરફ જોઈ જોઇને એ છે કર્યા કરતા હતા, એજ બકરાને મેં મારા હાથથી માંસને માટે મારી નાંખ્યા, અને તે માંસ મારે ત્યાં આવેલા પરાણાએ સાથે મેં પણ ખાધું. જે તે બકરાની મરતા લખતની હાલત હું આપની સામે કહું તે હુને આપ પૂરેપૂરા ચંડાળજ કહેશે. અરે ! જ્યારે જ્યારે એ બકરા મને સાંભરી આવે છે ત્યારે ત્યારે મારૂ કાળજી ફાટી જાય છે. એટલા માટે હું નિશ્ચય અને મજ બૂતીથી કહુ. છુ, કે જે માંસાહાર કરે છે, તે દરેક કરતાં મહાન પાપી છે. કારણ હું ત્' અધાં અકાર્યો કરતાં જીવહિંસા એ ઘણુ જ મેં અકાર્ય છે. અપૂર્ણ,
कपडवंजमां अति मांगलिक प्रसंग.
આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયનેમિસૂરિજી પોતાના શિષ્ય પરિવાર સાથે કપડવંજ ખાતે બિરાજે છે, તેએ પેતાના ઉત્તમ નિર્મળ ચારિત્ર તેમજ અસાધારણ વિદ્વતા માટે હતા જેને!થી સેવાયેલા હાથી તેમના શિષ્યેા સબંધી કોઇપણ ધાર્મિક પ્રસંગ પ્રાપ્ત થતાં તેમનામાં એવા ઉત્સાહુ ફેલાઇ રહે છે કે તેના યથાસ્થિત આદર્શી જેએ તે પ્રસ ંગે હુાજર રહેવા ભાગ્યશાળી થાય છે તેમનેજ મળી શકે છે.
તેમના શિષ્યા પૈકી ત્રણ શિષ્યા નામે મુનિમહારાજ શ્રી દનવિજયજી, શ્રી ઉદયવિજયજી અને શ્રી પ્રતાપવિજયજીને ગણીપદ તથા અનુયેગાચાર્ય પદ ( પન્યાસપ્રદ ) આપવાનો મહેાત્સવ કપડવંજના શ્રી સથે ઘણી ધામધૂમથી અને મોટી ઉદારતાથી ચાલુ અડવાડીયામાં ઉજન્મે છે.
આ બન્ને પદવી આ મુનિમહારાજાએ ઘણાં વર્ષૌના સતત્ અભ્યાસ, ઉત્કૃષ્ટ તપ, અને મનેોનિગ્રહયુક્ત ક્રિયા કર્યાં બાદ દેવગુરૂ કૃપાથી મેળવી શકયા છે, અને તવા લાયક પ્રસંગ પામવા માટે ધર્માં જતે! તેમને “અહેભાગ્ય ” ધ્વનિથી વઘાવી છે તે સ્વાભાવિકજ છે, ત્રણે મુનિમહારાજ સંસ્કૃત વ્યાકરણ, ન્યાય, જૈત

Page #23

કપડવંજમાં અતિ માંગલિક પ્રસંગ.
૧૫.
સિદ્ધાન્ત તથા સાહિત્ય વિગેરેનું ઘણ ઉંચા પ્રકારનું જ્ઞાન ધરાવે છે, તેથી તેને મજ ઉચા ચારિત્રબળથી અને લાંબા વખતના અખ્ખલિત અભ્યાસથી તેમણે જે ઉંચી પદવી પ્રાપ્ત કરી છે, તેને માટે તેઓ પૂરતી રીતે એગ્ય છે.
આ માંગલિક પ્રસંગ ઉપર અમદાવાદ, ભાવનગર, ખંભાત, બોટાદ, મુંબઈ વિગેરે શહેરોથી તથા આસપાસના ગામેથી અને દૂરના ગામોથી હજાર ઉપરાંત જૈનભાઇએ કપડવંજ આવ્યા હતા, અમદાવાદથી નગરશેડ કસ્તુરભાઈ મણિભાઈ શેડ માણેકલાલભાઈ મનસુખભાઈ, શેડ મણિભાઈ મનસુખભાઈ, તાલુકદારી સેટલમેન્ટ ઓફીસવાલા શેઠ મોહનલાલ લલુભાઈ, શેઠ મહિલાલભાઈ મુલચં દભાઈ, શેડ દલપતભાઈ મગનભાઈ શેઠ પરશોતમભાઈ મગનભાઇ, શેડ પ્રતાપસિંહ મેહલાલભાઈ, શેઠ છોટાભાઈ લલ્લુભાઈ વિગેરે ગૃહસ્થ આવ્યા હતા. શેઠ અંબાલાલ સારાભાઈ, શેડ મણિભાઈ દલપતભાઈ તથા ભાવનગરવાળા શેડ કુંવરજી આણંદજી વિગેરે આવી શક્યા નહતા; તેમની તરફથી તેમજ નગરશેઠ ચીમનભાઈ લાલભાઈ તરફથી તાર, કાગળે અને કપડાં આવ્યાં હતાં.
ભાવનગરથી શેઠ અમચંદ જસરાજ, ખંભાતથી શેઠ પોપટભાઈ અમરચંદ, ખેડાથી શેડ ભાઈલાલભાઈ અમૃતલાલ અને બોટાદથી સાત છગનલાલ મુળચંદ વિગેરે ગૃહસ્થ આવ્યા હતા. ટનની અગવડ છતાં ફક્ત અમદાવાદથી જ સુમારે છે જેનબંધુઓ આવ્યા હતા, અષાડ સુદ ૬-૭ ને રોજ રાણીપદ આપવાની અને સુદ ૮-૧૦ ને રોજ અનુયાગાચાર્ય (પન્યાસ) પદ આપવાની ક્રિયા શાતવિધિ વિધાનપૂર્વક આચાર્ય મહારાજશ્રીએ નિર્વિક્ષ રીતે કરાવી હતી, અને તેમણે તેમજ શ્રી સંઘે અનુગાચાર્ય (પન્યાસ) દશનવિજયજી ગણી, તથા અનુગાચાર્ય (પન્યાસ) ઉદયવિજ્યજી ગણી તથા અનુગાચાર્ય (પન્યાસ ) પ્રતાપ વિજ્યજી ગણી તરીકે વાસક્ષેપ કરી જયજયકાર વનથી તેમને વધાવી લીધા છે. આચાર્ય મહારાજશ્રીએ અનુગાચાર્યોને તથા મુનિઓને તે વખતે જે બોધ આપ્યો છે તે ઘણે અસરકારક અને મનન કરવા ગ્ય હતે. અનુગાચાર્યપદનું વિધાન થયા પછી જેએને માટે ઘણું મેટા યુરોપીયન ઓફીસરોના સરટીફીકેટ છે, જેમનું નામ સંસારી અવસ્થામાં “બેડીવાળા માસ્તર” તરીકે પ્રસિદ્ધ હતું, અને જેઓનું અંગ્રેજી-સંસ્કૃત-ગુજરાતી જ્ઞાન ઘણું ઉંચું છે. જેઓ હાલ દિક્ષા લઈ મુનિ ચદનવિજ્યજી મહારાજ તરીકે ઓળખાય છે, તેઓએ બાજઠ ઉપર બેસી ઇંગ્લીશમાં એક છટાદાર હું ભાષણ કર્યું હતું અને તે હજરો જેનાથી વધાવી લેવામાં આવ્યું હતું. આખું અડવાડીયું અડ્ડાઈ મહેન્સવ, પૂજા, પ્રભાવના અને સ્વા ? આ ભાવણ અમોએ આ અંકમાંજ ગુજરાતી ભાષાંતર સાથે મુકયું છે. તંત્રી.
છે

Page #24

મિવત્સલ વિગેરે ધર્મ કાર્યોથી ઘણા આનન્દ સાથે પસાર થયું હતું. સુદ ૮ ને રેજ બડી ધામધૂમથી રથયાત્રાને વરઘેડા કાઢવામાં આવ્યા હતા. તેમાં ચાંદીના રથમાં અને પાલખીમાં ભગવાનને પધરાવવામાં આવ્યા હતા. સાથે પૂજ્યપાદ આચાર્ય મહારાજશ્રી તથા સર્વ મુનિ મહારાજ હતા, તેની રચના એવી તે અપૂર્વ થઈ હતી કે હજારે જેને ઉપરાંત અન્ય દેશની ભાઈઓએ પણ ઘણે ઉત્સાહ બતાવી અક્ષય પુણ્ય બાંધ્યું હતું.
વળી આ મહાન માંગલિક પ્રસંગે એ અદભુત ધર્મ પ્રભાવ દેખાયે હતું કે જ્યારે ગણપદ તથા પન્યાસપદની ફિયાની શરૂઆત થતી હતી કે તર. તજ વર્ષાદ તદન બંધ. અને ક્રિયા પૂરી થયા પછી વષાદ શરૂ. ત્યાર પછી વાજતે ગાજતે બહારની વાડીના દેરાસરે દર્શન કરવા જતી વખતે વર્ષાદ બંધ અને વરઘેડ ઉતયા પછી પાછો વષાદ શરૂ, અને પાછો નેકારી જમતી વખતે વષોક બંધ અને નકારી જમ્યા પછી વર્ષાદ શરૂ, આઠમને દિવસે મોટે વરઘેડ ચડ્યા હતા ત્યારે પણ વષાદ બંધ અને વરઘેડે ઉતયા પછી વર્ષાદ શરૂ. આમ પાંચ દિવસ થવાથી જૈનધર્મના પ્રભાવ વિષે અન્યદર્શનીઓએ પણ અતિ અનુમોદના કરી છે અને અનેક એ બોધિબીજની સન્મુખ દશા પ્રાપ્ત કરી છે.
કપડવંજના શ્રી સંઘે બહાર ગામથી આવેલા જૈન ભાઈઓની સરભરા કરવા માટે તન, મન અને ધનને ભેગ આપવામાં બીલકુલ કચાશ રાખી નથી. તેઓ બહારગામથી પધારેલા જેન ભાઈઓની બરદાસ કરવાને કટીબદ્ધ થઈ રહ્યા હતા. ધન્ય છે આવી સ્વામીભકિતને અને નિરભિમાનતાને ! નગરશેઠ જેસી ગભાઈ પ્રેમાભાઈ, શેડ શામલભાઈ નથુભાઈનાં વિવેકી અને બાહોશ મુનીમ મી. વલભરામ, શેઠ જમનાદાસ કરમચંદ, શેઠ વાડીલાલ જમનાદાસ, શેડ બાલાભાઈ દલસુખભાઇ, શેડ વાડીલાલ દેવચંદ, શેડ ચીમનલાલ બાલાભાઈ શા. ન્યાલચંદ કેવળદાસ તથા પ્રેમચંદભાઈ વિગેરે ગૃહસ્થ બહારગામથી આવેલા પરે શુઓને પિતાને ઘેર ઉતારી તેમની સરભરા કરવામાં ઉભા ને ઉભા રહ્યા હતા.
આ પ્રસંગે અમદાવાદના નગરશેડ કસ્તુરભાઈ મણિભાઈ તરફથી શ્રીફલની પ્રભાવના, શેઠ શામલભાઈ નથુભાઈ તરફથી નકારશી તથા શ્રોફની બે પ્રભાવના, શ્રી જૈનતત્તવિવેચક સભા તરફથી નકારશી તથા શ્રીફળની પ્રભાવના, ભાવનગર રવાળા શેડ અમરચંદ જસરાજ તરફથી શ્રીફળની પ્રભાવના તથા ખંભાતવાળા શેઠ અમચંદ પ્રમચંદ તરફથી નકારશી, અમદાવાદવાળા શા. લલુભાઈ મને દાસ તરફથી કાશી, ઝવેરી બાપાલાલ નહાલચંદ તરફથી બદામની પ્રભાવના, કપડવંજના શ્રી સંઘ તરફથી નકારશી, તથા બોટાદના ગ્રહ તરફથી લડવાનું કાણું વિગેરે કાર્યો થયાં હતાં, વળી શેડ મનસુખભાઈ ભગુભાઈ તર ફથી શ્રીફળની પ્રભાવ, અને ત્રણ અનુગાચાર્ય (પન્યાસજી) વિગેરે મુનિ

Page #25

એને ભણાવનાર ત્રણા શાસ્ત્રીઓના સરકારને માટે મોટી રકમના નાના દાગીના તયા શાલટા વિગેરેની બક્ષીસ આપવામાં આવી હતી. તથા બીજા મા ણસોને પણ મેટી રકમના સેના રૂપાના દાગીના, પાઘડી, શેલા વિગેરેની સારી બક્ષીસે આપવામાં આવી હતી. આ મહોચ્છવ પ્રસંગે ઉપર મુજબ અફ઼ાઈ મહાસવ, પાંચ નોકરશી, અને છ શ્રીફળની પ્રભાવના વિગેરે ધર્મ કાર્ય થયાં હતાં.
વળી કપડવંજના શ્રી સથે સ્પેશીયલ ટેન મુકાવી આવેલા જૈન ભાઈઓને સગવડ કરી આપી હતી.
પવિત્ર મહાન પુરૂષે જ્યાં જ્યાં વિચરે છે ત્યાં ત્યાં ધર્મને ઉઘાત થાય છે તેમાં કઈ નવાઈ નથી. આવા પવિત્ર પુરૂષોથી જૈન શાસન જયવંતુ વર્તે છે, એવી લેકવાણ પ્રાણીમાત્રનું કલ્યાણ કરે, એમ ઇરછી આ ટૂંક લેખ સમાપ્ત કરવામાં આવે છે.
A SHORT SPEECH DELIVERED BY MUNI CHANDANVIJAY AT KAPADVANJ ON THE PLEASANT OCCASION OF HONOURS
BEING CONFERRED BY पूज्यपादाचार्य श्री विजयनेमिसुरिजी महाराजसाहेब
ON THREE OF HIS DISCIPLES.
[5992794 werFAIZA, Juni Maharajas, and others,
I am much rejoiced to-day to stand before you to express my feelings of delight on the present occasion of joy. I really admire the patience with which the three Muui Haharajas who are the cause of our joy to-dar hare passed safely through their long course of યાત્રિ .
ये तीर्गा भववारिधि मुनिवरास्तेभ्यो नमस्कुर्महे ।।
येषां नो विषयेषु निगृध्यति मनो नो वा कषायैः प्लुतं ।। Those who do not possess learning, penitentiarr merit, or merit from charity, nor wisdom, character, virtne or religious feeling, roam in the mortal world a burden to the earthbreasts in human form.

Page #26

न चेंद्रस्य सुखं किंचिन्न मुखं चक्रवर्तिनः । मुखमस्ति विरक्तस्य मुनेरेकान्तजीविनः ||
for a
These three Muni Maharajas have been in the long time. Panyasji has read much of the religions philosophy and he is a specialist in . He has also written a book on which is not printed.
Panyasji
has read Logic and he posseses extraordinary knowledge of the Jain fazia. He has also written new
books and commentaries on certain books and his effort in this direction still continues.
Panyasji ¶¶à¤¶ff has studied some of the Jain Philo sophy and the other he has been trying to learn. He is also able to compose poetry in Sanskrit. He has written UH¶Î and . The fourth learned Muni Maharaja in our Sanghada is प्रवर्त्तकजी यशोविजयजी. He is a learned साधु He has studied અઢાર હજારી, લઘુન્યાસ, અહુન્યાસ and many other books on Sanskrit Grammar. His knowledge of Grammar is matchless. He is an able writer of both Gujarati and Sanskrit poetry. He has a very good grasp on our sacred Sanskrit language. He has written a book called स्तुतिकल्पलता.
If these Muni Maharajas had remained in the world, their fate would have been very poor. But how far they have advanced in their position is plain to the world. Hence we see the necessity of helping those who want to be free from the entanglements of the world.
At this stage we are in a position to understand what an amount of trouble my Guru Maharaj might have been put to in producing diamonds from raw materials. Indeed he has to work very hard owing to a variety of works in connection with his office, in as much as he is revered as the most learned of The Jain saints.

Page #27

મુનિ ચંદનવિજયજીનું ભાણું.
૧૫૫
The above mentioned Jui Jaharajas as well as all the others in our Sunghadil bare been partis trained and are being still instructed in Sheth Mansukhbhai's '3194 4132.147. Hence you will see that it will he wrong to omit Sheth Mansukhbhai's name in connection with the present occasion. His liberality will be in very good living example to my audience as well as to others who care to learn to bless others. Sheth Mansuklıbhai is well known by his public charities as well as hy his JAER. He has spent thousands of rupees in giring relief to the dia tressed and alms of learning to others.
Shakespeare say's-“ Mercy is a double blessing. It blesses him that gives and him that receives. ". Doctor Jolinson says is Sympathy in the trouble of the distressed is a fragrant ointment of picy. Really blessed is a grant and cursed is a bl.
If you are thirsty of this water of 4, go and drink it at the fountain-heart of the merciful. But do not go to learn from a dry pool, togH.
नगे नग न माणिक्य, मौक्तिकं न गजे गजे ।
साधवा न हि सवेत्र, चंदनं न वने वने ।। The lives of great men like Muni Maharajas are examples to others. Great men are represented by Smiles as follows:
“ Indeed he is great who has left behind a lesson for his successors. The Chinese people say that the sage is the instructor of a hundred ages. Erery great man is bound to teach much to others and for this we are much indebted to him. Demost. henes was so fired on one occasion by the eloquence of Callistras, that the amhition was roused with him of becoming an orator himself
- Tell me whom you admire" said Saint-Benre : and I will tell you what you are. Do you admire honest, brave and manly men ?-You are of an honest, brave and manly spirit.
The admiration of a noble character elevates the mind and tends to redeem one from the bondage of self.

Page #28

man
It does one good to look upon the manly face of R commanding the respect of the society. We must remember that great is the power of goodness to charm and command. Live with person of elevated characties and you will feel lifted and lighted up in them. • Live with wolves. says the Spanish proverb, “ and you will learn to howl.
25
Along with all the views of Smiles that are mentioned above he says:
"To live in hearts, which we leave behind, is not to die,"
In conclusion I respectfully desire all the three Panyasjis to bear in mind the above instructions which make men really great; and I hope they will put into practice the valuable words by doing their duty to the entire satisfaction of both the
and that of બાય મારાઞ. I must say here that now their responsibility has much increased and they must be ready to bear great burden in order to prove that the honour of વાસવર is properly bestowed upon them and that they are worthy of the same.
''
कपडवंजभां त्रण मुनिमहाराजाओनी पन्यासपदवीनी क्रिया वेळाए मुनि चंदनविजयजीए करेलुं भाषण.
( ઇંગ્રેજીનું ભાષાંતર )
ખુશાલીના આ પ્રસંગે મારો આનદ જાહેર કરવા માટે આપની પાસે ઉભા રહેતાં આજે મને ભારે ખુશી ઉપજે છે. આજની ખુશાલીના કારણુરૂપ ત્રણ મુનિમહારાજાએએ પેતાના ચારિત્રને લાંબો સમય જે રીતે પસાર કર્યો છે, તે માટે હું તે પ્રત્યે ખરેખર માનની લાગણી ધરાવું છું. કહ્યું છે કે
**
· જેનુ મન વિષયમાં નિવૃદ્ધ થઇ જતુ નથી, તથા જેનુ` મન કષાયેાથી લેપાતુ નથી, એવા જે મુનિવરો સ'સાર સમુદ્રને તરે છે, તેને અમે નમસ્કાર રીએ છીએ.”

Page #29

“જેઓમાં જ્ઞાન, તપ, દાન, ડહાપણુ, ચારિત્ર, સદગુણ કે ધાર્મિક લાગgી નથી, તેઓ આ મનુષ્યભવમાં ભારરૂપે અને મનુષ્યના આકારે પશુઓ જેવા નાક સંસારમાં ભટકે છે.”
ઇને પણ કોઈ સુખ નથી, તેમજ ચક્રવતીને પણ કાંઈ સુખ નથી, સુખ તે માત્ર એકાન્ત જીવન ગાળનાર વિરકત મુનિઓને જ છે.”
આ ત્રણ મુનિમહારાજેએ ચારિત્ર લાંબા વખત સુધી પાળ્યું છે. પન્યાસજી દર્શનવિજયજીએ ધાર્મિક રીલેફીને બહોળો અભ્યાસ કર્યો છે, અને તેઓ ન્યાયના એક ખાસ અભ્યાસી હોઈ તેમણે ન્યાય ઉપર એક પુસ્તક લખ્યું છે, જે હજુ પ્રગટ થયું નથી.
પન્યાસજી ઉદયવિજયજી તર્કના અભ્યાસી છે. અને જેન સિદ્ધતિનું અસાધારણ જ્ઞાન તેઓ ધરાવે છે. તેમણે કેટલાંક પુસ્તકો નવાં લખ્યાં છે, કેટલાંક પુસ્તકે ઉપર ટીકા કરી છે, અને તે માર્ગે તેઓને પ્રયાસ હજુ ચાલુ જ છે.
પન્યાસજી પ્રતાપવિજયજીએ જૈન ફિલસફીને અભ્યાસ કર્યો છે, અને હજુ તેમનો અભ્યાસ આગળ ચાલુ છે. તેઓ સંસ્કૃતમાં કાવ્ય બનાવી શકે છે. તેમણે પ્રાકૃત રૂપાળી અને નુતન સ્તોત્ર સંગ્રહ લખ્યાં છે. અમારા સઘાડાના તે ઉપરાંત ચેથા વિદ્વાન મુનિ મહારાજ પ્રવર્તક યશવજયજી છે. તેઓ બહુ વિદ્વાન સાધુ છે. તેમણે અઢાર હજારી, લઘુન્યાસ, બૃહન્યાસ, અને બીજા સંસકૃત વ્યાકરણનાં ઘણા ગ્રંથને અભ્યાસ કર્યો છે. વ્યાકરણનું તેમનું જ્ઞાન અસાધારણ છે. તેઓ ગુજરાતી અને સંસ્કૃત બંને ભાષાના કાવ્ય કરવામાં કાબેલ છે. આપણી પવિત્ર સંસ્કૃત ભાષા ઉપર તેમને સારે કાબુ છે. તેમણે સ્તુતિ કલપલતા નામનું એક પુસ્તક લખ્યું છે.
જે આ મુનિમહારાજાએ સંસારમાં રહ્યા હોત, તે તેઓનાં નશીબ નબળાંજ રહેત. સંસાર છેડવાથી તેઓ કેટલા આગળ વધી શક્યા છે તે સ્પષ્ટ રીતે જોઈ શકાય છે, તેથી જેએ સંસારની જંજાળમાંથી છુટવા માંગતા હોય તેને મદદ કરવાની કેટલી જરૂર છે તે આપણે જોઈ શકીએ છીએ.
કાચા પદાર્થોમાંથી આવા રો ઉત્પન્ન કરવામાં અમારા ગુરુ મહારાજાએ કેટલે શ્રમ ઉઠાવ્યો હશે તે અત્યારે આ સ્થિતિમાં અમે સંપૂર્ણ રીતે સમજી શકીએ છીએ. ખરેખર જૈન સાધુઓમાં સૌથી વધારે વિદ્વાન તરીકે તેઓ પૂજાતા હેવાથી તેમની પદવી વિગેરેના કારણને અંગે ઉત્પન્ન થતા જુદા જુદા કાર્યો સાથે આ કાર્યમાં તેમને ખરેખર બહુ સખત શ્રમ ઉઠાવવો પડતો હશે.
અમારા સંડાના આ ઉપરોક્ત વર્ણવેલા મુનિમહારાજાએ તથા બીજા

Page #30

સાધુઓએ શેઠ મનસુખભાઈ ની જંગમ પાઠશાળામાં ઘણે અંશે કેળવણી લીધી છે, અને હજુ પણ તેમાં જ અભ્યાસ ચાલે છે. તેથી તમે જોશો કે આ પ્રસંગે શેડ મનસુખભાઈનું નામ વિસરી જવું તે બહુ જ દેખાશે. આજના મારા શાતા સમુદાયને તથા બીજા જેઓ અન્યને આશિવાંદરૂપ થવાની લાગણી વાળ હશે તેમને શેઠ મનસુખભાઈની ઉદાતા એક ઘણે ધડા લેવા લાયક દાખલ છે. તે શેડ જાહેર સખાવત માટે તેમજ ગુપ્તદાન માટે જાણીતા થયેલા છે. દુઃખીને મદદ કરવામાં અને અન્યને વિદ્યાનું દાન દેવામાં તે શેઠ હજાર રૂપિયા ખવ્યો છે.
શેક્સપીયર કહે છે કે –“ દયા તે બેવડા આશિર્વાદરુપ છે. તે જે લે છે તેને અને જે મેળવે છે તેને બંનેને આશિર્વાદરૂપ થાય છે.” ડો. જોન્સન કહે છે-“ગ. રીબ-દુઃખી માણસની મુશ્કેલી વખતે તેમના ઉપરની કરૂણાની લાગણી તે ખરેખર દયાનું સુગંધી તેલ છે. દાતાર ખરા આશિર્વાદ મેળવે છે, જ્યારે કૃપણ ખરેખર શ્રાપિત થાય છે. ”
જો તમારે દયાના સુંદર પાણીની તૃષા હોય, તે દયાળુ મનુષ્યના અંતઃકરણરૂપ કુવારા પાસે જાએ, અને તેનું પાન કરે પણ પાણી વગરના કંજુસ માણરૂપી ખાબોચીયા પાસે કરી પણ જવાની ઈચ્છા કરશે નહિ. કારણ કે
દરેક સને માથે મણિ હેત નથી, દરેક ગજના મસ્તકમાં મોતી હતા નથી, સર્વત્ર સાધુઓ હતા નથી, અને દરેક વનમાં ચંદન હોતું નથી.”
મુનિ મહારાજા જેવા મોટા માણસેનાં જીવન બીજાને દાખલે લેવા લાયક હોય છે. મોટા મનુષ્ય માટે તે સમાઇસ નીચે પ્રમાણે કહે છે –
જે માણસ પોતાના વાર માટે શીખામણના પાટે મૂકતે જાય છે. તેજ માણસ ખરેખરે મટે છે. ચીના લોકો કહે છે કે, સાધુ પુરૂષ સેંકડે વર્ષ સુધી શીખામણ આપનાર થાય છે. દરેક મહંત પુરૂષ બીજાઓને ઘણું શીખવવાને બંધાયેલ છે, અને તે કાર્ય માટે જ આપણે તેના–મહંતના આભારી છીએ. કેલીસ્ટસ ની વકતૃત્વશક્તિથી ડીમાસ્થનીસ એક વખત એટલે બધે ઉશ્કેરાઈ ગયો હતો કે તેને પણ વક્તા થવાની ઈચ્છા થઈ હતી.”
સેઈટ-એવી કહે છે કે “તમે કેને વખાણે છે તે મને કહે, અને તમે કેવા છે તે હું તમને કહીશ. તમે પ્રમાણિક, બહાદુર, પુરૂષાર્થવાળા મનુષ્યને વખાણે છે તે તમે પણ પ્રમાણિક, બહાદુર, પુરુષાર્થ યુક્ત જ હશે. ઉમદા ચારિત્રવાળા મનુષ્યના વખાણું કરવાથી મન ઉંચે ચડે છે, અને સ્વાર્થના બંધન મુ ઉકા થવાની વલણ માણસ ગ્રહણ કરે છે.

Page #31

લેકસમુહના આદરને પાત્ર થયેલા મનુષ્યના બહાદુર રહેરાઓ સામે જેવાથી પણ માણસને લાભ થાય છે. આપણે યાદ રાખવું જોઇએ કે મનુષ્યને મહ પમાડવા અને પતા તરફ ખેંચવા માટે ભલમનસાઈમાં ઘણી સત્તા છે. ઉરચ ચારિત્રવાનું મન સાથે રહે, એટલે તમે તમારી જાતને ઉચે ચઢેલી અને ઉત્તેજિત થયેલી છે. એક પેનીશ કહેવત છે કે “ વરૂની સાથે રહે, એટલે તમને ઘુ ઘુ કરતાજ આવડશે.”
સમાઈસ ઉપરના વચને સાથે વળી પણ કહે છે કે-“જેને આપણે પછવાડે રાખી જઈએ, તેનાં અંતઃકરણમાં રહેવું તે મૃત્યુ નથી”
છેવટે હું અતિ નમ્રતાથી ઈચ્છું છું કે, આ ત્રણે પન્યાસજી મહારાજા ઉપરના કિંમતી શબ્દ જે મનુષ્યને ખરા મહંત બનાવે છે, તેને અંતઃકરણમાં કરી રાખશે અને હું આશા રાખું છું કે, તેઓ ત્રણે આગમ અને આચાર્ય મહારજના પૂરતા સંતેષ સાથે તેમની આજ્ઞાનુસાર તેઓની ફરજ બજાવતા આ કિંમતી શબ્દો અમલમાં મૂકવા પ્રયત્ન કરશે. મારે કહેવું જોઇએ કે હવે તેઓની જવાબદારી ઘણી વધી છે, અને પન્યાસપદનું માન જે તેમને આપવામાં આવ્યું છે તે યોગ્ય જ કર્વામાં આવ્યું છે અને તેઓ તે માનને લાયકજ છે, તેમ સાબીત કરવા માટે તેમને વધેલે બે જો ઉપાડવા તેમણે તાર રહેવું જોઈએ.
श्री गोघामां दीक्षामहोच्छव. ગયા અશાડ શુદિ ૬ ને દિવસે શ્રી ગોઘા બંદર કે જે ભાવનગરની નજદીક દરીઆ કીનારે આવેલું છે, ત્યાં એક શ્રાવક અને શ્રાવિકાએ (પતિ પત્નીએ) મુનિરાજ શ્રી મુળચંદજી મહારાજના શિષ્ય મુનિરાજશ્રી ગુલાબવિજયજી પાસે ઘણા ઉત્સાહથી પુત્ર પુત્રી વિગેરે પરિવાર, સારી દેલત અને વ્યવહારિક અનેક પ્રકારની અનુકૂળતા છતાં ખરેખરા વૈરાગ્યથી તે સર્વને સર્પ કંચુકવત્ ત્યાગ કરીને એની સંમતિ મેળવીને, સઘળા કુટુંબની વચ્ચે, પિતાના દ્રવ્યથી સારે મહેસવ કરીને ચારિત્ર ગ્રહણ કર્યું છે. આ સજોડે લીધેલ ચારિત્રની સ્વદશની પરદર્શની સર્વેએ એક સરખી રીતે પ્રશંસા કરી છે. આનું નામ તે ત્યાગ, વૈરાગ્ય અને ભિક્ષાભિલાષ, અનેક સ્થળે લેવાતા ચારિત્રમાં છતી સંપત્તિને આવી રીતે ત્યાગ કરીને સર્વની સંમતિથી ચારિત્ર લેવાયાના દાંતે બહુ ઓછા મળે છે. તેમાં પણ પુત્ર પુત્રી વિગેરે પરિવાર છેડીને સ્ત્રી પુરૂએ બંનેએ સાથે ચારિત્ર લેવું તે

Page #32

બહ સવિશેષ પ્રશંસનીય કાર્ય છે. આ ચારિત્ર લેનાર ગૃહસ્થનું સંસારપણે નામ નાનચંદ ગાંડાભાઈ હતું. સંસારીપણામાં તેઓ ધર્મચુસ્ત હતા. ધર્મપરાયણ હતા, ચારિત્ર લીધા પછી પાળવાની ક્રિયાના અભ્યાસી હતા અથાત્ ભૂમિશયન કરવું, ઉઘાડે પગે ચાલવું, ગાડીમાં ન બેસવું, ઉનું પાણી પીવું, સચિત્તને ત્યાગ કરે, વ્રત નિયમ પાળવા, તપસ્યા કરવી ઇત્યાદિ પ્રથમથી જ કરતા હતા. ચારિત્ર લેનાર સ્ત્રી બીજી વખતની છતાં લાંબી મુદતથી બંનેએ ચતુર્થ વ્રત અંગીકાર કર્યું હતું. સ્ત્રીની ઉમર સુમારે ૩૦ વર્ષની છે, છતાં વૈરાગ્ય બહુ સારો છે. નાનચંદભાઈની ઉમર ૫૦ વર્ષ લગભગની છે. દીક્ષા મહોત્સવ પ્રસંગે બહારગામથી પણ ઘણું માણસ આવ્યાં હતાં. સંસારીપણુમાં ઉદારતા ને જીવદયામાં તત્પરતા એ બે મુખ્ય ગુણ તેમનામાં હતા. અન્ય જીવને બચાવવાની ખાતર તેઓ ગમે તેવું સાહસ ખેડતા હતા અને ગમે તેવું કષ્ટ સહેવા તૈયાર રહેતા હતા. ચારિત્ર ગ્રહણ કર્યા બાદ તેમનું નામ મુનિ નરેદ્રવિજયજી અને સાધ્વીનું નામ ભાગથી આપવામાં આવ્યું છે.
આવા ઉત્તમ છે પૂર્ણ ઉત્સાહથી લીધેલા ચારિત્રની અમે અંતઃકરણથી અનુમોદના કરીએ છીએ, તેમનું અનુકરણ કરવા અન્ય ભવભીરૂ જનોને પ્રેરણા કરીએ છીએ, અને ખરે આત્મકલ્યાણ ચારિત્ર ગ્રહણ કયાં શિવાય થવાનું નથી એવી પરમાત્માની આજ્ઞાને પ્રદર્શિત કરીએ છીએ.
એએ અમારી સભાના સભાસદ હતા. તેથી તેમણે લીધેલા ચારિત્રની હકીકત અમને પણ મગરૂર થવા યોગ્ય છે. દીક્ષા મહોત્સવને પ્રસંગે પણ નવીન
ત્ય, જીર્ણોદ્ધાર, જીવદયા. સ્વામીવાત્સલ્ય, ઉપાશ્રયદિ અનેક સુક્ષેત્રમાં માગણી થી તેમજ વગર માગણીએ સારો દ્રવ્યવ્યય કરીને પિતાની ઉદાતા છેવટે પણ બતાવી આપી છે. આ દીક્ષા મહોત્સવને લાભ લેવામાં કાવાથી કપડવંજમાં થયેલા પન્યાસ પદવીના મહાન ઉત્સવમાં જવાનું અમારાથી બની શક્યું નથી. એ મહોત્સવ પણ બહુ શ્રેષ્ટ થયો છે. તેની હકીકત આ અંકમાંજ આપવામાં આવી છે. ઉત્તમ પુરૂ આવા શાસનેન્નતિના કાર્યમાં ભાગ લઈ પોતાના આત્માને ચારિત્રધર્મની સન્મુખ કરે છે. આ ચારિત્ર લેનારનું દષ્ટાંત ખરેખર બહુજ પ્રશંસનીય, અનુમોદનીય અને આદરણીય છે.

Page #33

पन्यास गंभीरविजयजी महाराजना जीवन
संबंधी सविशेष हकीकत.
આ મહાત્મા ગયા પિસ વદિ ૮મે ભાવનગરમાં દેહમુક્ત થયા છે. તેમના સંબંધી ટુંક ચરિત્ર ગત વર્ષમાં આપવામાં આવેલ છે. હાલમાં તેઓ સાહેબના પ્રથમના પરિચયવાળા એક સુશ્રાવકની મુલાકાત થતાં તેમણે તેઓ સાહેબના પ્રાથમિક ચારિત્ર ઉપર કેટલુંક વિશેષ અજવાળું પાડ્યું છે, તે અહીં પ્રદર્શિત કરવું યોગ્ય ધાર્યું છે.
પંન્યાસ ગંભીરવિજયજી મહારાજ પ્રથમાવસ્થામાં યતિ હતા. તે વખતે પિોરબંદરમાં પાંચ વર્ષ રહ્યા હતા. યતિપણામાં પણ બીજ શિથિળ વૃત્તિના અને આચાર વિચારથી વિમુખ યતિઓના જેવી પ્રવૃત્તિ તેમની નહોતી. તે વખતે પણ દિનપરદિન વૈરાગ્યવાસના અને ત્યાગવૃત્તિ વધતી જતી જણાતી હતી. ઉપાશ્રયમાં રહેનાર યતિએ ટાદુ પાણી પીતા ને કઈ બાઈ આવીને તેને માટે પાણી ભરી જતી, તે મહારાજે બંધ કરી ટાઢું પાણી લાવવું તે પણ ગૃહસ્થને ત્યાં જાતે જઈને લઈ આવવાનું શરૂ કર્યું. પછી વૈરાગ્ય વાસના વધતાં સચિત્ત જળ લાવવું ને પીવું બંધ કર્યું. પછી સર્વ સચિત્તને ત્યાગ કર્યો. યતિપણામાં પણ ઉપાશ્રયમાં વ્યાખ્યાનના અવસર શિવાય સ્ત્રી જાતિને આવવાને પ્રતિબંધ કર્યો હતો. કેઈ સ્ત્રી પિતાના બાળકને ઝાડે નંખાવવા આવતી તે તેને ઉપાશયના ઓટલા નીચે ઉભા રાખતા ને પિતે બહાર એટલા ઉપર આવીને ઝાડે નાખતા. પછી તો આ પ્રચાર પણ બીલકુલ બંધ કર્યો હતે.
એમ કરતાં વૈરાગ્યવાસના અત્યંત વૃદ્ધિ પામવાથી સંવત ૧૯૨૮ના પિસ શુદિ ૬ઠે રિબંદરમાં સ્વયમેવ તિવેશ તજી દઈ મુનિવેશ પહેરી ચારિત્ર લીધું હતું. તે વખતના તેમના ભક્તિવાન શ્રાવકે પૈકી કેટલાએક તે દિવસથી અદ્યાપિ પર્યત દર વર્ષે તે દિવસે એકાસણું કરે છે, કેટલાક લીલેરી તજે છે, કેટલાક બ્રહ્મચર્ય પાળે છે. એમ શુભ પ્રવૃત્તિ કરીને તે તિથિનું સ્મરણ કરે છે. મહારાજજીએ પિોરબંદરથી વિહાર કરી જામનગર જઈને મુનિ વિવેકવિયજી પાસે પ્રથમ વડી દીક્ષા લીધી હતી, ત્યાર પછી કચ્છ જઈ આવ્યા હતા. પછી મુનિ વિવેકવિજયજીની સ્થિતિ પ્રથમથી જ ઠીક નહીં હોવાની ખબર પડવાથી ફરીને અમદાવાદ જઈ સંવત ૧૯૩૧માં મુનિરાજશ્રી મુક્તિવિજ્યજી ગણુની પાસે વડી દીક્ષા મુનિરાજશ્રી વૃદ્ધિચંદજી મહારાજના નામથી લીધી હતી. ( આ પ્રમાણે દિનપરદિન વૈરાગ્યવાસનાને ત્યાગબુદ્ધિ વધતી જતી હતી. સિદ્ધાંત વિગેરેના પઠનપદનમાં અહર્નિશ તત્પર હતા. જાપ તથા ધ્યાનના અભ્યાસી હતા.

Page #34

*
વૃક્ષ મારી.
કોઇ પણ વખત હાથમાં પુસ્તક શિવાય અને તેના વાંચન કે લેખન શિવાય બેડા હોય એમ તે જણાતુ નહતુ. સધ્યાકાળ પર્યંત તેમાંજ કાળ વ્યતીત કરતા હતા. આવા મહાત્મા પુરૂષના અભાવ થવાથી જૈનવ ંતે ન પૂરી શકાય તેવી ખેટ ગઇ છે. સિદ્ધાંતાદિના અભ્યાસી તેમના સમાન બહુ સ્વલ્પ મુનિ મહા રાજા દૃષ્ટિએ પડે તેમ છે. ભાવનગરના સંઘ ઉપર તેમને ઉપકાર વિશેષ હા વાથી તે તેમના વિશેષ ઋણી છે. તેમાંથી અતૃણી થવા જેવા વાસ્તવીક ઉપાય હજી સુધી લેવામાં આવેલે જણાવે નથી. આશા છે કે આવા મહાન ઉપકારીના ઉપકારને ભાવનગરના શ્રી સંઘ ભૂલી નહીં જાય. ઈચલવિસ્તરે,
अहिंसा धर्मनो अपूर्व विजय.
માળવ દેશના પશ્ચિમ ખૂણામાં પહાડાની ઝાડીમાં વાગડ નામે પ્રાંત છે. ત્યાં વાંસવાડા ને ડુંગરપુર એ બે મોટા રાજ્ય છે. વાગડ પ્રાંતમાં ૧૭૫૦ ગામ છે. અને સુમારે દોઢ લાખથી વધારે માણસની વસ્તી છે. તેમાં મોટો ભાગ જંગલી ભીલ લેાકેાનો છે. તેના મુખ્ય નિર્વાહ જીવહિંસા, ચેરી, શિકાર વિગેરે ઉપર છે. એ લેક ઘણે ભાગે વસ્ત્રવિનાનાજ ફરે છે, અને પાપ કાર્યમાં રચ્યા પચ્યા રહે છે. ત્યાં હાલમાં એક મહાત્મા પેદા થયા છે. તેમણે એ અનાય જેવા લેકને ઉપદેશ આપીને એવા રસ્તે આણ્યા છે કે જેને માટે આશ્ચર્ય ઉત્પન્ન થાય છે. એ મહાત્મા એવે ઉપદેશ કરે છે કે-“ કીડીથી હાથી સુધી નાના મેટા કોઇપણ જીવની હિંસા ન કરે, માંસાહાર તજી ઘા, મીરા ખીલકુલ ન પીએ, માછલી કદી ન પકડે., ચેરી ખીલકુલ ન કરી, મીજાની એરતને મા બહેન જેવી સમો, બીજાની ચીજ તેની ૬૯ વિના ન લ્યે, શરીર કપડા સાફ રાખે અને બીજાને ધ્વન આપણા જાન બરાબર સમજો.” આવા સાદા ઉપદેશની એ જગલી લેકે ઉપર ઘણી સારી અસર થઇ છે. અને તેમણે એ મહાત્માની પાસે દયાવ્રત સ્વીકાર્યું છે. ભુત પીશાચ વિગેરેને વહેમ પણ તેમણે કાઢી નખાવ્યા છે. કેટલાક જન્મ રાગી તેમજ અપગાને સાજા કર્યા છે. એટલે ભેળા લેાકેાની તેમની ઉપર શ્રદ્ધા બેફી છે. એમના પિરચયથી હજારો બોકડા તથા મુરઘાં જે દેવી દેવલાંની પાસે ચડાવવામાં આવતા હતા તેનો બચાવ થયેા છે. આલેદની પાસે જંગલમાં વરૂંણુ દેવનુ' મેટું ધામ છે. ત્યાં પ્રતિવર્ષ લાખા જીવે (એકડા વિગેરે)નુ બલિદાન અપાતુ` હતુ` તે બંધ થઈ ગયું છે. ડુંગરપુર અને કુશળગઢના દરખારીએ તે મહાત્માના સારા સત્કાર કર્યાં છે. આ પ્રમાણેની હકીકત તલેરા દિગમ્બર જૈનસભાના મંત્રી ત્રીકમચંદ એલે છપા વી એકલવાથી દયાધર્મની પુષ્ટિ નિમિત્તે સંક્ષેપમાં પ્રગટ કરવામાં આવી છે.
ન

Page #35

શ્રી ધેાળેરા જૈન જ્ઞાનપ્રવેશક સભાના વાર્ષિક આનંદેાત્સવ. ગયા અશાય શુદ્ધિ ૧ મે સદરહુ સભાની જન્મતિથિ હોવાથી તે તેનાં સ્થાન સભાસદોએ બહુ આનદથી દેવપૂજા, ગુરૂભક્તિ, સ્વામીવાત્સલ્યાદિકથી તે પ્રેમગ ઉજન્મ્યા હતા, જિનમંદીરમાં પૂજા ભણાવી ગાનતાનવા ખડું આને દ મેળવ્યેા હતા અને સાંજે સભાસદો ઉપરાંત સભાની એફીસમાં અભ્યાસ કરતા વિદ્યાર્થીએ સહીત આન ભેજન કર્યું હતું, તેમજ રાત્રે ભાવનામાં પણ પ્રશસ્ત આનંદ મેળવ્યેા હતેા. આ સભા લઘુ વયની છતાં અને ધાળેરા ગામ સ્ટેશનથી પડેલું છે છતાં. તેમને વાર્ષિક તિથિ ઉપરના ઉત્સાહ બહુ સારે છે, પ્રશંસા પાત્ર છે. અને અનુકરણીય છે.
અમારૂ પંચાંગ ને
ભાદરવા દિ ૪.
અમારી તરફથી મંહાર પડેલા ચાલુ વર્ષના જૈન પાંચાંગમાં બાર મઢુનાના યંત્રની અંદર ભાદ્રપદું માસમાં તિથિની વધઘટ ખીલકુલ નથી, છતાં તિથિના ખાનાંમાં શુદ્ર ૪ ના ચેગડા મુકવાનુ છાપનાર ભૂલી ગયેલ છે, તેથી તિથિના અધા આંકડા ઉપર ચડી ગયા છે અને નચે એક ખાનુ` વાર તારીખ લખ્યા છતાં તિથિના આંકડા વિનાનુ રહ્યું છે તે સુધારી લેવું એટલે કે શુક્ર ૪ તા ચોગઠે દાખલ કરી ખધા આંકડા એક લાઇન નીચે ઉતારવા,
શ્રાવણ માસમાં વિ ૧૩ ને ક્ષય હોવાથી પર્યુષષ્ણુ વદી ૧૧ ગુરૂવારે બેસે છે ને ભાદરવા શુદ્ધિ ૪ થે સવચ્છરી છે. ભાદરવાના ચાર દિવસમાં કાંઇપણું વધ નથી. છઠ્ઠ વદ ૧૪ ને વ॰)) ના કરવાનો છે.
ખુશીખબર.
ભાવનગર નિવાસી દેશી વનમાળીદાસ ત્રજપાળ જેએ અમારી સભાના સભાસદ છે તેઓ એલ. એલ. મી. ની પરીક્ષામાં પાસ થયા છે. જેથી જૈનવર્ગમાં એક એલ. એલ. મી. વધ્યા છે. અને મહેતા નાનાલાલ મગનલાલ ( અમારા સભાસદ ) જેએ લડન મેડીકલ અભ્યાસ કરવા ગયા છે. તેએ આઇ.એમ. એસ. ની હેલી માનવતી પરીક્ષામાં પહેલેજ પ્રયત્ને પાસ થયા છે. આપણી જૈન રામમાં આ પહેલાજ I. II. § થયા છે. અમે તેમને મુબારકબાદી આપીએ *ીએ. આ મને ખબર મળવાથી અમારી સભાના સભાસદે વિશેષ હર્ષિત થયા છે.
નવા લાઈ મેમ્બર.
શા ચુનીલાલ નાનચંદ ગાંડાભાઇ, ગીધ,

Page #36
અમારું પુસ્તકપ્રસિદ્ધિ ખાતું. ( ધે વખતમાં બહાર પડી ) 1 શ્રી શાંતસુધારસ, ટીકા સહિત. 2 કુવલયમાળા ભાષાંતર. (અત્યંત રસીક ને ઉપદેશક કથા.) ( છપાય છે , 3 શો પઉમરિયમ્ (માગધી ગાથાબંધ) રામચરિત્ર. 4 શ્રી પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર, સંસ્કૃત ગદ્યગંધ. 5 શ્રી આનંદઘનજીના 50 પી. વિવેચેન સહિત 6 પ્રકરણોના રતવનોનો સંગ્રહ ( બીજી આવૃત્તિ) 7 જ્ઞાનપંચમીને લગતી તમામ બાબતોને સંગ્રહ (જ્ઞાનના આઠ આ કથા સાથે, બે અષ્ટક, પંચજ્ઞાનની પૂજા, બીજી પૂજા, ચાન, મા સ્તવન, સ્તુતિ, સઝાય, જ્ઞાનપાંચમના દેવ અર્થ સહિત વિગેરે) શેઠ જમનાભાઈ ભગુભાઈ તરફથી 8 મનુભાવની દુર્લભતાના દશ દષ્ટાંને. ( તૈયાર છે ) 8 અધ્યામસાર ગ્રંથ ટીકા સહીત. , ભાષાંતર સહીત. 11 ઉપદેશપ્રાસાદ મૂળ થંભ 6. 12 સુમાઈ વિચારસાદ્ધિાર સાદ્ધશતક ( શ્રીજિન વલ્લભસૂરિ કૃત ) શ્રી ધને ધરાચાર્ય કૃત ટીકા સહીત. (કમને લગતે પ્રાચીન ગ્રંથ) ( તૈિયાર થાય છે ) 13 શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય ચરિત્ર 14 શ્રી પરિશિષ્ટ પર્વનું ભાષાંતર 15 શ્રી ઉમિતિ ભવપ્રપંચ કથાનું ભાષાંતર. - આ છે પૈકી નંબર 3 ને 12 વાળા ગ્રંથો માટે સહાયકની અપેક્ષા છે. જે ગૃહસ્થને પિતાને દ્રવ્યને જ્ઞાનવૃદ્ધિના કાર્યમાં સદુપયોગ કરે હોય તેમણે અમને લખવા તથ્રી લેવી. પત્રવ્યવહારથી નિર્ણય કરવામાં આવશે. તંત્રી 10 ગ્રાહકેને ખાસ સુચના. ગ્રાહકો પાસેના લેણા લવાજમને વસુલ કરવા માટે ધન પાળ પંશિક ને તત્વવાતાં તથા લગી સરસ્વતીના સંવાદની બુક પિયુપેનલથી મોકલવામાં આવે છે તે લેણી રકમ આપીને હાઈ લેવાનું ધ્યાનમાં રાખવું For Private And Personal Use Only